„Typowe postępowanie podatkowe i tryb odwołań od decyzji podatkowych organów kontrolujących.”

Postępowanie podatkowe

stanowi odrębny rodzaj postępowania administracyjnego prowadzonego przez organy finansowe. Kolejnymi etapami postępowania podatkowego są:
1) postępowanie wyjaśniające,
2) ustalenie obowiązku podatkowego,
3) decyzja dotycząca zobowiązania podatkowego,
4) postępowanie odwoławcze,
5) postępowanie egzekucyjne i zabezpieczające.

W pierwszym etapie organ finansowy ustala okoliczności uzasadniające wymierzenie i następnie ściągnięcie podatku. Warunkiem powstania stosunku podatkowego jest zaistnienie przedmiotu opodatkowania oraz osoby zobowiązanej do uiszczenia podatku. Dane dotyczące przedmiotu opodatkowania i samej osoby podatnika dostarcza ona sama, osoby trzecie lub zbiera je organ finansowy.

Postępowanie wymiarowe

jego celem jest ustalenie wielkości zobowiązania podatkowego. Z inicjatywy własnej organu finansowego lub na wniosek podatnika może być przeprowadzone postępowanie dowodowe. Dowodami mogą być: dokumenty, zeznania świadków, opinie biegłych oraz zeznania podatników.

W toku postępowania organ finansowy podejmuje różne decyzje incydentalne np. dotyczące dopuszczenia dowodów, czy świadków, a w zakończeniu postępowania wydaje decyzję główną, która załatwia sprawę pod względem merytorycznym. Strona niezadowolona z decyzji incydentalnej może wnieść zażalenie, a niezadowolona z decyzji głównej kończącej sprawę, posiadającej formę nakazu płatniczego, odwołanie. Odwołanie powinno być wniesione w ciągu 14 dni od ogłoszenia lub doręczenia decyzji.

Postępowanie odwoławcze

ma na celu umożliwienie podatnikowi niezadowolonemu z wydanej przez organ finansowy decyzji, odwołania się do instancji wyższej. Przesłankami ewentualnej skuteczności odwołania może być w szczególności jej bezpodstawność materialna lub naruszenie trybu postępowania.

Organ odwoławczy może zaskarżoną decyzję: utrzymać w mocy, uchylić w całości i wydać nową, uchylić i przekazać do ponownego rozpatrzenia przez organ, który zaskarżoną decyzję wydał. Również w postępowaniu podatkowym stosuje się postępowanie egzekucyjne, które ma na celu ściągnięcie od podatnika należnego Skarbowi Państwa świadczenia podatkowego.

HIERARCHIA INSYTUCJI

Urzędy skarbowe jako organ 1 instancji, izby skarbowe jako organy 2 instancji.
W niektórych przypadkach organem 1 instancji jest izba a drugim minister finansów. W szczególnych przypadkach minister może być też organem 1 instancji.

SAMORZADOWE ORGANY TO:
-przewodniczący samorządowych jednostek samorządu terytorialnego jako organy 1 instancji,
- samorządowe Kolegia odwoławcze jako 2 instancja.

Naruszenie przepisów o właściwości powoduje nieważność postępowania.
Ordynacja przewiduje możliwość wyłączenia pracownika organu podatkowego z mocy prawa, bądź gdy istnieją wątpliwości co do jego bezstronności. Instytucja ta ma na celu zapewnienie obiektywizmu podatkowego. W sytuacji drugiej (wątpliwości co do bezstronności wyłączenia następuje przez przełożonego bezpośredniego.

ORDYNACJA OKRESLA SZCZEGÓŁWO WYŁĄCZANIE PRACOWNIKA Z MOCY PRAWA. PRACOWNIKA WYŁĄCZA SIĘ GDY:
-jest stroną;
-strona jest jego małżonek, rodzeństwo, wstępny i zstępny;
-stronami są osoby związane z tyt. przysposobienia, kurateli, opieki;
-był świadkiem, biegłym przedstawicielem podatnika;
-brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji;
-wszczęto przeciw niemu postępowanie dyscyplinarne, służbowe lub karne;
-stroną jest osoba pozostająca wobec niego w stosunku nadrzędności służbowej.

Urząd skarbowy podlega wyłączeniu od załatwiania spraw dotyczących zobowiązań podatkowych lub innych spraw dotyczących postępowania podatkowego gdy sprawa dotyczy:
-naczelnika urzędu, jego zastępcy;
-dyrektora izby skarbowe i zastępcy;
-małżeństwa, rodzeństwa, wstępnych i zstępnych;
-osoby związanej z tytułu przysposobienia, opieki, kurateli, z w/w osobami.
Podobne zasady obowiązują odnośnie przewodniczących samorządu terytorialnego.
Strona jest drugim podmiotem postępowania. Ordynacja stwierdza, że STRONĄ jest każdy kto żąda czynności organu podatkowego do kogo czynność organu się odnosi, czy jego interesu działanie dotyczy.

Do stron należą

podatnik, płatnik, inkasent, i ich zastępcy prawni, osoby trzecie, i inne osoby na których ciążą określone obowiązki lub mają określone uprawnienia, zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych ocenianą się wg prawa cywilnego. Strona może działać poprzez pełnomocnika.
Pełnomocnikiem

może być osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych, nie może być nim natomiast osoba prawna.

Terminy załatwiania spraw podatkowych

Powinny być załatwiane bez zbędnej zwłoki jednak nie później niż w ciągu miesiąca od dnia wszczęcia postępowania winny być załatwione sprawy wymagające postępowania wyjaśniającego.

Niezwłocznie - te sprawy które mogą być załatwione w oparciu o dowody przedstawione przez strony.

W przeciągu 2 miesięcy - sprawy w postępowaniu odwoławczym.

Na nie załatwienie sprawy w terminie - stronie służy skarga do organu podatkowego wyższego stopnia, skutkująca jej wyjaśnienie i postępowanie służbowe oraz profilaktyczne. Nie załatwienie w terminie skargi w postępowaniu odwoławczym oznacza wstrzymanie wykonania decyzji w części objętej odwołaniem.

Terminy dzieli się na:

- Ustawowe - wynikają z ustawy;

- Urzędowe - są wyznaczane przez organy podatkowe. Nie dochodzenie terminu

ustawowego powoduje bezskuteczność czynności. Terminy mogą być określane w

dniach, tygodniach, miesiącach;

- Procesowe - zarówno urzędowe jak i ustawowe mogą być przywracalne. Należy jednak uprawdopodobnić nie zachowanie terminu bez winy, następuje to na wniosek strony. Podanie o przywrócenie terminu należy zgłosić w term 7 dni od dnia ustalenia przyczyny uchylenia terminowi.

POSTĘPOWANIE PRZED ORGANEM 1 INSTANCJI:

Postępowanie podatkowe może być wszczęte z urzędu albo na wniosek stron. Ordynacja podatkowa reguluje wyraźnie datę i formę wszczęcia postępowania. Wszczęcie postępowania z urzędu następuje w formie postanowienia z dniem doręczenia stronie. Nie przysługuje na nie zażalenie. Można je zaskarżyć w decyzji kończącej postępowanie w danej instancji. Wszczęcie postępowania na wniosek strony: następuje poprzez złożenie wniosku.

ŚRODKI DOWODOWE:

1. księgi podatkowe: to jeden z najważniejszych dowodów w postępowaniu podatkowym, Ordynacja oznacza ich pojęcia.: Księgi przychodów, rozchodów, ewidencja rejestru.

2. informacja podatkowa: organy podatkowe mogą ich żądać od banków, domów maklerskich, towarzystw, funduszy powierniczych, towarzystw funduszy inwestycyjnych.

3. deklaracja- tj. wykresy, zeznania, informacje składane przez podatników, płatników, inwestorów.

4. zeznania świadków- są stosukowo rzadko wykorzystywane.

5. opinie biegłych- Stosowane są gdy wymagane są wiadomości specjalistyczne.

6. oględziny: polegają na bezpośrednim zbadaniu przedmiotu lub osoby w celu poczynienia ustaleń.

7. przesłuchanie stron, oświadczenie stron: organ może przesłuchać strony, jeżeli po wyczerpaniu środków dowodowych lub ich braku pozostały niewyjaśnione fakty istotne dla sprawy. W niektórych sytuacjach organ może zadowolić się oświadczeniem strony złożonym pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania.

ZAWIESZENIE POSTEPOWANIA:

Ma miejsce w razie zaistnienia okoliczności przejściowo umożliwiających jego prowadzenie.

Wg ordynacji w niektórych sytuacjach organ jest:

• zobowiązany do zawieszenia postępowania np. gdy rozpoznanie sprawy jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ.

• może zawiesić postępowanie np. w sprawie udzielenia ulg w zapłacie zobowiązań podatkowych,
  Zawieszenie postępowania ustępuje w formie postanowienia, na które przysługuje zażalenie.

DECYZJA I POSTANOWIENIE:

Decyzja podatkowa kończy postępowanie podatkowe w danej instancji. Jest formą rozstrzygnięcia sprawy podatkowej. Ma określone cechy jak decyzja w postępowaniu administracyjnym i jest aktem jednostronnym, zewnętrznym, konkretnym i indywidualnym.

• jednostronność: oznacza ze jej treść formułuje organ podatkowy. bez udziału strony postępowania

• zewnętrzność- oznacza ze adresat nie należy do struktury administracji publicznej

• konkretność- formułuje konkretne prawa i obowiązki

• indywidualność- sprowadza się do adresata decyzji, którym jest podmiot oznaczony indywidualnie.

POUCZENIE O TRYBIE ODWOŁAWCZYM:

Termin 14 dniowy liczony od dnia doręczenie decyzji.

POSTANOWIENIE:

Jest drugim obok decyzji aktem administracyjnym. Także jednostronnym, zewnętrznym, konkretnym i indywidualnym.

RÓZNICE Z DECYZJĄ:

Jest aktem prawa procesowego, nie kończy sprawy w danej instancji, wydawane jest w toku postępowania, Treść postanowienia określa ordynacja.

ZWYCZAJNE I NADZWYCZAJNE ŚRODKI ODWOŁAWCZE:

Zwyczajne: odwołanie należy do środków zwyczajnych, jest podstawowym środkiem zaskarżenia decyzji podatkowej. Zgodnie z zasadą dwuinstancyjności od decyzji organu podatkowego wydanej w pierwszej instancji służy odwołanie do jednej instancji, Właściwy do rozpatrzenie jest organ wyższego stopnia, Od decyzji izby skarbowej - właściwy minister ds. finansów publicznych, w razie decyzji ministra lub SKO odwołanie rozpatruje ten sam organ stosując przepisy o postępowaniu odwoławczym. Ordynacja stawia konkretne wymaganie odwołania: zarzuty przeciw decyzji określenie istoty i zakresu żądania, wskazanie dowodów.

Organ odwoławczy nie może działać z urzędu. Postępowanie uruchamia wiec odwołanie wniesione w terminie 14 dni za pośrednictwem organu, który decyzje wydał. Wniesienie odwołania nie wstrzymuje odwołania decyzji. Może jednak być wstrzymana w 2-óch sytuacjach:

1. na wniosek podatnika ze względu na ważny interes strony

2. jeżeli odwołanie nie zostanie rozpatrzone w terminie 2-óch miesięcy od otrzymania przez organ odwoławczy, a decyzja nie została wykonana. wniesienie odwołania zobowiązuje organ 1 instancji do ponownego rozpatrzenia sprawy. W tym czasie może mięć miejsce samokontrola. Organ odwoławczy najpierw bada sprawę pod względem formalnym o nie dopuszczalności odwołania orzeka się w formie postanowienia na które nie służy zażalenie. Stwierdzając dopuszczalność odwołania organ odwoławczy uznaje sprawę i ewentualnie przeprowadza postępowanie dowodowe uzupełniające.

COFNIĘCIE ODWOŁANIA:

Ordynacja przewiduje pewną ograniczoną możliwość takiego działania strony-do czasu wydania decyzji przez organ odwoławczy.

RODZAJE DECYZJI ORGANU ODWOŁAWCZEGO:

Utrzymanie w mocy, reformująca, kasacyjna-uchylenie całkowite i umorzenie postępowania. Umarzające postępowania.

ZAŻALENIE:

Jest zwykłym środkiem prawnym przeciw postanowieniom wydanym w postępowaniu podatkowym. Termin 7dni od otrzymania postanowienia nie wstrzymuje wykonania określonej czynności (postanowienia) chyba, że organ ja wstrzyma.

NADZWYCZAJNE ŚRODKI ZASKARŻENIA:

1) Wznowienie postępowania- jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia. Jego celem jest ponowne przeprowadzenie postępowania i wydanie rozstrzygnięcia w sprawie zakończonej decyzją ostateczną wydaną po przeprowadzeniu wadliwego postępowania. Chodzi tu o wadliwość samego postępowania a nie decyzji. Wznowienie postępowania następuje na wniosek strony lub z urzędu. organem właściwym do wznowienia jest organ który wydał decyzje w ostatniej instancji

2) Stwierdzenie nieważności decyzji podatkowej - Umożliwia usuniecie jej z obrotu prawnego, chodzi o decyzje ostateczną dotkniętą wadami kwalifikowanymi. Skutek utrata mocy wiążącej od dnia jej wydania.

Samokontrola decyzji ostatecznych - możliwość zmiany lub uchylenia w każdym czasie decyzji przez organ, który ją wydał lub organ wyższego stopnia. Rozstrzygniecie w sprawie uchylenia lub zmiany decyzji ostatecznej zapada w formie decyzji. Decyzja ostateczna ustalająca wysokość zobowiązania podatkowego na dany okres może być zmieniona przez organ podatkowy, który ją wydał jeżeli po jej wydaniu nastąpiła zmiana okoliczności faktycznych mających wpływ na wysokość zobowiązania.

Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji - ma charakter porządkujący i deklaratoryjny. Potwierdza fakt wygaśnięcia decyzji w celu ustalenia jej nie obowiązywania. Odnosi się do decyzji ostatecznych i nie ostatecznych.

Odpowiedzialność odszkodowawcza: ordynacja przewiduje możliwość zadośćuczynienia szkodzie strony powstałej na wskutek wadliwego działania organu podatkowego. O odszkodowanie wnosi się do organu, który wydał decyzje z naruszeniem prawa. Orzeczenie podejmuje organ, który uchyla decyzje stwierdził jej nieważność albo orzekł o wydaniu decyzji z naruszeniem uzasadniającym odpowiedzialność odszkodowawczą. W sprawie odmowy odszkodowania przysługuje powództwo do sądu powszechnego. Termin 30 dni od doręczenie decyzji. Przedawnienie odszkodowania z upływem 3 - ech lat od dnia doręczenia decyzji.

KARY PORZĄDKOWE:

Dotyczą podmiotów które, uchybiają obowiązkom określonym w ordynacji mimo prawidłowego wezwania. Nakładane są w formie postanowienia na które, służy zażalenie. Możliwe jest usprawiedliwienie niewykonania obowiązku na wniosek strony złożony w terminie 7 dni od nałożenia kary.

KOSZTY POSTEPOWANIA:

Zasada jest, że koszty postępowania przed organami podatkowymi ponosi Skarb Państwa, chyba ze koszty obciążają strony lub inny podmiot. Wysokość kosztów i sposób uiszczenia ustala organ podatkowy w formie postanowienia, na który przysługuje zażalenie.

CZYNNOCI SPRAWDZAJĄCE:

Są prowadzone przez organ I instancji. Ograniczają ryzyko błędu w wyniku samoobliczenia podatku lub obniżenia podatku przez płatnika. Wykrywają oczywiście omyłki. Posiadają tez cechy merytorycznej weryfikacji.

KONTROLA SKARBOWA:

Prowadza organy podatkowe I instancji. Podlegają jej podatnicy, płatnicy i inkasenci. Cel kontroli sprawdzanie wywiązywania się podatników, płatników i inkasentów z obowiązków wynikających z prawa, podatkowego. Prowadzona jest na podstawie imiennego upoważnienia. Przebieg kontroli dokumentuje protokół.

PODATKI BEZPOŚREDNIE

PODATEK DOCHODOWY OD OSÓB FIZYCZNYCH PIT

W polskim systemie podatkowym uregulowany został ustawą z 26.07.91.Podatek ten został wprowadzony od 01.01.92 na wzór wielu krajów europejskich. Jest to podatek powszechny oparty na zasadzie równości, kto oznacza ze wszyscy podatnicy uzyskujący jednakowe dochody są tak samo traktowani bez względu na źródło dochodu.

PODMIOTOWY ZAKRES OPODATKOWANIA:

Podatnikami podatku dochodowego są osoby fizyczne, które uzyskują dochody z różnych źródeł objętych podatkiem jak: wynagrodzenie za pracę, umowa zlecenie i o dzieło, działalność gospodarcza. Z ustawy wynika pojęcie tzw. nieograniczonego obowiązku podatkowego. Objęcie podatkiem wszystkich dochodów osób fizycznych bez względu na miejsce ich uzyskania. Co do zasady osoby takie mają miejsce zamieszkania w Polsce, będą obowiązane ujawnić organowi podatkowemu wszystkie źródła dochodów, także w Krajach obcych i zapłacić podatek od całości. Posiadanie więc obywatelstwa polskiego nie jest warunkiem bezwzględnym podlegania nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. Nie zawsze jednak uzyskanie dochodu w Kraju obcym będzie oznaczało opodatkowanie w Polsce.

PRZEDMIOT PODATKU:

Są różne rodzaje dochodów uzyskiwanych przez podatnika z poszczególnych źródeł przychodów wskazanych w ustawie. Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z kilku źródeł przychodów przedmiotem opodatkowania jest suma dochodów ze wszystkich źródeł, które podlegają łącznemu opodatkowaniu. Przez dochód należy rozumieć dodatnią różnice (nadwyżkę) miedzy kwotą przychodu, a kosztami jego uzyskania. Gdy koszty przewyższają uzyskany dochód występuje strata! Ustawa przewiduje też w kilku sytuacjach opodatkowanie przychodu, a nie dochodu ustalonego przez podatnika. Np. przychodów z oszczędności bankowych. ustawa szczegółowo określa zasady i sposób ustalania przychodów poszczególnych źródeł. Przychodami są najczęściej pieniądze, przychody w naturze, wartość otrzymanych nieodpłatnie świadczeń.

ZWOLNIENIA PODATKOWE I ULGI:

Obowiązujące zwolnienia mają charakter przedmiotowy. Kryterium okresu obowiązywania: ograniczony czasowo np. dotacje; nieograniczone czasowo. Kryterium wielkości przysługującego zwolnienia: ograniczone kwotowo i nieograniczone kwotowo. Kryterium przedmiotowe dotyczące charakteru środków podlegających zwolnieniu: charakter odszkodowawczy, charakter socjalny, charakter naukowo-oświatowy, charakter pracowniczy, związane z kursami grami liczbowymi loteriami.

Dochodowy i osobisty charakter podatku dochodowego przesądza o tym ze przedmiotem podatku powinien być dochód a nie przychód. Przychody podlegają opodatkowaniu tylko w ściśle określonych przypadkach. Wszystkie ULGI przewidziane w podatku dochodowym od osób fizycznych niezależnie od sposobu ich odliczenia można podzielić na 5 grup: takie które w istocie sposobem na uwzględnienie przynajmniej w części kosztów związanych z uzyskaniem przychodu; ulgi które są zwrotem kosztów związanych z egzystencja podatnika; ulgi o charakterze rodzinnym; ulgi o charakterze stymulacyjnym; ulgi zapobiegające opodatkowaniu nieistniejącego dochodu.

SKALE I STAWKI PODATKOWE:

W podatku dochodowym obciążającym osoby fizyczne skala ma w zasadzie charakter progresji szczeblowej-ciągłej. Stawki mają charakter procentowy. Wynoszą 19%,30%,40%.

OBOWIĄZEK PŁATNIKÓW:

Pobór podatku od osób fizycznych wiąże się z określonymi obowiązkami płatników. Płatnikami podatkowymi są wszystkie podmioty prawne jak i fizyczne oraz jednostki organizacyjne nie mające osobowości prawnej, które wypłacają osobom fizycznym wynagrodzenia, honoraria, renty, stypendia itp. Obowiązki można podzielić na 2 grupy: jednorazowe które wynikły z wprowadzenia podatku dochodowego i były związane z tzw. ubruttowieniem wynagrodzeń i innych dochodów; stałe związane z pobieraniem zaliczek na podatek i dokonywaniem rozliczeń.

Operacja ubruttowienia polegała na jednorazowym podwyższeniu wynagrodzeń przez pracodawcę o taką kwotę aby po zapłaceniu podatku pozostała kwota nie mniejsza niż dotychczas otrzymana. Stale obowiązki płatników związane są przede wszystkim z obliczeniem pobieraniem i odprowadzaniem na właściwy rachunek zaliczek z tytułu podatku dochodowego.

OBOWIAZKI PODATNIKÓW:

polegają na wpłaceniu zaliczek na podatek składaniu odpowiednich świadczeń i zeznań podatkowych.

UPROSZCZONE FORMY OPODATKOWANIA PODATKIEM DOCHODOWYM OSOB FIZYCZNYCH:

Od 1.01.94 wprowadzono tzw. zryczałtowaną formę poboru podatku dochodowego od osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą lub w zakresie wolnych zawodów, jeżeli jest ona prowadzona w stosunkowo niewielkim rozmiarze. Płatność podatku dochodowego od os fizycznych odbywa się według zasad uproszczonych. dochody osób duchownych podlegają powszechnemu opodatkowaniu obliczonym według określonych zryczałtowanych zasad. Zryczałtowaną formą opodatkowania podatkiem dochodowym jest tez karta podatkowa. Wpływy z tak pobieranego podatku zasilają budżet gminy.

PODATEK DOCHODWY OD OSOB PRAWNYCH CIT (PODATEK OD DOCH FIRM I KORPORACJI):
Podatki od dochodów osób fizycznych mają charakter podatków osobistych i jako takie powinny uwzględniać sytuację osoby podatnika, jego stan rodzinny itp. Podatki od dochodu uzyskiwanego od osób prawnych nie mogą uwzględniać osobistej zdolności płatniczej.

PODMIOTOWY ZAKRES PODATKU DOCHODOWEGO OD OS PRAWNYCH:

Obejmuje wszystkie osoby prawne bez względu na formę organizacyjną. Podatek dotyczy takze jednostek organizacyjnych nie mających osobowości prawnej z wyjątkiem spółek nie mających osobowości prawnej.

PRZEDMIOTOWY ZAKRES OPODATKOWANIA:

przedmiotem opodatkowania jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodu z wyłączeniem dochodów nie podlegających temu podatkowi. Dochodem dla celów podatkowych jest nadwyżka sumy przychodów nad kosztami uzyskania. Podatek ten jest obliczany za okres roku podatkowego, którym musi być rok kalendarzowy, albo kolejne 12 mieś. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych szczegółowo określą zasady i sposób ustalania przychodów z różnych źródeł. Są nimi pieniądze, przychody w naturze i wartość nieodpłatnie otrzymanych świadczeń.

ZWOLNIENIA PRZEDMIOTOWE:

1)Stymulacyjne- mają pobudzać do określonych działań i zachowań

2) nie związane z uzyskaniem rzeczywistych dochodów.

3) wynikająca z prawa lub zwyczajów miedzy narodowych

PODSTAWA OPODATKOWANIA:

stanowi ją w zasadzie łączny dochód podatnika ze źródeł objętych podatkiem i dochód uzyskany w ciągu roku podatkowego.

Kwoty stanowiące ulgi podatkowe odliczane od łącznego dochodu osoby prawnej.

Istotną ulgą w podatku dochodowym od os prawnych jest odliczenie podstawy opodatkowania kwot przekazywanych jako darowizny.

SKALA I STAWKI PODATKOWE:

Pobór podatku dochodowego od osób prawnych dokonywany jest w zastosowaniu skali proporcjonalnej. Stawki są procentowe i zróżnicowane w zależności od tego czy przedmiot i podstawę podatku stanowi uzyskany przychód podatnika.

OBOWIAZKI PODATNIKÓW I PŁATNIKÓW:

Płatnicy podatku dochodowego występują gdy: podatek jest pobierany od dywidend i innych przychodów z tytułu udziału w zyskach prawnych.

Jak napisać odwołanie od decyzji podatkowej

O tym, że spór z urzędem skarbowym nie jest niczym przyjemnym, wie każdy, kto chociaż raz musiał wyjaśniać i prostować złożone zeznania lub deklaracje. O wiele jednak trudniejszą sprawą jest sytuacja, gdy przyjdzie nam borykać się z napisaniem odwołania od niekorzystnej dla nas decyzji określającej lub ustalającej zobowiązanie podatkowe. W takim przypadku musimy niestety odnieść się do zarzutów, które zawarł w decyzji organ podatkowy, a które są naszym zdaniem krzywdzące. W takim przypadku samo poczucie niesprawiedliwości nie wystarczy. Żeby wygrać spór z fiskusem, nasze zdanie musi mieć oparcie w przepisach podatkowych.

Skarżyć, nie skarżyć - oto jest pytanie

Zgodnie z art. 220 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz.U. nr 137, poz. 926 z późniejszymi zmianami), od decyzji organu podatkowego wydanej w I instancji służy stronie odwołanie tylko do jednej instancji. Właściwy do rozpatrzenia odwołania jest organ podatkowy wyższego stopnia. Wyjątkowo, w przypadku wydania decyzji w I instancji przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, dyrektora izby skarbowej, dyrektora izby celnej lub przez samorządowe kolegium odwoławcze, odwołanie od decyzji rozpatruje ten sam organ podatkowy, stosując odpowiednio przepisy o postępowaniu odwoławczym.

Jak widać, jest to prawo podatnika, a nie jego obowiązek. Do podatnika więc należy wybór, czy składać odwołanie czy też zgodzić się z ustaleniami, które organ podatkowy zawarł w wydanej przez siebie decyzji. Na pewno nie będą mieć takiego dylematu osoby, którym decyzja podatkowa jest na rękę, np. stwierdza nadpłatę w podatku we wnioskowanej wysokości. Zazwyczaj jest niestety tak, że organ podatkowy w wydanej decyzji określa nam wyższe zobowiązanie w podatku dochodowym od osób fizycznych niż to, które wynika ze złożonego przez nas zeznania rocznego, nie uznając np. faktur z tytułu wydatków remontowych lub kwestionując inne ulgi lub odliczenia czy też koszty uzyskania przychodów.

Tak więc to my decydujemy, czy złożymy odwołanie od niekorzystnej dla nas decyzji podatkowej czy pozostawimy ją w kształcie nadanym przez organ podatkowy. Wielu podatników, zanim podejmie decyzję o wniesieniu odwołania, poważnie się nad tym zastanawia, myśląc, że jeśli złoży odwołanie, będzie to poczytane przez organ podatkowy jako wyraz niezadowolenia i w przyszłości spowoduje dodatkowe kontrole działalności gospodarczej. Zasada „nie zadzieraj z urzędem, bo ci dowalą” nadal funkcjonuje wśród podatników. Trzeba jednak mieć na uwadze, że możliwość złożenia odwołania jest prawem podatnika i korzystanie z niego nie może pociągać za sobą dodatkowych represji podatkowych. Dodatkowo zauważmy, że złożenie odwołania nie kosztuje nas też finansowo, oprócz wniesienia drobnej opłaty skarbowej, której wysokość nie jest uzależniona od wartości przedmiotu sporu, jak to ma miejsce przy składaniu skarg w sądach powszechnych. Odpowiedź na pytanie: skarżyć czy nie skarżyć, w kontekście powyższych uwag, wydaje się więc oczywista.

Co w treści odwołania?

Odwołanie od decyzji organu podatkowego powinno zawierać:

•  zarzuty przeciw decyzji,

•  określać istotę i zakres żądania będącego przedmiotem odwołania,

•  wskazywać dowody uzasadniające to żądanie.

Jest to niezbędna treść odwołania, która musi się znaleźć w naszym piśmie składanym jako środek zaskarżenia.

Zarzuty przeciwko odwołaniu mogą opierać się na wykazaniu naruszenia prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie (inaczej mówiąc, wykazanie sytuacji, kiedy organ podatkowy błędnie zinterpretował przepis prawa). Podstawą zarzutów może być też to, że w postępowaniu podatkowym nie wyjaśniono wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy albo nastąpiła sprzeczność istotnych ustaleń organu z treścią zebranego w sprawie materiału. Można także powołać się na okoliczności, oczywiście jeśli takie nastąpiły, które stanowią podstawę do wznowienia postępowania lub stwierdzenia nieważności decyzji. W odwołaniu można też zarzucić organowi podatkowemu inne uchybienia procesowe, jeśli mogły one wpłynąć na rozstrzygnięcie zawarte w decyzji. W końcu można się powołać na nowe fakty i dowody, których strona nie mogła powołać w I instancji, np. z powodu swojej niewiedzy, zapomnienia lub ich ujawnienia dopiero po wydaniu zaskarżanej decyzji.

WARTO WIEDZIEĆ

Na stronie wnoszącej odwołanie ciąży obowiązek wykazania faktów, które uzasadniałyby twierdzenia odwołania, kwestionujące ustalenia organu.

Określając istotę i zakres żądania będącego przedmiotem odwołania, należy mieć na uwadze, że to odwołujący jest zobowiązany wskazać, czego oczekuje od organu II instancji, tj. czy chce zmiany, uchylenia zaskarżonej decyzji oraz czy ma to nastąpić w odniesieniu do całości czy tylko części.

Wnoszący odwołanie jest także zobowiązany do wskazania dowodów uzasadniających jego żądanie. W tym miejscu należy zauważyć, że przepisy Ordynacji podatkowej wymagają jedynie wskazania dowodów, a nie ich przedstawiania. Oznacza to, że strona powinna wskazać dowody, które mogą posłużyć do ustalenia prawdy obiektywnej, ale nie musi ich przedkładać.

Kto, gdzie i kiedy wnosi odwołanie

Obliczając termin do złożenia odwołania, nie wlicza się dnia, w którym strona otrzymała to odwołanie.

Odwołanie wnosi się do właściwego organu odwoławczego za pośrednictwem organu podatkowego, który wydał decyzję. Strona musi tego dokonać w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji albo zawiadomienia, jako spadkobierca podatnika. Na podstawie bowiem art. 103 par. 1 Ordynacji podatkowej, organy podatkowe zawiadamiają spadkobierców o złożonych przez spadkodawcę odwołaniach od decyzji, zażaleniach na postanowienia i skargach do sądu administracyjnego oraz o decyzjach i postanowieniach, które zostały doręczone spadkodawcy, a w dniu jego śmierci nie upłynął jeszcze termin do złożenia odwołania, zażalenia lub skargi do sądu administracyjnego. W takich przypadkach terminy do złożenia odwołania, zażalenia lub skargi do sądu administracyjnego biegną ponownie od dnia doręczenia zawiadomienia.

Termin uważa się za zachowany, jeżeli przed jego upływem odwołanie zostało nadane w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego albo złożone w polskim urzędzie konsularnym. W tym przypadku zwróćmy uwagę, że wysyłając pismo za pośrednictwem poczty, mamy więcej czasu, ponieważ niektóre placówki pocztowe są czynne do północy, a poświadczeniem zachowania terminu będzie data stempla pocztowego uwidoczniona na przesyłce. Jeśli natomiast chcielibyśmy składać odwołanie bezpośrednio w organie podatkowym, musimy się liczyć z istnieniem tzw. godzin urzędowania.

PRZYKŁAD

Obliczenie terminu.

Podatnik otrzymał decyzję określającą zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2003 r. w dniu 15 lipca 2004 r. z pouczeniem, że przysługuje mu prawo wniesienia odwołania w terminie 14 dni od dnia otrzymania decyzji. Ostatnim dniem terminu na złożenie odwołania będzie więc 29 lipca 2004 r.

Odwołanie jest również podaniem, które powinno zawierać określone w ustawie elementy. Co prawda, przepisy postępowania odwoławczego nie regulują kwestii braku elementów podania, jednak zgodnie z art. 235 Ordynacji podatkowej należy tu odpowiednio zastosować przepisy o postępowaniu przed organami pierwszej instancji. Organ odwoławczy zatem, w przypadku braku któregokolwiek z elementów koniecznych odwołania, powinien wezwać w trybie art. 169 Ordynacji podatkowej do uzupełnienia podania. Dopiero w przypadku nieusunięcia braków formalnych w terminie 7 dni organ odwoławczy wydaje postanowienie o pozostawieniu odwołania bez rozpoznania.

Wzór odwołania od decyzji

W rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej odwołanie stanowi jeden ze środków prawnych, który jest podstawą weryfikacji decyzji podatkowych. Trzeba pamiętać, że Ordynacja podatkowa nie zawiera przepisów, które umożliwiałyby wniesienie odwołania od aktów niestanowiących decyzji lub od innych czynności organów podatkowych. W przypadku wniesienia odwołania od takich aktów lub czynności podatnik naraża się na to, że organ odwoławczy stwierdzi w formie postanowienia niedopuszczalność odwołania lub wyda decyzję o umorzeniu postępowania odwoławczego.

Inne warunki formalne

Oprócz warunków, które ściśle określa art. 222 Ordynacji podatkowej, odwołanie powinno spełniać dodatkowo jeszcze inne warunki formalne. I tak, musi ono pochodzić od osoby uprawnionej. Osobą uprawnioną jest strona. Stroną zaś jest podatnik, płatnik, inkasent lub ich następca prawny, a także osoby trzecie, odpowiedzialne za podatki podatnika, które z uwagi na swój interes prawny żądają czynności organu podatkowego, do której czynność organu podatkowego się odnosi lub której interesu prawnego działanie organu podatkowego dotyczy. Stroną w postępowaniu podatkowym może być również inna osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego przed powstaniem obowiązku podatkowego ciążą na niej szczególne obowiązki lub zamierza skorzystać z uprawnień wynikających z tego prawa. Jeśli małżonkowie są opodatkowani wspólnie, to jedną stroną postępowania są małżonkowie i każdy z nich jest uprawniony do działania w imieniu obojga.

Podania (żądania, wyjaśnienia, odwołania, zażalenia, wnioski) mogą być wnoszone na piśmie, telegraficznie lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej, a także ustnie do protokołu. Jednak, jak do tej pory, inna forma wnoszenia odwołań niż pisemna nie jest możliwa, ze względu na brak przepisów wykonawczych określających zasady i tryb składania ich w formie elektronicznej. Podanie takie, czyli również odwołanie, powinno zawierać co najmniej treść żądania, wskazanie osoby, od której pochodzi, oraz jej adres (miejsce zamieszkania lub pobytu, siedzibę albo miejsce prowadzenia działalności).

Jeśli w jednym dokumencie ustanowimy dwóch pełnomocników władnych do wniesienia odwołania, to opłata skarbowa w kwocie 15 zł będzie musiała być uiszczona w podwójnej wysokości.

Kolejnym warunkiem jest to, aby odwołanie zostało wniesione do organu, który wydał zaskarżoną decyzję ze wskazaniem, od jakiej decyzji się odwołujemy, tj. należy wskazać datę jej sporządzenia, doręczenia oraz numeru sprawy. Pamiętajmy, że organem I instancji jest naczelnik urzędu skarbowego, a odwołanie skierowane jest do organu II instancji, czyli dyrektora izby skarbowej. I jeszcze jedno - we wszystkich pismach kierowanych do urzędu skarbowego podajemy też swój NIP. Nie należy także zapominać o podpisaniu odwołania, gdyż brak podpisu będzie skutkował wezwaniem nas do uzupełnienia braków formalnych pisma, a w razie nieuzupełnienia go w określonym terminie, odwołanie zostanie pozostawione bez rozpatrzenia.

Opłaty skarbowe od odwołania

Trzeba pamiętać, że na podstawie art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a) ustawy z dnia 9 września 2000 r. o opłacie skarbowej (Dz.U. nr 86, poz. 960 z późn. zm.) od wniesionych odwołań wymagane jest też uiszczenie opłaty skarbowej. Opłacie skarbowej podlegają w sprawach indywidualnych z zakresu administracji publicznej podania (żądania, wnioski, odwołania, zażalenia) i załączniki do podań. Opłata skarbowa od odwołania wynosi 5 zł, przy czym jeśli dołączamy załączniki, dodatkowo jesteśmy zobowiązani do zapłacenia 50 gr od każdego załącznika. Ponadto, o czym nie każdy wie, opłata skarbowa podlega zwrotowi: od odwołania - jeżeli odwołanie to zostało w całości uwzględnione albo decyzja, której odwołanie dotyczyło, została w innym trybie w całości uchylona lub stwierdzono jej nieważność, od żądania wznowienia postępowania, stwierdzenia nieważności decyzji lub jej uchylenia bądź zmiany - jeżeli decyzja, której wniosek dotyczy, została uchylona, zmieniona lub stwierdzono jej nieważność oraz od czynności urzędowych - jeżeli mimo zapłacenia opłaty nie dokonano czynności urzędowej. Zwrot opłaty nie przysługuje, jeżeli zapłacona opłata skarbowa nie przekracza 2 zł.

W tym miejscu należy wskazać na jeszcze inny problem związany z wnoszeniem odwołań za pośrednictwem pełnomocnika. Przypomnijmy, że możliwość taka istnieje na gruncie obowiązującego prawa podatkowego, co wynika bezpośrednio z przepisów Ordynacji podatkowej. Opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa wynosi 15 zł. Trzeba jednak pamiętać, że w przypadku dokumentów stwierdzających ustanowienie pełnomocnika pobiera się tyle opłat skarbowych, ile stosunków pełnomocnictwa wynika z danego dokumentu, a zatem liczba mocodawców wymieniona w danym dokumencie wyznacza krotność opłaty skarbowej wynikającej ze sporządzenia dokumentu. Oznacza to, że jeśli w jednym dokumencie ustanowimy dwóch pełnomocników władnych do wniesienia odwołania, to opłata skarbowa w kwocie 15 zł będzie musiała być uiszczona w podwójnej wysokości.

PODSTAWA PRAWNA

• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz.U. nr 137, poz. 926 z późn. zm.).

• Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o opłacie skarbowej (Dz.U. nr 86, poz. 960 z późn. zm.).

PRZYKŁAD

Przywrócenie terminu

Ostatnio otrzymałem z urzędu skarbowego decyzję określającą zobowiązanie podatkowe w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2002 rok. Chciałem złożyć od niej odwołanie, jednak w terminie ustawowym nie mogłem tego zrobić, gdyż byłem w szpitalu. Co mam zrobić?

- Upływ terminu do wniesienia odwołania nie oznacza, że podatnik został całkowicie pozbawiony możliwości wniesienia środka prawnego. Możliwe jest bowiem w razie uchybienia terminowi jego przywrócenie na wniosek zainteresowanego, jeżeli uprawdopodobni on, że uchybienie nastąpiło bez jego winy. Podanie o przywrócenie terminu należy wnieść w ciągu 7 dni od dnia ustania przyczyny uchybienia terminowi. Jednocześnie z wniesieniem podania należy dopełnić czynności, dla której był określony termin, czyli wnieść odwołanie w trybie określonym w art. 222 Ordynacji podatkowej. Zasadniczo w sprawie przywrócenia terminu postanawia właściwy w sprawie organ podatkowy, a w sprawie przywrócenia terminu do wniesienia odwołania postanawia ostatecznie organ podatkowy właściwy do rozpatrzenia odwołania. Należy pamiętać też o tym, że przed rozpatrzeniem podania o przywrócenie terminu do wniesienia odwołania lub zażalenia organ podatkowy I instancji, na żądanie strony, może wstrzymać wykonanie decyzji.

PRZYKŁAD

Wstrzymanie wykonania

W połowie lipca br. doręczono mi decyzję podatkową określającą wyższy podatek dochodowy niż ten, który wynikał ze złożonego zeznania rocznego. Co mogę zrobić, żeby nie płacić tego wyższego podatku, aż do czasu, kiedy na temat złożonego przez mnie odwołania wypowie się organ odwoławczy?

- Istnieje taka możliwość. Co do zasady wniesienie odwołania od decyzji organu podatkowego nie wstrzymuje jej wykonania. Organ podatkowy jednak, ze względu na szczególnie ważny interes strony, może na jej wniosek lub z urzędu, w drodze postanowienia, wstrzymać wykonanie decyzji w całości lub w części. W sprawie wstrzymania wykonania decyzji postanawia organ, który wydał decyzję - do czasu przekazania odwołania wraz z aktami sprawy właściwemu organowi odwoławczemu albo organ odwoławczy - po otrzymaniu odwołania wraz z aktami sprawy. Postanowienie takie może być jednak w każdym czasie uchylone lub zmienione.

PODSTAWA PRAWNA

• Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz.U. nr 137, poz. 926 z późn. zm.).

• Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o opłacie skarbowej (Dz.U. nr 86, poz. 960 z późn. zm.).

Możliwa zmiana na niekorzyść

Izba skarbowa czy samorządowe kolegium odwoławcze, gdy chodzi o tzw. podatki samorządowe (np. od nieruchomości, spadkowy), nie może zmienić zaskarżonej decyzji na niekorzyść wnoszącego odwołanie. Taka jest zasada zapisana w ordynacji podatkowej. Chodzi o to, by odwołanie nie pogarszało sytuacji kwestionującego decyzję. Od tej zasady istnieją jednak w praktyce ważne wyjątki.

Te wyjątki mogą odwołującemu się podatnikowi czy płatnikowi odebrać pewność, że odwołanie może mu przynieść tylko zmianę na korzyść. Zdarza się też niejednokrotnie, że podatnicy rezygnują z odwołania, choć uważają, że decyzja jest nieprawidłowa, zwłaszcza gdy różnica do dopłacenia nie jest duża - by nie narażać się urzędnikom na przyszłość. Dotyczy to zwłaszcza prowadzących działalność gospodarczą, którzy rozliczają się z podatków samodzielnie i w praktyce nie mogą uniknąć bezpośrednich kontaktów z urzędem.

Dwa wyjątki

Od zapisanej w art. 234 ordynacji podatkowe zasady, że organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, są dwa wyjątki, ustanowione już w tym samym przepisie: jeśli "zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub interes społeczny". W języku prawniczym tę zasadę nazywa się zakazem reformationis in peius. Rażące naruszenie prawa jest powodem stwierdzenia nieważności decyzji (art. 247 § 1 pkt 4). Posłużenie się przez ordynację podatkową niejednoznacznym pojęciem "rażącego naruszenia prawa" pozostawia izbom skarbowym i samorządowym kolegiom odwoławczym powołanym do rozpoznawania odwołań od decyzji podatkowych znaczną swobodę interpretacyjną.

To samo odnosi się do drugiego, równie niedookreślonego pojęcia - interes społeczny. Wciąż aktualny jest wyrok Sądu Najwyższego, w którym - w kontekście przepisów zakazujących zmian na niekorzyść odwołującego się - stwierdzono, że pojęcie to nie może być identyfikowane z interesem ekonomicznym czy fiskalnym (wyrok z 24 czerwca 1993 r., sygn. III ARN 33/03).

Niejasne i niewymierne może się czasem okazać w praktyce ustalenie, czy konkretna zmiana decyzji następuje "na niekorzyść strony". Oczywiste jest to z reguły wówczas, gdy kwota, jaką przyszłoby płacić podatnikowi wedle zmienionej decyzji (wydanej w drugiej instancji), jest wyższa niż wynikająca z kwestionowanej decyzji. Nie jest zmianą na niekorzyść utrzymanie zaskarżonej decyzji w mocy.

Przy ponownym rozpoznaniu

W praktyce duże znaczenie ma niekorzystny dla odwołujących się pogląd siedmiu sędziów Izby Finansowej NSA z 4 maja 1998 r. (sygn. FPS 2/98). Stwierdza się w nim, iż zakaz zmiany na niekorzyść nie obowiązuje w postępowaniu toczącym się w następstwie kasacyjnej decyzji organu odwoławczego wydanej na podstawie art. 138 § 2 kodeksu postępowania administracyjnego, którego odpowiednikiem w postępowaniu podatkowym jest teraz art. 233 ordynacji podatkowej. Słowem nie obowiązuje przy rozpatrywaniu sprawy przez organ pierwszej instancji (urząd skarbowy, wójta, burmistrza, prezydenta miasta), gdy organ drugiej instancji (izba skarbowa, samorządowe kolegium odwoławcze) utrzymał zaskarżoną decyzję w mocy lub uchylił ją i przekazał organowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania. W takim więc wypadku w pierwszej instancji może zapaść decyzja, która będzie dla odwołującego się jeszcze bardziej niekorzystna niż ta, którą zakwestionował. NSA we wspomnianej uchwale argumentował, że zakaz ten adresowany jest wyłącznie do organu odwoławczego, tym bardziej więc nie może odnosić się do organu pierwszej instancji ponownie rozpoznającego sprawę.

Spore niebezpieczeństwo

A więc, w razie odwołania się od decyzji podatkowej, istnieje w praktyce całkiem niemałe niebezpieczeństwo, że decyzja, jaka zapadnie, pogorszy jeszcze sytuację odwołującego się. Pogłębia je przepis (art. 230 ordynacji podatkowej) nakazujący organowi odwoławczemu przesłanie sprawy do ponownego rozpoznania dla dokonania wymiaru uzupełniającego, jeśli stwierdzi:

- że podatek lub podstawa, od której go wyliczono, zostały w kwestionowanej decyzji zaniżone,

- kwota zwrotu podatku została ustalona w wysokości wyższej, niż wynika to z przepisów prawa podatkowego,

- stratę określono w wysokości wyższej od poniesionej,

- różnica między VAT naliczonym a należnym, obniżająca podatek należny za następne okresy rozliczeniowe, została w decyzji określona w wysokości wyższej, niż to wynika z decyzji o VAT.

Możliwość dokonania wymiaru uzupełniającego oznacza w istocie obejście zakazu zmiany decyzji na niekorzyść strony odwołującej się (zakazu reformationis in peius).

LITERATURA:

1. Prawo podatkowe Leonard Etel (red.), Rafał Dowgier, Grzegorz Liszewski, Mariusz Popławski, Sławomir Presnarowicz, Difin 2005

2. Prawo podatkowe R. Mastalski , Warszawa 2004

3. A. Olesińska Prawo podatkowe, Toruń 2004

4. W. Wójtowicz (red.), Prawo podatkowe, Bydgoszcz-Lublin 2005.

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl <<<>>> Zacznij zarabiać http://partner.e-sciagi.pl

---