Teoria legislacji

wykład 1

4.11.2011

Dz. U. 2002100908 Dz. U z 2002r. nr 100 pozycja 908

Orzeczenie:

budowa:

1. data,

2. skład sędziowski,

3. sentencja – jest najważniejsza częścią orzeczenia

4. część historyczna – przedstawienie stanu faktycznego (przedstawienie faktów danej sprawy)

5. fakty w sprawie, jej przebieg:

   1. TK/SN zważył, co następuje… - uzasadnienie, argumentacja na poparcie swego stanowiska określonego w sentencji.

Sygnatury:

Sk – skarga konstytucyjna

S - postanowienie sygnalizacyjne, wydawane w sytuacji braków, niejasności w systemie prawa – kierowane do ustawodawcy

P – pytanie prawne – kierowane tylko przez sąd

K – wniosek,

W – wykładnia

Kp – kontrola prewencyjna – wszczęta przez Prezydenta

zasady techniki prawodawczej – rozporzadzenie – zrodlo prawa powszechnie obowiazujacego,

Minister Sprawiedliwosci (aspekt podmiotowy) okresli w drodze rozporzadzenia podstawowe warunki ubezpieczenia (zakres spraw do uregulowania) adwokatow biorac pod uwage warunki wykonywanego zawodu. (wytyczne dotyczące treści aktu)

!

1. akt techniki prawodawczej 1939r. – zarzadzenie Prezesa RM

2. 1961r. – zarządzenie

3. 1991r. – uchwała RM

4. 2002r. – rozporządzenie

!

zasady techniki prawodawczej – zbiór dyrektyw (wskazowek dla redaktora, dotycza opracowywania projektow ustaw, rozporzadzen, uchwal, zarzadzen, projektow aktow prawa miejscowego, prostowania bledow w tych aktach prawnych,okreslaja metodyke przygotowania projektow ustawy, ich celem jest ujednolicenie sposobu formulowania tekstow aktow prawnych i pomoc legislatorowi poprzez wskazanie, ze powinien podjac okreslone decyzje merytoryczne, wskazanie jak ujac te decyzje w projekcie aktu normatywnego) pokazujacych jak poprawnie konstruowac akt normatywny, jak prawidlowo wlaczac zasady do systemu obowiazujacego prawa, jak eliminowac zasady z systemu obowiazujacego prawa

!! CZYM SKUTKUJE NARUSZENIE ZASAD TECHNIKI PRAWODAWCZEJ ?!? !! - skutkuje jedynie wadliwoscia aktu prawnego, a wiec nie oznacza niewaznosci takiego aktu, może stanowic jedynie posrednia przyczyne uznania danego aktu za niekonstytucyjny.

wykład 2

10.11.2011r.

Zasady prawidłowej legislacji (art. 2 K) są podstawą zasad techniki prawodawczej.

§ 14 uZTP Budowa ustawy:

1. tytuł – niezbędny, podstawowy element, funkcja informacyjna i interpretacyjna, powinien zawierać informację o rodzaju aktu, autorze aktu (w sposób dorozumiany bądź wprost), powinien określać zakres normowania spraw, składa się z 3 części – każda z tych części znajduje się w oddzielnym wierszu – oznaczenie aktu, data aktu – ostatecznego uchwalenia przez sejm (poprzedzona słowami : „z dnia… „), określenie przedmiotu aktu, (jeśli w ustawie wymienia się kilka spraw bedacych przedmiotem unormowania – rzeczowe (Kodeks – nadaje się ustawie, jeśli w sposób wyczerpujacy normuje ona rozległą, ale wyodrebnioną dziedzine stosunkow spolecznych, Ordynacja – zwyczajowo przyjęta nazwa dla aktów prawnych wyczerpująco normujących zasady prawa wyborczego i tryb przeprowadzania wyborów; może być też nadana w stosunku do aktu normującego daną dziedzinę w sposób wyczerpujący , Prawo – nadaje się, jeśli ustawa normuje wyczerpująco wyróżniony przedmiotowo zakres spraw, ale nie ma charakteru jednorodnego, czyli wkracza w rozne gałęzie prawa)

2. przepisy merytoryczne -

   1. ogólne – dokonywane na poziomie rozdziału w niezbyt obszernej ustawie, jeśli ustawa jest obszerniejsza- na poziomie działu, w bardzo rozległych ustawach przepisy te wyszczególnione na poziomie tytułów; zawiera się dokładniejsze niż w tytule określenie zakresu przedmiotowego spraw, zwykle w pierwszym przepisie określa się, czego ustawa dotyczy i określa się zakres podmiotowy – „kogo ona dotyczy”; mogą być zawarte również przepisy wyłączające spod regulacji ustawy – podmiotowe, przedmiotowe, podmiotowo-przedmiotowe wyłączenie może być warunkowe – „ustawy nie stosuje się, jeśli umowa międzynarodowa, której RP jest stroną stanowi inaczej” lub bezwarunkowe – „ustawy nie stosuje się do wyrobisk gorniczych” ; przepisy rozszerzające stosowania ustawy – „przepisy ustawy stosuje się odpowiednio…” ; przepisy formułujące definicje – można zamieścić odesłanie do innej ustawy lub umowy międzynarodowej, ale czyni się to tylko, gdy uregulowania w nich zawarte uzupełniają bądź odmiennie regulują sprawy normowane daną ustawę – trzeba dokładnie wskazać ustawę.

   2. szczegółowe – nie reguluje się spraw regulowanych w przepisach ogólnych; w kolejności:

      1. przepisy prawa materialnego – wskazują bezpośrednio, kto w jakich okolicznościach i w jaki sposób powinien się zachować

      2. przepisy o organach – przepisy ustrojowe – zamieszcza się informacje o utworzeniu organow lub instytucji przy nowo-kształtowanych organach, o ich zadaniach, kompetencjach, organizacji i sposobie obsadzania i nazwie

      3. przepisy o postępowaniu przed organami – przepisy proceduralne – określa się sposób postępowania przed danymi organami/instytucjami, strony postepowania, innych uczestników postepowania, ich prawa i obowiazki, rodzaje rozstrzygniec wydawanych w postepowaniu, tryb ich wzruszenia

      4. przepisy o odpowiedzialności karnej – zamieszcza się tylko wówczas gdy zachodzi nietypowosc czynu w stosunku do przepisow kodeksu karnego, kodeksu wykroczen, kodeksu karnego skarbowego lub gdy ma miejsce swoistosc czynu w stosunku do danej ustawy

3. przepisy zmieniające

4. przepisy przejściowe i dostosowujące – wygasają po ich wykonaniu

5. przepisy uchylające o wejściu ustawy w życie – przepisy końcowe

6. przepisy o wygaśnięciu mocy obowiązującej ustawy – przepisy końcowe

wykład 3

18.11.2011r.

[przepisy przejściowe i dostosowujące]

sytuacja intertemporalna – przejściowa – jeśli dana sytuacja podmiotu X powstala pod rzadami prawa, które zostalo uchylone i trwa nadal pod rzadami nowego prawa

najwazniejszy aspekt – która norma prawna (dawna czy nowa) ma wyznaczać sytuację prawną ukształtowaną pod rządami danego prawa a trwającą w chwili wejścia w życie prawa nowego; każdorazowo odpowiedzi powinien udzielić prawodawca; są pewne sytuacje typowe – dot. postępowań już wszczętych, ale jeszcze nie zakonczonych;

reguła ogólna – obowiązuje ustawa korzystniejsza dla sprawcy.

jeśli na danych podmiotach ciaza okreslone obowiazki, uprawnienia bądź kompetencje – prawodawca kształtujac sytuacje intertemporalna powinien pamietac o ochronie praw nabytych

ekspektatywa – przyrzeczenie nabycia prawa w przyszlosci; maksymalnie ukształtowane (takie, jeśli ktoś jest uprawniony) i takie którym nie przypisuje się takiego waloru; ekspektatywie podlegają tylko prawa nabyte słusznie

ekspektatywa maksymalnie uksztaltowana podlega ochronie praw nabytych

sytuacje intertemporalne - w przypadku zmiany kompetencji prawodawcy , a wiec pozbawia się pewne podmioty kompetencji do tworzenia prawa, bądź tez zmienia się zakres przyslugujacych im dotychczas kompetencji

jeżeli na czas nie zostana wydane przepisy wykonawcze wówczas należy rozstrzygnac, czy i w jakim zakresie utrzymuje się w mocy dotychczasowe przepisy wykonawcze, czyli wydane na podstawie uchylanych lub zmienianych przepisów upoważniających

sytuacje intertemporalne rozstrzygane sa na 3 sposoby:

1. ustawodawca może zdecydować, że do czasu wygaśnięcia stosunków prawnych powstałych w czasie obowiązywania dawnego prawa do czasu ustania następstw zdarzeń, które powstały w czasie obowiazywania dawnego prawa i do czasu zakonczenia spraw bedacych w toku zastosowanie będą miały przepisy, które powstały i które obowiązywały w czasie powstania tych zdarzeń i ich nastepstw.

2. ustawodawca może zdecydować, że niezależnie od czasu powstania danego stosunku prawnego należy stosować normy nowe – bezposrednie oddziaływanie prawa nowego

3. zostawienie wyboru zainteresowanemu w granicach norm określonych przez prawodawce

jeżeli chcemy zachowac czasowo w mocy przepisy dotychczasowe musi to wyraznie zostac zaznaczone w nowej ustawie i stosuje się taka regułę : „w sprawach x stosuje się art. y (y- nr art., tytul i adres publikacyjny ustawy).” możliwe jest również okreslenie terminu, do którego te zachowane w mocy przepisy maja obowiazywac

los aktow wykonawczych wydanych na podstawie starej ustawy traci moc obowiazujaca, ale taki akt można czasowo zachować w mocy i trzeba posluzyc się wtedy przepisem przejsciowym z trescia: „dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. x ustawy (dotychczasowy tytul ustawy) zachowuja moc do czasu wydania nowych przepisow wykonawczych na podstawie art. x ustawy”

przepisy wykonawcze mogą być utrzymane tylko raz i traktuje się to jako sytuacje wyjatkowa.

jeżeli w przepisie upowazniajacym do wydania aktu wykonawczego zmienia sietylko podmiot do wydania tego aktu to przyjmuje się ze taki akt wykonawczy zachowuje swa moc obowiazujaca do momentu, kiedy nowy podmiot nie zmieni aktu.

wykład 4

25.11.2011

odwołania do zasad techniki prawodawczej w orzecznictwie TK:

1. pojawialy się jeszcze przed uchwaleniem zasad techniki prawodawczej w formie załącznika do rozporządzenia

2. wyroki TK :

   1. 21.03.2001 K24/00

   2. 12.03. 2001 P9/01

      1. TK uznał, że zasady techniki prawodawczej stanowią prakseologiczny kanon, który powinien być respektowany przez ustawodawcę demokratycznego państwa prawnego

      2. TK uznał, że niezależnie od problemu mocy obowiazujacej zasad techniki prawodawczej i kregu zwiazanych nim(aktem) organow, ustawodawca nie może ignorować zawartych w nim norm.

   3. 29.10.2009r. – naruszenie wymagań określonych w rozporządzeniu w sprawie zasad techniki prawodawczej może powodować naruszenie zasady poprawnej legislacji w stopniu uzasadniającym zarzut niekonstytucyjnośći.

   4. 12.12.2006r. P15/05 (?) – TK uznał, że zasady techniki prawodawczej są regułami konstruowania poprawnych aktów normatywnych i rzetelnego dokonywania zmian w systemie prawnym wiążącym prawodawcę. Ustawodawca nie powinien od tych zasad ustępować. W następstwie błędów w technice prawodawczej rozwiązania aktu normatywnego mogą być na tyle wadliwe, że naruszają standardy wynikające z zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 K)

przepisy końcowe – zamieszcza się wyłącznie przepisy uchylające, przepisy o wejściu ustawy w życie, przepisy o wygaśnięciu mocy ustawy

zamieszcza się je na końcu aktu normatywnego, ujmuje się je w formie odrebnego oddziału, ale jeśli przepisy końcowe są ujęte tylko w jednym przepisie to nie trzeba tworzyć oddzielnego rodziału

1. przepisy uchylające – określamy wprost jakie akty prawne tracą moc z wejściem nowego aktu. w przypadku uchylania kilku ustaw umieszcza się je w kolejności w jakiej zostały uchwalony (decyduje data uchwalenia a nie data wejścia w życie)
   przepisy uchylające powinny wyczerpująco wskazać uchylane przepisy. (…) jeśli wydawana ustawa reguluje daną dziedzinę stosunkow spolecznych w sposób wylaczny – w przepisach uchylających możemy wprowadzić formułę ogólną : „tracą moc wszelkie dotychczasowe przepisy dot. spraw uregulowanych w ustawie”
   należy wskazać dokładnie dane ustawy, która ma zostać uchylona oraz adres publikacyjny ( dokładny, pełny)

2. przepisy o wejściu ustawy w życie – należy wskazać, kiedy dana ustawa nabierze mocy obowiazujacej (art. 4 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych !! )

   1. art. 4 uoak – do ustawodawcy należy okreslenie terminu, kiedy ustawa wchodzi w zycie, może mieć jedną z następujących formuł:

      1. „ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia” – wyjątkowo, jeśli ważny interes państwa wymaga natychmiastowego wejścia w życie aktu prawnego i nie stoi to w sprzecznosci z zasadami demokratycznego panstwa prawnego

      2. „ustawa wchodzi w życie po upływie określonego okresu vacatio legis” – 14 dni standardowo z ustawy, okres 14 dni może być skrócony i wydłużony – zalezne od ustawodawcy i potrzeb ustawy, okres vacatio legis – przy określaniu dnia wejścia w życie nie liczy się dnia ogłoszenia,

      3. zasadniczo ustawa powinna wejść w życie w całości w jednym terminie – odstepstwa mogą dot. przepisow zmieniajacych, przejsciowych i dostosowujacych(wyjatki zawsze dopuszczalne) – w praktyce wczesniej – z dniem ogloszenia

      4. §45 zasad techniki prawodawczej

      5. wejścia w zycie ustawy nie uzaleznia się od wystapienia zdarzenia przyszlego, chyba ze termin tego zdarzenia przyszlego można ustalic w sposób niebudzacy watpliwosci i zostanie on urzedowo podany do wiadomosci publicznej

      6. jeżeli mamy do czynienia z ustawa bardzo obszerna wówczas przepisy przejsciowe, uchylajace i koncowe można zamiescic w ustawie wprowadzajacej (w odrebnej ustawie) - jej podstawa rola jest odciazenie ustawy glownej od licznych przepisow przejsciowych i uchylajacych. – meryotrycznie ustawa glowna i wprowadzajaca stanowia jedna calosc – ustawa wprowadzajaca rozstrzyga o terminie swojego wejscia w zycie i o termienie wejscia w zycie ustawy glownej. w ustawie lownej nie zamieszcza się przepisu o jej wejsciu w zycie, ale powinno się zaznaczyc, ze dana ustawa wchodzi w zycie z dniem okreslonym w ustawie wprowadzajacej

wykład 6

16.12.2011

sprostowanie błędu:

1. o błędzie mówimy wtedy kiedy jest rozbieznosc miedzy ogloszonym tekstem ustawy a tekstem oryginalu (tekst uchwalony, podpisany i przygotowany do publikacji)

2. rozbieznosci miedzy oboma tekstami mogą polegac na:

   1. pojawieniu się wyrazu w tekscie opublikowanym/ ogloszonym którego nie ma w tekscie oryginalu

   2. zdeformowaniu wyrazenia które znajduje się w tekscie oryginalu

art. 17 ust. 1 ustawy o oglaszaniu aktow normatywnych – sprostowanie bledu nie może prowadzic do merytorycznej zmiany tresci przepisu , bo sprostowania dokonuje inny organ(marszalek sejmu!!) niż ten, który uchwala ustawe

błąd: np. art. 93 K

Jeśli pojawil się blad to marszalek sejmu powinien wydac obwieszczenie ogloszone w Dz. U. przez Marszalka Sejmu.

Marszalek Sejmu jednym obwieszczeniem może sprostowac kilka bledow, ale musi to być wyraznie zaznaczone w tytule , np.

„obwieszczenie

Marszalka Sejmu

z dnia ….

o sprostowaniu bledu / bledów”

na podstawie art.17 ustawy o oglaszaniu aktow normatywnych, nastepnie podajemy tytul ustawy z ktorej prostowany jest dany blad (z nr dziennika urzedowego (adresem publikacyjnym) i dokladnie wskazanym przepisem, który podlega sprostowaniu

żeby wskazac blad stosujemy okreslona formule : „zamiast wyrazu …. powinien być wyraz …” takie sprostowanie powinno zawierac także przytoczenie fragmentu tekstu uwzgledniajacego sprostowanie bledu , np.: (…)

sprostowanie bledow stosujemy również do tekstow jednolitych – sprostowania takiego również dokonuje Marszalek Sejmu, blad w tekscie jednolitym polega na niezgodnosci miedzy tekstem wydrukowanym w dzienniku ustaw a tekstem aktu uwzgledniajacym wszystkie zmiany dokonane do czasu ogloszenia tekstu jednolitego. w tym przypadku nie chodzi o oryginalny tekst jednolity przygotowany do ogloszenia.

w przypadku jeśli w danym tekscie prawnym nie sprostowano bledu to rolą TK jest rozstrzygniecie

czy obwieszczenie o sprostowaniu bledu ma charakter normatywny? !!

nie, gdyz nie zawiera norm abstrakcyjnych i generalnych, a zatem nie można przypisac mu charakteru aktu normatywnego.

obwieszczenie o sprostowaniu bledu wchodzi w zycie z dniem ogloszenia. !

TK sk 38/01 – obwieszczenie o sprostowaniu bledu TK uznal za niezgodne z K, nie ocenial merytorycznej tresci przepisu, a prawidlowosc procedury legislacyjnej. wydanie aktu, czyli procedura badana przez TK obejmuje również nalezyte obwieszczenie.

przepis KK stanowil ze ciezki uszczerbek na zdrowiu ma postac m.in. ciezkiej choroby nieuleczalnej lub dlugotrwalej choroby realnie zagrazajacej zyciu.

w tekscie ustawy przekazanej Prezydentowi do podpisu po slowie dlugotrwalej pojawil się przecinek, nastepnie przecinek pominieto i to zostalo uznane za blad, który nastepnie obwieszczeniem zostal sprostowany.

TK może badac akty prawne majace charakter normatywny, jest to tylko dopuszczalne pod względem proceduralnym, ponieważ obwieszczenie nie ma charakteru normatywnego może być poddane kognicji TK tylko i wylacznie pod względem proceduralnym.

jednostki redakcyjne rozporzadzenia:

1. do jednostek redakcyjnych rozporzadzenia stosuje się zasadniczo zasady dot. jednostek redakcyjnych w ustawie z uwzglednieniem §124 zasad techniki prawodawczej. paragraf ten stanowi lex specialis (rgulacje szczegolna) i z tego paragrafu wynika, ze w przypadku rozporzadzenia podstawowa jednostka redakcyjna jest nie artykul a paragraf. –

2. paragraf może być podzielony na ustepy (wyliczenia w obrebie paragrafu dokonuje się zgodnie z regulami przewidzianymi dla ustaw, czyli uzywajac w tym celu punktow czy liter

3. w przypadku bardzo obszernych rozporzadzen możliwe jest wprowadzenie w takim rozporzadzeniu jednostek systematyzacyjnych wlasciwych ustawie a wiec np. rozdzialow

4. w ramach przepisow rozporzadzenia możemy wydzielic przepisy ogolne i szczegolowe

   1. przepisy ogolne – powinny zawierac w szczegolnosci okreslenie przedmiotu rozporzadzenia jak tez zamieszczone mogą być w niej:definicje (chodzi o def. pojec uzytych w rozporzadzeniu!!), objasnienia uzytych skrotow

5. przepisy uchylajace mogą się znalezc w rozporzadzeniu, gdy maja uchylic:

   1. rozporzadzenie wczesniejsze wydane na podstawie tego samego i nadal obowiazujacego upowaznienia ustawowego przez ten sam organ, który wydaje rozporzadzenie uchylajace lub przez organ, którego właściwości przejal organ wydajacy to rozporzadzenie uchylajace.

   2. jeśli rozporzadzenie wydane na podstawie nieobowiazujacego przepisu upowazniajacego ale zostalo pozostawione w mocy na podstawie ustawy czasowo.

   3. §33 zasad techniki prawodawczej - możliwe jest utrzymanie w mocy

wejscie w zycie rozporzadzenia zgodnie z §127 zasad techniki prawodawczej – rozporzadzenie powinno wchodzic w zycie w dniu wejscia w zycie ustawy zawierajacej przepisy jej dotyczace.

organy uprawnione często najpierw wydaja ustawy a dopiero pozniej rozporzadzenie. powoduje to luke w prawie i może pociagnac do odpowiedzialnosc konstytucyjnej tego organu. w praktyce nic się nie dzieje, należy czekac az ten organ wyda stosowny akt wykonawczy. TK może jedynie wydac postanowienie sygnalizacyjne na podstawie szczegolnej procedury !

rozporzadzenie zostaje wydane z chwila podpisania go przez organ upowazniony do wydania. o jego dacie informuje data zamieszczona w tytule.

rozporzadznenie jako akt wykonawczy nie może obowiazywac wczesniej niż przepis ustawy!