Zdrowie publiczne - definicja zdrowia publicznego ze szczególnym uwzględnieniem definicji Winslowa, Miltona Terrisa, Fundacji Milbank.
Zdrowie publiczne: to dyscyplina medyczna obejmująca szeroki obszar działań poza medycznych, mogących wpływać na zdrowie społeczeństwa.
1) HIPOKRATES ojciec medycyny europejskiej (400 p.n.e. - 377 p.n.e.):
zdrowie zależy od równowagi pomiędzy człowiekiem a zewnętrznym otoczeniem (środowiskiem).
zewnętrzna równowaga pozwala zachować równowagę wewnętrzną.
dobre samopoczucie to zdrowie, a złe to choroba.
KARTEZJUSZ twórca „mechanistycznego widzenia świata i człowieka”
organizm człowieka to skomplikowana, precyzyjna maszyna biologiczna. Stan choroby - to konieczność naprawienia uszkodzonej części.
filozofia kortezjańska doprowadziła do rozwoju fizjologii, czyli poznanie funkcji organizmu.
Choroba to zaburzenia w precyzji działania mechanizmów.
2) PARADYGMAT SOCJOMEDYCZNY
oparty na filozofii neopozytywistycznej.
“człowiek to przede wszystkim zespół elementów powiązanych względnie prostymi relacjami, wiedza o każdym elemencie i każdej relacji to wiedza o człowieku jako całości”
o zdrowiu decydują nie tylko czynniki biologiczne, ale także społeczne.
PARADYGMAT SOCJOŚRODOWISKOWY
o zdrowiu decydują nie tylko aspekty biomedyczne, ale cały psychologiczny, społeczny i kulturowy kontekst, w jakim znajduje się człowiek.
zdrowie jest wynikiem dynamicznej równowagi i potencjału zdrowotnego.
warunkiem utrzymania równowagi jest potencjał zdrowotny właściwy dla samego człowieka jak i jego środowiska.
3) Twórcą pojęcia “zdrowie publiczne” (1779) był Johan Peter Frank - dyrektor generalny Zarządu Zdrowia CKA-W określając je jako “... sztukę ochrony człowieka i towarzyszących mu zwierząt przed konsekwencjami zagęszczenia na ziemi ..., a w szczególności jako sztukę umacniania ich cielesnych odporności, żeby móc bez chorób z powodu złych fizycznych mocy, odsuwając je jak najdalej od siebie, możliwie najpóźniej ulegać ich działaniu... “
Uważany za twórcę koncepcji zdrowia publicznego, zdrowia ogółu w Europie i organizacji państwowej ochrony zdrowia.
Bujny rozwój “zdrowia publicznego” zawdzięcza się jednak Stanom Zjednoczonym A.P. - pierwsza klasyczna publikacja naukowa z zakresu zdrowia publicznego to : L. Shattuck : Report of the Sanitary Commission of Massachussets, 1850.
4) Pierwsze (1913), aktualne do dziś scharakteryzowanie zdrowia publicznego podał prof. medycyny Milton Rosenau - z Harvard University a mianowicie “... Podczas gdy w medycynie klinicznej, przed lekarzem stoją jednostkowe cele i sprawy zdrowia oraz choroby w relacji lekarz ↔ pacjent, to w praktyce zdrowia publicznego pacjentem jest społeczność. Wiele osób odgrywa tu rolę “leczącego”, wiele celów, dyscyplin naukowych i dziedzin życia włączonych jest do tego procesu...”
5) Członkowie Rady Edukacji J.D. Rockefellera, Welck i Rose przygotowali plan powołania podyplomowych szkół zdrowia publicznego - pierwsza w J. Hopkins University, Boltimor. 1916 -
i tak zdrowie publiczne stało się dyscypliną akademicką.
6) W roku 1920 profesor zdrowia publicznego C.E.A. Winslow ze Szkoły Zdrowia Publicznego, Yale University sformułował pierwszą, naukową definicję zdrowia publicznego:
„zdrowie publiczne to nauka i sztuka zapobiegania chorobom, przedłużania życia i promocji zdrowia fizycznego, poprzez wysiłek społeczności, higienę środowiska, kontrolę zakażeń, nauczanie zasad higieny indywidualnej, organizację służb medycznych i pielęgniarskich, ukierunkowaną na zapobieganie chorobom i wczesne ustalanie diagnozy, rozwój mechanizmów społecznych zapewniających każdemu indywidualnie i społeczności, warunki życia pozwalające na utrzymanie zdrowia”.
Definicję zdrowia publicznego rozszerzyli:
Dafoe, o:
- walkę z nałogami i
- przeciwdziałanie wypadkom
Terris, włączając:
- walkę z bezrobociem i ubóstwem oraz
- wszelką dyskryminacją
7) DEFINICJA ZDROWIA WHO (1946)
„Zdrowie - to kompletny, fizyczny, psychiczny i społeczny dobrostan, a nie tylko brak choroby lub kalectwa”.
8) C.G. Sheps - w raporcie Komisji Fundacji Milbank (1975 r.), odnośnie kształcenia kadr dla potrzeb zdrowia publicznego, zdefiniował zdrowie publiczne, jako:
„zorganizowany wysiłek społeczeństwa na rzecz ochrony, promowania i przywracania zdrowia ludziom. Programy, świadczenia i instytucje z nim związane ukierunkowane są na zapobieganie chorobom oraz na potrzeby zdrowotne populacji jako całości. Działania z zakresu zdrowia publicznego zmieniają się w miarę zmian technologii i wartości społecznych, lecz cele pozostają te same:
- zmniejszenie występowania chorób i przedwczesnych zgonów,
- ograniczenie stanów powodujących cierpienia i niepełnosprawność”
9) W roku 1977 WHO przyjęło Rezolucję Światowej Organizacji Zdrowia p.t. “ Zdrowie dla wszystkich do roku 2000” - rezolucja zmieniła filozofię ochrony zdrowia na “zachowanie zdrowia” zamiast dotychczasowej “walki z chorobą”.
ZMODYFIKOWANA DEFINICJA ZDROWIA WHO (1978)
„ZDROWIE JEST STANEM ZUPEŁNEJ POMYŚLNOŚCI FIZYCZNEJ, PSYCHICZNEJ I SPOŁECZNEJ, KTÓRY POZWALA LUDZIOM PROWADZIĆ SOCJALNIE I EKONOKICZNIE PRODUKTYWNE ŻYCIE”
10) W połowie lat 70-tych XX w. Blum i Lalond zaproponowali holistyczny model zdrowia.
Współczesne pojęcie systemu ochrony zdrowia jest konsekwencją globalnej koncepcji zdrowia, która została podana w 1974 r. przez M. Lalonda - kanadyjskiego ministra zdrowia.
Koncepcja Lalonda osadza się na czterech ogólnych płaszczyznach:
1) biologii człowieka (cechy wrodzone, dojrzewanie, starzenie się)
2) środowisku człowieka (socjalne, fizyczne i psychiczne)
3) stylach życia (wzór konsumpcji, zatrudnienie, czynniki ryzyka zdrowotnego i zawodowego, sposób reakcji itp.)
4) systemie organizacji opieki zdrowotnej
11) Zakres i zadania zdrowia publicznego:
monitorowanie stanu zdrowia oraz określenie potrzeb zdrowotnych ludności,
identyfikacja i zwalczanie czynników ryzyka zdrowotnego (w miejscu zamieszkania, pracy, nauki)
zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób, zwłaszcza zakaźnych,
zapobieganie wypadkom i urazom oraz zapewnienie kompleksowej pomocy ofiarom katastrof, kataklizmów i klęsk żywiołowych,
zapewnienie nadzoru epidemiologicznego i kontroli zagrożeń środowiska,
promowanie zdrowego stylu życia wszystkich obywateli a zwłaszcza dzieci i młodzieży,
kształcenie i doskonalenie zawodowe lekarzy i innego personelu medycznego, zgodnie z wymogami współczesnej wiedzy medycznej,
zapewnienie jednolitych kompleksowych regulacji prawnych systemu organizacji ochrony zdrowia, ekonomii zdrowia, zasad orzecznictwa lekarskiego,
monitorowanie jakości świadczeń medycznych, ich dostępności, przestrzegania praw pacjenta oraz zasad bioetyki zawodowej,
ocena sytuacji zdrowotnej kraju na tle porównań międzynarodowych, analiza wyzwań i zagrożeń wynikających z procesu globalizacji.