Szkolnictwo ariańskie:
Odłam zboru kalwińskiego wieku XVI 1563r.
Poglądy:
Podważali boskość Chrystusa
Podważali istnienie Trójcy świętej
Sprzeciw przeciwko wojnom, niewoli, uciskowi
Szkoła w Pińczowie: 1551-1570
Przekształcona ze szkoły Kalwińskiej
Dyrektorem był Grzegorz Orszak
Najwybitniejszy nauczyciel - Piotr Statorius (miał wpływ na kształtowanie się szkoły, dzięki niemu szkoła przekształciła się w ariańską)
Zapewniała wykształcenie filologiczno-literackie
4-letnia szkoła
W I roku uczono czytania i pisania
II rok gramatyka łacińska „Dystychy Katona” - zbiór zasad etycznych, moralnych
III, Iv rok uzupełnienie przepisów gramatycznych, dawały elementarną wiedzę z dialektyki, retoryki oraz języka greckiego
Katechizmu kalwińskiego uczono po polsku, listy, przemówienia
Uczono niemieckiego / poza szkolne zajęcia
Uczniowie podzieleni na klasy
Harmonogram pracy szkoły
Wprowadzona opłata za naukę / na pomoc dla ubogich uczniów i pensje dla nauczycieli
Uczono także dialektyki, retoryki, oraz języka greckiego, muzyki
Szkoła Wojciecha z Kalisza w Lewartowie: 1558-1579
Szkoła 5-letnia
Przygotowanie do działalności państwowej
Retoryka, prawo, historia, ekonomia, łacina - do pełnienia funkcji urzędniczej
Astronomia, religia, etyka
Każdy mógł się uczyć bez względu na wyznanie
Dbano o rozwój języka polskiego, niemieckiego
Polityka, retoryka - najważniejsze przedmioty
Gimnazjum w Rakowie: 1605-1638
5-letnie
Przygotowanie do działalności obywatelskiej
Każdy uczeń wykonywał prace fizyczne
Łacina, ekonomia, retoryka, etyka, prawo, fizyka, matematyka, arytmetyka, geometria, historia, polityka
Szkoła o tolerancji religijnej
Jan Trel - nauczyciel; uczniowie uczyli się na jego podręcznikach
Pozwalano mieć nauczycieli prywatnych (korepetytorów); byli w kościele, szkole
Dbanie o higienę, czystość
Regulowano obowiązki uczniów (usprawiedliwienia)
W szkole istniała biblioteka
Etyka świecka / umiejętność zachowania
Szkoły rycerskie:
Szkoła Teatynów w Warszawie 1738
Wykształcenie polityczne
Wzrost zapotrzebowania na stanowiska wojskowe, urzędnicze, dostępne dla szlachty
Wpływ na te szkoły miały poglądy John'a Lock'a' zajmował się wychowaniem gentelmena - syn rodu panującego = wychowanie fizyczne, moralne, umysłowe, idea szkół przyszła z zachodu (Niemcy, Francja)
Przeznaczona dla szlachty, uczyć się mogła głównie magnateria
Program nauczania miał zawierać elementy nauk ścisłych, nauka języka łacińskiego, francuskiego, niemieckiego, historii, geografii, matematyki, retoryki, geometrii
Szkoła Stanisława Leszczyńskiego w Luneville: 1697-1793 -unia personalna, wojna północna Szwecja - Rosja 1700
Leszczyński Sasi przy władzy
1706-1709 1697-1706
August II Mocny
1708-1733
Dla szlachty polskiej, francuskiej
Program obsiewny
Język łaciński, prawo, historia, francuski, niemiecki
Retoryka
Ćwiczenia wojskowe, musztra, strzelectwo, jazda konna
Kultura francuska - zachowanie towarzyskie, umiejętność zachowania się, taniec
Na czele szkoły stał komendant wojskowy
Nauka 3-letnia
15-20 lat
48 osób rocznie (wychowanków); połowę z tego mieli stanowić dzieci szlachty
3. Szkoła Stanisława Konarskiego - Był pijarem; założył Collegium Nobilium 1740
Młodzież z zamożnych rodzin
Szkoła miała wychować obywatela, skończyć z gadulstwem (polityka)
Gramatyka łacińska i o poprawie wad wymowy
Zwracał uwagę na gramatykę
Wskazywał na brak treści w mowach
Retoryka, jako narzędzie walki o reformy polityczne
Wychowanie w kierunku reform
Wyżywienie, czystość, higiena, języki obce
W wychowaniu moralnym ważnym czynnikiem była religia
W szkole unikano kar fizycznych
Nauka trwała 8 lat
Klas było 5
II, IV, V były to klasy dwuletnie
Łacina, historia polski, geografia, fizyka, historia powszechna
W szkole był teatr - umiejętność wystąpień publicznych
Dużo godzin języka ojczystego
Troska o nauczyciela - odpowiednie warunki pracy
Wysokie opłaty
Przyjmowali od 8-16 lat
Przedmioty związane z wojskowością
4. Korpus Kadetów (Szkoła Rycerska) Stanisław August Poniatowski
07.08. 1765
Szkoła dla szlachty ubogiej
Członkowie gwardii pałacowej (pierwsi uczniowie)
Umieszczona w Pałacu Kazimierzowskim w Warszawie
Jednolite umundurowanie
Poddani regulaminowi wojskowemu
28-osobowe brygady i 40-osobowe dywizje
Ćwiczenia wojskowe pod okiem oficerów
16-21 lat
potem 8-14 na program ogólny
5 lat trwał program nauczania, a potem można było brać specjalizację wojskową lub prawniczą
Szefem był Król, Komendant - Adam Czartoryski
Powoływani byli dyrektorzy - szkolnictwo świeckie podporządkowane władzy państwowej
Języki, arytmetyka, kaligrafia, taniec, historia starożytna, polska, geografia, algebra, geometria, fizyka, architektura, szermierka
Była biblioteka, teatr