Wykład I
Prawo jest zwiazane z przekonaniem istnienia zegos co nazywa sie ładem społecznym.
W st. Grecji uważano że ma charakter naturalny, oznaczał podporządkowanie się trwałym regułom społecznym.
W starożytnej grecji wyróżniano 2 łądy społeczne
1) porządek prawny stanowiony - inaczej porządek prawny państwowy
2) porządek prawny o charakterze naturalnym
Antygona to klasyczny przykład na istnienie walki dwóch porządków prawnych. Jest opowieściąjak walczą o duszę gł. bohaterki 2 porządki prawny. Państwowy - kreon, naturalny - antygona.
Gdy odmawi sie pogrzebu bratu antygony, antygona się stawia i chuj, i pytanie jest na ile włądza państwowa może kwestionować bla bla bla
Prawo stanowione to przepisy prawa, których źródem jest wola rządzących.
Prawem naturalnym jest prawo, któremu jestesmy podporządkowanie z racji samego urodzenia, ale którego genezą nie jest wola rządzących, tylko istota wyższa. Zostajemy wyposażenie w w pewne prawa, których istoty sił tylko sobie wyobrażamy??? ja jebie...
Prawo natualne obejmuje nasze prawo do zycia, prawo do dobrego imienia, prawo do godnego pochówku.
Konflikt pomiędzy powinnością prawa stanowionego, a powinnością własnych przekonań.
Pozytywizm prawniczy reprezentowany przez Georga Jellinek.
Są 3 podstawowe cechy prawa:
prawo dotyczy tylko zachowań zewnętrznych - zwane były czynami, prawo nie ingeruje w to co się myśli. analiza czy czyn był umyślny, czy nie umyślny. Prawo cywilne - uzewnętrznienie chęci wywołania pewnych prawnych rzeczy??? Bada się zgodność z woląkontrachentó z określonymi zachowaniami
szczególna geneza prawa. Suweren - podmiot będący źródłem prawa(w konstytucji jest nim naród). (((youtube - lech wałęsa przed kongresem USA)))
przymus - posługuje się nin władza publiczna, aby wyegzekwować to co w prawie zostało napisane. gdy władza wykonawcza daje dupy, prawo jest martwe.
Inflacja prawa - jak nie ma przepisu prawa to trzeba go stworzyć(reglamentacja?)
Formułą rap Brucha mówi jak podejść do przepissów niehumanitarnych i nieludzkich z perspektywy chumanitarnej.
Możęmy prawu stawiać minimalne wymagania moralne. Jeżeli prawo nie spełnia tych minimalnych wymagań moralnych, bo jest rażąco nie humanitarne, wtedy nie zasługują na miano praw, przekształcając się w coś co nazwał ustawowym bezprawiem, i nie zasługuje na przestrzeganie. wynika z tego, zę całkowita separacja prawa i moralności nie jest możliwa. np prawo do aborcji w Pl
przerwa 10 minut z widokiem na...........
Prawo - jest to zespół reguł ustanowionych, lub uznawanych przez państwo, których posłuch wymusza się w drodze przymusu państwowego. Przymus państwowy jest cechą związaną z organami państwa.
państwo z jednej strony stanowi przypisy prawa, a z drugiej sprawdza dlaczego to prawo zostało stosowane. Prawo dopuszcza w bardzo ograniczonym zakresie coś co nazywa się dopuszczoną samopomocą, albo kontratypami w prawie karnym.
Obrona konieczna(najbardziej znany kontratyp) - ktoś mnie atakuje, a ja go kill him. Ustawodawca zezwala na działanie pozwalające ochronić swoją nietykalność.
Kontratyp w postaci działań medycznych jest dopuszczany.
Prawo jest przejawem kultury -
Ubi societas ibi ius - tam gdzie społeczeństwo(zorganizowana grupa społeczna) tam prawo pojawia się
Prawo porządkuje relację pomiędzy członkami tej grupy.
Cechą prawa jest społeczny charakter prawa.
- prawo wyraża wartości akceptowane w społeczeństwie
- prawo nie dotyczy stosunku człowieka do samego siebie
- samookaleczenie nie jest karalne
- gdy do samobójstwa ktoś pomoże, to jest to karalne w chuj
- musi istnieć społęczna gotowość do przestrzegania prawa
- społeczne przyzwolenie dla prawa
normatywny charakter - prawo
- przepisy prawa wyrażają tak zwane wzorce zachowan, tworząc nam coś co nazwalibyśmy regułami postępowania.
prawo tablic ostrzegawczych
- prawo karne to prawo granic - wytycza granice zachowania się przekraczając granice wkraczcamy *na teren chroniony wolności innej jednotki.
- persfazyjność prawa - wytwarza w nas poczucie pewnej powinności, lub zachowań powtarzalnych, zgodnych z tymi normami.
- prawo wychowuje - oddziaływanie na adresatów prawa i ich wychowanie
- optymalna postawa wobec prawa - postawa legalistyczna
- brak utorzsamiania sie z państwem, przekreśla stosowanie prawa i postawe legalistyczną
- oportunistyczna - opiera sie na kalkulacji - adresat prawa stosuje sie do przepisów prawa, bo się to opłaca, itd itp.
- postawa konformistyczna - jest postawą, którą char. dostosowanie sie do zachowań dominujących w grupie.
heterotomiczność prawa - zewnętrzny charakter prawa - normy prawne odbieramy jako rzeczy przychodząe z zewnątrz. moralność jest wewnętrzna
wieloznaczność prawa - 3 pary prawa
prawo formalne i materialne
prawo przedmiotowe i podmiotowe
prawo publiczne i prywatne
Prawo materialne - ogół norm regulujących treść stosunków prawnych.
Prawo formalne - te reguł, co określają nam tryb postępowania przed organami władzy publicznej związany z wprowadzeniem uprawnień, bądź egzekucją obowiązku.
przykłądy prawa materialnego: Kodeks Cywilny KC
przykłądy prawa formalnego: Kodeks Postępowania Cywilnego KPC (zawsze w nazwie mająpostępowanie)
przedmiotowe - ogół norm skłądająćych się na prawo obowiązujące i tego, który już nie obowiązuje.
podmiotowe - reguły co określają uprawnienia podmiotów prawa w ich wzajemnych relacjach.
publiczne - przepisy, któe regulują stosunki pomiędzy państwem, a obywatelem, albo pomiędzy organami władzy publicznej. PRzykładami jest prawo konstytucyjne i prawo podatkowe. Cecha charakterystyczną jest nierównoprawność podmiotów. Państwo ma więcej możliwości, niż obywatel (jest podporządkowanym chujem)
prywatne - jest to zespół norm, co reguluje stosunki pomiędzy równoprawnymi podmiotami. Każdy ma wobec siebie pozycję równą. Żaden nie jest dominujący, nie może narzucić swojej woli drugiej stronie. Przykłądem prawa prywatnego jest prawo cywilne oraz prawo rodzinne.
Wykład II
Język prawa - jest szczególnym rodzajem sformłowanego tekstu i stanowi zjawisko kulturowe z drugiej strony zaś językowe. Tekst jest środkiem komunikacji. Dzieli się na dwie formy:
język prawny - to tekst aktów prawnych
język prawniczy - język wypowiedzi o prawie, któy to występuje w nauce prawa
język prawny jest językiem prawodawcy. Zbliża się do języków sztucznych tzn. określa użytek
Metareguły - pewne definicje ustawowe
Słowniczek wyrazów ustawowych i zbiór definicji legalnych- ustawodawca mówi nam, że jeżeli ustawodawca pisze w słowniczku wyrazów mamy się do tego podporządkować
Nupturient - współmałżonek
Słowniczki wyrazów - ułatwiają zrozumienie użytych słów w tekście ustawy oraz ułatwiają nam stosowanie prawa??? w j. polskm język prawny jest odmianą j. pol. J. Polski zgodnie z konstytucją oraz z ustawą o j. polskim jest tzw. językiem urzędowym.
J. urzędowy - mogą się komunikować ze sobą organizacje wiedzy publicznej, ale takie jest język aktów prawnych. Język jakim obywatele muszą się komunikować z organizacją władzy i odwrotnie. Wyjątek to język mniejzości narodowej oraz postępowania karnego w przypadku cudzoziemca.
Cechy charakterystyczne języka urzędowego:
j. prawny
zasady techniki prawodawczej(2002 przez Radę Ministrów)
2 cechy - komunikatywny, adekwatny, zwięzły
def. legalne - próbują przeciwdziałąć naturalnym nieostrością i otwartości język
Rodzaje wypowiedzi:
-deskryptywne - opisowe wypowiedzi określają stany faktyczne i opisują stany wydarzenia i zdarzenia podlegające ocenie w kategorii fałszu i prawdy. są to najczęściej wypowiedzi w postępowaniu dowodowym.
-wypowiedzi ocenne - są to oceny w kategorii prawdy lub fałszu np. ocena cechy dobrej lub złej, mog mieć chrakter oceny rzeczywistej(chyba :) ) gdzie oceniamy pewien stan faktyczny, charakter subiektywny oceny, oparta na przekonaniach czy coś ma jakąś ocenioną cechę
- wypowiedzi ocenne aktywne - wyrażają porządkowe stany "dorbze by było, gdyby w przyszłości ten stan zaistniał "
- wypowiedzi normatywne - to wypowiedzi o następstwach. Wzorzec X, powinien Y. Oznacza toże wypowiedź normatywna określa nam zachowanie gdzie X jest adresatem normy, y- zachowaniem, któe jest przez ustawodawcą ustalone, jest zachowaniem zakazanym lub dozwolonym, nakazującym. Najczęściej y jest określone za pomocą punktorów normatywnych.
Funktory normatwórcze to następstaw słowa może, musi powinien, trzeba należy, czasem ustawodawca panuje ten funktor normatywny posługuje się wypowiedzią pozornie opisaną.
Dyrtektywą, celowością , będzie zdanie wskazujące jak osiągnąć dany cel( wyborca stawia X przy nazwisku kandydata)
Normy i przepisy prawne
Wypowiedzi normatywne i elementy
adresat normy
wzorzec zachowania
okoliczności warunkujące zachowanie
Norma postępowania dot. tylko zachowań zależnych od woli adresata, a nie zachować odruchowych.
Wypowiedź o charakterze generacyjnym na pewnym stopniu odnosi się do dużej gruby oób, dotyczy szerokiego kręgu
-abstrakcyjność - dotyczy wzoru zachowań
Budowa normy pranej:
hipoteza - zawiera w sobie adresata oraz warunki w jakich adresat normy może
dyspozycja - określa treść zachowania niekaranego, zakazanego, bądź dozwolonego
sankcja - określa skutki dyspozycji
Norma sankcjonowana - składa się z hipotezy dyspozycji. Norma sankcjonująca zawiera sankcję
Hipoteza i dyspozycja kierowana jest do adresatów pierwotnych, zcyli do nas(obywateli)
Sankcja - jest normą, która jest adresowana do org. władzy publiczne, które to organizacje są adresatami wtórnymi normy. sama zaś norma (sankcje) ma charakter normy posiłkowej.
Hipoteza normy prawnej - zawiera 2 rodzaje elementów:
podmiotowe - wskazuje nam adresata normy i jego cechy
przedmiotowe - odnoszą się do cechy???(wiek płeć, zawód, ztan, zjawisko) w stosunku do motywów????(cel działania, adresata, a takie mniejsze ???.............sposób działania(dziłanie podczas wojny
Adresat - może być ujęty w sposób indywidualny ze wskazaniem cech charakteru???? np. żółnież, matka podczas porodu, może być okrelony w drodze generalnej.
Przeciwieństwa normy prawnej i abstrakcyjnej jest norma indywidualna i skompretyzowana????
Wykład III
Dyspozycja normy prawnej:
część która opisuje zachowania oczekiwane od nas przez ustawodawcę. Dyspozyja ta określa cośco przyjmuje sie za wzor zachowania albo norme zachowania. Ustawodawca wyznaczając normę zachowania zakłada, iż oczekiwane zachowanie jest wymgalne(możliwe). Stawia nam zadania, które w świetle doświadczenia życiowego i naszych możliwości psych. fiz, są do wykonania. Jest to podstawowy warunek wszelkich wzorów zachowań.
Adresat pierwotny
Adresat wtórny
Przepis prawa jest adresowany do osoby, która ma się zachować w określony sposób.
Człowiek, do którego addresowana jest ta norma prawna, jest adresatem pierwotnym jeżeli nie zachowa sięprzepisem określonym przez prawa, ustawodawca nakłada na nas sankcję. Wymaga ono dalszego zachowania władzy publicznej(prokuratura, sądy, urzęy), których przedstawiciele są wtórnymi adresatami prawa. Reagują na naruszenie normy prawnej.
Przedmiotem dyspozycji mogą być dwa różne rodzaje zachowań. Pierwsza grupa to tzw. czyny(faktyczne zachowania) prawo możę określać ich przebieg oraz następstwa.
O czynach najwięcej mówi prawo karne materialne.
W prawie karnym ustawodawca posługuje się określeniem czyn zabroniony, oznacza to, że zabronione jest pewnego rodzaju faktyczne zachowania, które w tym prawie zostało opisane. W przypadku czynu rozumianego jako faktyzne zachowania, jest to pewna kategoria umowna.
Sam czyn stanowi kategorię umowną. Ustawodawca w sposób szctuczny wyodrębna pewne zachowania i nazywa je czynanmi.
Czyn jest pewną wewnętrznie spójną wyodrębnioną częścią ludzkiego zachowania się.
Czyny są zawsze zachowaniami zewnętrznymi. Oznacza to, że prawo pod pojęciem czynu rozumie uzewnętrzniony sposób zachowania się. Ustawodawca nie reguluję naszych wewnętrznych zachowań.
Tylko zachowania ludzkie są przedmiotem regulacji prawnej.
W przypadku czynów możliwy jest czyn z działania i czyn z zaniechania.
Czynem może być działanie i czynem może być zaniechanie.
Działanie - pewnego rodzaju ruch, aktywność po stronie adresata normy, ruch postrzegany przez otoczenie.
Niekiedy ustawodawca wiąże określone następstwa z zaniechaniem adresata normy, tj. brakiem aktywności kierunkowej.
Brak aktywności kierunkowej - sprawcy możemy postawić zarzut, że nie dopełnił obowiązku, aktywność była wymagana i określona ciążącymi na nim obowiązkami w danej chwili. to to zachowanie, które jest wymagane ciążącymi na nim obowiązkami.
Gdy ustawodawca przewiduję karę za jakiś czyn, wtedy karę ponieść można również za zaniechanie.
Czynności konwencjonalne - takie zachowania, któremu prawo nadaje specyficzne, umowne znaczenie, często różne od ich codziennego rozumienia. Sposób dokonania czynności konwencjonalnej regulowany jest tzw.
regułami sensum - regulują nam formę, tryb i sposób przeprowadzenie czynności konwencjonalnej
Formą może być forma pisemna, albo aktu notarialnego. Jeżeli forma nie zostanie zachowana, skutki są różne. Czasami są tak daleko posunięte, że wiążą się z unieważnieniem danej czynności.
Szczególnym rodzajem czynności konwencjonalnych są czynności prawne. W czynnościach prawnych rozróżnia się 2 elementy.
oświadcznenie woli - oświadczenie woli jest uzewnętrznieniem zamiaru wywołania określonych skutków prawnych. to uzewnętrznienie zamiaru wykonania określonych skutków prawnych.
skutki prawne - są to pewne następstwa prawne oświadczenia woli, a te skutki prawne mogą być wyrażone w czynności(skutkiem sprzedaży jest zmiana właściciela), mogą być to skutki, które nie są wyrażone w czynnośći, ale wynikają z ustawy. Kupując samochód nie muszę się martwić, czy służy mi renkojmia.
Skutki prawne wyrażone w zasadach współżycia społecznego.
skutki wynikające ze zwyczaju
czyny i czcynności prawne to czynności konwencjonalne, prawnie istotne.
czynnośći konwencjonalne prawnie obojętne - takie, które z pkt. widzenia prawa są nie istotne. z pkt. widzenia prawa. np. mogą być to czynności religijne, obyczajowe, organizacyjne.
Dyspozycja prawna - określa podstawowe typy zachowań, jeden zwany podstawową a drugi pochodną sytuacją prawną.
Podstawowa sytuacja prawna to zachowanie adresata normy prawnej
pochodna sytuacja prawna to zachowanie się innej osoby, które wywołane jest poprzez zachowanie się adresata normy prawnej.
I - pierwszy rodzaj zachowań, które określa nam dyspozycja normy prawnej. Te zachowania będziemy nazywać obowiązkiem. Obowiązek - to sytuacja w której ustawodawca nakłada na nas nakaz lub zakaz określonego zachowania się.
nakaz:
ustawa może nakładać na adresata nakaz tylko jednego zachowania się
ustawodawca możę przewidywać jeden typ zachowania podstawowego(A), ale możę też przewidywać zachowanie alternatywne(B)
*zobowiązanie przemienne - adresatowi normy pozostawia się swobodę wyboru między A lub B.
*upoważnienie przemienne - nie pozostawia się swobody wyboru adresatowi, zależy ona od zaistnienia ściśle określonych okoliczności przewidzianych przez prawo( w razie niemożności zrobienia A, dłużnik zrobi B.
uchylenie się od nakazu określonego postępowania, przybiera postać zaniechania!!!
zakaz - zabronienie adresatowi określonego zachowania(uznanie zachowania za niedopuszczalne)
II - Dozwolenia - w przypadku dozwolenia, to co jest w obowiązku okreśłane jako nakazy i zakazy, jest przestrzenią pomiędzy nakazem a zakazem.
Przedmiotem dozwoleń są zachowania prawnie indyferentne.
Dozwolenie - wolna przestrzeń postała pomiędzy nakazem, a zakazem określonego zachowania.
Mamy 2 rodzaje dozwoleń:
Dozwolenia słabe - swoboda polega na tym, że ustawodawca nie odnosi się do danego typu zachowania.
Dozwolenia mocne - sytuacje, które są prawnie indyferentne, ale które są wyrażone wprost w przepisie ustawowym.
Przykładem dozwolenia mocnego jest ślubowanie przez pposla, radnego, prezydenta, artykułowanego, a dodanie tych słów.
III - uprawnienia - ustawa zezwala adresatowi na określony rodzaj zachowania przy czym zachowanie to nie ma charakteru obowiązkowego. Skorzystanie z tej możliwości nie jest ograniczone zakazem. Mamy następujące rodzaje uprawnień:
Wolności prawnie chronione - są to zachowania które są czynami, a więc zachowaniami faktycznymi, a mają charakter wolności prawnie chronionych, bo ustawodawca chroni nas od ingerencji władzy publicznej i osób trzecich.
Wolność sumienia, wolność osobista, wolność zgromadzeń. Ingerencja w wolności prawem chronione, jest poddana precyzyjnej regulacji prawnej. Od państwa i osób trzecich wymaga się nie ingerencji w sferę wolności osobistej.
Prawa-upoważnienia, to co różni prawo upoważnienie od wolności prawem chronionych jest to, że w przypadku prawa upoważnienia, cechą charakterystyczną tej kategorii jest to, że jeżeli adresat normy skorzysta ze swojego uprawnienia, to inna osoba ma obowiązek zachowania się w określony sposób.
Immunitety i przywileje
Immunitety - sytuacje które wyłączają nas od kompetencji innych podmiotów. Immunitet sędziowski, parlamentarny. Może mieć charakter przejściowy.
Przywilejem jest uprawnienie do działań w sposób wyłączny, lub z pierwszeństwem przed innymi podmiotami. Przywilejem w czasie monarchii był przywilej zasiadania w majestacie królewskim. NP. Prawo pierwokupu.
Roszczenia - rządania określonego podmiotu do zachowania się w określony sposób. Mają charakter albo materialno prawny, albo procesowy(realizowane na drodze procesu sądowego).
wykład IV
Prawo podmiotowe:
Szereg uprawnień, które służą podmiotowi prawa, tymi podmiotami prawa są zarówno osoby fizyczne i prawne. W przypadku osób fizycznych wcale nie jest warunkiem uzyskania jakiegoś prawa warunkiem pełnoletniości.
Przed 18-stką można uzyskać pełną zdolność do czynności prawnych, poprzez zawarcie związku małżeńskiego. W Przypadku kobiet to 16-sty rok życia, w przypadku mężczyzn......................
Przed uzyskaniem pełnoletniości nie można prawem rozporządzić(np. sprzedać nieruchomości). Przed uzyskaniem pełnoletniości jest się zbyt niedoświadczonym życiowo, i może być to skutkiem pokrzywdzenia nas w stosunkach prawnych.
Bycie podmiotem praw oznacza podejmowanie decyzji o wykorzystanie swojego uprawniania, ale rónież domaganie się od innych osób podporządkowanie się temu uprawnieniu
Nie można rządać, czegoś co jest nie uwarunkowane prawnie.
Immisja - oddziaływanie przez właścicieli innych nieruchomości przez inną nieruchomość.
nie musi być materialna(np. zbyt głośna impreza, kierowanie na działkę wód opadowych, zadymianie działki)
Wg prawa naturalnego jesteśmy wyposażeni w różne prawa i wolności, już od urodzenia, poczęcia. wg prawa naturalnego niektóre prawa podmiotowe mają charakter przyrodzony i niezbywalny(żaden zapis ustawowy nie pozwala pozbawić tego uprawnienia).
Prawo stanowione jedynie potwierdza moje prawa, natomiast nie jest ich źródłem.
Prawo pozytywne - przeciwieństwo prawa naturalnego, to prawo stanowione,
Podziały prawa podmiotowego :
pojedyńczce(proste, złożone)
proste - skada się z jednego uprawnienia
złożone - składa się z szeregu uprawnień cząstkowych(np .prawo własności - stosunki o char. materialno prawnym, prawo do obrony - na gruncie procesu karnego występuje, służy podejrzanym i oskarżonym w procesie prawnym, może odrzucać zarzuty przy pomocy obrońcy czy jakoś tak....).
Prawa podmiotowe skteczne:
ERGA OMNES - skuteczne wobec wszystkich. Są to prawa, które możemy wykonywać wobec wszystkich uczestników obrotu prawnego, ich skuteczność jest nieograniczona(prawo własności, prawo do wolności, prawo do życia). Doznaje czasem pewnych wyjątków. Np. Policjant może nas pozbawić na okres 48h wolności, stosując instytucję zatrzymania.
INTER PARTES - skuteczne wobec stron(wobec niektórych) - mamy do czynienia z sytuacją, w której uprawniony podmiot prawa może działać tylko wobec niektórych ludzi. wobec innych nie można korzystać z tego uprawnienia.
Grupa praw podmiotowych o charakterze majątkowym:
-dotyczy praw związanych z pewnymi wartościami materialnymi, wartość tych praw da się wyrazić w pieniądzach. Własność daje się jak nic wyrazić w pieniądzach.
Grupa praw podmiotowych o charakterze niemajątkowym:
-tzw. uprawnienia podmiotowe, osobiste. Związane są z wartościami o charakterze niematerialnym. W przypadku naruszenia takiego prawa ekwiwalentem dla uprawnionego również staje się pieniądz. Prawo do dobrego imienia. Pieniądz to jedyny uniwersalny środek, któremu możemy zrekompensować naruszenie prawa osobistego. Nie można nakazać zachowania, które jest niemożliwe. Przyjmuje się przelicznik, który bywa zawodny(podupczona ocena odnośnie wykonywanych czynności zawodowych, to próba rekompensaty poniesionych szkód)
Kompetencje to instytucja w prawie zbliżona do prawa upoważnienia, jego istotą jest upoważnienie jakiegoś podmiotu do dokonania czcynności prawnie doniosłej i konwencjonalnej, a w rezultacie skorzystania z tej kompetencji, jakiś inny podmiot będzia miał obowiązek zachowanie się w sposób odpowiadający tej kompetencji. Różnica między kompetencją, a prawem upoważnieniem , kompetencja jest kierowana z reguły do organów władzy publicznej. Wyróżnia się kompetencje prawodawczą, oraz kompetencje do wykonywania innych czynności. W przypadku kompetencji, jeżeli udziela się jakiemuś organowi kompetencji do wykonania tej czynności prawnie doniosłej......................... w przypadku konstytucji będzie to kompetencja do stanowienia aktów prawa przez sejm.
W przypadku udzielenia konsekwencji konieczne jest wyznaczenie dwóch obszarów, które nazywają się zakresem zastosowania normy kompetencyjnej i zakresem normowania normy kompetencyjnej
Kompetencje do stanowienia prawa - sejm nie może delegować konsekwencji stanowienia prawa na inny organ. Nie jest to możliwość delegowania konsekwencji w innym zakresie, jeżeli deleguje to na inny organ, na rade ministrów, albo poszczególnych ministrów, czyni to w wąskim zakresie i jest to zakres o charakterze TECHNICZNYM. Ustawy obrastają w przepisy wykonawcze.
Przy delegacji kompetencji konieczne jest określenie podmiotu uprawnionego do wydania przepisów, zawsze konieczne jest podanie zakresu normowania, ponieważ bez tych informacji organ któremu delegowano te kompetencje,mógł by je w sposób niekontrolowany wykonywać. Przekroczenie przepisów wykonawczych , mogło by skutkować w określeniu tego aktu jako niekonstytucyjny.
Sejm może uchwalić wszystko, nie ma dziedziny życia której nie mogła by zostać w sposób ustawowy określona.
Ministrowie nie mogą wydać aktu bez precyzyjnej delegacji ustawowej
WŁAŚCIWOŚCI(synonim kompetencji) - różne rodzaje właściwości:
właściwość rzeczowa - kompetencja do załatwienia danej sprawy ze względu na jej rodzaj. Naruszenie właściwości rzeczowej może prowadzić do nieważności określonej decyzji.
właściwość miejscowa - Właściwość ze względu na miejsce jakiegoś zdarzenia(np. właściwość do rozstrzygania spraw o nieruchomości i miejsca położenia tej nieruchomości)
właściwość hierarchiczna - uzależniona jest od pozycji danego organu w hierarchii organów danego rodzaju(wojewoda sprawuje nadzór nad legalnością rad danego szczebla bla blabla )
SANKCJA - te które posługuje się prawo, mają charakter sankcji skupionych. Ustawa może posługiwać się sankcjami w sposób właściwy dla siebie, ale prawo nie możę sięgać po sankcje inne niż ta ustawa przewiduje.
Pojawiają się w znaczeniu językowym i realnym.
Sankcja językowa oznacza zapowiedź pewnej dolegliwości - jest to zapowiedź słowna, dlatego językowa.
Sankcja o znaczeniu realnym - w momencie stwierdzenia naruszenia prawa, sankcja ta ze słownego poziomu przenosi się w świat rzeczywisty, a ta realność sankcji jest faktyczna ze względu na odpowiedzialność poniesioną za dopuszczenie się jakiegoś czynu
Sankcje:
penalne karne - sankcjami są kary i środki karne. np. kara pozbawienia wolności i kara grzywny, środkami karnymi jest np. zakaz wykonywania określonego zawodu.
Funkcje kary:
Kara na gruncie sankcji karnych ma charakter odwetowy, czyli retrybutywny, ma charakter rekompensacyjne albo kompensacyjny, bo naprawia szkody(np. obowiązek odszkodowawczy).
Może być to funkcja resocjalizacyjna(powrót do społeczeństwa).
Funkcja prewencyjna - funkcja odstraszania celem jej jest zapobierzenia przestępstwa
A) funkcja ogólnie prewencyjna - skierowana do ogółu społeczeństwa
B) funkcja szczególnie prewencyjna - skierowana na tego co jest skazany
Funkcja izolacyjna - polega na odseparowaniu od społeczeństwa.
Funkcja eliminacyjna - np. kara śmierci
SANCKCJA EGZEKUCYJNA(restytucyjna):
Polega na tym, żę przymusowo wykonuje się obowiązek, którego obowiązku nie dopełnił naruszyciel prawa.
Sankcja nieważności - sankcja uznania jakiegoś zachowania za niebyłe.
Część ustaw przewiduje sankcje i te ustawy, któe je przewidują nazywa się lex perfecta
lex imperfecta - prawa niedoskonałe, takie co tych sankcji nie przewidują
tylko takie prawo ma szansę na posłuch, które przewiduje sankcje.
Kilka rodzajów nieważności:
nieważność bezwzględną -
nieważność względną -
Funkcje prawa - to rzeczcywisty skutek działania prawa, różni się od celu prawa tym, że niekoniecznie musi być planowany, aczkolwiek występuje.
rodzaje funkcji prawa:
* funkcja stabilizacyjna - utrwala istniejące stosunki gospodarcze i społeczne i polityczne i chuj, każde!. Wzmacnia ona funkcje bezpieczeństwa, ale też ich rozleniwia, petryfikuje pewne zachowania
* funkcja dynamizująca, dynamizacyjna - przeciwieństwo powyższej funkcji, prawo często zapowiada i często wymusza zmiany, robi to w sposób ukierunkowany, tworzy się te przepisy, aby te stosunki społeczne pchnąć na nowe tory. Mają charakter ewolucyjne, a nie rewolucyjny.
*Funkcja ochronna, czyli wspieranie wartości wspieranych w społeczeństwie.
*funkcja organizacyjn - tworzenie warunków do funkcjonowania społeczeństwa
*funkcja represyjno wychowawczca - karanie i nagradzanie
*funkcja kontrolna - polega na badaniu i nadzorze zachowania osób(podmiotów prawa) w granicach prawa. Dzięki tej funkcji kontrolnej wszyscy jesteśmy zamknięci w granicach prawa
*funkcja dystrybutywna - prawo przyczcynia się do dystrybucji dóbr i obowiązków.
*funkcja regulacji konfliktów - opiera się na założeniu, że konflikty istnieją, ale trzeba je w sposób cywilizowany rozwiązać. Są organy i tryby rozstrzygania sporów pomiędzy podmiotami prawa.
*instrumentalny charakter prawa - uważa się, że prawo stanowi narzędzie do osiągnięcia określonego celu - np. próba pozyskania inwestorów do czegoś tam....
Podobnym pojęciem jest instrumentalizacja prawa - dochodzi do zachwiania proporcji pomiędzy narzędziem i celem. Wykład kolejny:
Odpowiedzialność prawna - to powinność poniesienia konsekwencji prawnych za zachowanie, które zostało określone w dyspozycji prawnej.
Odpowiedzialność dyscyplinarna - możę mieć cały wachlarz konsekwencji, aż do konsekwencji karnych.
Prawo karne posługuje się karami(kara finansowa, pozbawienie wolności) i środkami karnymi(zakaz wykonywania określonego zawodu).
Zakaz wykonywania zawodu jest orzekany przez sąd karny, ale ze skutkami w zakresie prawa cywilnego????????
Odpowiedzialność dyscyplinarna ma cięższy wymiar i jest surowsza do odpowiedzialności karnej. Odpowiedzialność dyscyplinarna (zwolnienie bez zachowania okresu wypowiedzenia) - większość pracodawców wymaga ujawnienie historii zawodowej.
ciężkie naruszenia obowiązków pracowniczych:
picie alkoholu(przyjście w stanie nietrzeźwym)
zabór mienia na szkodę pracodawcy
ect.
Odpowiedzialność prawna możę dzielić się na odpowiedzialność prawną cywilną, pracowniczą(dyscyplinarną), administracyjn, czy pracowniczą(odpowiedzialność dyscyplinarna)
Nebis in iden - nie wolno prowadzic 2 razyt sprawy w tej samej kwestii - nie mają char. alternatywnego - naruszenie jednego przepisu możę pociągać za sobą odpowiedzialność z innych tytuło(prawno pracownicza, cywilno-prawne, karna)
W prawie przewidziane są okoliczności pomijające odpowiedzialność(dochodzi do ekskulpacji(kulpa - wina) podmiotu) np. brak poczytalności
- zniesienie odpowiedzialności
-znaczne ograniczenie odpowiedzialności w zasie wykonywania czynu
Odpowiedzialność prawną jest w stanie ponieść osoba, która jest w stanie pokierować swoim zachowaniem i jest świadoma wykonywanego czynu.
Wina leży u podstaw każdego rodzaju odpowiedzialności - stosunek sprawcy czynu do tego czynu.
zamiar ewentualny - sprawca przewidując popełnienie jakiegoś czynu, nie chce, ale godzi się na nią.
sprawca musi mieć zdolność do rozpoznania swojego czynu i pokierowania swoim zachowaniem.
W przypadku winy wymaga się, żeby rozpatrywało się osobę dorosłą. Zakłada się, że osoba dorosła osiąga taki poziom dojrzałości emocjonalnej i intelekt, że można od niej wymagać zdolność do rozróżniania dobra i zła, i obowiązków wykonywania danego czynu. W polsce zdolność do ponoszenia odpowiedzialność i jej próg wynosi 16 lat, 15 lat w przypadku czynów przeciwko zdrowiu i życiu.
Drugi element świadczący o możliwości przypisania winy jest dorosłość sprawcy(pojawia sięna gruncie prawa cywilnego, pojawia się przy zdolnośći prawnej i zdolnośći do czynności prawnej) wiek ma istotne znaczenia przy zdollnościach czynności prawnej i ponoszenia odpowiedzialności prawnych.
Przy odpowiedzialnośći prawnej pojawia się społeczna szkodliwość czynu - godzenie przez czyn w dobra chronione prawem. Dobra te to nie jest stałą grupa, ewoluuje wraz z rozwojem społeczeństwa. na dzień dzisiejszy dobra prawne są dość stałe(np. dobra człowieka i własności). dobra prawem chronione to wartośći, nad którymi należy rozłożyć parasol prawa.
Społeczna szkodliwość jest stopniowana. Największym stopniem tej szkodliwości jest stopień znaczny. Cechują się nimi wszystkie przestępstwa, a szczególnie ZBRODNIE,. Czyny zagrożone conajmniej trzema latami pozbawienia wolności.
Poniżej tej granicy mieszczą się wytępki.
Poniżej występków mieszczą się wykroczenia.
Warunki odpowiedzialnośći karnej - odpowiedzialnością prawną objęte są tylko zachowania nazwane czynami. czynem jest zachowania, które wg profesora Mariana Cieślaka jest pewna spójna wew. część ludzkiego zachowania się, wyodrębniona z całości jego aktywności. To wyodrębnienie niewątpliwie ma charakter sztuczny(co przyznaje profesor), dlatego wyodrębnia się tą część zachowania, ponieważ skłąda się ona z ciągów zdarzeń.
Czyny ludzkie dlatego sie wyodrębia, bo organy prawne nie są w stanie objąć całego naszego zachowania, badając tylko jego część pod kątem dyscyplinarnej odpowiedzialności.
Czyn jest zawsze czynem człowieka - nie interesuje prawa zachowania się zwierząt. Te czyny człowieka mogą być czynami, które przybierają postać tzw. działania, albo mogą przybrać postać tzw. zaniechania. Działaniam jest każdy rodzaj naszej aktywności, wydzianej z pkt. widzenia osoby trzeciej, jako pewien rodzaj zmiany przestrzennej. Zachowanie może przybrać postać braku kierunkowej aktywności - np. lekarz co nie udzieli pomocy medycznej.
Brak aktywnośći kierunkowej oznacza nie wywiązanie się z obowiązku ciążącego na sprawcy tego czynu z mocy prawa.
Działąnia - widzimy ciąg przyczynowo skutkowy
W przyczynach rozważa się pojęcie związku przyczynowo skutkowego. związek przyczynowy jest ważny z perspektywy prawa, bo mówi o czynach oddzielonych od siebie czasem i przestrzenią.
Skutek zawsze występuje po przyczynie.
Przechodniość związku przyczynowego, skutek inicjuje przyczynę......................................
Rozumowanie redukcyjne - wiem jak ktoś zmarł, ale nie wiem w jaki sposób
9 lipca napierdalamy zaliczenia w zamośćiu
Jeżeli coś pominiemy a skutek nie nastąpił, wtedy mówimy o warunku koniecznym.
Skutek w prawie określany jest jako zmiana w świecie zewnętrznym, bardzo często przybiera postac materialną(dostrzegalną, widzialną). Zmianą jest skutek w świecie zewnętrznym.
Przy odpowiedzialności prawnej móimy o pociągnięciu do odpowiedzialności karnej. Może prowadzić do ukarania.
Przy odp. cywilnej mówimy o odpowiedzialności naprawczej. Nakładamy na sprawcę obowiązek naprawienia szkody. Kasa i chuj, czasem naprawienie szkody, ale rzadko.
na przestrzeni wieku wykształciły się 4 modele celu karania:
model sprawiedliwości retrybutywnej - oko za oko ząb za ząb - model odpowiedz. retrybutywnej, odwetowej. NAstąpiła humanitaryzacja prawa. W śreniowieczu za to się nie jebali. poprzez egzekucje zaspokajano potrzebę społeczną sprawiedliwości.
Model sprawiedliwości związany z kompensacją - akcentuje się naprawienie szkody, w różnej postaci, najlepiej fizycznej. prewencja szczególna - jest nakierowana na sprawcę czynu. Próbujemy oddziaływać na sprawcę przez środki tj. nauka. kolejnym środkiem jest zapewnienie osadzonym pracy,
prewencja generalna - polega na oddziałwaniu na otoczenie sprawcy czynu. Odstrasza się potencjalnych sprawców od przestępstw. Model sprawiedliwościowy - akcentuje konieczność sprawiedliwej odpłaty sprawcy.
Stosunki prawne - jeden z rodzaju stosunków społecznych, który określa relację pomiędzy conajmniej dwoma osobami, z których zachowanie jednej z tych osób wywołuje określoną reakcję innej. Stosunki te podlegają kontroli prawnej, stosunki prawne powstają, zmieniają się i wygasają w skutek wydarzeń zwanymi faktami prawnymi. Fakty prawne dzielą się na zdarzenia oraz tzw. zachowania się.
Zdarzenia to wydarzenia, które niezależne są od woli człowieka,
w domyśle zachowania, to wydarzenia zależne od woli człowieka.
Zdarzenia mimo iż niezależne są od woli człowieka, również wywołują określone skutki prawne.
Śmierć człowieka równoznacznie oznacza rozpoczęcie procesu spadkowego. Powoduje wygaśnięcie pewnych praw o charakterze podmiotowym.
Nie wszystkie prawa wygasają jak ktoś się przekręci. Prawo własnośći np. przechodzi w ramach dziedziczenia na inne osoby.
Zachowania - dzielą się na :
czyny, które dzielą się na:
zgodne z prawem
nie zgodne z prawem
czynności konwencjonalne, które dzielą się na:
czynności prawne
akty tworzenia prawa
akty stanowienia prawa
Czynności prawne muszą zawierać w sobie element, który zawiera oświadczenie woli. Jest to komunikat złożony przez jedną osobą w innej osobie, a treścią tego komunikatu jest wola wywołania określonych skutków prawnych. Nie każdy z nas może wywoływać skutki w drodze oświadczen woli. Mogą je wykonywać tylko osoby zdolne do czynności prawnych.
W treści stosunków prawnych wyróżnia sięnastępujące rzeczy:
podmiot stosunku prawnego - osoby fizyczne, albo osoby prawne
odróżniay przedmiot stosunku prawnego(albo zachowanie się człowieka, albo rzecz materialna)
treść stosunku prawnego - to uprawnienia i obowiązki skłądające się na sytuację prawną podmiotów stosunku prawnego.
Pomiędzy uprawnieniami a obowiązkami zachodzi ścisła korelacja. Oznacza, że coś co jest uprawnieniem albo obowiązkiem.
W stosunkach prawnych mamy do czynienia z rozłożeniem uprawnień i obowiązków.
Podpisanie umowy na warunkach niekorzystnych może skutkować rozwiązaniem umowy
Ścisłe rozdzielenie obowiązków od uprawnień były
10