URAZY TWARZOCZASZKI

1. Urazy twarzoczaszki:

• wypadki komunikacyjne

• bezpośrednie uderzenia-pobicie

• sport, rekreacja

• wypadki w pracy

• element urazów wielonarządowych

2. Częstość spotykanych złamań kości twarzoczaszki

• złamania kości nosa 28-44%

• złamania środkowej części twarzoczaszki 27%

• złamania żuchwy 15-76%

• złamania odosobnione brzegów oczodołu, kości jarzmowej 5-10%

3. Objawy kliniczne złamań twarzoczaszki:

a) złamanie grzebienia (wału) nadoczodołowego:

• obrzęk

• wybroczyny krwawe

• osłabienie czucia (niedoczulica) okolicy czołowej

b) złamanie zatoki czołowej:

• utrata przytomności

• często współistnienie innych złamań twarzy

• wytrzeszcz gałki ocznej

• odma oczodołowa

• obecność powietrza w jamie czaszki

• wyciek płynu mózgowo-rdzeniowego

c) złamanie rozprężające oczodołu (Blow-Out):

• zapadniecie gałki ocznej

• osłabienie czucia (niedoczulica)

• ograniczenie ruchomości gałki ocznej

• podwójne widzenie

• obrzęk spojówek

• krwotok podspojówkowy

• obrzęk w obszarze okołooczodołowym

• obrzęk tkanek oczodołu

• pourazowe zwiększenie odległości pomiędzy przyśrodkowymi kątami powiek

• pęknięcie gałki ocznej

• krwiak pozagałkowy

• zaburzenia widzenia

• krwistek - krwotok do przedniej komory oka

• odwarstwienie siatkówki

• uszkodzenie nerwu wzrokowego

d) złamanie kompleksu jarzmowo-szczękowego (złamanie trójnożne):

• asymetryczne spłaszczenie twarzoczaszki

• obrzęk

• krwawe wybroczyny

• nieprawidłowy zgryz

• krwawienie z nosa

• podwójne widzenie

• niedoczulica

• ruch kości twarzy

• talerzowate zniekształcenie twarzy

• uszkodzenie nerwu twarzowego

e) złamanie łuku jarzmowego:

• obrzęk

• asymetria twarzy

• szczękościsk

f) złamanie kości nosa:

• krwawienie z nosa

• obrzęk

• krwiak przegrody nosa

g) złamanie żuchwy:

• nieprawidłowy zgryz

• niezdolność do otwarcia ust

• krwawe wybroczyny w jamie ustnej

• trzeszczenia

• odchylenie podbródka na stronę złamania

• uszkodzenie tkanek przewodu słuchowego zewnętrznego

• pokaleczenie dziąseł

• urazy zębodołów i zębów

• krwiak w jamie ustnej

4. Złamania kości nosa - cechy:

• zniekształcenie

• nieprawidłowa ruchomość

• uszkodzenie tkanek miękkich

• trzeszczenie fragmentów kostnych (palpacyjnie)

• obraz RTG

5. Złamanie piramidy:

a) wskazania do wczesnej interwencji otologicznej:

• wczesne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych - leczone mastoidektomią

• krwawienie z zatoki - leczone po otwarciu wyrostka sutkowego tamponadą lub podwiązaniem zatoki

• stały płynotok - leczony uszczelnieniem opony twardej

• porażenie nerwu twarzowego z objawami postępującego odnerwienia - leczone dekompresją jeżeli neurografia wykazuje ponad 90% odnerwienia

• złamanie przewodu słuchowego zewnętrznego z wgnieceniem - leczone odtworzeniem przewodu słuchowego z powodu zagrożenia wtórnym zarośnięciem

• rany postrzałowe kości skroniowej - leczone chirurgicznym usunięciem obumarłej tkanki z dotkniętego obszaru

b) wskazania do późnej interwencji otologicznej:

• oporne na antybiotyki pourazowe zapalenie ucha środkowego

• przewlekłe zapalenia wyrostka sutkowego - leczone mastoidektomią

• późny niedowład nerwu twarzowego o objawami odnerwienia - leczony dekompresją nerwu twarzowego

• niedosłuch pourazowy - leczony tympanoplastyką

• perlak pourazowy - leczony doszczętną mastoidektomią i tympanoplastyką

6. Rodzaje złamań centralnej środkowej jednej trzeciej części twarzy (kategoria Leforta):

• złamanie typu Lefort I - uszkodzenie wyrostka zębodołowego szczęki

• złamanie typu Lefort II - złamanie piramidy nosa, złamanie przebiega przez kość nosową, wyrostek czołowy szczęki, ścianę przyśrodkową oczodołu, szew jarzmowo-szczękowy

• złamanie typu Lefort III - oderwanie twarzoczaszki od podstawy czaszki, złamanie przebiega wzdłuż szwu jarzmowo-czołowego, szczękowo-czołowego i nosowo-czołowego

7. Objawy złamania typu Lefort II:

• wgniecenie części środkowej twarzy

• uszkodzenie sitowia

• uszkodzenie zawartości oczodołu

• uszkodzenie układu łzowego

• zwiększenie odległości między źrenicami

8. Objawy złamania typu Lefort III:

• uszkodzeniu ulega zatoka sitowa, zatoka klinowa oraz zatoka czołowa

• uszkodzenie oczodołu

• objawy wstrząsu

• objawy wstrząśnienia mózgu

9. Rozpoznanie złamania typu Lefort III:

• ocena stanu klinicznego pacjenta

• badanie palpacyjne w obrębie twarzy (łuki jarzmowe, oczodoły, szczęka, piramida nosowa, żuchwa)

• badanie RTG - projekcje: AP, boczna, celowana na poszczególne kości

• badanie TK

10. Leczenie - w miejscu uszkodzenia należy zwrócić uwagę na:

• AIRWAY (drogi oddechowe) - należy je ochronić i zabezpieczyć prawidłowe oddychanie

• BLEEDING (krwawienie) - musi być opanowane

• CIRCULATION (krążenie) - należy opanować wstrząs

• każdy chory ze złamaniem środkowej trzeciej części twarzy powinien być hospitalizowany

• należy natychmiast udzielić pierwszej pomocy w złamaniach z rozkawałkowaniem, szczególnie bródki

• należy natychmiast udzielić pierwszej pomocy rozległych ranach tkanek miękkich

• chorego należy zaintubować lub wykonać tracheotomię ze względu na niebezpieczeństwo niedrożności dróg oddechowych

11. Złamanie czołowo-podstawne:

• złamanie wysokie - typ Eschera I

• złamanie środkowe - typ Eschera II

• złamanie głębokie - typ Eschera III

• złamanie oczodołowo-boczne - typ Eschera IV

---