HISTORIA REHABILITACJI
Literatura:
M Migała - Wybrane zagadnienia z historii rozwoju rehabilitacji i fizjoterapii
J. Orzech - Rozwój technik i metod fizjoterapii w okresie od 1801 do 2001 r.
J. Orzech - Rozwój koncepcji technik i metod fizjoterapii
Pojęcia: rehabilitacja, fizjoterapia, kinezyterapia
Najstarszą metodą rehabilitacji jest masaż.
Rehabilitacja jako pierwsza została zastosowana w ortopedii.
Kultura fizyczna - ogólne pojęcie sposobu życia społeczeństwa uwzględniając aktywność
fizyczną, sport.
Wychowanie fizyczne - kształcenie prawidłowego rozwoju nawyków ruchowych jednego
organizmu. Odnosi się przede wszystkim do dzieci i młodzieży.
W każdej lekcji wychowania fizycznego powinny się znajdować elementy korekcji. W związku z tym gimnastyka korekcyjna składa się na wychowanie fizyczne.
Pojęcia: sprawność fizyczna, ćwiczenia fizyczne, trening, musztra, gimnastyka
Okresy rozwoju rehabilitacji:
„zaranie dziejów” - praczłowiek
regiony starożytnej cywilizacji (Egipt, Chiny, Indie)
starożytna Grecja i Rzym
średniowiecze
odrodzenie (renesans)
okres po 1800 roku
REGIONY STAROŻYTNEJ CYWILIZACJI
CHINY (Państwo Środka), JAPONIA
5000 - 3000 l.p.n.e.
„turnieje zdrowotne”
1200 l.p.n.e.
ćwiczenia fizyczne - taniec, piłka nożna, strzelanie z łuku
ćwiczenia oddechowe, relaks
System TAJ-TSY
ćwiczenia terapeutyczne - określone natężenie, kolejność, rytmika
System SZENGA
dla ludzi starszych, pozycje - siedząca i leżąca
połączenie z masażem i akupunkturą
INDIE
3000 l.p.n.e.
ćwiczenia fizyczne i czystość
Księgi WEDY
lecznicza wartość ruchu w zależności od wieku i stanu zdrowia
System JOGA
wprowadzona koncentracja, medytacja i specjalne ćwiczenia oddechowe
Joga to owoc ducha i filozofii hinduskiej.
Inne pojęcie i odrębność medycyny hinduskiej i chińskiej.
EGIPT
leczenie prowadzą kapłani
kąpiele, ćwiczenia, zioła, maści i RELIGIA!!!
Stosowano kule (?!)
(hieroglif na grobowcu)
GRECJA
pionier ASKLEPIOS - w wielu chorobach zalecał ćwiczenia, kąpiele, masaże
ojciec naukowej medycyny - HIPOKRATES
klimat, woda, ćwiczenia fizyczne
próba usystematyzowania ćwiczeń
obuwie korygujące wady stopy
odłączył medycynę od religii
opieka nad dziećmi i kobietami ciężarnymi
zalecał troskę o chorego
obserwował chorego, wyciągał logiczne i mądre wnioski
„Cała wiedza medyczna ma dwa potężne słupy, na których się wspiera. Są nimi ćwiczenia gimnastyczne i dietetyka”
Hipokrates
RZYM
filozofie: Platon, Arystoteles
przejmują tradycje Grecji
GALEN (II w.n.e.)
badał, eksperymentował
dokładnie poznał anatomię - mięśnie, stawy, kości
wprowadził nazwy - skolioza, kifoza, lordoza
dzieło „O zachowaniu zdrowia”
ćwiczenia szybkie, mocne, gwałtowne
ćwiczenia wolne i z ciężarkami
gimnastyka
właściwa (zdrowotna)
wojskowa (wojenna)
atletyczna (sportowa)
„Największy wpływ na zdrowie człowieka ma gimnastyka, bowiem ruch jest warunkiem życia”
Galen
„Najlepszym lekarzem jest ten, który jest zarazem nauczycielem gimnastyki”
Galen
ŚREDNIOWIECZE
dno!!!
religia - opieka nad chorymi
- szpitale
- intensywna opieka w okresach epidemii
lekarze bizantyjscy przejęli wiedzę i tradycje Greków
AVICENNA - Arab - poleca ruch w leczeniu, w zależności od wieku, ogólnej sprawności i od choroby
W średniowieczu wynaleziono prototyp protez (drewniane). Takie protezy robiono do XX wieku jako wstępne, zastępcze protezy przed ostatecznym zaprotegowaniem. Te wstępne protezy kształtowały kikut. Protezy zastępcze robiono w latach 60 - 70 - 80 - tych z gipsu.
Pylon - proteza zastępcza - nazwa pochodzi z języka angielskiego
ODRODZENIE (= RENESANS)
AMBROŻY PARE (1510 - 1590)
chirurg i ortopeda
ćwiczenia gimnastyczne dobrane (!!!) do stanu po zabiegu operacyjnym
masaż
aparaty ortopedyczne, protezy, obuwie
FRANCIS GLISSON (1597 - 1677)
Ruch jako metoda leczenia w zniekształceniach klatki piersiowej
Ukazały się książki o gimnastyce
1553 r. - CHRISTOBAL MENDEZ
„Książka o gimnastyce i jej leczniczym wpływie”
leczenie starszych i kalekich
1569 r. - MERCULIARE
„O sztuce gimnastycznej”
encyklopedia ćwiczeń fizycznych
3 typy gimnastyki - właściwa (lecznicza)
- wojskowa
- atletyczna
gimnastyka lekarska - profilaktyka
- leczenie
zasada stopniowania trudności
różnorodne ćwiczenia
W Polsce:
„coś” dzieje się na dworze królewskim
WOJCIECH OCZKO (lekarz Stefana Batorego)
ogólne zalecenia do stosowania ruchu - biegi, skoki, jazda konna
STEFAN PETRYCY (1556 - 1626)
wychowanie fizyczne dzieci
gimnastyka dla: - zdrowia
- usprawnienia fizycznego
- służby wojskowej
- dorodności osoby
CLEMENT TISSOT
„Gimnastyka medyczna i chirurgiczna” (1780)
ćwiczenia : - lecznicze
- korektywne
- profilaktyczne w wadach klatki piersiowej
„Ruch jest w stanie zastąpić prawie każdy lek, ale wszystkie leki razem wzięte nie zastąpią ruchu”
W. Oczko
STANISŁAW KONARSKI (1700 - 1773)
„Szkoła Rycerska”
KOMISJA EDUKACJI NARODOWEJ
Rola i znaczenie wychowania fizycznego
Do tej pory gimnastyką i wychowaniem fizycznym zajmowali się lekarze, medycy.
OKRES PO 1800 r.
JOHANN GUTS - MUTH
absolwent studiów teologicznych
nauczyciel
główne dzieło „Gimnastyka dla młodzieży”
podział ćwiczeń cielesnych według kryteriów anatomiczno - fizjologicznych
ruch naturalny, praktycznie użyteczny, głównie - ruchy „lekkoatletyczne”
ćwiczenia: - skok na odległość o tyczce i bez
- biegi i skok towarzyski
- rzut kamieniem, dyskiem, oszczepem, strzelanie z łuku
- wszystkie rodzaje zapasów
- wspinaczka po drabinie, linach
- trzymanie równowagi
- pędzenie obręczy i inne młodzieńcze zabawy
- kąpiel i pływanie
PER HENRIK LING (przełom XVIII - XIX w.)
Szwed
pedagog, poeta, znawca sztuki
zauważył wpływ ćwiczeń I treningu na swoje zdrowie i sylwetkę
1813 r. - nauczyciel gimnastyki w Królewskiej Akademii Wojskowej w utworzonym przez siebie Centralnym Instytucie Gimnastycznym
uważany za twórcę szwedzkiego systemu wychowania fizycznego, ale bardziej za twórcę podstaw rozwoju rehabilitacji ruchowej
ćwiczenia miały być:
- zgodne z anatomią i fizjologią
- 3 grupy: aktywne, pasywne, oporowe
w 1831 r. został członkiem Szwedzkiego Towarzystwa Lekarskiego
HJALMER LING (syn Henryka Linga)
wprowadził gimnastykę leczniczą do szkół
stworzył podstawy do gimnastyki wyrównawczej i korektywnej
opracował wzory osnów lekcyjnych
zaprojektował salę gimnastyczną
METODA SCHEREBERA
lekarz, Niemiec
zasady leczniczych ćwiczeń gimnastycznych i pomocy wykonywanych, dla każdego ćwiczenia
dla każdego potrzeba ruchu
METODA GUSTAWA ZANDERA - mechanoterapia
lekarz, Szwed
zasady, metody i stopniowe obciążanie, pomiar siły mięśni, dobieranie obciążenia, ilość powtórzeń, postrzeganie higieny
METODA B. FROMMA
lekarz, Niemiec
korygował wady kręgosłupa
METODA KLAPPA
lekarz, Niemiec
czworakowanie - korekcja kręgosłupa, nadmierna lordoza
METODA P.N.F (Kabat - Kaiser)
Proprioceptywne nerwowo - mięśniowe torowanie
METODA PETO
porażenia mózgowe
dzieci przedszkolne
metoda węgierska
METODA KENNY
australijska pielęgniarka
choroba Heinego - Medina (zapalenie rogów przednich rdzenia kręgowego)
METODA BOBATH
fizjoterapeutka Berta Bobach, Anglia
mąż - neurolog dziecięcy
1944 r.
hamowanie odruchów patologicznych, normalizacja napięcia mięśniowego, wyrabianie prawidłowych odruchów postawy
Formalno - prawne wprowadzenie określenia - REHABILITACJA
1918 r. (po I wojnie światowej), Douglas C. McMurtie, dyrektor Instytutu Czerwonego Krzyża dla Inwalidów w Nowym Jorku, utworzył Szkołę Reedukacji i Rehabilitacji Inwalidów Wojennych
w senacie w USA - ustawa o zawodowej rehabilitacji żołnierzy i marynarzy
powstaje Federalne Biuro Zawodowej Rehabilitacji
1925 r. - Rada Terapii Fizycznej
1932 r. - ukazał się pierwszy podręcznik rehabilitacji - „Podręcznik fizycznej terapii”
po II wojnie światowej - dynamiczny rozwój rehabilitacji
1947 r. - Szpital Bellevue w Nowym Jorku
- Wydział Rehabilitacji i Medycyny Fizykalnej
- 80 łóżek
- ordynator - dr Howard Rusk
ROSJA (ówczesne ZSRR)
1925 r. - ćwiczenia fizyczne w sanatoriach i uzdrowiskach
1928 r. - Moskiewski Instytut Kultury Fizycznej, a w nim
- Katedra Gimnastyki Leczniczej
w Rosji Lizarow wymyślił metodę wydłużania kości
ROZWÓJ REHABILITACJI W POLSCE PO 1800 r.
1837 r. - Kraków
ortopeda Ludwik Bierkowski
Zakład Gimnastyczno - Ortopedyczny (podobne zakłady w Poznaniu i w Warszawie)
1892 r. - Warszawa
Helena Kuczalska
Zakład Gimnastyki Szwedzkiej (podobne zakłady w Krakowie i we Lwowie)
1906 r. Warszawa
Helena Kuczalska
Szkoła Gimnastyki Zdrowotnej i Leczniczej oraz Kurs Masażu
po I wojnie światowej ogólna uwaga na:
wady postawy
boczne skrzywienie kręgosłupa
szczególne zainteresowanie tym problemem przejawiał od początku swojej działalności lekarskiej prof. Wiktor Dega
1925/26 r. - lektorat z gimnastyki leczniczej i masażu na III roku Wyższej Uczelni Wychowania Fizycznego w Poznaniu
1930 r. - I kurs Gimnastyki wyrównawczej
oddziały chirurgii i ortopedii w szpitalach w Poznaniu, Warszawie i Bydgoszczy - gimnastyka lecznicza to jeden z „głównych środków terapeutycznych”
po II wojnie światowej - Poznań - Klinika Ortopedyczna AM
1950 r, Krajowy Specjalista ds. Rehabilitacji
1960 r. - Katedra Medycyny Rehabilitacyjnej - Poznań
1961 r. - Katedra Medycyny Rehabilitacyjnej w Warszawie (STOCER - Konstancin)
WROCŁAW
dr Z. Krynicki, mgr K. Sroczyńska
Miejsce i rola fizjoterapeuty w zespole rehabilitacji
Rozwój zawodowy
I OKRES
mgr w.f. pracujący w rehabilitacji
adaptacja w zespole lekarskim (ubranie - fartuch)
adaptacja do warunków pracy w jednostkach Służby Zdrowia
NAUKA (!!) - magister w.f. musiał się uczyć
nazewnictwo
jednostki chorobowe
patologia i patomechanika
ciągłe szkolenie się
zapoznawanie się z zupełnie nowym określeniem - „zaopatrzenie ortopedyczne”
II OKRES
instruktor gimnastyki leczniczej
stabilizacja zawodowa
pewność i umiejętność w stosowaniu gimnastyki
nowe metody postępowania (dobór ćwiczeń i metod ich stosowania dla osób niepełnosprawnych) - instruktorom tym nie wolno było wykonywać żadnych zabiegów fizjoterapeutycznych
rehabilitacja ruchowa
publikacje i doniesienia naukowe
kursy doskonalące, szkolenia, zjazdy naukowe
III OKRES
partnerstwo w procesie rehabilitacji
rozwój naukowy - doktoraty, habilitacje
specjalizacja
samodzielność i odpowiedzialność zawodowa
stabilizacja prawna