Wymowa ideowa Pana Tadeusza A Mickiewicza ze szczególnym uwzględnieniem patriotyzmu.
Nadrzędną rolą tego dzieła było podniesienie narodu na duchu po klęsce powstania listopadowego. Poza tym utwór pokazuje jaką siłę tworzą ludzie zjednoczeni przeciw jednemu wrogowi. W księdze XII "Kochajmy się" poeta opisał ludzi, którzy podczas wiosennych obrządków myśleli o przyszłej wojnie i czekali na wojska napoleońskie. Wierzono, że po tych zwycięskich bitwach Napoleona pokona on także carską Rosję. Bohaterowie w tej księdze, ucztują i słuchają koncertu Jankiela, który jest muzyczną opowieścią o minionych latach Rzeczpospolitej. Drugą ideą przenikającą utwór jest patriotyzm. Cechą tą byli obdarzeni wszyscy bohaterowie, także Jankiel, który podczas koncertu zagrał poloneza 3 maja (w 20 lat po jej uchwaleniu), potem zagrał coś co przypominało targowicę, a dalej odegrał część o rzezi na Pradze z powstania kościuszkowskiego. W końcu zagrał utwór o tworzących się legionach polskich we Włoszech. Koncert kończy Mazurkiem Dąbrowskiego. Po tym utworze Jankiel poszedł do Dąbrowskiego i okazał swoją miłość do ojczyzny i do osoby, która miała pomoc w jej wyzwoleniu.
Trzecia idea to walka o niepodległość:
w tle historycznym (czasy napoleońskie, w tym rola Legionów Dąbrowskiego)
w losach J. Soplicy
w motywie powstania przygotowywanego przez Jacka
czwarta idea to uwolnienie i uwłaszczenie chłopów(realizuje Tadeusz)
"...Sami wolni uczyńmy i włościan..."
Stosunek Mickiewicza do Rosji jest odmienny niż do caratu. Przedstawił w "Panu Tadeuszu" dwóch oficerów carskich. Kapitan Rykow jest prawdziwym Rosjaninem. Mickiewicz ukazał go jako człowieka sympatycznego i przyjaciela szlachty z Soplicowa. Major Płut to zdrajca, nikczemnik, tchórz. Postać Rykowa dowodzi przyjaźni pomiędzy naszym poetą a narodem rosyjskim, którego nigdy nie utożsamiał z caratem.