Socjologia - nauka,która bada społeczeństwo,nauka społeczna,której celem jest badanie i opisywanie róznych społeczeństw i grup ludzkich.

Socjus - zbiorowość

Socjates - społeczeństwo

Logos - nauka

August Comt - wprowadził termin „socjologia”

1. I rewolucja - (V-III wiek p.n.e)

2. II rewolucja - rozróżnianie społeczeństwa i państwa (XVII wiek)

3. III rewolucja - połeczeństwo to przedmiot refleksyjnych badań (XIX wiek)Początek socjologii jako nauki.

4. IV rewolucja - unaukowienie refleksji socjologicznej (dziś)

Socjologia nie ocenia,nie wartościuje,bada jak jest.Jest nauką empiryczną,doświadczalną.

Nauki podstawowe a stosowane.

Przedmiotem badań jest cała rzeczywistość społeczna.

Socjologia ogólna - tworzy teorię,dostarcza aparat pojęciowy oraz dyrektywy i metody badawcze.Rozwija cztery podstawowe teorie dotyczące:

• struktur społecznych

• zmian lub rozwoju społecznego

• zachowania społecznego zbiorowości

• zachowania społecznego jednostki

Socjologia szczegółowa - szczegółowo bada fragment rzeczywistości społecznej. Przedmiotem formalnym jest społeczeństwo,przedmiotem mentalnym jest to jak to społeczeństwo działa.

Funkcje socjologii:

• teoretyczna (poznawcza) opisuje i wyjaśnia badany przez siebie przedmiot (geneza powstania,funkcja) metody i techniki badań

• praktyczna - posiada 4 podfunkcje:

1. diagnostyczna - stawia diagnozę w odniesieniu do jakiegoś fragmentu żucia społecznego

2. prognoztyka - dostarcza wieczy o następstwie działań,ułatwia podejmowanie działań

3. socjotechniczna (praktyczna) zastosowanie wiedzy socjologicznej w działaniu (socjologia stosowana)

4. demaskatorska - odkrywa w życiu społecznym coś czego istnienia przeciętny człowiek się nie domyśla.

Przedmiotem socjologii jest:

• struktura - budowa społeczeństwa

• kultura - wytwór specyficznie ludzki

Socjologia rozwija dwie teorie:

1. teorię struktur społecznych,grup społecznych,makrostruktur i mikrostruktur

2. teoria zmian,procesów przemian zachodzących w róznych grupach

Czynniki - podstawy życia społecznego:

• przyrodnicze:

1. warunki biologiczne - cechy i budowa organu,procesy fizjologiczne

2. warunki geograficzne - klimat,ukształtowanie terenu,gleby,świat roślin,zwierząt, bogactw naturalnych

3. warunki demograficzne - gęstość zaludnienia,wiek,płeć,przyrost naturalny,przeciętne trwanie życia

• ekonomiczne - praca,jej warunki,organizacja,środki i narzędzia pracy,poziom zaspokojenia potrzeb

• kulturowe - kultura materialna i duchowa (znaki,zachowania,rzeczy)

Geneza ludzkiego sposobu życia

⇓ ⇓

Ludzie dziedziczą pewne ludzkie impulsy, Sposoby życia nie są efektem

sposoby postępowania,schematy myślenia, dziedziczenia biologicznego,lecz

które są właściwe całemu gatunkowi. ludzie nabywają je od społeczeństwa,w

którym się urodzili i w którym

dorastają. Chodzi tu o wszelkie

wpływy. To proces socjalizacji.

Obydwa te stanowiska współpracują ze sobą.

Jednostka ludzka jest istotą społeczną.

Trzy koncepcje pojmowania jednostki:

1. abstrakcjonistyczna

2. naturalistyczna

3. realistyczna

Podstawowe orientacje teoretyczne socjologii.

Czym jest socjologia i jak ją badać?

W socjologii istnieje pluralizm teoretyczny.

Orjentacje teoretyczne socjologii:

• naturalizm - człowiek i społeczenstwo są elementami przyrody,poddajemy je eksperymentowi

• antynaturalizm - człowiek rózni się od zwierząt i roślin.Kultura decyduje o społeczeństwie

• pozytywistyczna - nauka powinna zajmować się tym co da się zobaczyć,zbadać,obserwowanie

• antypozytywistyczne - humanistyczne,w badaniach uwzględniają stany wewnętrzne jednostek,świadomość,pogłębiona charakterystyka jednostek

Żadna z tych orientacji nie jest jedyna tzn.że posługujemy się wszystkimi.

Podział teorii socjologicznych (P.Sztompka)

1. funkcjonalizm - (Malinowski) - społeczeństwo to spójna całość,która ma funkcje do spełnienia - ład

2. teorie konfliktu - stanem naturalnym społeczenstwa jest konflikt, społeczeństwo to rożne grupy sprzeczne (Marks,Webber) - ataki

3. teorie wymiany społecznej - społeczeństwo nie jako całość,ale zbiór jednostek,sieć międzyludzkich oddziaływań,interakcja (Homans,Blau)

4. symboliczny interakcjonizm - perspektywa indywidualizmu,zbiór jednostek, wzajemne interakcje,jednostka bardziej aktywna wyposażona w jaźń,samoświadomość,sama podejmuje działania (Mead,Blumer) - wymiana myśli

5. teoria działania społecznego - (Znaniecki) działanie,podejmowanie przez jednostkę akcji,działań

6. teoria fenomenologiczna etnometodologiczna - (Berger,Luckmann) subiektywistyczne stanowiska,o społeczności wiemy tyle ile jednostki mają o niej świadomości,osoba chora inaczej postrzega świat,postrzega go poprzez swoją chorobę

Procesy społeczne

Procesy wg. układu w jakim przebiegają:

1. intrapersonalne - na poziomie osobowości człowieka (adaptacja)

2. interpersonalne - przebiegają między dwiema jednostkami (wrogość,konflikt)

3. zachodzące między jednostką a grupą społeczna - relacja jednostki i grupy jako całości (podporządkowanie,sprzeciw,bunt,dominacja)

4. zachodzące między grupami społecznymi(wzajemna pomoc,współpraca,tolerancja)

5. zmieniające organizację i strukturę grup - rozwój,reorganizacja,modernizacja, dezorganizacja.

Procesy marginalizacji społecznej:

1. upośledzenie

2. deprywacja

3. dyskryminacja

Proces migracji:

• Ze względu na przyczyny:

1. za względu na warunki ekonomiczne

2. uwarunkowania polityczne

3. uwarunkowania przymusowe

• Ze względu na charakter geograficzny:

1. międzypaństwowe

2. wewnętrzne

• ruchliwość społeczna,przestrzeń społeczna

Industrializacja - proces przekształcania się społeczeństw tradycyjnych w przemysłowe.

Znaczenie:

1. rozwój zakładów przemysłowych

2. upodmiotowienie,zmechanizowanie procesu

3. złożony podział pracy i wzajemna wsólpraca zakładów

Urbanizacja - związana z industralizacją.

Cechy:

1. zanik więzi sąsiedzkich

2. depersonalizacja

3. spekularyzacja myślenia

4. segregacja przestrzenna

Urbanizacja:

• demograficzna

• ekonomiczna

• społeczna

Struktura społeczeństwa (budowa)

Uklad elementów (jednostek,grup,zbiorowości) i relacji,jakie zachodzą pomiędzy elementami,a ściślej pozycje jakie zajmują w grupie.W dużych grupach,strukturę tworzą pozycje podgrup.

Struktury wyodrebniane w oparciu o istotne kryteria społeczne nazywane odpowiednio kategoriami płci,wieku,zawodowe kategorie społeczne to zbiór ludzi wyróżnianych za posiadanie wspólnej cechy.

Wymiary strukturalne - to kryteria wyodrębniania elementów skladających się na typy struktury.Struktury wertykalne i horyzontalne.

Pozycja społeczna	Status społeczny
miejsce zajmowane w strukturze społecznej im wyższa pozycja tym wyższy jest standart	pozycja wraz z przywilejami i upośledzeniami związanymi z tą pozycją prestiż społeczny,szacunek społeczny wykształcenie,władza i pieniądze to zbieżność statusu

Makrostruktura społeczna - to struktura całego społeczeństwa,duże złożone grupy i zbiorowości (zależności wzajemne,jednostkowe,więzi antagonizmów społecznych)

Mikrostruktura społeczna - struktura małej grupy społecznej

Kultura społeczna

Kultura - (z łac.uprawa,kształcenie) całokształt materialnego i duchowegodorobku ludzkości oraz ogół wartości,zasad i norm współżycia przyjęty przez dane zbiorowości,wszystko to co powstaje dzięki pracy człowieka,co jest wytworem jego myśli i działalności.

Subkultura - podkultura,kultura młodzieżowa (spontaniczność,opozycyjność do kultury dorosłych,specyficzny wygląd młodzieży)

Kultura masowa - zjawisko sztuki i rozrywki realizowana przez radio,tv,prasę,internet.

Kultura w znaczeniu nauki to opis nie ocena,natomiast w języku potocznym jest to ocena.

Czarnowski - kultura to dorobek

Dyczewski - 1) kultura jako zbiór elementów oryginalnych,niepowtarzalnych

2) kultura jako system elementów i ich powiązań (kategorie elementów:

materialno-techniczne,społeczne,ideologiczne i psychiczne)

3) kultura jako system znaczeń (system znaków,które są w pełni zrozumiałe)

Szczepański - kultura to ogół wytworów działalności ludzkiej,materialnych i niematerialnych wartości,sposobów postępowania,uznawanych,zobiektyzowanych,przyjetych w zbiorowościach przekazywanych innym zbiorowościom i następnym pokoleniom.

Tatarkiewicz - cywilizacja to wszystko to co ludzkość stworzyła,dodała do natury dla ułatwienia ludziom życia i to co jest ludziom wspólne,a kultura to czynności i przezycia poszczególnych ludzi którzy stworzyli cywilizację i z niej korzystają.

System społeczny,system kulturowy

Składniki kultury:

Wartości - najważniejsze wsród składników,ukierunkowują ludzkie zachowania i wyznaczają cel działania,aktywizując do jego realizacji

Normy - konkretne wskazówki i wzory określające postępowaniewłaściwe i niewłasciwe (zwyczaje,obyczaje,prawa)

Symbole - przedstawienia które nabierają znaczenia dzięki umowie społecznej (język,przedmioty)

Wpływ kultury na życie społeczene:

Szczepański - 4 mechanizmy:

1) ustalenie systemów wartości

2) ustalenie wzorów zachowań

3) ustalenie modelów kulturowych

4) socjalizacja

---