HIGIENA PSYCHICZNA
Higiena psychiczna to nauka o zdrowiu psychicznym, zarówno jednostki, jak i grupy społecznej. Zajmuje się zagadnieniami dotyczącymi różnych warunków zachowania zdrowia oraz zapobiegania zaburzeniom psychicznym.
Istotne zagadnienia higieny psychicznej:
nauczenie się relaksu,
posiadanie umiejętności radzenia sobie ze stresem psychicznym, własnym lękiem i niepokojem,
formowanie dojrzałego, pozytywnego obrazu siebie.
Prewencja zaburzeń psychicznych:
Psychoprofilaktyka pierwotna - działania zmierzające do zmniejszenia prawdopodobieństwa wystąpienia zaburzeń psychicznych przez przeciwdziałanie szkodliwym dla zdrowia warunkom poprzez:
1/ prawidłowy rozwój psychospołeczny dzieci i młodzieży,
2/ zaspokojenie potrzeb psychicznych, dostosowanych do indywidualnych
możliwości i etapów rozwojowych życia m.in. racjonalne organizowanie
warunków pracy i wypoczynku.
Psychoprofilaktyka wtórna - stosuje się w sytuacji wykrycia wczesnych sygnałów zaburzeń psychicznych, w celu powstrzymania ich rozwoju i skrócenia czasu trwania. Jest to wczesna interwencja, którą można prowadzić metodami terapeutycznymi.
Np. farmakoterapia, psychoterapia indywidualna, psychoterapia grupowa,
psychoterapia środowiskowa (zmiana warunków naturalnych w środowisku
pacjenta)
Psychoprofilaktyka trzeciorzędowa - ma na celu zapobieganie skutkom przebytych zaburzeń psychicznych oraz przeciwdziałanie ich nawrotom.
Np. objęcie opieką osób uzależnionych m.in. od alkoholu, narkotyków, które
zachowują abstynencję, w celu niedopuszczenia do złamania abstynencji i
powrotu do nałogu.
STRESOR
Stresory zewnętrzne - to czynniki związane z warunkami otaczającej nas rzeczywistości
Stresory wewnętrzne - pochodzą ze wspomnień, fantazji, wyobrażeń, sposobu myślenia, czy interpretacji otaczającej rzeczywistości
Makrostresor (stres psychospołeczny - oddziałujący na populację) - życie w trudnych warunkach społeczno-ekonomicznych
Stres psychospołeczny to łańcuch przyczynowo-skutkowy prowadzący od
zagrożeń o charakterze społecznym do udanych bądź nieudanych działań
adaptacyjnych poszczególnych jednostek.
Źródła stresów społecznych:
wojny, antagonizmy nacjonalistyczne i rasowe,
katastrofy żywiołowe,
systemy totalitarne,
przejawy nietolerancji.
przemiany społeczne,
sytuacja ekonomiczno-gospodarcza - niskie dochody, zwolnienia z pracy, bezrobocie, migracje ludności, przymusowe przejścia na emeryturę itp.
Stres w skali małej grupy społecznej, rodziny, jednostki - źródłem są:
nieprawidłowe stosunki międzyludzkie,
stres związany z wykonywaną pracą zawodową,
konsumpcyjny styl życia,
stres związany ze stanami codziennego napięcia emocjonalnego.
Ponadto zagrożenia zdrowia psychicznego mogą wynikać z:
zanieczyszczenia chemicznego środowiska (np. ołowiem)
niedoborów żywieniowych (np. jodu,witamin, białka)
chorób zakaźnych (np. chorób wirusowych)
STRATEGIA RADZENIA SOBIE ZE STRESEM
Uświadomienie sobie własnego stanu emocjonalnego oraz okoliczności, które go wywołały (postrzeganie rzeczywistości w emocjach staje się zniekształcone);
Uświadomienie sobie hierarchii problemów;
Wszechstronne spojrzenie na problem (uczciwa samokrytyka);
Refleksja nad tym, jaki mamy bezpośredni wpływ na zmianę danej sytuacji (należy przygotować się na przyjęcie najgorszej sytuacji - nie stosować ucieczki w marzenia)
Dokonanie prawidłowej samooceny - uświadomienie sobie własnych pozytywnych i negatywnych cech)
Rozładowanie napięcia układu wegetatywno-somatycznego wzbudzonego przez silne emocje - szczególnie niekorzystna jest bezczynność i rozpamiętywanie doznanych krzywd. Korzystne działanie ma aktywność fizyczna np. praca, spacer, jazda na rowerze
Prowadzenie ćwiczeń relaksujących - uspokojenie reakcji fizjologicznych, rozluźnienie mięśni.
Opuszczenie miejsca konfliktu i skierowanie uwagi na inne sprawy np. obejrzenie ciekawego filmu, programu TV, zajęcie się lekturą itp.
Rozmowa z bliską osobą na temat konfliktu.
Piśmiennictwo:
red. J.T. Marcinkowski - „Podstawy Higieny”, Volumed, Wrocław 1997
red. Jan Kazimierz Korczak „Higiena. Podręcznik dla studentów pielęgniarstwa”