Filozofia św. Augustyna.
Św. Augustyn /354-430n.e./ Był twórcą pierwszego systemu chrześcijańskiego. Prace ow. Augustyna: - " Confessiones " - "Wyznanie " Napisał w roku 400, praca bardzo osobista, opowiada jak został chrześcijaninem. św. Augustyna można nazwać neofitą /człowiek. który zmienił swoje wyznanie/ -" Solilokwia " - " Rozmowa samym z sobą " HISTORIOZOFIA Historiozofia filozofia historii /dziejów/ Dowodził św. Augustyn, że dzieje świata są dziejami zmagań między dwoma państwami: I państwo - państwo boże, II państwo - państwo ziemskie. Dzieje świata zamknie przyjście Chrystusa, nastąpi koniec dziejów ziemskich. Potem czas zostanie pochłonięty przez wieczność i jedni wejdą w wieczną szczęśliwość inni w wieczne zatracenie. Refleksja historiozoficzna pojawi się w poglądach filozofa niemieckiego przełomu XIX/XX wieku, był nim Hegel. Chrześcijańska teodyceja świat jako dzieło Boga nie może nie być dobry, skąd więc na świecie pojawiło się zło. Rozwiązanie tego konfliktu dało początek chrześcijańskiej teodycei, tj. obrony doskonałości stworzenia. I teza św. Augustyna brzmiała: Zło nie należy do przyrody jest dziełem wolnych stworzeń tj. człowieka. II teza Zło nie jest realne jest wyłącznie brakiem dobra. Dlaczego Bóg nie zapobiegł złu ? Zło nie psuje harmonii świata, ale jest do niej bezwzględnie potrzebne. Na tą harmonię składa się ukaranie grzesznych jak i nagradzanie świętych. Poglądy teoriopoznawcze św. Augustyna św.Augustyn mówi do swojego rozumu: Augustyn: " Chcę poznać Boga i duszę. " rozum: " Czy nic więcej." Augustyn: " Nic z goła." Dowodził św. Augustyn, że prawdy wieczne istnieją w Bogu i są ideami wiecznymi .Wiedzy o prawdach wiecznych udziela duszy Bóg na drodze oświecenia inaczej ta droga nazywana jest drogą iluminacji. Nazwa tego poglądu: iluminizm.Ta droga poznania była drogą poznania intuicyjnego, inaczej mówimy, że byłoto poznanie irracjonalne. Jeżeli iluminacja była dziełem łaski bożej to udzielał jej Bóg tylko tym, którzy przez niego zostali wybrani.Teoria iluminacji łączyła się z teorią predestynacji, nie każdy mógł doświadczyć łaski bożej tylko ci, którzy zostali wybrani przez Boga. Metafizyka Treścią metafizyki św.Augustyna było dowodzenie przewagi Boga nad światem i dowodzenie przewagi duszy nad ciałem. Przewaga Boga nad światem wynika z tego, że: I - Bóg jest najwyższym bytem, ponieważ jest bytem niezależnym, - jest przyczyną wszelakiego bytu i to nie tylko przyczyną jego powstania, ale także i jego przemian; II - Bóg jest najwyższym przedmiotem poznania, ale i przyczyną tego powstania; III - jest najwyższym dobrem i przyczyną wszelkiego dobra. Przewaga duszy nad ciałem wynika z: Duszę pojął św. Augustyn jako substancję samoistną, całkowicie niezależną od ciała. Funkcje duszy: - myśl; - pamięć; - wola. Dusza jest od ciała doskonalsza, ponieważ jest bliższa Bogu. Jest także nieśmiertelna, ponieważ poznając prawdy wieczne ma udział w wieczności. Zalecał św. Augustyn zadbać o duszę i twierdził, iż wszelka rozkosz zmysłowa jest godna potępienia. " Człowieku, który chcesz poznać siebie, czy wiesz, że istniejesz ?" Na to pytanie pada odpowiedz: " Wiem." " Czy wiesz, że myślisz." " Wiem." Jest to przykład nowego podejścia do filozofii. Myśl filozoficzna św. Augustyna jest przykładem zwrócenia się człowieka ku sobie, ku swojemu wnętrzu. Można powiedzieć, że św. Augustyn antycypował filozofię Kartezjusza. antycypować - wyprzedzać
Św. Tomasz z Akwinu /1225-1274/ Tomasz z Akwinu stworzył drugi wielki system należący do myśli chrześcijańskiej. W odróżnieniu do św. Augustyna, który nawiązywał do Platona, Tomasz z Akwinu nawiązywał do starożytnego arystotelizmu. Tomasz z Akwinu nazywał się Akwinatą. Był z pochodzenia Włochem ( był dominikaniem.) Dzieła Tomasza Z Akwinu: " Summa filozoficzna." " Summa teologiczna." Poglądy: 1. Rozdział kompetencji filozofii i teologii. Filozofia traktowana była w średniowieczu jako "służebnica" teologii. Stopniowo jednak dojrzewał pomysł rozgraniczenia kompetencji filozofii i teologii. Tego rozdziału ostatecznie dokonał Tomasz z Akwinu, a także ten rozdział swoim autorytetem utrwalił. filozofia teologia /dowodził, że jest wiedzą/ /nauka o wierze/ wiedza wiara rozum objawienie Kwestiami filozoficznymi były dla św. Tomasza, np. istnienie Boga, przymioty Boga. Z tego wynika, że na drodze racjonalnej można dowieść, że Bóg i przymioty Boga istnieją. Kwestiami teologicznymi były: - stworzenie świata; - trójca św.; - niepokalane poczęcie. Spór o uniwersalia, inaczej mówimy o powszechniki. Cechą charakterystyczną filozofii średniowiecznej jest to, iż toczono w niej liczne spory, najsłynniejszy to spór o uniwersalia, czyli o przedmiot pojęć ogólnych. W sporze tym ukształtowały się 3 główne stanowiska: I - realizm skrajny; Zwolennicy tego stanowiska odwoływali się do Platona. Twierdzili, że pojęcia ogólne muszą mieć swoje realne odpowiedniki tak jak mają je pojęcia jednostkowe. II - realizm umiarkowany; Powoływali się na Arystotelesa, który tłumaczył, że pojęcia ogólne są abstrakcjami. Za tym stanowiskiem opowiadał się Tomasz z Akwinu. III - nominalizm; Główny przedstawiciel: Abelard; pojęcia ogólne nie mają odpowiedników, ponieważ są one wyłącznie nazwami. Dowody na istnienie Boga: Zbudował Tomasz z Akwinu 5 dowodów na istnienie Boga: - dowód pierwszy nazywany jest: dowód z ruchu; ex motu; dowód kinetyczny. - dowód drugi: dowód z przyczyny sprawczej. - dowód trzeci: dowód z konieczności i możliwości; dowód z konieczności i przypadku. - dowód czwarty: dowód z różnych - dowód piąty: dowód z celowości świata. Wszystkie te dowody są to dowody typu aposerioricznego. aposteriori - tzn. droga rozumowania prowadząca od skutku do przyczyny albo inaczej znaczy po doświadczeniu i w zależności od doświadczenia. Droga przeciwna to droga apriori. apriori - droga prowadząca od przyczyny do skutku Punktem wyjścia każdego z tych dowodów jest skutek tj. świat materialny, natomiast punktem dojścia jest przyczyna, tj. Bóg. Dowód pierwszy: Na drodze poznania zmysłowego możemy stwierdzić, że niektóre rzeczy na tym świecie są w ruchu. Nic jednak nie porusza się o ile nie zostanie wprowadzone w ruch przez coś co wcześniej już w ruchu pozostawało.Kolejna teza tego łańcucha przyczyn i skutków ruchów. " Zawsze musimy dojść dopierwszego poruszającego a tym pierwszym jest Bóg." Dowód drugi: W świecie zmysłowym panuje pewien porządek przyczyn sprawczych, zawsze przyczyna wyprzedza skutek, bo gdyby było inaczej to coś musiałoby istnieć wcześniej od siebie samego. Łańcucha przyczyn i skutków nie możemy prowadzić w nieskończoność, zawsze musimy dojść do przyczyny sprawczej, a jest nią Bóg Dowód trzeci: Rzeczy świata materialnego mogą istnieć i nie istnieć a jeśli tak to jest możliwe, że one kiedyś w ogóle nie istniały, jeśli zaś nie istniały to nie mogły zaistnieć same przez się, musiał istnieś byt konieczny, który je do życia powołał i tym bytem koniecznym jest Bóg Dowód czwarty: Rzeczy świata materialnego mają właściwości w różnym stopniu. z tego wynika,iż musi istnieć byt, który posiada te właściwości w stopniu najintensywniejszym i wszystkie inne byty zawdzięczają swoje własności uczestnictwu we własnościach tego najdoskonalszego bytu, tym bytem jest Bóg. Dowód piąty: Rzeczy świata materialnego chociaż pozbawione rozumu zmierzają do jakby z góry wytkniętego celu, same do tego celu zmierzać nie mogą musi w takim razie istnieć byt rozumny, który tym zmierzaniem do celu kieruje, tym bytem jest Bóg. Russell wykazywał błędy logiczne w dowodach. Nauka o przymiotach /właściwościach/ Boga Tomasz ustalił dwie drogi rozumowe : określenie przymiotów Boga: -- I droga to droga negacji tzn. zaprzeczenia cech istot skończonych, ustalił, np: że Bóg jest bytem niezmiennym - świat jest zmienny, -- II droga to droga eminecji polega na nieskończonym wzmożeniu cech istot skończonych, np: jeśli człowiek może być mądry to Bóg jest najmądrzejszy. Estetyka Tomasza Tomasz z Akwinu nie napisał żadnego dzieła, które w całości lub w znacznej części poświęcone było pięknu i sztuce, mimo to jego znaczenie dla estetyki jest ogromne. W nielicznych bowiem zdaniach na temat sztuki i piękna zawarł stanowisko nieznane starożytnym. Na pytanie, czy piękno jest własnością rzeczy, czy też ludzką na rzeczy reakcją odpowiadał, że piękno jest własnością przedmiotowo-podmiotową inaczej obiektywno-subiektywną. Stanowisko Tomasza nosi nazwę relacjonalizmu estetycznego. Stanowisko to przypomniał w XVIII wieku Kannt i jest to niemal wyłączne stanowisko naszych czasów. Scholastyka Tomasz jest przedstawicielem scholastyki XIII-wiecznej. Scholastyka - termin ten zmieniał swój zakres i swoją treść. W języku greckim istniał wyraz scholastycos /oznaczał człowieka oddającego się nauce/. W łacinie scholastycus oznaczał ucznia retoryki. Innego znaczenia nabrał w terminologii średniowiecznej od połowy IX w. scholastykiem zaczęto nazywać kierownika szkoły /od łacińskiego wyrazu schola - szkoła/, następnie każdego profesora nauczejącego jakiegokolwiek przedmiotu. Pózniej utrwalił się termin scholastyka na oznaczenie wszelkiego szkolnego nauczania w obrębie tzw. sztuk wyzwolonych. W tym znaczeniu termin zachował się do końca XIV wieku. Obecnie termin scholastyka ma 3 znaczenia: 1. metoda scholastyczna, 2. typ filozofowania dominujący w filozofii średniowiecznej, 3. okres w rozwoju filozofii średniowiecznej trwający od wieku IX doXV. W tym okresie wyróżnia się podokresy: - okres pierwszy: okres przedscholastyczny od IX do XI wieku - okres drugi: scholastyka wczesna XII w, - okres trzeci: scholastyka właściwa XIII w, - okres czwarty: scholastyka pózna XV wiek /jałowe rozważania/ ad.1 Scholastyka jako typ filozofowania koncentrowała się na dążeniu do rozumowego uzasadniania treści wiary, ograniczała się do autorytatywnych tekstów jako do głównego zródła poznania prawdy. Cechowało ją dążenie do interpretowania faktów zgodnie z przyjętymi założeniami. Cechą scholastyki był brak postawy empirycznej, powodowało to ograniczenie filizofii do spekularnych dociekań. Główne spory filozofii średniowiecznej to : -- spór o stosunek rozumu i wiary; -- spór o stosunek teologii i filozofii; -- spór o uniwersalia; -- spór o sposób uprawnienia filozofii ukierunkowany metafizycznie,mistycznie, bądz przyrodniczo. Scholastyka mimo sporów wypracowała jednolity model rozumienia świata i człowieka, był to model teocentryczny i hierarchiczny.