Scenariusz apelu z okazji rocznicy uchwalenia Konstytucji 3 Maja

Narrator I
3 Maja - cóż to za data? Dla setek wielu młodych ludzi to jedna z mało znaczących do tej pory uroczystości. Świat idzie z postępem: komputer, Internet jest na porządku dziennym w użyciu. Dlaczego młodzi ludzie żyjąc w zawrotnym tempie, negują wiele wartości, odrzucają wszelkie formy czczenia przeszłości, wysuwają na plan pierwszy życie teraźniejsze. Dlaczego musimy choć na chwilę zatrzymać się, by rozważyć najważniejsze hasła z historii Polski. Brzmią one: Bóg, Honor, Ojczyzna.

Narrator II
Co te słowa mogą znaczyć dla nas, uczniów szkoły podstawowej? Czy możemy je zlekceważyć? Żyjemy przecież w wolnej, demokratycznej Polsce. Mówi się, że 3 Maja 1791 r. to dzień wolności dla Polaków. Obowiązywała tylko 15 miesięcy. Na dłużej nie pozwoliła Rosja, która już w 1793 r. dokonała drugiego rozbioru Polski. Miała jednak olbrzymie znaczenie. Wywołała w kraju i za granicą wiele przychylnych ocen. Entuzjastycznie wypowiadali się o niej politycy i ludzie nauki. Pisano: "Przy wszystkich swych wadach konstytucja ta widnieje na tle rosyjsko-prusko-austriackiej barbarii, jako jedyne dzieło wolnościowe, które kiedykolwiek Europa Wschodnia samodzielnie stworzyła".

Narrator I
Aby zrozumieć dlaczego rocznicę uchwalenia Konstytucji 3 Maja nazywamy świętem wolności i radości wybierzmy się na wędrówkę przez wieki.

Osoba I
Rycerze chrześcijańskiego króla Władysława Jagiełły w lipcu 1410 roku, walcząc w imię Boga, Honoru, Ojczyzny rozpoczynają bitwę z Krzyżakami pod Grunwaldem od odśpiewania pieśni "Bogurodzica". Wierzą bowiem, że Matka Boska uchroni ich od klęski i przyniesie zwycięstwo.

odśpiewanie "Bogurodzicy"
Narrator II
XVI wiek w Polsce określa się mianem Złotego Wieku. Następuje rozkwit literatury. Po raz pierwszy pisarze zaczynają pisać w języku ojczystym, zaznaczając swą odrębność narodową. Mikołaj Rej mówił: "A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają". Inni wybitni tego okresu to: Jan Kochanowski, Andrzej Frycz Modrzewski. Oto jak Modrzewski pisał o Rzeczypospolitej:

Osoba II
"Niech tedy to będzie celem Rzeczypospolitej, by w niej wszyscy obywatele mogli żyć dobrze i szczęśliwie, to jest uczciwie i sprawiedliwie, aby wszyscy rośli z godnością i pożytkami, aby wszyscy wiedli żywot spokojny i cichy, aby każdy mógł strzec swej własności i ją zachować, aby przed krzywdą i mordem każdy był jak najmocniej zabezpieczony".

Osoba III
Jan Kochanowski przestrzegał rządzących Rzeczpospolitą:

"Wy, którzy pospolitą rzeczą władacie,
A ludzką sprawiedliwość w ręku trzymacie.
Wy, mówię, którym ludzi paść poruczono,
I zwierzchności nad stadem bożym zwierzono."


Osoba IV
Nasz wieszcz Odrodzenia przewidywał zgubę narodu. Echa tej gorzkiej prawdy o zgubnych rządach słyszymy również w XVIII-wiecznej pieśni Ignacego Krasickiego.

"Święta miłości kochanej Ojczyzny,
Czują cię tylko umysły poczciwe,
Dla ciebie zjadłe smakują trucizny,
Dla ciebie więzy, pęta niezelżywe,
Kształcisz kalectwo przez chwalebne blizny,
Gnieździsz w umyśle rozkoszy prawdziwe.
Byle cię można wspomóc, byle wspierać,
Nie żal żyć w nędzy, nie żal i umierać!"

Narrator I
Poeta nie pomógł już podźwignąć się Polsce. Trzykrotnie Polska zostaje wymazana z map Europy: w 1772, 1793 i w 1795 r. W tej smutnej tragedii narodu polskiego były chwile chwały, nieugiętości ducha. Należy do nich zaliczyć dni wielkiego tryumfu Rzeczypospolitej - ustanowienie pierwszej w Europie konstytucji.

Narrator II
Stosunki w Europie zaczęły układać się niepomyślnie dla Polski, a w kraju część przeciwników reform szukała poparcia w obcych dworach, podburzając zacofaną szlachtę przeciw projektom stronnictwa patriotycznego. Dlatego zwolennicy reform podjęli szybkie i śmiałe decyzje. Przygotowana przez światłych, rzetelnych Polaków konstytucja została uchwalona przez Sejm Czteroletni. Oto oni: Stanisław Małachowski - marszałek Sejmu Wielkiego, Ignacy i Stanisław Potoccy, Hugo Kołłątaj, Józef Wybicki, Stanisław Staszic, Stanisław August Poniatowski - ostatni król Polski.

Osoba I
Tamte dni to pożółkłe, ale bezcenne karty historii polskiej, pisanej z myślą, sercem właśnie o nas. Karty stare, ale żywe, bo nie można o nich zapomnieć.
Zabiełło - inflancki poseł w taki sposób przemawiał do posłów i króla:
"Zaklinam Was, najjaśniejsze stany, abyście raczyli tę nową przyjąć konstytucję, Ciebie zaś najjaśniej-szy królu proszę, abyś najpierwszy na przyjęcie jej wykonał obywatelską przysięgę, a my wszyscy za Twym pójdziemy przykładem".

Narrator I
Wtedy król wszedł na wysokie, czerwone krzesło. Biały mundur korpusu kadetów, który miał na sobie, świecił w cieniu. Król podniósł palce do góry i rzekł:

Osoba III
W imię Boga w Trójcy Świętej Jedynego, Stanisław August z Bożej Łaski i woli narodu król Polski wraz ze stanami skonfederowanymi, w liczbie podwójnej naród polski reprezentującymi, uznając, iż nas wszystkich od ugruntowania i wydoskonalenia konstytucji narodowej jedynie zawiesił, długim doświadczeniem poznawszy zadawnione rządu naszego wady, a chcąc korzystać z pory, w jakiej się Europa znajduje i z tej dogorywającej chwili, która nas samych sobie wróciła, wobec hańbiących obcej przemocy nakazów, ceniąc drożej nad życie, nad szczęście osobiste niepodległość zewnętrzną i wolność wewnętrzną narodu, którego los w ręce nasze jest powierzony...

Narrator I
Wśród postanowień Ustawy Rządowej znalazły się takie artykuły jak: Religia panująca, Szlachta ziemianie, Miasta i mieszczanie, Chłopi włościanie, rząd czyli oznaczenie władz publicznych, Sejm czyli władza prawodawcza, Król władza wykonawcza, Władza sądownicza, regencja, Edukacja dzieci królewskich, Siła zbrojna narodowa.

Narrator II - Jakie były zdobycze Konstytucji 3 Maja.

Osoba I
Sejm uwolniono od przemocy magnatów i liberum veto, które obezwładniało przez około 100 lat prace ustawodawcze i kontrolne sejmu - wzmocniona została działalność sejmu i rządu.

Osoba II - Chłopom zapewniała nieokreśloną wówczas opiekę prawa.

Piosenka "Jak długo w sercach naszych"
Osoba III
Wprowadzała zmianę w położeniu miast i mieszczan. Nadano im prawa, jakie przysługiwały dotąd szlachcie. Niedługo mogli się Polacy cieszyć jej prawami. Okres niewoli był dla nas trudny. Wielu spędzało go poza granicami kraju. Najwięcej znalazło się w Paryżu. Tysiące emigrantów - tułaczy nigdy nie mogło powrócić do Polski. Był wśród nich: Adam Mickiewicz, Juliusz Słowacki. Swoją tęsknotę i żal za ojczyzną nasz narodowy wieszcz wyraził w Inwokacji do "Pana Tadeusza".

Osoba IV
Litwo! Ojczyzno moja! Ty jesteś jak zdrowie,
Ile Cię trzeba cenić ten tylko się dowie,
Kto Cię stracił. Dziś piękność Twą w całej ozdobie
Widzę i opisuję, bo tęsknię po Tobie.

Narrator I
Dwa powstania narodowe: w listopadzie 1830 roku i w styczniu 1863 roku zakończyły się klęską.

Odśpiewanie "Roty" - M. Konopnickiej
Narrator II
Nadzieja na odzyskanie wolności zrodziła się ponownie w 1914 roku. Upragniona wolność przyszła w 1918 roku. Na jej czele stanął marszałek Józef Piłsudski.
II wojna światowa również przyniosła nam wiele cierpienia, zniszczenia i smutku. Jednak Polak stojąc na straży granic ojczyzny potrafił ją po wojnie odbudować.

3

---