Historia fizjoterapii w Polsce
„Cała wiedza medyczna ma dwa potężne filary, na których się wspiera. Są nimi ćwiczenia fizyczne i dietetyka”
„Ćwiczenia wzmacniają, a nieczynność osłabia ciało” Hipokrates
„ Ruch to życie, a bezruch to śmierć ” Pascal
Systemy gimnastyczne w starożytnych Chinach
Tai Tsy - z przewagą ćwiczeń oddechowych;
Szeng - z dominacja ćwiczeń w pozycjach siedzącej i leżącej;
Kong Fou - przetrwały jako sztuka walki
Starożytne Indie
System Yoga (początki II tysiąclecia p.n.e.) opisany w II wieku p.n.e. w dziele „Yogasuthra”;
Opis ćwiczeń leczniczych w świętych księgach Wedy (Ayur Weda).
Galen - fizjologia ćwiczeń, mechanika oddychania, klasyfikacja ćwiczeń;
Aurelius Celsius - stosował gimnastykę, terapię wodną, stworzył szereg przyrządów ułatwiających ćwiczenia.
Abu Ali ibn Sina (zwany Awicenną) - propagator stosowania ćwiczeń fizycznych w profilaktyce i leczeniu; ćwiczenia łączone z masażami i natryskami.
Maciej z Miechowa - wydał pracę „Jak zachować zdrowie” (1508 r.);
Wojciech Oczko - wydał dzieło „Cieplice”, podał zasady wodolecznictwa, wskazania metodyczne do stosowania gimnastyki (1578 r.);
Sebastian Petrycy (Uniwersytet Jagielloński) - ćwiczenia w profilaktyce i leczeniu;
Jędrzej Śniadecki - wydał dzieło „O fizycznym wychowaniu dzieci” (1805 r.) - podkreśla rolę aktywności fizycznej w rozwoju młodego organizmu.
Per Henrik Ling oraz Hjalmar Ling stworzyli system gimnastyki zdrowotnej zwierający ćwiczenia aktywne, pasywne i oporowe, elementy gimnastyki korekcyjnej
Jonas Gustav Zander - otworzył zakład mechanoterapii (1865 r.)
W Polsce
Ludwik Bierkowski - Utworzył Zakład Gimnastyczny w Krakowie (1837 r.), wydał pracę „Kilka słów o ważności, potrzebie i użyciu gimnastyki „
Teofil Małecki (Poznań) - zakład gimnastyki leczniczej dla dzieci i dorosłych (1840 r.);
Halina Kuczalska (Warszawa) - Zakład Gimnastyki Szwedzkiej (1892 r.); pierwsza w Polsce szkoła gimnastyki zdrowotnej i masażu leczniczego (1906);
Nartowski A. - opublikował pracę „Elektrodiagnoza i elektroterapia” (1901 r.);
Chełmoński A. - opublikował ”Podstawy leczenia fizykalnego” (1922 r.)
Józef Dietl (1804 - 1878)
zbadał i opisał polskie źródła lecznicze.
twórca lecznictwa uzdrowiskowego w Polsce.
Poznań
1919 - utworzenie Katedry Higieny i Wychowania Fizycznego Uniwersytetu Poznańskiego. Profesor I. Wierzejewski - wykłady z zakresu gimnastyki leczniczej;
1925 - Studium Wychowania Fizycznego (3-letnie) - zajęcia z masażu i gimnastyki leczniczej prowadzone przez doc. F. Raszeję i doc. W. Degę;
1930 - pierwszy szkolny kurs gimnastyki wyrównawczej i leczniczej dla dzieci.
Warszawa
1929 - Poradnia Wychowania Fizycznego Kliniki Chorób Wewnętrznych
1932 - książka Eleonory Reicher „Oddziaływanie ćwiczeń cielesnych na ustrój ludzi zdrowych i chorych”;
1929 - otwarcie Centralnego instytutu Wychowania Fizycznego (CIWF), przekształconego w 1938 r. w Akademię Wychowania Fizycznego;
1922 - powołanie pierwszego w Polsce klubu sportowego inwalidów (przy Instytucie Głuchoniemych w Warszawie);
1924 - pierwszy udział polskich niepełnosprawnych sportowców w Międzynarodowych Igrzyskach sportowych dla Niesłyszących w Paryżu.
1948 - pierwsze igrzyska sportowe dla inwalidów narządu ruchu w Stoke Mandeville (prof. Ludwik Guttmann) ;
1960 - pierwsza paraolimpiada dla inwalidów w Rzymie
1952 - pierwszy Międzynarodowy Kongres Medycyny Fizykalnej (Londyn);
1960 - powstanie Międzynarodowego Towarzystwa Rehabilitacji Inwalidów z siedzibą w Nowym Jorku.
1950 - mianowanie prof. Wiktora Degi krajowym specjalistą ds. rehabilitacji ;
1959 - uznanie rehabilitacji za specjalizację medyczną (dwustopniową).
1953 - rozpoczęto kształcenie techników fizjoterapii w Ciechocinku, Warszawie i Gdańsku;
1953 - pierwsza konferencja magistrów wychowania fizycznego pracujących w rehabilitacji;
1954 - powstaje Zakład Gimnastyki Leczniczej AWF Warszawa (w Konstancinie)
1967 - wprowadzenie specjalizacji z gimnastyki leczniczej i masażu;
1973 - powstaje Zakład Rehabilitacji Ruchowej AWF w Poznaniu;
1973/74 - na studiach stacjonarnych wprowadzono kierunek Rehabilitacja ruchowa.
1960 - powstaje pierwsza w Europie Klinika Rehabilitacji AM w Poznaniu
1961 - powstaje Klinika Rehabilitacji AM w Warszawie (Konstancin)
1983 - wprowadzono specjalizację Rehabilitacja ruchowa (dwustopniową) dla magistrów gimnastyki leczniczej ;
1984 - powstaje Wydział Rehabilitacji Ruchowej AWF w Warszawie;
1987 - powstaje Polskie Towarzystwo Fizjoterapii;
1987 - powstaje pierwsze w Polsce pismo poświęcone problemom rehabilitacji - „Postępy Rehabilitacji”, które później stanie się organem wydawniczym Polskiego Towarzystwa Rehabilitacji (red. prof. A. Ronikier);
1989 - powstaje interdyscyplinarne Polskie Towarzystwo Rehabilitacji.
Historia rehabilitacji XX wiek - okres dynamicznego rozwoju rehabilitacji
Pojęcie rehabilitacja Zostało oficjalnie określone i wprowadzone po raz pierwszy w 1918 r.
Użył je Douglas C. McMurtie, dyrektor Instytutu Czerwonego Krzyża dla Inwalidów w Nowym Jorku.
Paul Pastur (1866 - 1938)
Pochodził z Belgii, był prawnikiem, który działał społecznie.
Jeszcze przed I wojną światową przekonał władze miasta Charlerois, że taniej będzie uczyć inwalidów zawodu, niż umieszczać ich w zakładach opiekuńczych.
Po wybuchu I wojny światowej wyjechał do Lyonu, gdzie zorganizował podobną placówkę dla inwalidów wojennych.
Ruch ten rozszerzył się następnie w Europie i USA.
Howard Rusk (1901-1989)
Uważany za twórcę współczesnej rehabilitacji (obok prof. W. Degi).
W 1946 r. utworzył w nowojorskim Szpitalu Bellevue 80 - łóżkowy oddział rehabilitacji (pierwszy taki oddział na świecie).
Nakreślił program rehabilitacji, oparty na filozofii zawartej w jego słowach: „… rehabilitacja rozciąga się na okres zawarty między łóżkiem chorego a jego warsztatem pracy. Opieramy się raczej na pozostałych zdolnościach chorego, a nie na jego niezdolnościach i uczymy, jak żyć i pracować przy tym, co mu pozostało…”.
Elizabeth Kenny (1880 - 1952)
Australijska pielęgniarka, opracowała innowacyjną metodę leczenia usprawniającego chorych po poliomyelitis z porażeniami.
Opracowała dokładnie technikę wykonywania ćwiczeń biernych, stymulacji, ćwiczeń redresyjnych, reedukacji oraz sposób nauki chodzenia w przypadkach porażeń wiotkich.
Heinrich Sebastian Frenkel
Szwajcar, opracował ćwiczenia lecznicze dla chorych z ataksją i niedowładami spastycznymi.
Metoda tych ćwiczeń polegała na częstym powtarzaniu tego samego ruchu, przy skupieniu i uwadze ze strony pacjenta
Rudolf Klapp (1873 - 1949)
Profesor chirurgii Uniwersytetu w Berlinie.
Opracował nową metodę leczenia skolioz idiopatycznych - wprowadził ćwiczenia w pozycjach niskich (czworonożnej i w czołganiu).
Metoda proprioreceptywnej nerwowo - mięśniowej reedukacji (PNF)
Została opracowana w roku 1951 w Kalifornii w Instytucie Kabat - Kaiser.
Pionierami i twórcami tej metody byli dr Herman Kabat - neurofizjolog i wybitny fachowiec na polu biomechaniki oraz Margaret Knott.
Metoda NDT - Bobath
Twórcami tej koncepcji byli bracia, dr Berta i Karel Bobath - Czesi mieszkający w Londynie.
Metoda NDT-Bobath została stworzona w latach 40 XXw. Od tego czasu jest stosowana na całym świecie, zarówno dla dzieci jak i dorosłych.
Jest to metoda o charakterze neurorozwojowym.
Rozwój rehabilitacji w Polsce XX wiek
A. M. Gabryszewski, docent chirurgii i ortopedii, otwiera we Lwowie zakład ortopedyczny, wyposażony w urządzenia zanderowskie do ćwiczeń.
1906 rok Helena Kuczalska otwiera w Warszawie szkołę gimnastyki zdrowotnej i leczniczej oraz kurs masażu. Kształcono tu pierwszych fachowców w dziedzinie kinezyterapii w Polsce.
1913 rok
Oddany do użytku zostaje poznański Zakład Ortopedyczny im. B. S. Gąsiorowskich.
Kierownik tego zakładu, prof. I. Wierzejewski, był zwolennikiem gimnastyki leczniczej Linga.
Po pierwszej wojnie światowej za bardzo ważny problem w dziedzinie kinezyterapii uznano leczenie zaburzeń narządu ruchu u dzieci i młodzieży.
W wielu miastach Polski powstały zespoły gimnastyki wyrównawczej dla dzieci z wadami postawy i bocznymi skrzywieniami kręgosłupa.
W poznaniu organizował je i prowadził ortopeda Wiktor Dega.
Wiktor Dega (1896 - 1995)
Uznany za pioniera i twórcę rehabilitacji w Polsce.
Wniósł duży wkład do teorii, filozofii i praktyki rehabilitacji. Twierdził, że rehabilitacja jako złożony proces medyczno - społeczny urzeczywistnia zasadę leczenia człowieka, a nie jego choroby.
1925/1926 rok
W Wyższej Uczelni Wychowania Fizycznego w Poznaniu wprowadzono na III roku studiów zajęcia z teorii i praktyki gimnastyki leczniczej oraz masażu.
Na wykładowcę powołano prof. I. Wierzejewskiego, który zlecił prowadzenie zajęć dr. W. Dedze.
1930 rok
Dr W. Dega organizuje ćwiczenia gimnastyki wyrównawczej dla dzieci ze szkół poznańskich.
Były one prowadzone do roku 1939.
Podobne kursy prowadziła w Warszawie dr Jadwiga Titz - Kosko w Poradni Wychowania Fizycznego przy II Klinice Chorób Wewnętrznych Uniwersytetu Warszawskiego.
W 1930 r. coraz więcej szpitali i klinik wprowadza gimnastykę leczniczą, m. in. Klinika Chirurgii Uniwersytetu Warszawskiego.
Kierownikiem tej kliniki był prof. A. Wojciechowski - doceniał znaczenie usprawniania chorych po zabiegach operacyjnych.
1948 rok
Prof. W. Dega utworzył oddział rehabilitacji w Poznaniu.
1950 rok
Prof. W. Dega zostaje mianowany Krajowym Specjalistą ds. Rehabilitacji.
1951 rok
Epidemia choroby Heinego - Medina - punktem zwrotnym w intensywnym rozwoju placówek rehabilitacyjnych w Polsce.
Ofiarami epidemii padło ponad 6 tys. osób, głównie dzieci.
Utworzono wiele zakładów leczniczo - wychowawczych, które stały się zalążkami specjalistycznych ośrodków rehabilitacyjnych.
1959 rok
Rehabilitacja została uznana za odrębną, dwustopniową specjalność kliniczną dla lekarzy.
Specjalistami krajowymi po prof. W. Dedze byli kolejno:
prof. Jan Haftek, prof. Kazimiera Milanowska, prof. Andrzej Kwolek i prof. Jerzy Kiwerski.
1960 rok
W Poznaniu została utworzona Katedra Medycyny Rehabilitacyjnej.
Kierownikiem mianowano doc. dr J. Tomaszewską.
Powstało Polskie Towarzystwo Walki z Kalectwem, którego pierwszym prezesem został prof. W. Dega.
1969 rok
Zatwierdzone zostały wytyczne rozwoju rehabilitacji w Polsce przez Ministerstwo Zdrowia i Opieki Społecznej.
Wytyczne te opracowała Komisja Rehabilitacji Rady Naukowej pod kierunkiem prof. W. Degi.
1989 rok
Utworzono Polskie Towarzystwo Rehabilitacji.
Pierwszym prezesem został prof. Jan Haftek.
Towarzystwo ma charakter naukowy, organizuje sympozja, kongresy, wydaje własne pismo „Postępy Rehabilitacji”.