URAZY TWARZOCZASZKI
Najczęstsze przyczyny:
wypadki komunikacyjne 80%
bezpośrednie uderzenia - pobicie
sport, rekreacja
wypadki w pracy
element urazów wielonarządowych
Częstość spotykanych złamań kości twarzoczaszki:
złamanie kości nosa 28 - 44 %
złamanie środkowej części twarzoczaszki 27 %
złamanie żuchwy 15 - 16 %
złamanie odosobnione brzegów oczodołu kości jarzmowej 5 - 10 %
Złamania kości nosa.
1.Objawy złamania:
zniekształcenia
nieprawidłowa ruchomość
uszkodzenie tk. miękkich
trzeszczenie fragmętów kostnych ( palpacyjnie)
obraz RTG
Nastawienie nosa jak najszybciej - do 48h (chyba że jest obrzęk - do 7 dni). Skrzywienie przegrody nosa → złe oddychanie, niedrożność nosa → bolesność, krwiak przegrody → ropień → patologiczne naczynia, perforacja przegrody itp.
2.Złamania typu:
Le Fort 1 - złamanie poziome dolne
LeFort 2 - złamanie piramidowe (szczelina złamania przechodzi przez kości nosowe, wyrostek dołowy szczęki, szew jarzmowy - duże przemieszczenie i wgniecenie, zajęcie zatok sitowych, poszerzenie odległości między źrenicami).
LeFort 3 - rozdzielenie czaszkowo - twarzowe (oddzielenie części twarzoczaszki od podstawy czaszki, szczelina złamania przebiega przez szew jarzmowo - czołowy, szczękowo - czołowy, nosowo - czołowy, zajmuje zatoki sitowe, klinowe, szczękowe i czołowe, uszkodzone zostają struktury oczodołu. Rzadko występuje jako izolowany uraz.)
3.Wywiad (jaki typ urazu, kierunek działania siły itd )
4.Badanie palpacyjne centralnych złamań środkowej trzeciej części twarzy - badanie:
oczodołowego brzegu kostnego
łuku jarzmowego
szczęki
piramidy nosowej
żuchwy
Oglądanie pacjenta, palpacja -oceniamy ruchomość gałki ocznej, zdolność widzenia, tkliwość, zaburzenia czucia, objaw szczękościsku, stan uzębienia, ubytki neurologiczne - czuciowe, ruchowe, płynotok.
5.Badanie RTG - w kilku projekcjach:
potyliczno - bródkowa
potyliczno - czołowa
boczna (widoczna przednia ściana zatoki czołowej, zatoka klinowa, zawartość zatoki szczękowej, krawędzie żuchwy)
Badania: TK, angiografia (ocena naczyń), olfaktometria (ocena narządu węchu)
6.Konsultacje z: chirurgiem szczękowo - twarzowym, okulistą, neurologiem, chirurgiem ortopedą (w urazach mnogich).
7.Leczenie - w miejscu uszkodzenia należy zwrócić uwagę na
(airway) drogi oddechowe - nzleży je ochronić, zabezpieczyć oddech
(blood) krwawienie - musi być opanowane
(circulation) krążenie - musi być opanowany wstrząs
Każdy chory ze złamaniem środkowej trzeciej części twarzy powinien być hospitalizowany.
Złamania kości jarzmowej i oczodołu.
Kość jarzmowa to gęsta zbita kość, która tworzy połączenia stawowe z kością czołową, szczękową, ...
1.Objawy złamania:
krwiak oczodołu
obrzmienie powiek
asymetria twarzy - wpuklenie po stronie urazu (uderzenie z boku)
przemieszczenie ku dołowi i ewentualnie zapadnięcie gałki ocznej po stronie złamania
najczęściej łamie się ściana dolna i boczna
objawy szczękościsku
zaburzenia lub brak czucia ze strony nerwu podoczodołowego po stronie złamania
częściowe ograniczenie ruchomości oka
objaw podwójnego widzenia
2.Leczenie - zazwyczaj operacyjne.
Złamanie dna oczodołu - złamanie z rozerwania
1.Objawy złamania:
zapadnięcie gałki ocznej
podwójne widzenie
ograniczenie ruchów oka
zaburzenia ze strony nerwu podoczodołowego
Złamanie czołowo - podstawne
Złamanie Eschera (wysokie, środkowe itd.). Złamanie to stanowi 70 % wszystkich złamań podstawy czaszki.
1.Złamanie to zajmuje zatoki sitowe, czołowe, szczelina złamania przechodzi na przedni dół czaszki, może ono dotyczyć górnej części kości czołowej oraz może dojść do uszkodzenia opony twardej.
2.Objawy złamania:
płynotok - najczęściej z nosa / wodnisty katar - badanie wydzieliny z nosa na obecność białka i cukru (wysoki poziom w płynie mózg - rdz) /
wpuklenie tkanki mózgowej do nosa
rozległy krwiak twarzy
obecność odmy podskórnej
opadanie powiek z utratą wzroku lub bez
objawy wstrząśnienia lub stłuczenia mózgu
krwiaki okularowe
masywne krwawienia z jamy ustnej, nosa, gardła
porażenie nerwów czaszkowych: 1 (węchowego), 2 (wzrokowego), rzadziej 3, 4, 6.
objawy ↑ ciś. śródczaszkowego
3.Wywiad
4.Badanie RTG w kilku (4) projekcjach, RTG zatok, TK
5.Leczenie - ABC (wyprowadzenie ze wstrząsu)
Należy natychmiast udzielić pierwszej pomocy w złamaniach z rozkawałkowaniem, szczególnie bródki i rozległą raną tkanek miękkich. Chorego należy zaintubować lub wykonać tracheotomię ze względu na niebezpieczeństwo niedrożności dróg oddechowych.
Złamanie żuchwy i stawu skroniowo - żuchwowego.
Piramida kości skroniowej:
1.Złamanie podłużne - szczelina złamania przebiega wzdłuż piramidy kości skroniowej, przechodzi przez jamę bębenkową, rozrywa błonę bębenkową i przechodzi przez przewód słuchowy zewnętrzny.
objawy złamania
wysięk krwisty w jamie bębenkowej
przy rozerwaniu błony wylew krwi do przewodu słuchowego
skrzep, uskok w przewodzie słuchowym
niedosłuch typu przewodzeniowego
w 20 % przypadków uszkodzenie nerwu twarzowego i wyciek płynu mózg - rdz
rozpoznanie - badanie otoskopowe (obraz radiologiczny w odpowiedniej projekcji) projekcja
Schillera
leczenie - przyjęcie na oddział, antybiotyk, leżenie w łóżku.
2.Złamanie poprzeczne - szczelina złamania przebiega w poprzek piramidy kości skroniowej, obejmuje ucho wewnętrzne, przewód słuchowy wewnętrzny.
objawy złamania
w otoskopi prawidłowy przewód słuchowy zewnętrzny i błona bębenkowa
krwiak w jamie bębenkowej
upośledzenie słuchu typu odbiorczego
uszkodzenie części przedsionkowej, zaburzenia równowagi, objawy zawroty głowy
utrzymujący się oczopląs w stronę ucha uszkodzonego potem zmiana kierunku
50 % przypadków przebiega z uszkodzeniem nerwu twarzowego
wyciek płynu mózg - rdz. Z nosa lub noso - gardła (trąbka Eustachiusza)
rozpoznanie - badanie otoskopowe - projekcja Sterwersta
leczenie - przyjęcie na oddział, antybiotyk, leżenie w łóżku.
Wskazania do interwencji operacyjnej
- wskazania życiowe (operacja natychmiastowa)
↑ ciś. śródczaszkowego - grozi pacjentowi krwawienie do zatok noso - gardzieli, jamy
czaszkowej.
- wskazania bezwarunkowe
wyciek płynu mózg - rdz. (odma mózgowa)
otwarte uszkodzenie struktur mózgowych
wczesne lub późne powikłania zapalenia opon mózg - rdz.
ropień nad- i pod-oponowy, ropień mózgu
wklinowane ciała obce
powikłania oczodołowe
zapalenie szpiku kości czołowej
złamania wgłębiające (rozrywające tkanki mózgowe)
uszkodzenie nerwów czaszkowych
wskazania względne (może być odroczona)
złamanie obejmujące zatoki czołową, sitową, klinową
złamania z wgnieceniem
złamanie z oczywistym przemieszczeniem - uciskiem
zakażenie zatok przynosowych
pourazowe zapalenie zatok (wszystkich)
Wskazania do wczesnej interwencji otologicznej
wczesne zap. opon mózg - rdz., leczone mastoidektomią
krwawienie z zatoki leczone po otwarciu wyrostka sutkowatego tamponadą lub podwiązaniem zatoki
stały płynotok leczony uszczelnieniem opony twardej
porażenie nerwu twarzowego z objawami postępującego odnerwienia, leczone dekompresją, jeżeli neurografia wykazuje ponad 90 % odnerwienia
złamanie przewodu słuchowego zewnętrznego z wgnieceniem, leczone otworzeniem przewodu z powodu zagrożenia wtórnym zarośnięciem
rany postrzałowe kości skroniowej i leczone chirurgicznym usunięciem obumarłej tkanki z danego obszaru
Wskazania do późnej interwencji otologicznej
oporne na antybiotyki, pourazowe zap. ucha środkowego
przewlekłe zap. . . .
URAZY TWARZOCZASZKI
-wypadki komunikacyjne
-bezpośrednie uderzenia-pobicie
-sport ,rekreacja
-wypadki w pracy
-element urazów wielonarządowych
CZĘSTOŚĆ SPOTYKANYCH ZŁAMAŃ KOŚCI TWARZOCZASZKI
ZŁAMANIA KOSCI NOSA - 28-44%
ZŁAMANIA ŚRODKOWEJ CZĘŚCI TWARZOCZASZK - 27%
ZŁAMANIA ŻUCHWY - 15-76%
ZLAMANIA ODOSOBNIONE BRZEGÓW OCZODOŁU,KOSCI JARZMOWEJ - 5-10%
ZŁAMANIA KOŚCI NOSA
CECHY:
ZNIEKSZTALCENIE
NIEPRAWIDŁOWA RUCHOMOŚĆ
USZKODZENIE TKANEK MIĘKKICH
TRZESZCZENIE FRAGMENTÓW KOSTNYCH (PALPACYJNIE)
OBRAZ RTG
BADANIE PALPACYJNE CENTRALNYCH ZŁAMAŃ ŚRODKOWEJ TRZECIEJ CZĘŚCI TWARZY
LECZENIE
W miejscu uszkodzenia należy zwrócić uwagę na:
A=AIRWAY drogi oddechowe -należy je ochronić i zabezpieczyć prawidłowe oddychanie
B=BLEEDING krwawienie -musi być opanowane
C=CIRCULATION krążenie -należy opanować wstrząs
KAŻDY CHORY ZE ZŁAMANIEM ŚRODKOWEJ TRZECIEJ CZĘŚCI TWARZY POWINIEN BYĆ HOSPITALIZOWANY
NALEŻY NATYCHMIAST UDZIELIĆ PIERWSZEJ POMOCY W ZŁAMANIACH Z ROZKAWAŁKOWANIEM ,SZCZEGÓLNIE BRÓDKI I ROZLEGŁĄ RANĄ TKANEK MIĘKKICH.
CHOREGO NALEŻY ZAINTUBOWAĆ LUB WYKONAĆ TRACHEOTOMIĘ ZE WZGLĘDU NA NIEBEZPIECZEŃSTWO NIEDROŻNOŚCI DRÓG ODDECHOWYCH
1