HISTORIA WYCH. 8.01.2008

Rozwój szkół w okresie kontrreformacji.

Kościół nie mógł być obojętny względem reformacji. Dlatego także zwołano Sobór Trydencki, który odbywał się Trydencie w latach 1545-1563. Trwał 18 lat. Powodem zwołania soboru było próba destrukcyjnego działania względem trybom reformacji. To na Soborze dokonano zmian w doktrynie katolickiej w obrębie wiary i moralności, a także w strukturze kościoła. Konsekwencją były różne dekrety:

• Na przykład wprowadzenie dyscypliny kościelnej

• Utrzymanie celibatu księży

• Zaczęto kształcić księży, którzy mieli nieodpowiednie kwalifikacje. Zakładano seminaria duchowne.

• Ustalono co leży w obowiązku biskupów, zakonników czy księży.

• Wprowadzono indeks ksiąg zakazanych wśród którym znalazły się m. in. "O obrotach sfer niebieskich" M Kopernika.

• Zwrócono uwagę na kształcenie młodzieży.

Z realizacją tego założenia ma związek utworzenie w 1534 r. przez Ignacego Layolę w Paryżu zakonu jezuitów, który to uznał wychowanie młodzieży za swój główny cel.

Ignacy Layola: Był rycerzem, żołnierzem. Człowiek czynu. Kiedy leczył się z ran wojennych doznał wewnętrznej przemiany i założył zakon. Następnie całe życie poświęcił walce z herezję. Duszę oddał Bogu. Zadaniem Layoli oprócz kazania i spowiedzi w życiu kościoła ważne było wychowanie młodzieży. Położył duży nacisk na kształcenie, karność. Napisał specjalne konstytucje. Kształcenie rozpoczęto od zakładania kolegiów średnich - niektóre przekształciły się w późniejszych czasach w szkoły wyższe.

Jezuici- zakon męski kościoła rzymskokatolickiego, zatwierdzony przez papieża Pawła III 27 września 1540 roku. Towarzystwo Jezusowe zostało założone, aby bronić i rozszerzać wiarę i naukę chrześcijańską przez publiczne nauczanie, Ćwiczenia duchowne i udzielanie sakramentów.

Opinie co do kształcenia w szkole jezuickiej były podzielone:

Godne pochwały: zarządzanie, organizacja, kierowanie klasami, programy kształcenia, wzorowy poziom kształcenia. Jezuici nie utracą szacunku aż do XVIII wieku. W swojej szkole stosowali przerwy i łączyli często pracę z rozrywką. Nie przemęczali uczniów. Budynki były dobrze wyposażone - były ogrody i sale naukowe. Unikano kar cielesnych. Jezuici sami nigdy nie bili uczniów. Była przeznaczona do tego specjalna osoba świecka.

Tworzy się stan nauczycielski. W szkole jezuickiej przygotowanie do nauczania trwa 18 lat. Jezuici uznali, że ich głównym obowiązkiem jest nauczanie. Ich szkolnictwo szybko się szerzyło o wkrótce zdominowało Europę.

W 1615 roku istnieją 572 kolegia. W roku 1675 769 kolegiów.

W kolegiach nauczano:

Przyjęto formę szkolnictwa z epoki odrodzenia- humanizm. Do swoich szkół wprowadzali literaturę starożytną. Ona uczyła krytycyzmu do tego co mówi kościół - był to rodzaj kompromisu. Literaturę tą jednak ocenzurowali. Podkreślano, że celem nauczania jest dokładniejsze poznanie Boga, wzmocnienie wiary, więc zadawano tylko fragmenty pożyteczne i nie sprzeczne z doktryną kościoła. Uczono łaciny i w mniejszym stopniu Greki.

Szkoła obejmowała młodzież męską w wieku szkoły średniej i wyższej. W tej szkole nie liczył się wiek ucznia, tylko to co się wykłada w poszczególnych klasach. Dwudziestolatkowie uczyli się wiec razem aż nastolatkami.

Jezuici nie zajmowali się szkołą elementarną, która uczyła pisania i czytania, bo zajęci byli nauczaniem z pobudek czysto religijnych. Miało to kształtować elitę, a elita uczyła się szk. średnich i wyższych.

W Rzymie jezuici stworzyli Collegium Romanum - obecnie Uniwersytet Gregoriański.

Szkolnictwo bezpłatne dzięki wszelkiego rodzaju fundacjom oraz wspomaganiu przez państwa chrześcijańskie. Uczniowie płacili tylko za pobyt w Konwikcie.

Te zasady, które obowiązywały w Racio Studiorum były oparte na Sturmie i jego szkolnictwie.

Jezuici prowadzili:

1. Pięcioklasowe Collegium - Trwało 7 lat. Dwie klasy liczyły po 2 lata każda.

2. Z Collegium odchodziły w wyższych latach dwie klasy filozofii - 2 lata.

3. Na koniec trzyletnia teologia. Kształcili się tu Jezuiccy nauczyciele.

Z biegiem lat zakon obejmował również szkolnictwo wyższe.

Akademia Wileńska - powstała z Kolegium. Teraz jest tam Uniwersytet. W Polsce 1565 r. Kolegium założono w Braniewie. Jezuitów do Polski sprowadził Stanisław Hozjusz.

Kolegia Jezuickie były szkołami humanistycznymi. Miały filozofię, teologię, rzadko prawo, medycyny nie było w ogóle.

Gimnazjum było pięcioletnie, ale obejmowało 6-7 letni kurs.

1.2.3. - opanowywanie gramatyki łacińskiej.

4. humanitas - dzieła starożytne. Ta klasa przygotowywała do klasy ostatniej.

5 - retoryka - Jako królowa nauk.

Ideał wychowawcy to pobożny katolik. Uczono po łacinie. Nie dopuszczano innego języka. Żeby ułatwić przyswojenie wiedzy jezuici wprowadzili własne metody. Powtarzanie - to metoda nauczania. Wiedza obejmowała nie tylko teorię, ale również praktykę.

Podręcznik do nauki łaciny: Avareza Emmanuala - jezuicki podręcznik stosowany na uczelniach do dziś.

Teoretycznie nauczano również Greki, ale tylko za pośrednictwem łaciny.

Zarzuty do jezuitów:

Jest jednostronna. Nie uczy innych języków, nie uczy praktycznie, nie uczy przedmiotów matematycznych. Krytykowano to.

Jezuici potrafili się przystosować do wymagań lokalnych. Byli zwykle w dobrych stosunkach ze szlachtą, której dzieci uczyli.

Panowała wzorowa postawa. Wpływano na ambicję ucznia. Współzawodnictwo - częstym zjawiskiem. Podział na dwie grupy i konkurowanie. W zamian nagrody lub wyróżnienia. Dyscyplina również poprzez szpiegowanie, śledzenia ucznia. Nacisk na życie religijne. Codziennie msza. Kółka samokształceniowe.

Druga wada: brak większej samodzielności nauczycieli i uczniów.

1773 r. - kasata jezuitów.

1774 r. - od tego czasu szkoły dobrze prosperowały. Jezuici główną siłą wychowawczą w całym katolicyzmie.

Zakon jezuitów zakonem misyjnym - Layola chciał także wprowadzić w Polsce.

Redukcje jezuickie: ucywilizowanie Indian przez jezuitów w Ameryce Południowej. Uczyli jak gospodarować, osiedlać się, budowali kościoły i wprowadzali katolicyzm. Redukcje ucierpiały na skutek handlarzy niewolników.

Inne instytucje zajęły się nie tylko elitą w zakresie średnim. Zajęły się kształceniem średnim, także chłopów, więc i na poziomie elementarnym.

Karol Boromeusz. Uczestnik soboru Trydenckiego. Wprowadził metodę katechizacji parafialnej. Św. Karol zorganizował towarzystwo szkół chrześcijańskiej nauki.

Zasługi systemu kształcenia duchownego: Małe seminaria, które kształciły młodzież - pozostałością są seminaria kształcące braci zakonnych.

Był arcybiskupem Mediolanu. Założył tam duże seminarium, które stało się wzorem dla powstawania innych. Powstało w czasie trwania soboru trydenckiego.

Był zwolennikiem kształcenia dziewcząt. Starał się zakładać szkoły dla dziewcząt pod kierownictwem nauczycielek. Kształcono przede wszystkim chłopców. Karol pozyskał w tym duchu zakon Urszulanek - zakon żeński założony przez św. Anielę Merici w XVI wieku w Brescii. Do tej pory istniała tylko edukacja religijna a nie świecka.

Święty Józef Kalosanty - 1597 r. założył w Rzymie Zakon Braci Szkół Pobocznych zwany Piarem. Ten zakon miał prowadzić szkoły dla ubogich dzieci i młodzieży - szkółki elementarne. Była to pierwsza publiczna, bezpłatna szkoła. Z założenia nie dyskryminowała nikogo. Szkoła koedukacyjna.

Uczono religii, języka ojczystego. Trochę Łaciny. Trochę rachunków. Te szkółki upowszechniły się głównie w Hiszpanii (Kalosanty był Hiszpanem) i we Włoszech. Zajęli się też szkolnictwem średnim - jeszcze za życia J.K. - nie osiągnęli renomy jezuitów. Ulegali zasadom jezuickim. Nie mieli tak jasnego planu. Wiele straciły też szkoły elementarne, po otwarciu szkół średnich. Pozostawiono je na uboczu. Panowała atmosfera serdeczności. Dobry stosunek do dzieci. Połączyli szk. średnią i elementarną. Przejmowali dzieci nie umiejące czytać i pisać.

Seminaria duchowe, katechizacja parafialna, Piar, szkolnictwo jezuickie - główne osiągnięcia ówczesnej pedagogiki katolickiej. Udało się zachować kontrreformację.

---