WŁAŚCIWOŚCI ZDROWOTNE WARZYW

Marchew

Należy do grupy warzyw o najwyższej wartości odżywczej i zdrowotnej. Najwartościowszym składnikiem marchwi jest beta-karoten uważany za czynnik przeciwnowotworowy, chroniący naczynia krwionośne przed odkładaniem się
w nich cholesterolu, zapobiegający chorobom oczu, wzmacniający ogólną odporność i będący silnym przeciwutleniaczem. Duży udział marchwi w diecie codziennej zmniejsza ryzyko udaru mózgu o 68% a ryzyko zachorowania na raka płuc o 50% nawet u byłych nałogowych palaczy. Zawarte w marchwi rozpuszczalne substancje włókniste pomagają w obniżaniu cholesterolu, co skutecznie przeciwdziała chorobie wieńcowej serca i reguluje pracę przewodu pokarmowego. zupy marchwiowe leczą biegunki u dzieci. Marchew zawiera również witaminy: C, B₁, B₂, P oraz składniki mineralne: sód, potas, wapń, fosfor i żelazo.

Pietruszka

Zawiera duże ilości soli mineralnych: wapnia, fosforu, magnezu i żelaza oraz
wit. C. Przeciwdziała zaburzeniom trawiennym, wzdęciom, bólom brzucha, pobudza wydzielanie śliny i soku żołądkowego, poprawia trawienie oraz przyswajanie pokarmów.

Pomidor

jest małokaloryczny (15-20 kcal w 100 gramach) ale jednocześnie ma sporo wit. A, B₁, B_2, PP, C i nieco D, E, K zależnie od odmiany. Ma też mnóstwo składników mineralnych i jest wyraźnie zasadotwórczy. Zawiera też śladowe ilości boru jest więc wskazany dla ludzi „nerwowych”. Czerwony barwnik w pomidorze - likopen „wyłapuje” wolne rodniki a więc może działać antyrakowo.

Papryka

zawiera dużo wit. C - 1 papryka zaspokaja dobowe zapotrzebowanie na tą witaminę. Poza tym zawiera beta-karoten, wit. E, PP i A, które wzmacniają układ odpornościowy a także substancje pobudzające apetyt.

Ogórek

nie ma specjalnych walorów odżywczych ale działa odchudzająco. Ze 100 gramami dostarcza się tylko 6-8 kcal, przyczynia się do szybszego spalania a także usuwania wody z organizmu. Przyspiesza wydalanie kwasu moczowego i wspaniale gasi pragnienie. Ma jednak silny enzym, który niszczy wit. C. Ogórki kiszone tracą ten enzym, a nawet ją zawierają dzięki drobnoustrojom powodującym kiszenie.

Por

posiada wysoką wartość odżywczą i dietetyczną. Zawiera białko, tłuszcze, cukier, błonnik. Wartość energetyczna wynosi 30-66 kcal. Zawiera dużo potasu, siarki, wapń, fosfor, sód, magnez, żelazo, miedź, cynk i mangan oraz wit. C, B, B₂ i P.

Seler

Korzeń jest bogatym źródłem soli mineralnych: potasu, sodu, wapnia, magnezu, fosforu i żelaza, zawartość witamin w korzeniu jest niewielka (np. wit. C w 100 g jest 5-15 mg, a wit. z grupy B do 0,3 mg). Inne składniki znajdują się w znikomych ilościach. Olejki eteryczne znajdują się we wszystkich częściach rośliny i mają dodatni wpływ na trawienie a także na czynności nerek.

Sałata

Wartość biologiczna sałaty polega głównie na zawartości soli mineralnych wapnia (22 mg) i żelaza (0,5 mg) oraz prowitaminy A (1 mg) i małych ilości wit. B₁, B₂, E. Zawiera ona również 15 mg wit. C. Oprócz walorów smakowych warzywo to ma właściwości ułatwiające procesy trawienne oraz lecznicze przy chorobach przewodu pokarmowego np. owrzodzenie żołądka. Działa lekko uspokajająco.

Szczypiorek

ma tyle wit. C co cytryna, a dodatkowo wit. B₁, B₂, PP, K, A, E. Jest bardzo zasobny w wapń, żelazo, magnez i inne składniki mineralne.

Koperek

oprócz kwasu foliowego ma duże ilości wit. C (100 mg w 100 g), wit. A i sporo wit. z grupy B.

Rzodkiewka

jest w niej po trochu prawie wszystkich witamin: dużo wit. B₁, która chroni przed stresem i jest konieczna komórkom mózgowym, a razem z wit. B₂ ułatwia zapamiętywanie i rozjaśnia umysł; wit. PP, A, C i inne składniki mineralne jak: wapń, sód, siarka, żelazo, magnez, miedź, fosfor, chlor i inne. Siarka wpływa na urodę - piękną zdrową cerę, zdrowe włosy i mocne paznokcie. Duże ilości żelaza
w rzodkiewce sprzyjają nie tylko anemikom ale i tym, którzy podczas egzaminów muszą jasno i szybko myśleć (żelazo jest niezbędne dla krwinek, które dostarczają tlen do mózgu).

Kapusty

są jednymi z najzdrowszych warzyw, dzięki zawartości w nich wielu skł. mineralnych (wapnia, żelaza, potasu, magnezu), wit. C, B₁, B₂, PP. Poprawiają przemianę materii, pracę serca. Zapobiegają powstawaniu procesów nowotworowych. Sok ze świeżej kapusty pomaga na owrzodzenia żołądka i dwunastnicy - właściwości te przypisuje się wit. C. Działanie lecznicze i dietetyczne ma również sok z kiszonej kapusty> Reguluje on bowiem procesy trawienne i normalizuje florę jelit.. Liście kapusty mają właściwości lecznicze - dezynfekują i przyspieszają leczenie ran.

Dynia

warzywo to dawniej było stosowane jako lek. Grecy leczyli nią zaparcia a Arabowie bezsenność. Gotowana dynia pomaga w leczeniu nadciśnienia, chorób nerek i wątroby, w zaburzeniach przemiany materii. Miąższ dyni jest bogaty w wit. A i wit. z grupy B, zawiera trochę soli mineralnych (związki potasu, wapnia, magnezu i żelaza). Prawie nie ma tłuszczu. Za to pestki dyni mają aż 50% tłuszczu, dodatkowo kwasy organiczne, żywice i związki działające przeciwrobaczycowo. W medycynie ludowej świeże pestki stosowano jako środek moczopędny.

Burak ćwikłowy

posiada bardzo duże właściwości odżywcze i dietetyczne. Dużą zawartość soli mineralnych oraz błonnika nadaje burakom właściwości odkwaszające, reguluje funkcje układu pokarmowego. Powszechnie znany jest udział buraków w diecie leczącej anemię. Od niedawna mówi się o korzystnym wpływie bioflawonoidów oraz czerwonych barwników zawartych w korzeniu w profilaktyce nowotworowej. W tym celu zaleca się picie soku z buraka w dawce 1-2 szklanki dziennie przed jedzeniem przez okres 1-2 miesiąca. Sok należy pić rozcieńczony wodą lub sokiem z marchwi ponieważ nie rozcieńczony powoduje pieczenie w gardle. Osłodzony miodem jest godny polecenia dla słabych, anemicznych dzieci, gdyż dostarcza cennych wit. i mikroskładników. Należy wspomnieć, że doskonale wpływa na system nerwowy i polepszeni pamięci. Jest warzywem wybitnie zasadotwórczym zobojętniającym organizm po spożyciu pokarmów zakwaszających (mięso, słodycze, pieczywo, nabiał). Burak jest też jednym z nielicznych surowców do produkcji barwników naturalnych, dopuszczonych do stosowania bez ograniczeń. Nie jest polecany dla osób chorych na cukrzycę - podnosi poziom cukru we krwi a szczawiany w nim zawarte mogą by ć przyczyną powstania kamieni nerkowych.

Czosnek

należy do najstarszych warzywnych roślin leczniczych. Uprawiany już był w trzecim tysiącleciu przed naszą erą. Ma działanie bakterio- i grzybobójcze. Pomocny jest w leczeniu stanów zapalnych dróg moczowych, przewodu pokarmowego, w czasie biegunek, w zakażeniach górnych dróg oddechowych i płuc. W dolegliwościach tych najlepiej działają świeżo utarte lub pokrojone ząbki czosnku. Preparaty z czosnku obniżają ciśnienie krwi, poziom cholesterolu i kwasów tłuszczowych we krwi. Ponadto poprawiają przepływ krwi przez naczynia mózgowe a tym samym ułatwiają zaopatrywanie mózgu w tlen oraz składniki odżywcze. Czosnek zawiera dużo selenu, który działa przeciwmiażdżycowo oraz jest pomocny w leczeniu przerostu prostaty. Spożywanie czosnku działa też odstraszająco na komary i meszki. Nieprzyjemny zapach czosnku po jego spożyciu można zlikwidować przez zjedzenie kilku liści natki pietruszki.

Cebula

posiada właściwości bakteriobójcze i dezynfekujące szczególnie błon śluzowych układu oddechowego i pokarmowego. Dzięki dużym zawartościom potasu i wapnia, cebula działa alkalizująco, wykorzystywana jest więc przy wzdęciach oraz łagodzeniu zaburzeń jelitowo-żołądkowych. Lecznicze właściwości cebuli wykorzystywane są także przy trudno gojących się ranach i czyrakach. Warzywo to skutecznie zapobiega złamaniom i pęknięciom kości u osób cierpiących na osteoporozę. Eksperymenty potwierdzają, że jedzenie cebuli opóźnia występowanie objawów osteoporozy znacznie efektywniej niż mleko.

Warzywa kapustne

brukselka, jarmuż i brokuł zawierają białko w tym aminokwasy egzogenne, które nie są wytwarzane przez organizm ludzki. Warzywa te są bogate w karoten (prowitamina A), wit. C, B₁, B₂, PP, kwas foliowy oraz potas, żelazo, fosfor, wapń i magnez. Średniej wielkości róża brokuła zaspokaja dzienne zapotrzebowanie człowieka na wit. A, B­₁ i C. Brokuły górują nad kalafiorami - mają kilka razy więcej wapnia i magnezu. Wit. C jest nierównomiernie rozłożona w kalafiorach - na obwodzie róży jest 35 mg, w środku róży - 90 mg, a sam głąb ma 83 mg. Podczas gotowania są duże straty wit. C dlatego zaleca się jedzenie surowego kalafiora czy brokuła. Tak jak i inne warzywa rodziny kapustnych, tak i te nie są polecane dla ludzi z chorą tarczycą - mają właściwości wolotwórcze.

Pietruszka
Jest to dość popularna roślina używana w kuchni, zwłaszcza jako przyprawa do zup. Natka pietruszki to również wspaniały i tani środek dostarczający niektórych witamin. Jedna łyżka posiekanych liści dostarcza prawie połowę dziennego zapotrzebowania na wit. C, oraz całe na beta karoten. Jak wiemy witaminy te są wspaniałymi antyoksydantami, chroniącymi organizm przed wolnymi rodnikami. Poza tymi witaminami natka pietruszki zawiera też nieco żelaza, a jej korzeń trochę potasu. Dodatek liści pietruszki do jajka, lub mięsa, zwiększa przyswajalność żelaza z tych pokarmów. Jak więc widać, ta niepozorna roślina może być dobrym środkiem zapobiegającym anemii, tym bardziej, że zawiera składniki zwiększające apetyt. Aby móc długo korzystać z jej dobrodziejstw, polecam na zimę przygotowanie małej "uprawy". Do jakiejś skrzynki sypiemy ziemie, wkładamy korzenie pietruszki tak by część górna delikatnie wystawała nad powierzchnię i podlewamy.
Skrzynkę stawiamy w miejscu najbardziej słonecznym np. na parapecie okna południowego.
Jedynym zabiegiem pielęgnacyjnym będzie podlewanie.
Po jakimś czasie będziemy już mogli zrywać liście.

Kilka uwag:
Po zjedzeniu dużej ilości pietruszki powinniśmy uważać na słońce, zawiera ona związki zwiększające wrażliwość na promieniowanie ultrafioletowe.

» Rzeżucha
Ta niepozorna roślinka, jest doskonałym dodatkiem do diety w okresie zimy. Zawiera wit. C, prowitaminę A, nieco wit. D. Niektórzy uważają, że jest jedynym środkiem skutecznie leczącym katar nosa. Sposób jej "hodowli" jest wyjątkowo prosty. Na mały talerzyk wykładamy 1 cm. warstwę waty. Obficie ją zwilżamy wodą, a następnie posypujemy nasionami rzeżuchy. Całość stawiamy w jasnym miejscu. Od czasu do czasu zwilżamy wodą, tak by nasiona były stale wilgotne. Po 2-3 dniach powinna zacząć kiełkować. Po kilku następnych możemy już ją ścinać nożyczkami i wykorzystać. Można nią posypać kanapki, dodawać do zup, ugotowanych ziemniaków, sałatek.

» Malina
Owoce malin obfitują w takie składniki jak witamina C (20 mg w 100 g.), cukry, pektyny, prowitamina A, flawonoidy, żelazo, miedź. Jednym ze składników jest kwas salicylowy. Kwas ten jest głównym składnikiem popularnej aspiryny. Sprzyja on obniżeniu zbyt wysokiej temperatury ciała. Preparaty syntetyczne wytworzone na jego bazie posiadają niekorzystne skutki uboczne, takie jak np. krwawienia w przewodzie pokarmowym. Owoce malin natomiast są pozbawione takiego niekorzystnego działania. Dlatego przyrządzony z nich sok jest bardzo smacznym, skutecznym i bezpiecznym środkiem obniżającym gorączkę. Chciałbym jeszcze dodać, że większą zawartość składników odżywczych oraz większy aromat posiadają maliny zbierane ze stanowisk naturalnych. Jeśli ktoś próbował soku zarówno z malin dziko rosnących, jak i tych uprawianych w ogrodzie, to na pewno odczuł różnice.

» Truskawki
Owoce truskawek są wyjątkowo smaczne, a przy tym zawierają mnóstwo cennych składników. Są dość dobrym źródłem witaminy C. Na tym polu mogą spokojnie konkurować z cytryną. Zawierają też beta karoten, kwasy organiczne, cukier. Oprócz tego potas, który jak wiadomo sprzyja obniżeniu wysokiego ciśnienia krwi, oraz nieco żelaza, zapobiegającego anemii. Jednym z dość ciekawych składników jest kwas elagonowy. Kwas ten ma zdolność neutralizacji niektórych substancji rakotwórczych, zanim zdążą one zaszkodzić naszemu organizmowi. Jak więc widać truskawki możemy zaliczyć do grupy pokarmów bogatych w antyoksydanty i zapobiegających chorobom tzw. cywilizacyjnym. Niektóre osoby mają alergie na owoce truskawek. Objawem jest między innymi wysypka na skórze.

» Pomidor
Warzywo to obfituje w antyoksydanty: wit. C, karotenoidy, flawonoidy. Zawiera też nieco potasu. Pomidory są środkiem zwiększającym odporność nowotworową. Zawarte w nich składniki a zwłaszcza likopen chronią komórki organizmu przed zmianami nowotworowymi. Ten sam związek razem z wit. C chroni nasze tętnice przed odkładaniem się w nich cholesterolu. Wszystkie składniki pomidorów wykazują działanie zwiększające ogólną odporność organizmu na choroby, poprzez zwiększenie aktywności komórek immunologicznych. Pełnie wartości odżywczych posiadają jedynie pomidory całkowicie dojrzałe. W sprzedaży znajdują się bardzo często pomidory zerwane w fazie pół dojrzałej, które następnie podczas transportu i przechowywania nabierają kolorów. Takie traktowanie tych roślin ma miejsce najczęściej w trakcie upraw wielkotowarowych. Nie powinniśmy nigdy jeść tych części pomidorów które są zielone. Likopen zawarty w pomidorach jest dość odporny na obróbkę termiczną, więc przetwory takie jak np. przeciery, ketchupy, soki, również zawierają ten składnik.

---