O TWÓRCZOŚCI RYSZARDA KAPUŚCIŃSKIEGO - K. Wolny
Str. 9,10
Poziom wypowiedzi literackiej Ryszarda Kapuścińskiego stawia go w rzędzie nie tylko reporterów, ale także pisarzy, łączy on bowiem ze sobą dwa warsztaty: reporterski
i literacki.
Przyjęto w teorii literatury, że reportaż jest tą specyficzną formą przekazu, która stoi na pograniczu literatury i publicystyki.
Str. 11
Reportaż jako gatunek publicystyczny - z założenia porusza tematy w danym momencie aktualne, dotyczące polityki, kultury i spraw społecznych.
Może posługiwać się odpowiednimi środkami perswazyjnymi, zmierzającymi do czynnego oddziaływania na opinię publiczną, przekazując nie tylko w obiektywnej formie wiadomości o faktach, ale także naświetlając je z punktu widzenia osoby opowiadającej.
Reportaż więc ma być nie tylko przekazem o zdarzeniach i informacją, ale obrazowym zapisem rzeczywistości, korzystającym z doświadczeń prozy realistycznej.
Str. 13
Reportaż zawsze traktowano jako gorszego brata literatury, co wynika z tego, że jego autora podporządkowano następującemu schematowi:
w reportażu ma przeważać sprawozdawczość nad prezentacją zdarzeń;
reporterowi nie wolno niczego wymyślać, nawet prawdopodobnych historii. Musi on fakty i zdarzenia, dotyczące danego środowiska, przedstawiać tak, jak one przebiegają w rzeczywistości.
Str. 19
Tak jak dla pisarza, kreującego różne prawdopodobne sytuacje, inspiracją są prawdziwe zjawiska zachodzące w świecie, tak samo dla Kapuścińskiego impulsem do tworzenia są fakty pochodzące nie tylko z jego wyobraźni, ale właśnie z rzeczywistości zewnętrznej, realnej. Umiejętność ich odtwarzania jest artyzmem.
Str. 21
Przeżycia wojenne nie zabiły w nim wrażliwości na krzywdę człowieka.
Zaostrzyło się jeszcze bardziej poczucie granicy zła i nieprawości, wyznaczając jasno, co jest najważniejsze w życiu i jakie są kryteria sprawiedliwości.
Str. 23
Cechą charakterystyczną utworów poetyckich Ryszarda Kapuścińskiego jest prostota wypowiedzi, która w czasie lektury tekstów przechodzi w formy bardziej wyszukane,
co wynika z trafności nazywania przez poetę zjawisk zachodzących w otaczającej go rzeczywistości.
Str. 25
Poezję Ryszarda Kapuścińskiego cechuje refleksja nad światem i człowiekiem, wnikliwa obserwacja życia oraz próba dotarcia do źródeł zła. Echa tej poezji znajdujemy w jego twórczości prozatorskiej, w której także próbuje formułować odpowiedzi na drążące go pytania.
Str. 29
Krytyka literacka od czasu publikacji Chrystusa z karabinem na ramieniu zauważa, że Kapuściński jest jednym z bohaterów swoich utworów. Wprawdzie nie wysuwa swej osoby na plan pierwszy, ale zaznacza, że wszędzie był, a co najważniejsze był blisko najniebezpieczniejszych wydarzeń, walczył o przetrwanie, dlatego umie doskonale opisać prawdziwe przeżycia prezentowanych postaci.
Str. 30
Obserwacja rzeczywistości u tych pisarzy nie polega na wiernym opisywaniu zewnętrznych form świata, ale na umiejętności dostrzegania istotnych problemów filozoficznych i moralnych epoki.
( sprawdzić cytat)
Str. 31, 32
Chodziło o to, że Kapuściński ukazał absurdalność ludzkiego działania i gry władzy z jednostką. Ukazał kontrasty między przepychem na dworze cesarskim i w aparacie władzy, a nędzą i niepewnością sytuacji życiowej wśród mas ludności w kraju.
Str. 33
Ryszard Kapuściński jest przedstawicielem pokolenia literackiego, któremu przyszło kształtować swą osobowość w trudnym historycznie czasie, ale jednocześnie ciekawym dla pisarza wrażliwego na potrzeby drugiego człowieka. Zawirowania polityczne, na które składały się m.in. wydarzenia II wojny światowej i tuż po jej zakończeniu zmiany ustroju w Europie Wschodniej, następnie rewolucje w Afryce i Ameryce Łacińskiej, w których uczestniczył, miały wpływ na formowanie się jego poglądów. Opisując przemiany zachodzące w ostatnich latach w Europie Środkowej, Ryszard Kapuściński spogląda na nie z dystansu, jako człowiek umiejący jednoznacznie opowiedzieć się za ludźmi walczącymi o wolność, przedstawiając drogę, jaka do niej dążą.
Str. 35
Nie ogranicza się do relacji, zapisu sprawozdawczego, ale buduje zdarzenia tak, jakby zestawiał fakty, układając fabułę po to, by czytelnik miał wrażenie, iż uczestniczy w prezentowanych sytuacajach.
Str. 36
W dobie, gdy książki przeżywają kryzys (bo to, o czym można przeczytać - szybciej pokaże telewizja, również przekaże radio), Kapuściński odnosi sukcesy literackie
i zdobywa coraz większą popularność wśród czytelników.
Sam Kapuściński zdaje sobie sprawę z tego, co jest obecnie potrzebne czytelnikom
i czego oczekują od współczesnej literatury. Autor Cesarza znalazł klucz do gustów odbiorców.
Str. 39
Ryszard Kapuściński obserwuje wszystko, co dokoła się dzieje, bierze w tym udział, przeżywa, a potem dopiero zasiada do pisania, ponieważ wtedy wytwarza się możliwość nabrania dystansu do zdarzeń.
Dla Kapuścińskiego ważne jest to, by być w tych miejscach, gdzie „świat wrze”, a więc tam, gdzie są wojny, powstanie, rewolucje, od których zależą dzieje danego narodu.
Str. 41
Z tekstu tego wynika, że każda wojna jest zła, wyzwala agresję, zemstę, prowadzi do upodlenia ludzi, którzy nawet nie zdają sobie sprawy, że oprócz tego, iż są świadkami dziejących się ważnych wydarzeń, to sami tworzą historię, są jej elementem.
( tekst pt. Ćwiczenie pamięci , z tomu