[070416] BARBARA KOLASA PROGRAM AUTORSKI


BARBARA KOLASA

PROGRAM AUTORSKI

WSPOMAGANIE ROZWOJU DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH W PRZEDSZKOLNYM

ODDZIALE INTEGRACYJNYM

Ostrowiec Świętokrzyski 2006r.

„Motto”

"Pasjonujące jest obserwowanie, jak szybko rozwija się niepełnosprawne dziecko w stymulującym je otoczeniu, jak rozwija się wspólnota, a wszyscy jej uczestnicy wzajemnie wzbogacają się i jak, mamy nadzieje, tworzy się podstawa kontaktów społecznych w późniejszym życiu."

Gisela Hundertmarck

SPIS TREŚCI

  1. Wprowadzenie do programu autorskiego.

  2. Przedszkole jako miejsce wczesnej integracji.

  3. Charakterystyka programu.

  4. Cele programu.

  5. Metody i formy pracy stosowane w oddziałach integracyjnych.

  6. Wskazania do pracy z dzieckiem niepełnosprawnym w oddziale integracyjnym.

  7. Usprawnianie manualne dzieci niepełnosprawnych.

  8. Wykorzystanie komputera w pracy z dziećmi niepełnosprawnymi.

  9. Diagnozowanie i dokumentowanie postępów dzieci niepełnosprawnych

  10. Współpraca z rodzicami i specjalistami w oddziale integracyjnym.

  11. Ewaluacja programu.

  12. Załączniki.

  13. Wykaz literatury.

I. WPROWADZENIE DO PROGRAMU AUTORSKIEGO.

Aby zminimalizować skutki izolacji społecznej osób dotkniętych różnego rodzaju schorzeniami, należy wychowywać społeczeństwo, które je rozumie

i akceptuje.

Przedszkole z oddziałami integracyjnymi jest instytucją, w której

z jednej strony dziecko niepełnosprawne wkracza w życie społeczne, z drugiej zaś zdrowe uczy się współżyć z chorym. To tutaj poczynając od akceptacji niepełnosprawności przez grupę rówieśniczą, środowisko rodzinne i lokalne rozpoczyna się proces pomyślnego i wszechstronnego rozwoju małego człowieka. Ważne jest, aby nauczyć dziecko podejmowania zadań na miarę własnych możliwości, wiary we własne siły, a w konsekwencji przygotować do życia w społeczeństwie .

Przez 19 lat pracowałam w przedszkolu masowym. Zaobserwowałam, że wśród zdrowych przedszkolaków znajdowały się dzieci z mikro deficytami rozwoju, które powinny uczęszczać do placówek o charakterze integracyjnym.

Od trzech lat pracuję w przedszkolu z oddziałami integracyjnymi. Prowadzę indywidualną terapią dzieci z autyzmem oraz zajmuję się edukacją dzieci z różnymi rodzajami zaburzeń jako nauczyciel ze specjalnym przygotowaniem pedagogicznym w oddziale integracyjnym. Praca ta jest dla mnie nowym i bardzo ciekawym doświadczeniem.

Dla zwiększenia efektywności pracy terapeutyczno - edukacyjnej sukcesywnie podnosiłam swoje kwalifikacje zawodowe. Ukończyłam dwuletnie „Studium pomocy Dzieciom Autystycznym i Ich Rodzinom” kurs „Jak radzić sobie z trudnymi zachowaniami u dzieci” Carole Sutton (cykl 8 książeczek) prowadzone i zorganizowane przez Fundację SYNAPSIS w Warszawie, oraz kurs kwalifikacyjny z zakresu oligofrenopedagogiki zorganizowany przez ONCDN „Nowator” w Starachowicach. Na bieżąco śledziłam literaturę fachową i nowości w internecie. Systematycznie współpracowałam i wymieniałam doświadczenia ze specjalistami: psychologiem, terapeutą autyzmu i SI, logopedą, rehabilitantem w ramach Zespołu ds. planowania i rozwoju procesu integracji działającego w przedszkolu. Od dwóch lat prowadzę społecznie zabawy i ćwiczenia manualne z dziećmi niepełnosprawnymi.

Zdobyta wiedza i doświadczenie utwierdziła mnie w przekonaniu

o słuszności tworzenia przedszkoli z oddziałami integracyjnymi. Placówki te dają szansę wychowania młodego pokolenia, które będzie w przyszłości akceptowało i rozumiało osoby niepełnosprawne.

Uważam, że dzieci z deficytami rozwoju uczęszczające do oddziałów integracyjnych, znajdą w życiu dorosłym swoje miejsce w społeczeństwie zdrowych i sprawnych ludzi, którzy będą wielokrotnie zmuszeni im pomóc

w codziennych, zwykłych sprawach.

I jest to jeden z celów integracji, bo gdzie można nauczyć się tego lepiej, jak nie w grupie przedszkolnej integracyjnej.

II. PRZEDSZKOLE JAKO MIEJSCE WCZESNEJ INTEGRACJI.

Wspólne przebywanie dzieci zdrowych z niepełnosprawnymi stwarza możliwości różnorodnych wzajemnych oddziaływań jednych dzieci na drugie. Pozytywnym działaniem jest umożliwienie kontaktu i współżycia dzieci zdrowych z tymi, które z różnych przyczyn są nieco inne a czego wychowankowie zwykłych przedszkoli są pozbawieni.

Z reguły małe dzieci podchodzą do siebie bez uprzedzeń, otwarcie, nie muszą przezwyciężać dystansu i oporu. Wtedy też zachodzi większe prawdopodobieństwo rozwijania się u dzieci niepełnosprawnych pozytywnych emocjonalnie form obcowania z pełnosprawnymi, kształtowania osobowości otwartej i gotowej do współdecydowania i współuczestnictwa w różnych sytuacjach i formach aktywności grupy. Dzieci niepełnosprawne otrzymują od zdrowych rówieśników wiele bodźców. Stwarza im to, możliwości poznania wzorcowych zachowań i sposobów postępowania. Kontakty partnerskie motywują dziecko do akceptowania własnych ograniczeń, uczą zaufania do siebie i świata, uodparniają na przejawy zainteresowania jego osobą. W grupie integracyjnej dzieci niepełnosprawne mogą realizować swoje potrzeby psychiczne i osiągnąć poczucie bezpieczeństwa, a także przygotować się do późniejszego życia w zwykłej grupie społecznej. Doświadczenia jakie zdobywają w gronie swoich zdrowych, prawidłowo rozwijających się kolegów, są niezbędne w drodze do osiągnięcia samodzielności i opanowania licznych umiejętności potrzebnych w ich późniejszym życiu.

Dzieci niepełnosprawne, naśladując sprawnych rówieśników, czynią szybsze postępy w rozwoju. Dokumentacja zgromadzona pod redakcją Giseli Hundertmarck pozwala sądzić, że przynajmniej część dzieci niepełnosprawnych w środowisku zdrowych rówieśników rozwija się zdumiewająco dobrze i często właśnie z innymi dziećmi udaje im się osiągnąć to, o co bezskutecznie starają się dorośli.

Natomiast dzieci pełnosprawne uczą się tolerancji, uwalniają się od przesądów wobec swoich mniej sprawnych kolegów, uczą się udzielania im pomocy, nabywają wrażliwości, rozwijają wyobraźnię, stają się bardziej uważne

w kontaktach z innymi. Uczą się przede wszystkim akceptacji odmienności oraz widzenia niepełnosprawnego ,,ponad” jego ograniczeniami, a nie przez pryzmat jego kalectwa. Tylko rzeczywisty, partnerski kontakt umożliwia prawidłową ocenę możliwości i potrzeb osób niepełnosprawnych, co może okazać się bardzo ważne w dorosłym życiu zarówno dla zdrowych jak i chorych.

W procesie integracji kształtuje się u dzieci zdrowych przekonanie, że każdy ma prawo do wspólnej zabawy i nauki niezależnie od stanu zdrowia i sprawności i że nie należy nikogo wykluczać z tej grupy. Wspólne życie i wspólna zabawa i nauka służy w taki sam sposób dzieciom sprawnym jak i niepełnosprawnym, i jest korzystna dla obu tych grup.

Każdy od każdego czegoś może się nauczyć, każdy też musi znaleźć swoje miejsce w grupie, a także poradzić sobie z powstającymi trudnościami i przeszkodami.

Integracja nie oznacza tego, że dzieci sprawne i niepełnosprawne wszystko robią razem, ale to, że ciągle próbują, co mogą razem przeżyć dzięki swoim indywidualnym możliwościom.

Jednak samo włączenie dziecka niepełnosprawnego w życie grupy rówieśniczej nie stanowi jeszcze o sukcesie integracji. Konieczne jest, bowiem odpowiednie wsparcie wychowawcze i oddziaływania zmierzające do budowania partnerstwa między wszystkimi wychowankami, oraz uczestnictwo dzieci niepełnosprawnych w dziecięcych działaniach.

Ważne jest, aby w tego rodzaju kontaktach podejmowano działania stymulujące rozwój w atmosferze akceptacji i dialogu, i aby kształtowano między dziećmi sprawnymi i niepełnosprawnymi poprawne stosunki interpersonalne, więzi koleżeńskie i przyjacielskie. Istotną rolę w budowaniu tych więzi odgrywa wychowawcze postępowanie nauczycieli, gdyż nie nauczy się dzieci tolerancji i szacunku dla inności, jeśli nie zobaczą tego u osób dorosłych.

Nauczyciele pracujący w placówkach integracyjnych powinni:

i niepełnosprawne będą podejmować wspólne działania polegające na

współdziałaniu i kooperacji;

Tak zarysowany obraz „integracji” sprawia, że rodzi się nadzieja na „zdrową integrację” w szerszym - społecznym aspekcie i w pełnym tego słowa znaczeniu.

III. CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU.

Dziecko psychicznie i fizycznie niepełnosprawne winno mieć zapewnione pełne i normalne życie, w warunkach zabezpieczających jego godność, umożliwiających osiągnięcie niezależności oraz ułatwiających aktywne uczestnictwo w życiu społecznym.

Konwencja Praw Dziecka - Artykuł 23 pkt.1

Z uwagi na potrzebę wyrównywania szans rozwojowych dzieci
niepełnosprawnych, i włączania ich w życie społeczne, tworzy się placówki
integracyjne (przedszkola, szkoły), gdzie w środowisku dzieci zdrowych
przygotowuje się je, na miarę ich możliwości, do samodzielnego pokonywania
trudności dnia codziennego. Placówką spełniającą wyżej wymienione warunki
jest  przedszkole, w którym pracuję.

Moim zdaniem, grupa integracyjna stwarza naturalne możliwości spotykania się i szczególną szansę rozwoju dzieci zdrowych

i niepełnosprawnych. Dzięki tym kontaktom poznają się wzajemnie, uczą się postrzegać drugą osobę - może nieco inną - jako równego sobie człowieka.

Uważam, że im wcześniej spotykają się w bezpośrednim kontakcie dzieci sprawne i niepełnosprawne, tym łatwiej i naturalniej nauczą się urzeczywistniać we wzajemnych relacjach autentyczne partnerstwo.

Program „Wspomaganie rozwoju dzieci niepełnosprawnych

w przedszkolnym oddziale integracyjnym” przeznaczony jest do pracy terapeutyczno - edukacyjnej z dziećmi obciążonymi różnymi deficytami rozwojowymi uczęszczającymi do przedszkolnej grupy integracyjnej, w której zdecydowaną większość stanowią pełnosprawni rówieśnicy.

Praca w oddziale integracyjnym zorganizowana jest tak, aby dzieci niepełnosprawne w możliwie największym zakresie mogły uczestniczyć w tym, co robią inne dzieci. Wymaga to jednak takiego konstruowania zajęć, by w większości ich ogniw mogły uczestniczyć dzieci niepełnosprawne. Taka forma pracy wymaga jednoczesnego przebywania w grupie dwojga nauczycieli. Nauczyciel wychowania przedszkolnego prowadzi zajęcia, natomiast nauczyciel wspomagający integrację pracuje z pozostałymi dziećmi. Najefektywniej udaje się to zrealizować na zajęciach plastycznych, muzycznych, ruchowych, natomiast zajęcia dydaktyczne są prowadzone w małych grupach lub indywidualnie, z dobrowolnym udziałem dzieci niepełnosprawnych.

Program „Wspomaganie rozwoju dzieci niepełnosprawnych

w przedszkolnym oddziale integracyjnym” jest zgodny z podstawą

prawną niezbędną przy tworzeniu i funkcjonowaniu przedszkolnych

oddziałów integracyjnych tj.

  1. Zarządzenie nr 29 MEN z 4. 10. 1993 r. w sprawie zasad organizowania opieki nad uczniami niepełnosprawnymi, ich kształcenia w ogólnodostępnych i integracyjnych przedszkolach, szkołach... Dz.Urz.  MEN 1993 Nr 9.

  2. Rozporządzenie MEN z 21. 05. 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół.

  3. Rozporządzenie MEN Z 21 05. 2001 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego, kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół... Dz.U. 2001 Nr 61.

  4. Rozporządzenie MEN z 12. 02. 2001 r. w sprawie orzekania o potrzebie kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania...

  5. Rozporządzenie MEN z 15. 01. 2001 r. w sprawie udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach... Dz.U. 2001 Nr 13.

Program „Wspomaganie rozwoju dzieci niepełnosprawnych

w przedszkolnym oddziale integracyjnym” jest zgodny ze Statutem

PP Nr 12 z Oddziałami integracyjnymi w Ostrowcu Św.

§ 2 p.1.1 b) określa zadania, organizację pracy oddziałów integracyjnych.

Szczegółowe warunki i tryb przyjmowania do przedszkola dzieci z

zaburzeniami rozwoju określa § 15 p. 4.

Program „Wspomaganie rozwoju dzieci niepełnosprawnych

w przedszkolnym oddziale integracyjnym” jest zgodny z założeniami

integracji społecznej i uwzględnia:

w oddziałach integracyjnych w przedszkolu;

Program „Wspomaganie rozwoju dzieci niepełnosprawnych

w przedszkolnym oddziale integracyjnym” zakłada, że najważniejszy

w kształceniu integracyjnym, jest wszechstronny rozwój dziecka na miarę jego indywidualnych możliwości i potrzeb. Oznacza to, że poprzez stworzenie warunków bezpieczeństwa, równości, należy wyposażyć dziecko w wiedzę, umożliwiającą samodzielne włączanie się w życie społeczne, oraz wyrównywać i kompensować braki, będące wynikiem opóźnień w rozwoju i zaniedbań wychowawczych.

Program „Wspomaganie rozwoju dzieci niepełnosprawnych

w przedszkolnym oddziale integracyjnym” nie zawiera treści programowych.

Treści programowe do pracy z dziećmi niepełnosprawnymi czerpane są z Programu wychowania przedszkolnego dla PP Nr 12 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Konopnickiej w Ostrowcu Św. „Razem w zabawie i nauce”. Są to treści zawarte w trzecim poziomie w/w programu.

Po dokonaniu diagnozy każdego dziecka na początku edukacji Zespół ds. planowania i rozwoju procesu integracji, którego jestem członkiem, opracowuje dla każdego dziecka Indywidualny program terapeutyczno - edukacyjny. Treści indywidualnych programów uzależnione są od zaleceń zawartych w orzeczeniu o niepełnosprawności oraz na podstawie szczegółowych zaleceń specjalistów badających dziecko na początku roku szkolnego.

Indywidualne programy terapeutyczno - edukacyjne zawarte są w zbiorczej dokumentacji prac Zespołu pod numerem PP12/42/40/rok szkolny.

Program może być realizowany całościowo lub wybiórczo, zgodnie

z indywidualnymi możliwościami dziecka. Jego dopełnieniem jest realizacja innych programów autorskich wspierających indywidualny rozwój dziecka np.

„Razem w zabawie i nauce”- program autorski PP Nr 12 z Oddziałami Integracyjnymi w Ostrowcu Św., „Praca terapeutyczno - edukacyjna z dziećmi

z autyzmem i pokrewnymi zaburzeniami (całościowe zaburzenia rozwojowe) - program autorski terapeuty autyzmu i integracji sensorycznej mgr M. Miszczyk

Program ten może być w zależności od potrzeb modyfikowany.

III. CELE PROGRAMU.

Cel główny:

Cele podstawowe :

III. CHARAKTERYSTYKA WYBRANYCH NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI.

Przedszkole Publiczne Nr 12 z Oddziałami Integracyjnymi im. M. Konopnickiej w Ostrowcu Św. powstało z myślą o dzieciach zdrowych

i niepełnosprawnych.

Statut PP nr 12 § 2 p.1.1 b) określa zadania, organizację pracy oddziałów integracyjnych. Szczegółowe warunki i tryb przyjmowania do przedszkola dzieci z zaburzeniami rozwoju określa § 15 p. 4.

W codziennej pracy z dziećmi, przyjęto taki oto model:

Do naszej placówki przyjmowane są:

W związku z barierami architektonicznymi nie przyjmowane są dzieci z poważnym upośledzeniem ruchu.

Dzięki temu zróżnicowaniu niepełnosprawność jest postrzegana przez rówieśników jako indywidualna cecha dziecka i inność, a w mniejszym stopniu jako ułomność.

Dziećmi niepełnosprawnymi są wszystkie te dzieci, których rozwój umysłowy, psychiczny bądź ruchowy przebiega wolniej lub inaczej niż ich rówieśników. Zwykle ich dojrzałość społeczna i emocjonalna jest również trochę opóźniona. Większość dzieci niepełnosprawnych może uczęszczać do przedszkola wspólnie z dziećmi zdrowymi, choć nie każde przedszkole jest organizacyjnie i personalnie do tego przygotowane. Przyjęcie niepełnosprawnego dziecka do grupy stwarza różnorodne problemy, których wychowawcy powinni byś świadomi i przygotowani do ich rozwiązywania. Wtedy obecność niepełnosprawnego dziecka w grupie jest korzystna dla niego samego i pozostałych dzieci.

Dzieci upośledzone umysłowo. One są najczęściej zgłaszane do przedszkola. Zwykle są to dzieci samodzielnie poruszające się, nie mówiące lub mówiące pojedyncze słowa, mające gorsze niż rówieśnicy rozumienie mowy; są mało samodzielne w zakresie czynności samoobsługowych, często bardzo trudno godzą się na rozłąkę z osobą bliską, potrzebują więcej czasu na rozeznanie się w pomieszczeniach przedszkolnych i przystosowanie się do wymagań przedszkola. Cechuje je również dość duża męczliwość. Często są zainteresowane obecnością innych dzieci, ale nie potrafią nawiązać kontaktu ani włączyć się do wspólnej zabawy.

Adaptacja do przedszkola powinna przebiegać powoli. Najlepiej, aby pierwsze kontakty z grupą były ograniczone czasowo i aby dziecku towarzyszyła matka lub ktoś inny z bliskiej rodziny. Bardzo sprzyjającą okolicznością jest pobyt w przedszkolnym ogródku lub udział w spacerach grupy przedszkolnej. Następnie, również w towarzystwie osoby bliskiej, dziecko powinno przez pewien czas uczęszczać na dwie, trzy godziny na zajęcia przedszkolne zapoznaje się wówczas z wychowawcami, z dziećmi i rozkładem pomieszczeń w przedszkolu. Obecna z dzieckiem matka ma okazję zaobserwować, jakie wymagania są stawiane przedszkolakom i na co powinna zwrócić uwagę w kontakcie ze swoim dzieckiem. Jest to też dogodny czas dla wychowawczyni, aby nawiązała z dzieckiem bliski kontakt, nauczyła się z nim porozumiewać i poznała jego możliwości. Pod nieobecność matki ona będzie musiała pomóc niepełnosprawnemu dziecku w znalezieniu miejsca wśród rówieśników.

Dzieci o opóźnionym rozwoju umysłowym najszybciej uczą się poprzez naśladownictwo i dlatego tak ważny jest dla nich kontakt z rówieśnikami. Przy planowaniu i organizowaniu zabaw wychowawczyni nie powinna zapominać o mniejszej sprawności manualnej tych dzieci, gorszym rozumieniu poleceń, dużej potrzebie aktywności ruchowej, krótkiej koncentracji i zainteresowaniu wykonywaniem prostych konkretnych czynności. Dzieci te nie zawsze włączają się do wspólnych zabaw. Powodem może być lęk, nie rozumienie zasad zabawy, nienadążanie za szybko zmieniającą się sytuacją podczas zabaw. Należałoby więc tak planować zajęcia, by uwzględniać ich obecność i możliwości, a także pozwolić im być biernymi uczestnikami zabawy. Zdarza się, że to co jest niezrozumiałe dla nich w instrukcji wychowawczyni, staje się jasne dzięki obserwacji zachowania innych dzieci. Łatwiej też pokonać im lęk przed nowymi sytuacjami, jeśli zobaczą że inne dzieci czują się w tej sytuacji bezpiecznie. Zasada dobrowolnego przystępowania do zabawy jest niezwykle istotna w odniesieniu do wszystkich dzieci. Przymus powoduje, iż to, co może uczyć i sprawiać radość, rodzi lęk i opór.

Dzieci z autyzmem. Zaburzenia autystyczne intrygują tajemniczością i budzą duże kontrowersje. Dzieci dotknięte autyzmem bardzo cierpią. Źródłem ich cierpienia jest lęk przed kontaktem ze światem zewnętrznym. Dzieci te izolują się od otoczenia, będącego dla nich źródłem nieustannych bodźców, których nie są w stanie zrozumieć.
Każde dziecko dotknięte autyzmem jest inne i posiada sobie właściwy potencjał możliwości. Trzeba szukać indywidualnych dróg, które pomogą mu stać się człowiekiem tak samodzielnym i przystosowanym społecznie, jak to tylko możliwe. Poszukiwania te to długi proces, w którym porażki przeplatają się z sukcesami. To duże wyzwanie dla rodziców i nauczycieli.

Adaptacja do przedszkola to przede wszystkim:

Dzieci z zespołem Downa.

Głównym i powszechnym rysem zespołu Downa jest lekko zaznaczony orientalny wygląd twarzy. Inne cechy kliniczne zespołu Downa to m.in.: "niski wzrost, mniejsze wymiary czaszki, skośne oczy, mały nos i uszy. Włosy i skóra suche i szorstkie. Na dłoni występuje charakterystyczna bruzda poprzeczna (małpia bruzda). Ruchy niezgrabne, mało precyzyjne, głos ochrypły, gardłowy, wymowa wadliwa" (J. Wyczesany 1998, s. 43).

Zespołowi Downa towarzyszy zwykle opóźnienie rozwoju umysłowego i rozwoju społecznego, co objawia się upośledzeniem umysłowym od stopnia lekkiego do znacznego (I. Wald 1974).

  1. Należy jak najwcześniej wdrażać dzieci z zespołem Downa do samodzielności w zakresie samoobsługi.

  2. Powinno się również jak najwcześniej wdrażać do określonych, prostych na początku, potem coraz bardziej skomplikowanych, dostosowanych jednak zawsze do aktualnych ich możliwości, prac na rzecz domu i rodziny. Wpływa to nie tylko na tworzenie doskonałych sytuacji dla naturalnego treningu sprawności rąk, lecz również wyzwala u dziecka pewne pozytywne cechy charakteru, kształci motywację i zaspokaja potrzebę uznania.

  3. Słuszne wydaje się być umieszczenie dzieci z zespołem Downa w przedszkolach, gdzie mają wiele okazji do zabaw i wspólnego działania ze swoimi rówieśnikami.

  4. Należy dostarczać małym dzieciom dostatecznie ilości odpowiednich zabawek i partnerów do wspólnych zabaw oraz zapełniać wolny czas zabawą swobodną i kierowaną.

  5. Działalność wychowawcza w przedszkolu winna zmierzać w kierunku wyposażenia wszystkich dzieci w nawyki doprowadzenia każdej czynności do końca, a szczególnie w przypadkach osób nadpobudliwych psychoruchowo i o usposobieniach negatywistycznych oraz tworzyć sytuacje umożliwiające odnoszenie sukcesu przez dziecko, co jest jednym z głównych warunków zachowania równowagi psychicznej i dobrego nastroju.

  6. Na każdych zajęciach powinno się stosować ćwiczenia mające na celu rozwój siły, zręczności, szybkości i wytrzymałości rąk i palców. Jest to bardzo ważne, ponieważ każda praca, w tym i zawodowa, opiera się w znacznej mierze na precyzyjnych czynnościach rąk.

Dzieci niesprawne ruchowo. Problemy tych dzieci są różne w zależności od stopnia niesprawności ruchowej, posiadania odpowiedniego oprzyrządowania umożliwiającego im poruszanie się i współwystępowania u nich innych zaburzeń. Liczba i charakter problemów w grupie zależy od stopnia samodzielności dziecka. I tak na przykład dzieci ze zwyrodnieniem stawu biodrowego lub ze szpotawością kończyn potrzebują jedynie pomocy przy zakładaniu odpowiedniego obuwia - te trudności są łatwe do pokonania. Znacznie więcej problemów jest z dziećmi nie chodzącymi samodzielnie i z małą sprawnością rąk. One potrzebują pomocy przy wykonywaniu większości codziennych czynności (jedzenie, mycie rąk, korzystanie z ubikacji, ubieranie się) i przy przemieszczaniu się. Szczególnie trudny jest pierwszy okres pobytu takiego dziecka w przedszkolu my - w tym okresie korzystamy z pomocy matki. Rolę taką może spełnić również osoba odbywająca praktykę. Istotną cechą tych dzieci jest wolniejsze tempo reagowania i wykonywania czynności, również tych już opanowanych. Dla wykonania usłyszanego polecenia niepełnosprawny przedszkolak potrzebuje znacznie więcej czasu niż jego sprawny rówieśnik. Nauczycielka powinna zapewnić niepełnosprawnemu dziecku pomoc i czas potrzebny do dokończenia podjętej czynności, np. nie ponaglać podczas jedzenia, pozwolić dokończyć rozpoczęty rysunek, nawet jeżeli pozostałe dzieci zajmują się już czymś innym.

Adaptacja do przedszkola tych dzieci trwa zwykle długo i powinna być uzależniona od tempa osiągania niezależności emocjonalnej od matki i umiejętności radzenia sobie w różnych sytuacjach przedszkolnych, nawiązywania kontaktów z rówieśnikami. Dzieci niepełnosprawne zyskują sobie szybko sympatię rówieśników, być może ich bezradność wywołuje bardzo często u dzieci sprawnych spontaniczną pomoc.

W przypadku dzieci, których kalectwo jest widoczne i znacznie utrudnia lub uniemożliwia im poruszanie się, pojawia się jeszcze jeden problem związany w wyjaśnieniem dzieciom, dlaczego ich kolega nie może wykonywać czynności, które im nie sprawiają trudności. Zwykle wystarcza krótka informacja, że z powodu choroby nogi i ręce tego dziecka są mniej sprawne i dlatego musi ono wykonywać bardzo dużo ćwiczeń podobnych do tych wykonywanych na gimnastyce. Chętne dzieci można zaprosić na wspólne zajęcia rehabilitacyjne. Obecność zdrowego rówieśnika sprawia, że nużące ćwiczenia stają się atrakcyjną zabawą ruchową.

Dla dzieci niepełnosprawnych ruchowo, które nie miały wcześniej kontaktu z grupą dzieci sprawnych, pierwszy okres pobytu w przedszkolu może być bardzo trudny również z innego powodu zauważają - swoją odmienność i ograniczenia. Ten trudny czas może złagodzić życzliwość i wyrozumiałość otoczenia oraz pomoc dorosłych w znalezieniu miejsca wśród rówieśników.

Dzieci z zaburzonym rozwojem mowy. Mam tu na uwadze dzieci, u których rozumienie mowy jest w normie, ale z różnych powodów zaburzona jest artykulacja, w związku z czym ich mowa jest mało zrozumiała. Ta grupa dzieci najszybciej przystosowuje się w grupie integracyjnej, pomimo iż początki mogą być bardzo trudne. Ogromną rolę ma w tym przypadku nauczycielka - ona pierwsza musi nauczyć się rozumieć to, co dziecko mówi, aby nie czuło się ono odrzucone lub zignorowane i pomóc mu w kontakcie z innymi. Bardzo ważne jest, by przedstawić takiego przedszkolaka jako atrakcyjnego partnera zabawy, powiedzieć dzieciom o tym, co to dziecko potrafi zrobić bardzo dobrze, np. rysować samoloty. W naszym przedszkolu jest dziewczynka z niedosłuchem, która nigdy nie cierpi z powodu braku towarzystwa podczas zabawy, ale jest też chłopiec, dla którego znalezienie kolegów do wspólnej zabawy było bardzo trudne. Czy te dzieci znajdą miejsce w grupie, zależy wyłącznie od doświadczenia i umiejętności nauczycielki oraz od możliwości współdziałania z rodzicami dziecka. Rozładowanie agresji i wyciszenie napięcia jest bardzo trudne, ale jest podstawowym warunkiem, aby takie dziecko znalazło miejsce wśród rówieśników.

Praca z dziećmi w grupie integracyjnej jest efektywniejsza, jeżeli nauczycielka współpracuje z rodzicami. Kontakt z rodzicami nie powinien ograniczać się do sytuacji, kiedy z dzieckiem dzieje się coś złego. Zarówno rodzice dzieci zdrowych, jak i niepełnosprawnych, potrzebują pozytywnych informacji o swoim dziecku. Rodzice dzieci niepełnosprawnych. Oni potrzebują wiele wyrozumiałości. Każdy rodzic jest pełen niepokoju o swoje dziecko. U rodziców dzieci niepełnosprawnych, świadomych niepełnosprawności swoich dzieci, niepokój jest jeszcze większy. Trzeba znaleźć czas na rozmowę z nimi o dziecku, umożliwić częsty kontakt z wychowawcą i udzielić im wsparcia. Ogromne znaczenie mają informacje o postępach dziecka i życzliwe informowanie o jego trudnościach. W rozwiązaniu niektórych trudności mogą pomóc rodzice, znający lepiej niż wychowawca swoje dziecko. Rodzice dzieci zdrowych. Należy poważnie potraktować ich ewentualne obawy i wyjaśnić, że obecność niepełnosprawnego dziecka w grupie w niczym nie zagraża ich dziecku, stwarza mu natomiast sposobność nauczenia się tolerancji, większej wrażliwości i zwracania uwagi na potrzeby innych.

W naszym przedszkolu pomimo wielu trudności, jakie każda z zatrudnionych w nim osób musi pokonać, aby podołać wymaganiom związanym ze specyfiką przedszkola, praca z grupą integracyjną daje wiele radości i satysfakcji. Obecność dzieci niepełnosprawnych stała się oczywistością nie tylko dla pracowników, ale również dla sprawnych dzieci i ich rodziców. Świadczą o tym przyjaźnie zawierane między sprawnymi i niepełnosprawnymi dziećmi i ich rodzicami

IV.. PRZEGLĄD METOD STOSOWANYCH W ODDZIAŁACH INTEGRACYJNYCH.

Metody i formy pracy nie odbiegają od tych, które są powszechnie wykorzystywane w przedszkolach masowych. Uzupełniane są tylko o takie, które wspomagają integrowanie się dzieci i takie, które wspomagają rozwój i lepsze poznanie otaczającej rzeczywistości dzieci niepełnosprawnych.
Metody wspomagające prace w grupie integracyjnej:

Kinezjologia edukacyjna ,,to nauka o ruchu” jak ją określił sam autor P. Dennison. Jest to praktyczny i dynamiczny system, który wykorzystuje proste ruchy ciała, żeby zintegrować funkcję mózgu. Nazywana jest także ,,gimnastyką mózgu”, Dzięki wykorzystaniu ćwiczeń, wszystkie części mózgu włączają się i współpracują, żeby poprawić każdą wybraną umiejętność. Jest to metoda poprawiająca efektywność uczenia się, komunikowania, kreatywności oraz wydajności pracy. Ćwiczenia pomagają opanować stres, zapewniają prawidłową korelację między umysłem i ciałem.

Zajęcia z pedagogiki zabawy są to zorganizowane działania mające cel terapeutyczny, edukacyjny i wychowawczy. Pedagogika zabawy wykorzystuje różne metody, które mają na celu wspieranie rozwoju człowieka, poprawę komunikacji interpersonalnej oraz integrację grupy. Dzięki tym zabawom dzieci mogą bez lęku rozwijać swoje najlepsze strony. Metoda ta uwzględnia możliwości indywidualne poszczególnych osób i całej grupy, proponuje sytuacje sprzyjające rozwojowi społecznemu, doświadczenie odpowiedzialności za drugiego człowieka, samodzielnego podejmowania decyzji, współpracy w grupie. Praca tą metodą jest dla dzieci z upośledzeniem umysłowym okazją do doświadczania siebie w nowych różnorodnych rolach. Zabawy te dostarczają dzieciom wiele radości, pozwalają być twórczym i niezależnym. Pedagogika zabawy może być częścią ogólnego procesu kształcenia i pracy terapeutycznej.

W muzykoterapii podstawowym środkiem oddziaływania jest muzyka. Nawet osoby z głębokim upośledzeniem potrafią rozpoznać muzykę, którą lubią. Muzykoterapia jest często wykorzystywaną metodą w leczeniu zaburzeń logopedycznych. Jest to metoda zabawowa według naturalnych potrzeb dzieci. Polega na ćwiczeniach rytmizujących, aktywizujących i relaksacyjnych, stymulowanych odpowiednio dobranymi utworami muzycznymi. Muzyka mobilizuje do ruchu, pozwala odreagować napięcia, uspokaja i odpręża, ale także relaksuje i zachęca do odpoczynku. Ćwiczenia te sprzyjają integracji i nawiązaniu lepszego kontaktu z rówieśnikami. Muzykoterapia pełni funkcje terapeutyczną.

Przeznaczona jest dla dzieci mających trudności w czytaniu i pisaniu szczególnie dzieci ,,ryzyka dysleksji”. Metoda jest przystosowana do potrzeb dzieci, które rozwijają się prawidłowo jak i dzieci z uogólnionymi i głębszymi zaburzeniami a także z opóźnieniem umysłowym. Ćwiczenia w tej metodzie służą usprawnianiu czynności analizatorów: słuchowego, wzrokowego, kinestetyczno-ruchowego, kształtują lateralizację oraz orientację w schemacie ciała i w przestrzeni. Ćwiczenia prowadzą do większej harmonii rozwoju psychoruchowego tzn. wyższego poziomu rozwoju funkcji intelektualnych (mowy, myślenia) i instrumentalnych, spostrzeżeń, ruchu). W przypadku dzieci opóźnionych w rozwoju, udział w ćwiczeniach służy rehabilitacji zaburzeń rozwoju psychmotorycznego.

Główną ideą tej metody jest wspomaganie rozwoju psychoruchowego dzieci i terapii zaburzeń tego rozwoju przez ruch. Jest bardzo dobrą metodą, której głównym walorem jest ruch. Jest to wspaniały sposób za pomocą, którego dzieci mogą nawiązać kontakt emocjonalny z otoczeniem: dorosłymi i rówieśnikami, ale jest to również metoda, która ta ułatwia adaptację dzieci w przedszkolu. Udział w zajęciach stwarza dzieciom okazję do poznania własnego ciała i przestrzeni która je otacza. Metoda Ruchu Rozwijającego rozwija u dzieci poczucie własnej wartości i pewności siebie. Zajęcia te mają ogromne znaczenie kształcące i terapeutyczne, dają poczucie siły, uczą zaufania do siebie, kształtują umiejętność współdziałania. Metoda ta szczególnie jest przydatna do pracy z dziećmi nadpobudliwymi, agresywnymi, lękliwymi, a także z głębszymi zaburzeniami rozwojowymi.
Praca w oddziale integracyjnym zorganizowana jest tak, aby dzieci niepełnosprawne w możliwie największym zakresie mogły uczestniczyć w tym, co robią inne dzieci. Wymaga to jednak konstruowania zajęć, by w większości ich ogniw mogły uczestniczyć dzieci niepełnosprawne. Taka forma pracy wymaga jednoczesnego przebywania w grupie dwojga nauczycieli. Nauczyciel wychowania przedszkolnego prowadzi zajęcia, natomiast nauczyciel wspomagający integrację pracuje z pozostałymi dziećmi. Najefektywniej udaje się to zrealizować na zajęciach plastycznych, muzycznych, ruchowych, natomiast zajęcia dydaktyczne są prowadzone w małych grupach lub indywidualnie, z dobrowolnym udziałem dzieci niepełnosprawnych.