Wykładnia sensu largo - odwołanie do logik prawniczej i kolegialnych.
Reguły wnioskowań prawniczych (gdy luka konstrukcyjna)
analogia
argumentum a contario
argumentum a fortiori
zakazu i nakazu
Ad.1. wnioskowanie z podobieństwa, przepisy najbardziej podobne, regulować w sytuacji najbardziej podobnej.
Legis - z ustawy (przepisy podobne)
Juris - z prawa (od ogólnych zasad, wartości na których opiera się prawo)
Pierwszeństwo legis potem juris!
Ad.2. wnioskowanie z przeciwieństwa (przeciwieństwo analogii)
Analogia nakazuje
F K
F' K
F - fakt
' - przepis w prawie np. karny
nie ma normy lecz per analogium te same konsekwencje
a contario zakazuje ! choć podobne lecz nie te same wnioskowanie a contario
- F - K
Kiedy analogia a kiedy a contario
W odniesieniu do uprawnień - analogia
W odniesieniu do obowiązkow - a contario
„jedynie” , „tylko” - a contario
wykładnia rozszerzająca - a contario
inne wykładnie poza roszerzającą - analogia
Ad.1. „Jeżeli A to tym bardziej B”
Dwie formy:
z większego na mniejsze (komu wolno więcej to tym bardziej można mu mniej) - podstawa przepisy upoważniające
z mniejszego na większe (komu zakazane mniej to tym bardziej zakazane więcej) - podstawą przepisy zakazujące
Ad.4. Dyrektywa instrumentalna zakazu i nakazu:
Jeśli ktoś ma obowiązek
czynienie wszystkiego co jest konieczne aby umożliwić - nakazu
czynienie wszystkiego co będzie uniemożliwiało - zakazu
Stan faktyczny DOWODY
Przedmiotem dowodów są fakty.
Prawdziwe mogą być tylko dowody, a contario nie wszystkie fakty potrzebują dowodów.
Fakty:
powszechnie znane (np. na naszej szerokości geograficznej po dniu nadchodzi noc),
znane z urzędu (np. kto jest powodem),
fakty, które druga storna przyznała (np. zawarłeś ze mną umowę, tak zawarłem)
przyznanie musi być wiarygodne!
Sąd zna przepisy (łacińska sentencja powinna być)
Wyjątek: prawo zagraniczne, pewne przepisy prawa wewnętrznego wymagające wiedzy specjalistycznej (np. prawo medyczne).
Prawo ciężaru dowodu
subiektywny (formalnym)
obiektywnym (materialnym)
Ad. a. Która ze stron ma powołać świadków, przedstawić dokumenty.
Ad. b. Kto przegra proces, kto poniesie ryzyko, gdy fakty nie zostaną rozstrzygnięte.
Subiektywny - wtórny
Obiektywny - pierwotny WAŻNIEJSZY
Rozkład ciężaru
karne - domniemanie niewinności oskarżonego, tak długo, aż nie udowodni się mu winy, pozwany ma prawo milczenia, cały ciężar przechodzi na oskarżonego.
cywilne - dowody są podzielone między powoda a pozwanego art. 6 k.c. w sprawach cywilnych, każda strona jest zobowiązana dowieść faktów
ciężar dowodu faktów tworzących prawo - powód
ciężar dowodu faktów niweczących lub zawieszających
ciężar mogą zmieniać domniemania
prawne - domniema się, że posiadacz rzeczy jest jej właścicielem,
domniemania praw - domniema się jakiś praw
domniemania faktów - domniema się jakieś fakty, które miały miejsce
przesuwają ciężar dowodów!
faktyczne - domniemania, które przyjmuje sąd kierując się swym doświadczeniem życiowym, ustala sam sąd.
Pojecie dowodu:
w sensie uzasadniania - zespół twierdzeń, z których można wyprowadzić tezę dowodu
bezpośrednie - istnieje świadek zdarzenia i stwierdzanie że jest on wiarygodny można wnioskować że tak się stało
pośrednie - nie istnieje bezpośredni świadek, wnioskujemy na podstawie faktów dowodowych faktów pośrednich (np. badania genetyczne)
poszlakowe - takie fakty pośrednie, które wzięte w pojedynkę lub w izolacje nic nie dowodzą a wspólnie dają wysokie prawdopodobieństwo.
Zasady oceny dowodów
legalna ocena dowodów - dominowała w średniowieczu i przetrwała aż do XIX w. Samo prawo decyduje o tym, kiedy go uznać za ustalony a kiedy nie, te przepisy to legalne dyrektywy dowodowe; np. Sądy Boże - domniemania w średniowieczu), aby uznać fakt za ustalony trzeba 2 świadków, przyznanie się do winy.
swobodna ocena dowodów - współczesna nie oznacza to jednak, że są wolne od elementów legalnej oceny dowodów np. przetrwały domniemania. Decyduje sam sędzia kieruję się wewnętrznym uznaniem, ocena nie może być arbitralna, ocena jest zgodna z zasadami wiedzy naukowej, logiki, życia społecznego.
Formy procesu
kontradyktoryjny
inkwizycyjny
Różnią się co do 3 rzeczy: A B
1. Kto wyznacza proces strona decyduje z urzędu
2. Kto występuje z roszczeniami strona decyduje z jakimi sąd może uwzględnić
roszczeniami występuje roszczenia, o które strona
i w jakiej wysokości nie wnosiła,
(sąd i organ pań. zwią-
zany skargą)
3. Kto przedstawia wnioski strona decyduje na jakie może uwzględnić
(kto prowadzi proces) dowody się powołuje fakty, na które nikt się
powoływał
strony są gospodarzami sąd jest gospodarzem
procesu procesu
Współczesne procesy są mieszaniną formy kontradyktoryjnej i inkwizycyjnej z tym, że w państwach demokratycznych przeważa forma kontradyktoryjna, postępowanie cywilne jest bardziej kontradyktoryjne (interes stron) a w karnym dużo domieszek inkwizycyjnej formy (interes publiczny).
Postępowanie odwoławcze:
Art. 78 Konstytucji - każdy człowiek ma prawo do odwołania
błąd co do prawa
błąd co do faktu
Trzy formy odwołania:
1. Kasacyjne
2. Rewizyjne
3. Apelacyjne
Ad.1. ze względu na błąd co do prawa, nie opiera się na faktach, rozstrzyga czy wyrok jest zgodny z prawem (jeżeli nie to uchyla wyrok i kieruje do ponownego rozpatrzenia, nie może uchylić wyroku co do meritum)
Ad.2. ze względu na błąd co do prawa i błąd co do faktu, może prowadzić tylko w ograniczonym zakresie rozprawę (jeżeli jest to tylko uzupełnienie i ono wystarcz to wydaje wyrok, jeżeli uzupełnienie nie wystarcza uchyla wyrok i kieruje go do ponownego rozpatrzenia). Wydaje dwa typy orzeczeń:
co do istoty sprawy
uchylenie
Ad.3. ze względu na błąd co do prawa i błąd co do faktu, prowadzi całe postępowanie od początku co do istoty sprawy.
Środki odwoławcze:
zwyczajne - nieuprawomocnione orzeczenia sądów (ZASADA!)
nadzwyczajne - prawomocne orzeczenia sądów (WYJĄTEK!)
wyroki prawomocne są niewzruszalne i niepodważalne chyba, że wyjątek
roszczenie - uprawnienie, które mogę dochodzić w sądzie