Teoria legislacji

Podręczniki:

Garlicki „Polskie prawo konstytucyjne”

Konstytucja RP ze schematami

Wronkowska, Zieliński „Komentarz do zasad techniki prawodawczej”

Zieliński „Zasada prawidłowej legislacji w poglądach TK”

Komentarz do Konstytucji Leszka Garlickiego - cenne dla osób piszących pracę z Prawa konstytucyjnego

Akty prawne:

- Rozporządzenie Prezesa RM z dnia 20 czerwca 2002 r. w sprawie "Zasad techniki prawodawczej".

Adres publikacyjny: Dz.U. 2002 nr 100 poz.908 Ważna kolejność: Dziennik Ustaw z roku/numer/pozycja

- Konstytucja

- Ustawa z 20 lipca 2000 roku o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych Dz.U 2010 nr 17 poz. 95

- Regulamin Sejmu

Cel przedmiotu - zdobycie wiedzy nt. konstytucyjnych standardów tworzenia prawa

Egzamin - test wielokrotnego wyboru, zerówka wiążąca, obowiązuje na niej cały materiał

Wykład 1

Tryb ustawodawczy - całokształt parlamentarnych i pozaparlamentarnych etapów, przez które musi przejść ustawa, żeby doszła do skutku.

Etapy parlamentarne - przy udziale sejmu i senatu

Etap pozaparlamentarny - podpis prezydenta

Klasyczny tryb ustawodawczy (standardowy)

1. Wystąpienie z inicjatywą ustawodawczą.

Inicjatywę ustawodawczą mają (art. 118 Konstytucji):

• Sejm: komisje sejmowe lub grupa 15 posłów

• Senat - cała izba

• Prezydent

• Rada Ministrów

• 100 tys. obywateli (o projekcie obywatelskim przeczytać w podr.)

Każdy projekt musi zawierać uzasadnienie. (art. 118 ust. 3 Konstytucji)

Uzasadnienie do projektu zawiera:

Porównaj: § 1 Zasad techniki prawodawczej

Regulamin sejmu art. 34 ust. 2

Regulamin sejmu art. 34 ust. 2.

Do projektu ustawy dołącza się uzasadnienie, które powinno:

1) wyjaśniać potrzebę i cel wydania ustawy,

2) przedstawiać rzeczywisty stan w dziedzinie, która ma być unormowana,

3) wykazywać różnicę pomiędzy dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym,

4) przedstawiać przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne,

5) wskazywać źródła finansowania, jeżeli projekt ustawy pociąga za sobą obciążenie budżetu państwa lub budżetów jednostek samorządu terytorialnego,

6) przedstawiać założenia projektów podstawowych aktów wykonawczych,

7) ²³⁾ zawierać oświadczenie o zgodności projektu ustawy z prawem Unii Europejskiej albo oświadczenie, że przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.

§ 12. Zasady sporządzania uzasadnienia projektu ustawy określają odrębne przepisy.

(odniesienie do regulaminu sejmu^)

§ 13. Jednocześnie z projektem ustawy przygotowuje się projekty rozporządzeń o znaczeniu podstawowym dla jej funkcjonowania. (RS art. 34 ust. 2. punkt 6)

Projekt z uzasadnieniem kierujemy do marszałka Sejmu. Na tym etapie projekt przechodzi pierwszą kontrolę formalną. Jeżeli nie spełnia warunków formalnych może zostać odrzucony.

2. Jeżeli spełnia warunki formalne, to w zależności jaki to jest projekt ustawy, może być rozpatrywany:

• na posiedzeniu komisji (reguła, zazwyczaj tak jest, bo ustaw zwykłych jest więcej)

• na posiedzeniu plenarnym (następujące projekty:

1. kodeksy,

2. zmiana konstytucji,

3. ustawy dot. praw, wolności i obowiązków obywatelskich,

4. ustawy budżetowe,

5. ustawy o ustroju organów państwowych i samorządu terytorialnego)

Projekt ustawy jest zawsze rozpatrywany w trzech czytaniach:

1. Pierwsze obejmuje:

• uzasadnienie przez wnioskodawcę projektu ustawy

• pytania i odpowiedzi

• debatę nad ogólnymi zasadami projektu

Jeżeli odbywa się na posiedzeniu plenarnym kończy się głosowaniem

Jeżeli jest na posiedzeniu komisji to komisja kończy swą pracę proponując:

⋅ przyjęcie bez poprawek,

⋅ przyjęcie z poprawkami (trzeba je nanieść na tekst ustawy, stworzyć tekst jednolity, czyli uwzględniający poprawki)

⋅ odrzucenie projektu.

Wnioskodawca może wycofać projekt do zakończenia drugiego czytania.

2. Drugie czytanie odbywa się zawsze na posiedzeniu sejmu, obejmuje:

• sprawozdanie o projekcie

• debata, poprawki i wnioski

Poprawki, które są wnoszone na tym etapie nie mogą wykraczać poza zakres pierwotnie regulowanej materii ustawowej. Chodzi o to, żeby poprawki nie wykraczały zbyt daleko, bo często to jest przedmiotem kontroli TK. Trybunał może orzec niekonstytucyjność ustawy. Podstawą takiego orzeczenia jest to, że ustawa została uchwalona w niewłaściwym trybie ustawodawczym.

Następnie ten projekt idzie do prac komisji, o ile jest taka potrzeba.

3. Trzecie czytanie na posiedzeniu plenarnym, obejmuje:

• przedstawia się stanowisko komisji lub posła sprawozdawcy

• głosowanie

Do uchwalenia ustawy potrzebna jest zwykła większość głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

Od tej pory mamy uchwaloną USTAWĘ, już nie projekt.

Mówi się, że sejm jest izbą wyższą, dlatego że nie ma terminów do zajęcia się ustawą.

3. Ustawa wędruje do senatu. Na zajęcie stanowiska w sprawie ustawy ma 30 dni (w klasycznym trybie ustawodawczym). Jeżeli nie zajmie stanowiska to uznaje się, że ustawa jest uchwalona w brzmieniu nadanym przez sejm.

1. Marszałek senatu kieruje projekt do komisji senackich. Komisja senacka przedstawia swoje stanowisko o ustawie. Ustawa idzie na posiedzenie senatu.

2. Senat może:

• przyjąć ustawę z poprawkami

• bez poprawek

• odrzucić w całości (tylko w klasycznym trybie)

Głosowanie - zwykłą większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów

Ustawa wędruje do sejmu.

Sejm może odrzucić poprawki senatu bezwzględną większością głosów (liczba głosów „za” jest większa niż suma „przeciw” i wstrzymujących się), w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.

4. Po zakończeniu prac nad ustawą marszałek sejmu kieruje ustawę do podpisu prezydenta.

Wkraczamy w etap pozaparlamentarny. Prezydent ma 21 dni na podpisanie. Przez ten czas prezydent może:

• wypowiedzieć veto.

Ustawa wraca do sejmu i tam może być przegłosowana (większością 3/5 w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów)

• skierować do TK.

Jest to kontrola prewencyjna ustawy (uprzednia, zapobiegawcza). Jeżeli TK uzna ustawę za niekonstytucyjną prezydent nie może jej podpisać. Jeżeli TK uzna, że niektóre przepisy są niekonstytucyjne i nie są one związane z całą ustawą, wtedy prezydent może podpisać ustawę z pominięciem tych przepisów.

5. Ogłoszenie w Dzienniku Ustaw

Zasady ogólne jakimi należy się kierować przy sporządzaniu aktów prawnych:

1. Ustawa powinna kompleksowo regulować daną materię

2. Przepisy powinny sformułowane w sposób zwięzły, syntetyczny, jasny, bez zapożyczeń, bez określeń specjalistycznych § 5-8 ZTP

3. Ustawa nie powinna zawierać apeli, postulatów, życzeń

4. Należy używać pojęć typowych dla danej dziedziny (ale zwykły obywatel musi zrozumieć)

5. W ustawie niedopuszczalne jest powtarzanie przepisów zawartych w innych ustawach (niedopuszczalne są powtórzenia zewnętrzne - z innych ustaw, dopuszczalne wewnętrzne - w obrębie tego aktu)

6. Ustawa powinna się charakteryzować takim stopniem ogólności, aby nie było konieczne wprowadzanie od niej licznych wyjątków

7. Ustawa nie może regulować (zmieniać ani uchylać) przepisów regulujących sprawy, które nie należą do jej zakresu podmiotowego lub przedmiotowego albo się z nimi nie wiążą. (§ 3 ZTP)

Wyjątek wtedy gdy:

- dla funkcjonowania przygotowanej ustawy konieczna jest zmiana lub uchylenie przepisów innej ustawy

- dziedziny spraw unormowania dawną i nową ustawą są ze sobą powiązane

Technika prawodawcza

W doktrynie temu pojęciu przypisuje się dwa znaczenia:

Doktryna - zbiór naukowych poglądów

1. Umiejętność sporządzania poprawnych aktów normatywnych oraz poprawnego kształtowania systemu takich aktów

2. Zespół reguł wskazujących jak konstruować akty normatywne, jak je włączać do systemu prawnego i jak je z niego eliminować

Historia „Zasad techniki prawodawczej” - formy

1. Zarządzenia Prezesa RM z 1939

2. Zarządzenia Prezesa RM z 1961

3. Uchwała Rady Ministrów z 1991

4. Dziś - Rozporządzenie Prezesa RM

Zostało wydane na podstawie art. 14 ustawy o Radzie Ministrów

3

---