REHABILITACJA I FIZJOTERAPIA
RYS HISTORYCZNY

Historia rehabilitacji i
fizjoterapii

Historia koncepcji
rehabilitacji

Historia fizykoterapii
Historia masażu
Historia fizjoterapii klinicznej

Historia koncepcji
rehabilitacji Starożytność

Kształtowaniu wiedzy ortopedycznej sprzyjały

choroby narządu ruchu, trapiące człowieka od zarania

dziejów.
Szczątki człowieka neandertalskiego, który

przemierzył Europę, Afrykę i Bliski Wschód w

ostatnim okresie lodowcowym, wykazują zmiany

gośćcowe układu kostnego oraz zmiany typu

zapalnego.
w odkopywanych szkieletach znajdujemy zmiany

nowotworowe, zapalne, wrodzone, pourazowe i in.
Wykopaliska w Wielkopolsce (w dolinie Warty i

Baryczy) ujawniły szkielety ze śladami działania

rozwiniętej sztuki chirurgicznej. Ustalono, że już w

okresie neolitu na tym terenie potrafiono nastawiać

złamania kości i uzyskiwać ich zrost. Wykonywano

trepanacje czaszki najbardziej prymitywnymi

kamiennymi narzędziami .

Historia koncepcji
rehabilitacji Starożytność

Rehabilitacja jest prawie tak stara jak ludzkość.

Zasady i metody stosowane obecnie w leczeniu

usprawniającym mają wiekowe tradycje. W

czasach współczesnych, w których podziwiamy

wspaniale osiągnięcia naukowe, zwłaszcza w

dziedzinie techniki, często zapomina się o tym,

że na całokształt tych osiągnięć składa się

doświadczenie lat, a nawet wieków.
Rehabilitacja w swym obecnym ujęciu i formie

organizacyjnej stanowi niewątpliwie nowy

kierunek działania i postępowania w dziedzinie

ochrony zdrowia oraz rozwijania i utrzymywania

jak najlepszej sprawności fizycznej człowieka.

Historia koncepcji
rehabilitacji Starożytność

Osoby okaleczone, niepełnosprawne stanowiły ciężar dla

reszty społeczności, w zasadzie nie miały szans na

przetrwanie. Czasami tolerowano zasłużonych, starszych

przedstawicieli plemion.
Początkowo nie zajmowano się również leczeniem

wrodzonych wad ciała, a ułomne noworodki porzucano lub

skazywano na śmierć (Grecja — góry Tajgetu, Rzym — Skała

Tarpejska).
W tym czasie, kiedy człowiek pierwotny zaczął pocierać dwa

kawałki kamienia o siebie w celu wywołania ognia, odkryto

również, że przymocowanie do zranionej kończyny kawałka

drewna przynosi ulgę i łagodzi ból.
Później próbowano jedynie leczyć nabyte wady kośćca, i to z

pełnym zrozumieniem celowości podejmowanych zabiegów.
2380 rok p.n.e. – najwcześniejsze dane odnośnie używania

drewnianych kul (rzeźba pochodząca z egipskiego grobowca).
W Royal College ot Surgeons w Londynie można dzisiaj

oglądać drewnianą nogę, wykonaną 300 lat p.n.e.

Historia koncepcji
rehabilitacji Starożytność

Od najdawniejszych czasów
wiedziano jednak, iż ruch i
ćwiczenia fizyczne wpływają
korzystnie na rozwój i sprawność
całego organizmu ludzkiego. W
czasach starożytnych leczenie
usprawniające zajmowało
czołowe miejsce w medycynie.

Historia koncepcji
rehabilitacji Starożytność

W starożytnym Egipcie unieruchamiano

złamane kończyny tkaninami przesyconymi

żywicą, woskiem, mąką i bliżej nie znanymi

substancjami, posiadającymi właściwości

twardnienia.
Lekarze arabscy, jak dowiadujemy się z

zapisków słynnego ich przedstawiciela —

Rhazesa, stosowali opatrunki składające się

z wapna i białka jaj, które po wyschnięciu

stawały się twarde jak kamień.
Wiadomości dotyczące leczenia złamań kości

zawarte są w papirusie Edwina Smitha.

Historia koncepcji
rehabilitacji Starożytność

Medycyna grecka i rzymska opierała się w

dużej mierze na leczeniu ćwiczeniami

fizycznymi i ruchem.
Dioskurydes, wojskowy lekarz grecki,

odróżniał złamania proste od powikłanych i

określał czas potrzebny na uzyskanie zrostu

złamanej kości.
Medycyna grecka opierała się w dużej mierze

na kinezyterapii.
Empedokles — lekarz grecki — stosował w

leczeniu dużo ćwiczeń oddechowych.
Diokles z Karystos (IV w. p.n.e.) w swojej

książce o higienie zaleca dużo ćwiczeń i ruchu.

Historia koncepcji
rehabilitacji Starożytność

Hipokrates (ok. 460-377 p.n.e.) opisuje wiele

zniekształceń ciała ludzkiego. Podaje wytyczne

zarówno co do zapobiegania, jak i leczenia

zniekształceń cała.
W dziełach Hipokratesa można znaleźć opisy i

rysunki prymitywnych protez, aparatów

ortopedycznych i obuwia do korygowania wad

wrodzonych kończyn dolnych (stopa końsko-

szpotawa, stopa wydrążona itd.)

„(...) przymocowuje się podeszwę zrobioną z niezbyt twardej skóry lub z ołowiu,

ale nie przykłada się jej do skóry (...), bandażami owija się kończynę w ten

sposób, by ją ustawić w pozycji w której ma być unieruchomiona; różne

postacie zniekształceń wymagają różnych pozycji unieruchomienia. Mały

bucik wykonany ze skóry zakłada się na bandaże. Bucik ma kształt

chińskiego pantofla (...). Na tym polega leczenie i sposób ten nie wymaga

ani nacinania, ani przypalania czy stosowania innych środków, gdyż w tego

rodzaju schorzeniu leczenie przebiega szybciej, niż się przypuszcza.

Jednakże do całkowitego wyzdrowienia dochodzi późno i dopiero aż nastąpi

zakończenie procesów rozwojowych ciała, jeśli zaś chodzi o obuwie, to

najodpowiedniejsze są trzewiki na koturnach, które wzięły swą nazwę od

tego, że używa się ich do chodzenia po błocie, jeżeli chodzi o ten rodzaj

obuwia to nie poddaje się on stopie, lecz na odwrót (...)"

Historia koncepcji
rehabilitacji Starożytność

Hipokrates wprowadził leczenie wyciągiem zarówno w

złamaniach kończyn i zwichnięciach stawów, jak i w

leczeniu bocznych skrzywień kręgosłupa. W złamaniach

zalecał unieruchomienie w łupkach, a następnie

zakładanie bandaży przesyconych krochmalem i

woskiem. Po kilku dniach, gdy obrzęk mijał, opatrunek

był zmieniany. Zalecał też stosowanie ćwiczeń mających

zapobiec następstwom unieruchomienia i zwracał uwagę

na dobroczynny wpływ tych ćwiczeń.
W dziele „O chirurgii” Hipokrates podaje, że:

„ćwiczenia wzmacniają,

a nieczynność osłabia ciało”

Na tej maksymie opiera się cała dzisiejsza

rehabilitacja.

Historia koncepcji
rehabilitacji Starożytność

Znaczenie gimnastyki leczniczej podkreślał też

Celsus (I w. n.e.).
Seranus (II w. p.n.e.) wskazywał na związek

przedwczesnego rozpoczynania chodzenia przez

dzieci z występowaniem skrzywień kręgosłupa.
Claudius Galen – sławny przedstawiciel szkoły

aleksandryjskiej (130-199 n.e.) – pisał na temat ruchu

i pozytywnego wpływu ćwiczeń na prawidłowy rozwój

człowieka. W dziele Ars parva systematyzuje wady

postawy i wprowadza przetrwałe do dziś terminy, jak

scoliosis, kyphosis, lordosis itp.
Calius Aurelianus (210 n.e.) podaje wskazówki co

do prowadzenia ćwiczeń biernych w przypadkach

porażeń.
W III w. n.e. działa Antyllus, który wprowadza

metodę podskórnego przecinania ścięgien i torebek

stawowych w zwalczaniu przykurczów stawowych

oraz konstruuje szyny stabilizujące porażone

kończyny.

Historia koncepcji
rehabilitacji Starożytność

Dobroczynny wpływ ruchu i ćwiczeń na

zdrowie człowieka znany był także w

dawnej kulturze chińskiej i japońskiej.
Tokuhon-Nagata uczony i filozof, zwany

japońskim Hipokratesem, zajmował się

przede wszystkim badaniami nad wpływem

ruchu i ćwiczeń na zdrowie i siłę człowieka.
Cesarz chiński Hoang-Ti w roku 2698

p.n.e. urządzał turnieje zdrowotne, w skład

których wchodziły ćwiczenia wolne,

kształtujące i dużo ćwiczeń oddechowych.

Historia koncepcji
rehabilitacji
Średniowiecze

Potępianie wszystkiego co wiąże się z kultem ciała.

Polecano umartwianie się. Zniekształcenia ciała i

choroby uważane były za dopust boży, karę za grzechy
Rozwój chrześcijaństwa przyczynił się do powstawania

zakładów opiekuńczych dla kalek i chorych przewlekle

lub choroby zakaźne.
W r. 1215 IV synod laterański zabrania diakonom,

subdiakonom i kapłanom wykonywania praktyki

chirurgicznej, jeśli przejawia się ona w przyżeganiu i

zadawaniu ran.
Podobne zakazy spotkać można w zarządzeniach

władz kościelnych na ziemiach polskich. Przykładem

tego jest zakaz wydany na synodzie diecezji

chełmińskiej, odbytym w 1583 r.

„Chirurgia jest owa część sztuki lekarskiej, która uczy

zaradzać chorobom zewnętrznym za pośrednictwem

operacyji ręcznej"

Historia koncepcji
rehabilitacji
Średniowiecze

W XIII wieku wynaleziono proch. Odtąd

mogły walczyć ze sobą cale armie

zamiast pojedynczych oddziałów i liczba

rannych znacznie wzrosła.
Powstało zagadnienie leczenia rannych w

celu utrzymania zdolności bojowej armii.
Ciągły wzrost liczby kalek wojennych

spowodował ponowne zainteresowanie

osobami niepełnosprawnymi.
Od tego czasu wojna i jej skutki była

najsilniejszym bodźcem wpływającym na

rozwój rehabilitacji.

Historia koncepcji
rehabilitacji
XVI wiek

Od początku XVI wieku wielkie zasługi na polu rehabilitacji

medycznej ma Ambroży Parè – cyrulik wojsk francuskich

(podwiązywanie naczyń po amputacjach kończyn,

rehabilitacja i protezowanie chorych po amputacjach).
Wymyślał wiele protez i urządzeń ułatwiających życie po

utracie jakiejś części ciała, które według jego wzorów

wykonywali z metalu najlepsi kowale i płatnerze.
Jednocześnie prowadził z chorymi ćwiczenia fizyczne, dzięki

którym chorzy zdobywali umiejętności używania protez.
Poza tym Parè wprowadza wiele innych urządzeń, jak

zrobione ze złota i srebra lub sztywnego płótna nosy,

sztuczne zęby, metalowe gorsety dla osób z wadami

kręgosłupa, szyny unieruchamiające kończyny i ułatwiające

chodzenie oraz różne typy obuwia dla zniekształconych

stóp.
Parę był lekarzem społecznikiem. Leczył zarówno biednych,

jak i bogatych; głównym celem jego działalności było

przywrócenie choremu zdrowia i uczynienie go szczęśliwym

i czynnym.
Działalność Ambrożego Parè to zapowiedź narodzin nauk

społecznych i rehabilitacji w szerokim tego słowa znaczeniu.

Historia koncepcji
rehabilitacji
XVI/XVII wiek

W XVI i XVII wieku zaczęto interesować się budową

ciała, wróciło również zainteresowanie ćwiczeniami

gimnastycznymi jako środkiem leczniczym.
W XVII wieku pomoc ubogim i niepełnosprawnym

weszła w skład obowiązków władz publicznych.
Wincenty z Paulo tworzy zakład dla dzieci kalekich.
W 1741 we Francji Nickolas Andre z Lyonu wydaje

książkę pt. „Ortopedia”: orthos – prosty, paidios –

dziecko, czyli nauczanie sposobów zapobiegania i

leczenia ułomności u dzieci.
W Anglii Francis Glisson (1597-1677), anatom i

fizjolog, propagował ćwiczenia fizyczne przy leczeniu

schorzeń kręgosłupa i zniekształceń klatki piersiowej.

Wprowadził urządzenie, które stosuje się po dzień dzi

siejszy, do wyciągu mięśni i kręgów szyjnych przy ich

zmianach chorobowych – nazywane pętlą Glissona.

Historia koncepcji
rehabilitacji
XVIII/XIX wiek

W XVIII i XIX wieku w wielu krajach wprowadza się

ćwiczenia fizyczne jako środek terapeutyczny.
Za twórcę gimnastyki leczniczej jest uważany Szwed,

Henryk Ling (1776-1839). Ćwiczenia lecznicze

Linga, określane mianem gimnastyki szwedzkiej, są

stosowane do dziś. System Linga opiera się na

ćwiczeniach czynnych, które uważał za podstawowe

ćwiczenia kształtujące. Ćwiczenia lecznicze w

systemie Linga prowadzone są przez kinezyterapeutę

z pełną jego pomocą i współudziałem. Ling opracował

ćwiczenia lecznicze i podał sposób ich prowadzenia

przede wszystkim dla osób z wadami postawy,

zniekształceniami kręgosłupa i innymi schorzeniami

narządów ruchu. Jego też zasługą jest wyszkolenie

pierwszych fachowców z zakresu kinezyterapii w

Centralnym Instytucie Gimnastyki w Sztokholmie.

Historia koncepcji
rehabilitacji
XVIII/XIX wiek

Nieco później, również Szwed, Gustaw Zander

(1835—1920) wprowadza ćwiczenia z pomocą

specjalnych aparatów i maszyn. Aparaty te

dotychczas jeszcze spotyka się w pewnych ośrodkach

rehabilitacyjnych — w Polsce stosuje się je w

niektórych uzdrowiskach.
Leczenie usprawniające wprowadzono dość wcześnie

w psychiatrii. W roku 1798 Philippe Pinel uwalnia

psychicznie chorych z kajdan i traktuje ich jak innych

chorych. Terapia zajęciowa jako środek leczniczy i

usprawniający zostaje zastosowana po raz pierwszy

w psychiatrii. Pinel stwierdza, że bodźce w postaci

ruchu i ćwiczeń powodują u psychicznie chorych

zwiększenie poprawnej aktywności; stają się oni

czynni, pilni i metodyczni. Połączone z pracą lub

rozrywką zajęcia powstrzymują tych chorych od

bezsensownego chodzenia, dają zdrowe zmęczenie i

ożywczy sen.

Historia koncepcji
rehabilitacji
Początek rehabilitacji w
Polsce

W Polsce historia rehabilitacji sięga XVI wieku,

kiedy to nadworny lekarz Stefana Batorego,

Wojciech Oczko, wzorując się na C. Galenie,

propaguje leczenie ruchem. Rozwój rehabilitacji

w naszym kraju łączy się ściśle z powstaniem i

rozwojem ortopedii oraz organizacją zakładów

gimnastyczno-ortopedycznych.
Inicjatorem rehabilitacji ruchowej w Polsce był

chirurg Ludwik Bierkowski (1801-1860). W

1837 r. w Krakowie zorganizował on zakład

gimnastyczno-ortopedyczny, w którym prowadził

gimnastykę leczniczą. W Warszawie, w 1892 r.,

został otwarty Zakład Gimnastyki Inwalidzkiej.
Teofil Matecki – utworzył podobny zakład w

Poznaniu.
Ireneusz Zabłudowksi – opracował zasady

mechanoterapii.

okres

dynamicznego

rozwoju

rehabilitacji

Historia koncepcji
rehabilitacji
XX wiek

Pojęcie REHABILITACJA

Po pierwszej wojnie światowej celem

rehabilitacji było przywrócenie osobom

dotkniętym kalectwem możliwie dużo z

utraconych sprawności, aby mogły one

podjąć czynności zawodowe. Była to

zwłaszcza rehabilitacja zawodowa.

Rehabilitacją określano przywrócenie

potrzebującym najpełniejszej, jak to

tylko możliwe, fizycznej, psychicznej,

społecznej, a przede wszystkim

zawodowej i ekonomicznej,

przydatności w rodzinie i

społeczeństwie.

Pojęcie REHABILITACJA

Zostało oficjalnie określone i wprowadzone po raz

pierwszy w 1918 r.
Użył je Douglas C. McMurtie, dyrektor Instytutu

Czerwonego Krzyża dla Inwalidów w Nowym Jorku,

kiedy opisywał eksperymentalną szkołę reedukacji i

rehabilitacji inwalidów wojennych.
W tym samym roku zniesiono w Senacie Stanów

Zjednoczonych ustawę o zawodowej rehabilitacji

żołnierzy i marynarzy. Nieco później założono w

Nowym Jorku Federalne Biuro Zawodowej

Rehabilitacji, określając rehabilitację jako:

„przywracanie potrzebującym najpełniejszej, jak tylko

można, fizycznej, psychicznej, społecznej, zawodowej

i ekonomicznej przydatności.”

Od tego czasu zaczęto używać terminu rehabilitacja

w dzisiejszym znaczeniu tego słowa .

Pojęcie REHABILITACJA

Jest to złożony proces mający na celu

umożliwienie osobie kalekiej optymalnego

poziomu funkcjonowania fizycznego,

umysłowego i społecznego. Procesowi temu

powinno towarzyszyć wyposażenie danej osoby

w środki umożliwiające przystosowanie się

dożycia w nowych warunkach.
termin wywodzi się z łaciny
habere – mieć, posiadać;
habilis – zdatny, zręczny, sprawny;
habilitas – zdatność, przydatność, sprawność;
habitus – zespół charakterystycznych właściwości

składających na sposób zachowania, wygląd i

działanie;
habilitacja – wykształcenie optymalnych nawyków i

umiejętności składających się na sposób życia;
przedrostek re- oznacza ponownie.

Początek XX wieku

Paul Pastur (1866 - 1938)

społecznik,

prawnik z Belgii.
Jeszcze przed I wojną światową

przekonał władze miasta Charlerois, że

taniej będzie uczyć inwalidów zawodu,

niż umieszczać ich w zakładach

opiekuńczych.
Po wybuchu I wojny światowej wyjechał

do Lyonu, gdzie zorganizował podobną

placówkę dla inwalidów wojennych.
Ruch ten rozszerzył się następnie

w Europie i USA.

Po II wojnie światowej

Szczególnie szybki rozwój rehabilitacji w Polsce i

na świecie datuje się na lata po II wojnie

światowej. Olbrzymia liczba kalek – ofiar wojny –

ludzi w różnym wieku, wymagała podjęcia

działań na rzecz przywrócenia tych osób

społeczeństwu.
Z czasem rozwój metod rehabilitacyjnych

umożliwił objęcie rehabilitacją także chorych i

niepełnosprawnych. Rehabilitacja została

uznana za główny czynnik zmniejszający stopień

kalectwa i liczbę osób niezdolnych do pracy oraz

przyspieszający powrót do zdrowia. Zaczęto

patrzeć na rehabilitację w aspekcie medycznym,

społecznym i zawodowym.

Twórcy współczesnej
rehabilitacji

Howard Rusk (1901-1989)

obok prof. Degi

uważany jest za twórcę współczesnej

rehabilitacji.
W Stanach Zjednoczonych Ameryki Płn.

wszechstronny rozwój rehabilitacji łączy się z

rokiem 1947, kiedy to w Szpitalu Bellevue w

Nowym Jorku powstaje 80-łóżkowy ośrodek —

Wydział Rehabilitacji i Medycyny Fizykalnej

pod kierunkiem dr. Howarda Ruska.
Dzięki dużemu doświadczeniu w rehabilitacji,

zdobytemu w czasie wojny, dr H. Rusk

nakreśla program rehabilitacji, który opiera się

na filozofii zawartej w jego słowach

„... rehabilitacja rozciąga się na okres zawarty między

łóżkiem chorego a jego warsztatem pracy. Opieramy

się raczej na pozostałych zdolnościach chorego nie jego

niezdolnościach i uczymy, jak żyć i pracować przy tym,

co mu pozostało...".

Twórcy współczesnej
rehabilitacji

Elizabeth Kenny (1880 - 1952)

Australijska pielęgniarka,

opracowała innowacyjną metodę

leczenia usprawniającego chorych

po poliomyelitis z porażeniami.
Opracowała dokładnie technikę

wykonywania ćwiczeń biernych,

stymulacji, ćwiczeń redresyjnych,

reedukacji oraz sposób nauki

chodzenia w przypadkach porażeń

wiotkich.

Twórcy współczesnej
rehabilitacji

Heinrich Sebastian Frenkel

Szwajcar, opracował ćwiczenia
lecznicze dla chorych z ataksją i
niedowładami spastycznymi.
Metoda tych ćwiczeń polegała na
częstym powtarzaniu tego
samego ruchu, przy skupieniu i
uwadze ze strony pacjenta.

Rudolf Klapp (1873 – 1949)

Profesor chirurgii Uniwersytetu w
Berlinie.
Opracował nową metodę
leczenia skolioz idiopatycznych -
wprowadził ćwiczenia w
pozycjach niskich (czworonożnej
i w czołganiu).

Twórcy współczesnej
rehabilitacji

Twórcy współczesnej
rehabilitacji

Metoda proprioreceptywnej nerwowo –
mięśniowej reedukacji (PNF)

Została opracowana w roku 1951 w
Kalifornii w Instytucie Kabat – Kaiser.
Pionierami i twórcami tej metody byli
dr Herman Kabat - neurofizjolog i
wybitny fachowiec na polu
biomechaniki oraz Margaret Knott.

Metoda NDT - Bobath
Twórcami tej koncepcji byli bracia, dr
Berta i Karel Bobath - Czesi
mieszkający w Londynie.
Metoda NDT-Bobath została stworzona w
latach 40 XX wieku. Od tego czasu jest
stosowana na całym świecie, zarówno
dla dzieci jak i dorosłych.
Jest to metoda o charakterze
neurorozwojowym.

Twórcy współczesnej
rehabilitacji

okres

dynamicznego

rozwoju

rehabilitacji

Rozwój rehabilitacji w
Polsce
XX wiek

XIX / XX wiek

Tomasz Drobnik (1858 - 1901)
stworzył podstawy leczenia
porażeń wiotkich u dzieci,
opracował metody przeszczepów
mięśni zdrowych w miejscu
porażonych.
1866 r – dzieło J.B. Wagnera
„Gimnastyka domowa”.

1901 rok

A. M. Gabryszewski, docent
chirurgii i ortopedii, otwiera we
Lwowie zakład ortopedyczny,
wyposażony w urządzenia
zanderowskie do ćwiczeń.

1906 rok

Helena Kuczalska otwiera w
Warszawie szkołę gimnastyki
zdrowotnej i leczniczej oraz kurs
masażu.
Kształcono tu pierwszych
fachowców w dziedzinie
kinezyterapii w Polsce.

1913 rok

Oddany do użytku zostaje
poznański Zakład Ortopedyczny
im. B. S. Gąsiorowskich.
Kierownik tego zakładu, prof. I.
Wierzejewski, był zwolennikiem
gimnastyki leczniczej Linga.

Po I wojnie światowej

Po I wojnie światowej za bardzo ważny

problem w dziedzinie kinezyterapii

uznano leczenie zaburzeń narządu

ruchu u dzieci i młodzieży.
W wielu miastach Polski powstały

zespoły gimnastyki wyrównawczej dla

dzieci z wadami postawy i bocznymi

skrzywieniami kręgosłupa.
W Poznaniu organizował je i prowadził

ortopeda Wiktor Dega.

Twórcy współczesnej
rehabilitacji

Ojcem i pionierem polskiej rehabilitacji jest

prof. Wiktor Dega (1896-1995), chirurg

ortopeda, który w 1950 r. został krajowym

specjalistą do spraw rehabilitacji. Jego

POLSKA SZKOŁA REHABILITACJI cieszy się

szacunkiem na całym świecie. Uznaje ona

rehabilitację za integralną część

podstawowego leczenia i wymaga od niej

takich cech, jak: wczesność

zapoczątkowania, powszechność,

kompleksowość i ciągłość.
Rehabilitacja powinna być dostępna dla

każdego, kto jej potrzebuje, rozpoznawana

bardzo wcześnie i obejmować wszystkie

aspekty: kliniczne, zawodowe i społeczne.

Polska Szkoła Rehabilitacji

Wczesność zapoczątkowania – im wcześniej

rozpocznie się proces rehabilitacji, tym lepszych

efektów należy się spodziewać.
Powszechność – rehabilitacja jest dostępna dla

wszystkich, którzy jej potrzebują i obejmuje

wszystkie specjalności.
Kompleksowość – od początku uwzględnia się

wszystkie aspekty (etapy) rehabilitacji,

maksymalnie wykorzystując dostępne działy

rehabilitacji, tj. leczniczy, społeczny i

psychologiczny.
Ciągłość – rehabilitacja medyczna jest ściśle

powiązana z rehabilitacją zawodową i społeczną; z

chwilą zapoczątkowania rehabilitacja prowadzona

jest aż do uzyskania pełnej sprawności, a u osób

nie rokujących pełnego powrotu do zdrowia – do

czasu uzyskania optymalnych mechanizmów

kompensacyjnych, utrwalających wyniki

usprawnienia lub utrzymania uzyskanej kondycji

Twórcy współczesnej
rehabilitacji

Zapoczątkowany proces rehabilitacji powinien być

kontynuowany do końca, tj. aż do momentu, gdy chory

zdobędzie maksymalną sprawność psychiczną i fizyczną.
Rehabilitacja jest więc procesem medyczno-społecznym,

którego celem jest przywrócenie człowiekowi

niepełnosprawnemu, utraconych na skutek choroby, możliwości

optymalnego funkcjonowania biologicznego i/lub społecznego.

„rehabilitacja to zorganizowane
postępowanie zmierzające do
ujęcia i uwzględnienia wszystkich
potrzeb chorego, związanych z jego
chorobą i jej skutkami. A skutki
choroby to nie tylko upośledzenie
fizyczne, czy reakcje psychiczne –
skutki te mają często daleko idące
znaczenie społeczne i zawodowe”.

prof. W. Dega

1925/1926 rok

W Wyższej Uczelni Wychowania
Fizycznego w Poznaniu
wprowadzono na III roku studiów
zajęcia z teorii i praktyki
gimnastyki leczniczej oraz
masażu.
Na wykładowcę powołano prof. I.
Wierzejewskiego, który zlecił
prowadzenie zajęć dr. W. Dedze.

1930 rok

Dr W. Dega organizuje ćwiczenia
gimnastyki wyrównawczej dla dzieci
ze szkół poznańskich.
Były one prowadzone do roku 1939.
Podobne kursy prowadziła w
Warszawie dr Jadwiga Titz – Kosko
w Poradni Wychowania Fizycznego
przy II Klinice Chorób Wewnętrznych
Uniwersytetu Warszawskiego.

Po 1930 roku

W 1930 r. coraz więcej szpitali i
klinik wprowadza gimnastykę
leczniczą, m.in. Klinika Chirurgii
Uniwersytetu Warszawskiego.
Kierownikiem tej kliniki był prof.
A. Wojciechowski – doceniał
znaczenie usprawniania chorych
po zabiegach operacyjnych.

1948 rok

Prof. W. Dega utworzył oddział
rehabilitacji w Poznaniu.

1950 rok

Prof. W. Dega zostaje mianowany
Krajowym Specjalistą ds.
Rehabilitacji.

1951 rok

Epidemia choroby Heinego – Medina –
punktem zwrotnym w intensywnym
rozwoju placówek rehabilitacyjnych w
Polsce.
Ofiarami epidemii padło ponad 6 tys.
osób, głównie dzieci.
Utworzono wiele zakładów leczniczo –
wychowawczych, które stały się
zalążkami specjalistycznych ośrodków
rehabilitacyjnych.

1959 rok

Rehabilitacja została uznana za
odrębną, dwustopniową
specjalność kliniczną dla lekarzy.

Konsultanci krajowi w
Polsce

prof. Wiktor Dego
prof. Jan Haftek
prof. Kazimiera Milanowska
prof. Andrzej Kwolek
prof. Jerzy Kiwerski
prof. Marek Krasuski

1960 rok

W Poznaniu została utworzona
Katedra Medycyny
Rehabilitacyjnej.
Kierownikiem mianowano doc. dr
J. Tomaszewską.
Powstało Polskie Towarzystwo
Walki z Kalectwem, którego
pierwszym prezesem został prof.
W. Dega.

1969 rok

Zatwierdzone zostały wytyczne
rozwoju rehabilitacji w Polsce
przez Ministerstwo Zdrowia i
Opieki Społecznej.
Wytyczne te opracowała Komisja
Rehabilitacji Rady Naukowej pod
kierunkiem prof. W. Degi.

1989 rok

Utworzono Polskie
Towarzystwo Rehabilitacji.
Pierwszym prezesem
został prof. Jan Haftek.
Towarzystwo ma
charakter naukowy,
organizuje sympozja,
kongresy, wydaje własne
pismo „Postępy
Rehabilitacji”.

Literatura fachowa

Balneologia Polska
Fizjoterapia
Fizjoterapia Polska
Inżynieria Biomedyczna
Medycyna Manualna
Medicina Sportiva
Medycyna Sportowa
Ortopedia Traumatologia Rehabilitacja
Postępy Rehabilitacji
Rehabilitacja Medyczna
Rehabilitacja w Praktyce

Medycyna Po Dyplomie
Medycyna Praktyczna

Współczesny wymiar
rehabilitacji

Należy podkreślić, że naturalna potrzeba

ruchu w życiu człowieka była wyrażana od

zarania wieków. Znacznie wcześniej niż

pojawiło się pojęcie rehabilitacja.
Współcześnie zarówno różne formy

aktywności ruchowej, jak i rehabilitacji są

elementami wieloaspektowego

postępowania medycznego, pedagogicznego

i społecznego. Aktywność fizyczna i

rehabilitacja mają więc wymiar bio-

psycho-społeczny, gdyż wpływają na

zdrowie fizyczne i psychiczne człowieka oraz

na jego relacje z otoczeniem.

Współczesny wymiar
rehabilitacji

Organizacja wszelkich form aktywności

ruchowej (sportu, rekreacji, turystyki) i

rehabilitacji niepełnosprawnych odgrywa

istotną rolę we włączaniu tych osób w nurt

życia społecznego i ich integrację ze

społeczeństwem.
Szeroko pojęta aktywność fizyczna i

rehabilitacja osób niepełnosprawnych stwarza

korzystną sytuację nie tylko dla niwelowania

przez te osoby swego inwalidztwa, lecz służy

przeobrażeniu war-tości, a tym samym

pomnażaniu szans na pełniejsze uczestnictwo

w życiu rodzinnym, społecznymi zawodowym

Rola i miejsce fizjoterapii we

współczesnym świecie

Definicja Rehabilitacji

„

Rehabilitacja osób niepełnosprawnych

Rehabilitacja osób niepełnosprawnych

oznacza zespół działań, w
szczególności organizacyjnych,
leczniczych, psychologicznych,
technicznych, szkoleniowych,
edukacyjnych i społecznych,
zmierzających do osiągnięcia, przy
aktualnym uczestnictwie tych osób,
możliwie najwyższego poziomu ich
funkcjonowania, jakości życia i
integracji społecznej”.
(Dz. U. Nr 123 z 1997r. poz. 776, art.
7,1)

ICD - 9

Kod 93 Fizjoterapia, rehabilitacja

i zabiegi pokrewne

93.0 Diagnostyka
fizjoterapeutyczna
93.1 Kinezyterapia
93.2 Fizykoterapia
93.3 Zaopatrzenie ortopedyczne i

protezowanie

93.4 Wyciągi szkieletowe i inne
wyciągi
93.5 Inne unieruchomienie,
ucisk i zabiegi przy ranie
93.6 Leczenie osteopatyczne
93.7 Rehabilitacja mowy i
czytania i rehabilitacja ślepoty

93.144 Szkoła rodzenia

93.1441 Ćwiczenia prenatalne
93.1442 Szkoła rodzenia
93.1443 Ćwiczenia dla kobiet w połogu

93.145 Ćwiczenia i kinezyterapia
oddechowa

93.1451 Drenaż

Pozycje drenażowe
Drenaż limfatyczny miejscowy
Drenaż limfatyczny ogólny

93.1452 Oklepywanie
93.1453 Nauka kaszlu
93.1454 Ćwiczenia oddechowe czynne
93.1455 Ćwiczenia oddechowe z oporem

93.16 Pionizacja i nauka poruszania

się

93.161 Pionizacja

na stole pionizacyjnym
w stojakach pionizacyjnych
w łuskach i aparatach opaskowo-szynowych
w łóżku pacjenta
przy łóżku pacjenta

93.162 Nauka chodu
93.163 Nauka wsiadania i

wysiadania ze środków komunikacji
93.164 Nauka posługiwania się

wózkiem inwalidzkim
93.165 Ćwiczenia padów

93.153 Metoda FES

Założenie aparatu STEP
Nauka chodu ze stymulatorem STEP
Nauka rodziny w zakładaniu

stymulatora STEP
93.154 Metoda SCOL – założenie
stymulatora SCOL

Nauka rodziny w zakładaniu

stymulatora SCOL
93.159 Metody reedukacji
nerwowo-mięśniowej – inne

93.15 Metody reedukacji

nerwowo-mięśniowej

93.151 Metoda Vojty

93.1511 Jedna strefa
93.1512 Dwie strefy
93.1513 więcej stref

93.152 Metody reedukacji nerwowo-

mięśniowej – inne

93.1521 Metoda Bobathów – NDT
93.1522 Metoda Kabat-Kaizera (jeden

wzorzec)
93.1523 Metoda Domana-Delacata
93.1524 Metoda Kenny
93.1525 Metoda Peto
93.1526 Metoda Schultza

93.3 Zaopatrzenie ortopedyczne i
protezowanie

93.31 Dobranie i dopasowanie protezy lub
ortezy

93.311 Autokorektor
93.312 Dobranie i ustawienie kuli, laski,
balkoniku, ortezy
93.313 Dopasowanie protezy kończyny dolnej
93.314 Założenia aparatów i ortez
ortopedycznych
kołnierza ortopedycznego
aparatu opaskowo-szynowego w obrębie jednej
kończyny
gorsetu w obrębie tułowia
łuski w obrębie kończyny

Oficjalnie WCPT

powstało w

08.09.1951r. w

Kopenhadze,
było reprezentowanych

11 organizacji

fizjoterapeutów, 120

delegatów z 14 krajów.
Wybrano wówczas

Prezydenta WCPT

Mildred Elson.
1952r. WCPT

rozpoczęło współpracę

z WHO.
1953r. Odbył się I

Światowy Kongres

WCPT w Londynie oraz

II Generalny Meeting
1954r. WCPT oficjalnie

brało udział w III

Międzynarodowej

Konferencji dotyczącej

Poliomymyelitis w

Rzymie.

Fizjoterapia

zatem stanowi

obecnie uznaną i w pełni

samodzielną dyscyplinę medycyny

klinicznej posługuje się własnymi

metodami diagnostycznymi i

swoistymi sposobami leczenia,

opartymi w głównej mierze na

różnych formach energii fizycznej.
Fizjoterapia obejmuje takie działy

jak: kinezyterapia, fizykoterapia,

masaż leczniczy, balneoterapia,

klimatoterapia, aerozoloterapia,

fototerapia.

Również w Polsce fizjoterapia

rozwija się niezwykle dynamicznie.

Historia rehabilitacji w Polsce ma bardzo

starą tradycję, sięgającą XVI wieku.

Lekarz nadworny króla polskiego

Stefana Batorego, Wojciech Oczko,

wzorując się na Galenie, propaguje w

Polsce leczenie ruchem. W XVII wieku

prof. Uniwersytetu Jagiellońskiego

Sebastian Petrycy zaleca stosowanie

ćwiczeń jako czynnika leczniczego. W

1837 roku chirurg Ludwik Bierkowski

organizuje w Krakowie zakład

gimnastyczno-ortopedyczny.

Na terenie Warszawy istnieją już około 1844

roku zakłady gimnastyczno-ortopedyczne,

założone przez Roberta Eichlera i Gustawa

Manna.

W następnych latach powstają kolejne

zakłady gimnastyczne m.in.H. Kuczalskiej w

Warszawie, Majówny w Krakowie, A.

Gabryszewskiego we Lwowie. W roku

akademickim 1925/26 zostały wprowadzone

zajęcia z zakresu teorii i praktyki gimnastyki

leczniczej i masażu na III roku studiów

Wyższej Uczelni Wychowania Fizycznego

w Poznaniu. Po 1930 roku coraz więcej

szpitali

i klinik wprowadza jako jeden za środków

terapeutycznych gimnastykę leczniczą.

Po II wojnie światowej zagadnienie

rehabiltacji we wszystkich krajach, w tym

również w Polsce, staje się zagadnieniem

na skalę światową. Rehabiltację uznano za

główny czynnik zmniejszający stopień

kalectwa i liczbę osób niezdolnych do

pracy oraz przyspieszający powrót do

zdrowia. Powstaje wiele ośrodków wysokiej

klasy, a polscy specjaliści wywodzący się i

reprezentujący „polską szkołę fizjoterapii”

znajdują uznanie na całym świecie. Wielu

naszych kolegów pracuje w znanych

ośrodkach

Stanów

Zjednoczonych,

Kanady, Australii i Europy, w bardzo wielu

wypadkach przekazując wiedzę zdobytą w

Polsce.

Do najbardziej znanych ośrodków
fizjoterapeutyczno-
rehabilitacyjnych należy zaliczyć:

1) klinikę ortopedii i rehabilitacji

w Poznaniu kierowaną przez

wiele lat przez jednego z

twórców światowej rehabilitacji

prof. dr. Wiktora Degę,

2)

2)

stołeczne centrum

stołeczne centrum

rehabilitacji w

rehabilitacji w

Konstancinie założone w

Konstancinie założone w

1949 roku przez prof.

1949 roku przez prof.

Mariana Weissa,

Mariana Weissa,

3)

3)

górnośląskie centrum

górnośląskie centrum

rehabilitacji leczniczej

rehabilitacji leczniczej

i

i

zawodowej

zawodowej

w Tarnowskich Górach.

w Tarnowskich Górach.

Obecnie rzesza ok. 40 tys.

fizjoterapeutów pracuje w szpitalach

i zakładach fizjoterapii na terenie

całej Polski stosując nie tylko

tradycyjne, ale przede wszystkim

nowoczesne metody

fizjoterapeutyczne.

W Polsce ma swoją siedzibę m.in.

Filia Międzynarodowego instytutu Mc

Kenziego, filia IPNFA, Polskie

Stowarzyszenie NDT-SI, Polskie

Stowarzyszenie Neurokinezjologiczne

im.Vojty, jak również Towarzystwo

Terapii Manualnej.

Polskie Towarzystwo Fizjoterapii
Jubileusz 20 lecia PTF

Polskie Towarzystwo Fizjoterapii wyłoniło się w

roku 1987 z tradycji i dorobku naukowego Sekcji

Magistrów Wychowania Fizycznego Pracujących

w Rehabilitacji, od 1976 roku Sekcji Fizjoterapii,

działającej przez 25 lat w ramach w Polskiego

Towarzystwa Walki z Kalectwem.
Dążenie polskich fizjoterapeutów do utworzenia

własnego towarzystwa naukowego można

podzielić na 3 etapy:
I – piętnastolecie powojenne do roku 1962,
II – od 1962 do 1987 działalność społeczno-

naukowa w Polskim Towarzystwie Walki z

Kalectwem w ramach Sekcji Mgr WF

Pracujących w Rehabilitacji/Sekcji Fizjoterapii
III – od 1987 roku działalność Polskiego

Towarzystwa Fizjoterapii

Piętnastolecie powojenne do roku
1962

W latach 1950 – 1953 odbywały się zebrania

szkoleniowe w miejscach pracy w których byli

zatrudnieni mgr wf. Były to przede wszystkim

Kliniki Ortopedyczne lub Neurologiczne w

Gdańsku, w Warszawie, Poznaniu, Piekarach

Śląskich, Krakowie i we Wrocławiu, sanatoria

rehabilitacyjne dla dzieci po przebytym

poliomyelitis; w Połczynie Zdroju, w

Goczałkowicach, w Radziszowie, w Trzebnicy,

poradnie leczenia wad postawy oraz inne placówki

służby zdrowia w kraju. W listopadzie 1953 roku

ta grupa mgr wf opracowała statut i postanowiła

powołać własne stowarzyszenie, Polskie

Towarzystwo Gimnastyki Leczniczej z siedzibą

zarządu głównego w Poznaniu.

Działalność społeczno-naukowa w Polskim Towarzystwie
Walki z Kalectwem w ramach Sekcji Mgr WF Pracujących w
Rehabilitacji/Sekcji Fizjoterapii

W

listopadzie

1962

roku

zorganizowano w Poznaniu I Zjazd
Ogólnopolski, na którym powołano
Sekcję

Magistrów

Wychowania

Fizycznego

Pracujących

w

Rehabilitacji

przy

Polskim

Towarzystwie Walki z Kalectwem,
wybrano Zarząd Główny Sekcji oraz
ustalono 3-letni okres kadencji dla
przewodniczących Sekcji.

Metoda

• Termin ten oznacza sposób

postępowania świadomy,
powtarzalny wybór działania,
zespół celowych czynności i
środków, zespół założeń
badawczych i wytycznych w
postępowaniu naukowym. Jak z
powyższego wynika nadrzędną
sprawą jest tutaj cel.

Do najczęściej stosowanych

metod kinezyterapeutycznych

należy zaliczyć:

• PNF - proprioreceptywne nerwowo-

mięśniowe torowanie

• McKenzie - diagnozowanie i

usprawnianie chorych z bólami

kręgosłupa

• NDT Bobatch MPD
• V.Vojty usprawnianie w MPD
• Metoda czaszkowo-krzyżowa –

dysfunkcje neuronalne:chroniczne

bóle,porażenia mózgowe,zespoły

hiperkinetyczne

• Metoda Brunkow – usprawnianie w

uszkodzeniach kręgosłupa

Metody ortopedycznej terapii

manualnej

• Kaltenborna – Evjent
• Cyriax
• Maitland

Do mniej znanych metod należy

zaliczyć:

• Metoda Alexandra chroniczne bóle,

zakłócenia w oddychaniu, migreny,

depresje

• Metoda Pohl usprawnianie MPD

• Metoda Deavera usprawnianie w MPD

• Metoda Levitt usprawnianie w MPD

• Metoda Obrdy usprawnianie w

uszkodzeniach mm. twarzy

• Metoda Finnie uzupełnienie metody

Bobath

• Metoda Vlach – rehab. niemowląt i

dzieci młodszych

• Metoda Ayres - rehabilitacja w

autyzmie

• Metoda Feldenkraisa -

choroby

zwyrodnieniowe aparatu ruchu, ostre

rozsiane zapalenie mózgu, porażenia

mózgowe, udary mózgu.

• Metoda Kleina - Vogelbacha -

funkcjonalna nauka ruchu: bóle i

funkcjonalne ograniczenia ruchowe

kręgosłupa, st. biodrowych, barkowych i

łokciowych.

• Metoda Schrotha

przestrzenne leczenie

skoliozy.

• Hipoterapia -

jeździectwo terapeutyczne -

MPD, zespół wrodzonego rozszczepu
kręgosłupa, wady postawy,

spastyczny kręcz

karku, choroby kręgosłupa.

• Dogoterapia MPD
• Metody w środowisku wodnym: Watsu,

Bad Ragaz Ring

Historia rehabilitacji i
fizjoterapii

Historia koncepcji
rehabilitacji

Historia fizykoterapii

Historia masażu
Historia sportu
niepełnosprawnych

Starożytność

Ziemie basenu Morza

Śródziemnego - kolebka
nowocześnie pojętej fizykoterapii

Starożytność

Ludy Egiptu, Bliskiego Wschodu, Grecy i
Rzymianie przykładali dużą wagę do
leczniczego wpływu naturalnych,
fizycznych bodźców przyrody. Dowodem
tego są opracowane naukowo przez
znanych lekarzy starożytności, takich
jak: Hipokrates (460-380 p.Ch.) czy
Asklepides z Bitymi (120-56 p.Ch.),
metody leczniczego wykorzystania
światła słonecznego i wody.

Starożytność

Rzymianom
zawdzięcza się
stworzenie
podwalin
lecznictwa
uzdrowiskowego.

Średniowiecze

NULL

XVI – XVII wiek

W 1600 roku pojawia się w Anglii

pierwsze pionierskie dzieło Williama

Gilberta (1540-1603) o elektryczności

statycznej. Gilbertowi przypisuje się

stworzenie słowa „elektryczność"

(electricitas), które pochodzi od

greckiej nazwy bursztynu (elektron).
Izaak Newton odkrywa pryzmat
Paracelsus prace nad polem

magnetycznym

XVIII wiek
bardzo ważny dla elektro i PM

Wiek XVIII to czas zainteresowania

elektrycznością i magnetyzmem, który

przynosi odkrycia decydujące o

powstaniu nowej dziedziny fizykoterapii,

a mianowicie elektrolecznictwa. Luigi

Galvani (1737-1798), profesor anatomii

w Bolonii, opisuje w 1791 roku skurcz

mięśnia żaby wywołany działaniem

elektryczności. Skurcz ten przypisywał

on działaniu elektryczności wytworzonej

w wyniku połączenia mięśnia z dwiema

płytkami różnych metali.

XVIII wiek
bardzo ważny dla elektro i PM

Włoch Alessandro Volta (1745-1827),

kontynuując doświadczenia Galvaniego

wykazał, że prąd elektryczny powstaje w

układzie dwóch różnych metali

połączonych ze sobą dobrym

przewodnikiem elektryczności, a

przedzielonych tkaniną nasyconą

roztworem kwasu lub soli. Na tej

podstawie zostaje zbudowane przez Voltę

pierwsze ogniwo elektryczne, będące

jednocześnie pierwszym wykorzystanym

przez człowieka sztucznym źródłem

prądu elektrycznego.

XVIII wiek
bardzo ważny dla elektro i PM

U progu czasów nowożytnych

szczególne zainteresowanie
magnetoterapią wykazał słynny
lekarz francuski R.T. Laennec
(1781-1826) oraz amerykański
lekarz E. Perkins, który w 1776 roku
skonstruował prototypowy, oparty
na działaniu pola magnetycznego
aparat do zwalczania bólu.

XIX wiek
wielokierunkowy rozwój

Epokowego odkrycia zjawiska
indukcji elektromagnetycznej
dokonał w 1831 roku Faraday.
Prądy galwaniczny i faradyczny
stosowane w elektroterapii,
otrzymały swoje miano od
Galvaniego i Faradaya.

XIX wiek
wielokierunkowy rozwój

W 1855 roku Duchenne ogłasza
obszerną pracę o leczeniu porażeń i
niedowładów, w której podaje, że
działanie lecznicze prądu faradycznego
zapobiega zanikowi mięśni. Stymulację
mięsni i nerwów prądem faradycznym i
galwanicznym stosują: Du Bois-Reymond
(1849) we Francji, Erb (1886) w
Niemczech. W 1886 roku ukazuje się w
Lipsku książka Erba „Handbuch der
Elektrotherapie".

XIX wiek
wielokierunkowy rozwój

Remak w 1858 roku opisał tzw. „punkty
wybrane", znane obecnie jako „punkty
motoryczne mięśni", i wykazał, że ich
lokalizacja na powierzchni skóry zależy
od miejsca wejścia gałązki nerwu
ruchowego do mięśnia. Drażnienie
mięśnia prądem w punkcie
motorycznym stało się podstawą badań
elektrodiagnostycznych oraz
elektrostymulacji.

XIX wiek
wielokierunkowy rozwój

Althaus (1831-1900) jest autorem pracy
o zastosowaniu elektrolizy do usuwania
znamion oraz do celów chirurgicznych.
Pierwszą pracę doświadczalną o
wprowadzaniu jonów rtęci przez skórę
przy użyciu prądu galwanicznego
ogłasza w 1802 roku Rossi. Wnikanie
jonów do skóry w trakcie jontoforezy
zostało udowodnione przez
francuskiego uczonego Leduca.

XIX wiek
wielokierunkowy rozwój

Wprowadzenie prądów wielkiej
częstotliwości do lecznictwa
zawdzięczamy Tessli i
d'Arsonvalovi. Tessla w 1891 roku
buduje aparat do wytwarzania
prądów tego rodzaju i stwierdza,
że wpływ ich na ustrój polega na
podniesieniu ciepłoty tkanek.

XIX wiek
wielokierunkowy rozwój

Herschl – promieniowanie IR
Ritter, Wollaston – promieniowanie UV
Finsen – UV w tbc skóry, IR i R blizny po
ospie. Ojciec światłolecznictwa.
Jakub i Piotr Curie – zjawisko
piezoelektryczne
Einstein – technika kwantowa
Priessnitz, Winternitz – wodoledcznictwo
Kneipp, Żniniewicz - wodolecznictwo

XX wiek

Leczenie prądami
diadynamicznymi jest również
nową metodą wprowadzoną do
terapii przez Bernarda (Francja,
1949 rok). Polega ona na użyciu
różnych odmian prądów (tzw.
prądów Bernarda) złożonych z
impulsów. Prądy te mają
właściwości stymulacyjne.

XX wiek

Bourguignon i zespół francuskich

naukowców szczegółowo opracowują

metodę jonizacji. W okresie I Wojny

Światowej Bourguignon zaczyna

stosować metodę jonizacji jodowej

śródmózgowej w porażeniach

połowiczych spowodowanych

urazami ośrodkowego układu

nerwowego, uzyskując w 85%

przypadków wyniki znacznej

poprawy.

XX wiek

Zeyneck, Nagelschmidt – prądy
wielkiej częstotliwości w lecznictwie
Fleming, Forest – lampa elektronowa
Schereschewsky, Schliephake –
diatermia krótkofalowa
Randall, Boot – lampa generacyjna
magnetron
Langevin, Pohlman – UD
Mester – laser małej mocy

XX/XXI wiek

Elektrolecznictwo jest dziedziną
medycyny znaną i rozwijającą się
w okresie ostatnich 200 lat. Od
20 lat elektronika, obejmująca
również zastosowanie w
medycynie, jest najszybciej
rozwijającą się nauką.

XX/XXI wiek

W ostatnim dwudziestoleciu dał się

zauważyć w medycznym piśmiennictwie

światowym wyraźny wzrost zainteresowania

polem magnetycznym i jego zastosowaniem

w terapii klinicznej. Oddziaływanie pola

magnetycznego na organizm ludzki, jego

praktyczne zastosowanie w terapii, było do

tej pory tematem wielu kongresów i

sympozjów o zasięgu ogólnoświatowym.

Pierwsze zjazdy datuje się w przedziale od

końca lat sześćdziesiątych (1969 Moskwa)

do początku lat osiemdziesiątych (1980

Rzym, 1981 Sao Paulo).

XX/XXI wiek

Lata dziewięćdziesiąte i ostatnie to
burzliwy rozwój magnetoterapii i
magnetostymulacji. Olbrzymia
większość autorów podkreśla przede
wszystkim brak ujemnego
oddziaływania na organizm ludzki
stosowanego pola magnetycznego,
wskazując jednocześnie na olbrzymie
możliwości terapeutyczne tego pola.

XX/XXI wiek

W Polsce fizykoterapia spełnia ważną rolę w systemie służby

zdrowia. Ustanowienie specjalizacji lekarskiej, w zakresie

medycyny fizykalnej i balneoklimatologii oraz utworzenia wielu

szkół kształcących techników fizjoterapii, zapewniło dopływ

lekarskich i średnich kadr medycznych decydujących o poziomie

lecznictwa. Nadzór nad poziomem lecznictwa fizykalnego i

uzdrowiskowego sprawuje Minister Zdrowia i Opieki Społecznej.

Tradycje polskiej myśli naukowej w zakresie balneologii,

bioklimatologii i medycyny fizykalnej kontynuują: Polskie

Towarzystwo Lekarzy Medycyny Fizykalnej obejmujące sekcję

Techników Fizjoterapii i Masażystów.

Osiągnięcia Polskie w leczeniu
uzdrowiskowym i balneologii

Lecznictwo zdrojowe dawnych

Słowian: Szczawno Zdrój,

Cieplice, Lądek Zdrój, Iwonicz,

Swoszowice.
XVI wiek: Maciej z Miechowa,

Józef Struś, Wojciech Oczko

(ociec polskiej balneologii).
XIX wiek: Józef Dietl – „Krynica

– perła uzdrowisk”,

Zieleniewski, Korczyński,

Gliński.

Kąpiele perełkowe

Kąpiel perełkowa w wodolecznictwie znana jest

również od bardzo dawna.

Jest zabiegiem polegającym na masowaniu

zanurzonego w wodzie ciała olbrzymią ilością

pęcherzyków powietrza. Dotychczas w wielu polskich

sanatoriach zabieg ten wykonywano przy

wykorzystaniu butli ze sprężonym powietrzem, które

wydostawało się systemem miedzianych rurek do

wody wypełniającej tanki zabiegowe.

W zamożniejszych krajach od ponad 30 lat stosowane

są specjalne agregaty połączone z ergonomicznymi

aplikatorami powietrza. Nowoczesna technologia,

wysokiej jakości bezpieczne tworzywa, prostota

obsługi pozwoliły na spopularyzowanie tej skutecznej i

przyjemnej metody profilaktyki i rehabilitacji i

stosowanie jej w warunkach domowych. Ostatnie lata

to coraz szersze zastosowanie kąpieli z dodatkiem

ozonu.

Kąpiele perełkowe

Ozon kojarzony jest najczęściej z problemem "dziury

ozonowej". Jak szacują naukowcy, zubożenie warstwy

ozonowej o 1% może doprowadzić do wzrostu częstości

występowania chorób nowotworowych nawet o 10%. Ozon

to również skuteczny środek o właściwościach bakterio-,

wiruso-, i grzybobójczych (300 razy silniejszy niż chlor),

dlatego od dawna w bogatych krajach stosowany jest do

uzdatniania wody pitnej. Balneoozonoterapia jest uznana

za metodę efektywną i bezpieczną, zalecaną do wdrażania

w lecznictwie uzdrowiskowym z różnorodnych wskazań.

Ozon został odkryty przez niemieckiego naukowca

(chemika) Chrystiana Friedricha Schönbeina (1799-1868)

w 1840 roku. Zainteresowanie ozonem datuje się już od

1873 roku, kiedy to Fox, używając wynalezionej przez

Siemensa w 1857 roku lampy ozonowej, zaobserwował

jego działanie na drobnoustroje. W medycynie ozon został

wykorzystany przez C. Lendlera w 1870 roku do

oczyszczania krwi (publikacje na ten temat pochodzą z

1885 roku od dr Charlesa J. Kenwortha).

Kąpiele perełkowe

Prawdziwy rozkwit ozonoterapii obserwuje się w XX

wieku. W 1966, Dr Otto Warburg, obecnie kierownik

Maksimum Planck Instytut Cell Physiology, przedstawił

wykład na temat "Powody rozwoju i zapobieganie

rakowi" na spotkaniu laureatów Nagrody Nobla. W 1971,

Dr Hans Wolff i Prof. Dr Siegfried Rilling założył

niemieckie „Medyczne Stowarzyszenie Terapii Ozonem”.

W 1972, Międzynarodowe Stowarzyszenie Terapii

Tlenowej założył Dr George Freibott, które stało się

następcą wschodniego Związku Terapii tlenowej z roku

1913. Z kolei w 1977, Dr Renate Viebahn dostarczył

biologicznego przeglądu działania ozonu. Zaczęły

pojawiać się pierwsze donienisienia o pozytywnym

wpływie w leczeniu różnych chorób. W 1979, Dr George

Freibott opisuje skuteczną terapię ozonem w przypadku

pacjenta cierpiącego z powodu mięśniaka Kaposiego. W

1980, Dr Horst Kief również poinformował o sukcesie

terapii ozonem w przypadku AIDS.

Kąpiele perełkowe

W 1980, Dr Horst Kief również poinformował o sukcesie

terapii ozonem w przypadku AIDS. W 1980,  F. Sweet, wydał

artykuł: "Ozon wybiórczo hamuje wzrost ludzkiej  komórki

rakowej" 

w czasopiśmie, Nauka, Vol. 209. W 1982, zostaje wydany

przez dr E.Fischera niemiecki medyczny podręcznik "Medical

Ozone" w Heidelbergu. W 1983, konferencja w Waszyngtonie,

D.C., USA, zorganizowana przez pierwszy Medyczny Związek

Ozonoterapii. Streszczenia były publikowane w książce

"Medyczne Podania Ozonu", sporządzone i zredagowane

przez Julius Laraus. W 1985, Dr Renate Viebahn wydał

"Biochemiczny Proces leżący u podłoża Ozonu Terapia", a Dr

Siegfried Rilling wydał "Podstawowe Kliniczne Podania Ozonu

Terapia". W 1987, Dr Siegfried Rilling i Dr Renate Viebahn

współpracował w publikacji "Wykorzystania Ozonu w Leku".

W 1990, Kubańczycy poinformowali o sukcesie terapii

ozonem w leczeniu jaskry, zapalenia spojówek i zapaleniu

siatkówki pigmentosa. W 1992, Rosjanie poinformowali, o

pozytywnym, relaksującym i odprężającym wykorzystaniu

ozonu w wannie ( kąpiele).

Kąpiele perełkowe

W czerwcu 1994 Plasmafire Int. sponsorował

sympozjum ozonu w Vancouver, składające się z 160

uczestników. Bezpośrednim rezultatem tego

spotkania było uznanie terapii ozonem za

powszechnie akceptowaną  przez Naturopathic

Association. Dzisiejsza ozonoterapia ma ok. 80 lat i

jest obecnie uznaną na świecie metodą leczniczą

wspomagającą podstawową terapię różnych chorób,

zwłaszcza opornych na dotychczasowe leczenie.

Aktualnie ozonoterapię stosuje się w: Brazylii,

Bułgarii, Czechach, Francji, Izraelu, Japonii, Kanadzie,

Kubie, Meksyku, Niemczech, Rosji, Rumunii, Serbii,

Singapurze, Węgrzech, Włoszech oraz w USA. W

Polsce po raz pierwszy ozon w medycynie zastosował

chirurg i anestezjolog prof. Zygmunt Antoszewski w

1986 roku.

Kapiele perełkowe

Badaniami naukowymi, określaniem procedur

leczenia i upowszechnieniem terapii ozonowej

zajmuje się na świecie stowarzyszenie Medical

Society for Ozone Application in Prevention and

Therapy, a w naszym kraju Polskie

Towarzystwo Ozonoterapii. Głównymi

ośrodkami badań w tej dziedzinie są Instytut

Akademii Nauk Federacji Rosyjskiej w Moskwie

oraz IBOMF - International Bio-Oxidiative

Mediucal Fundation w Oklahomie. We Włoszech

powstała NEMKO - Worlwide Testing and

Certyfication – Italy, instytucja zajmująca się

testowaniem urządzeń wykorzystujących w

swoim działaniu ozon.

Historia rehabilitacji i
fizjoterapii

Historia koncepcji
rehabilitacji
Historia fizykoterapii

Historia masażu

DEFINICJA MASAŻU
Definicja masażu klasycznego:
MASAŻ nie jest czynnością automatyczną i powielaniem wyuczonych chwytów, ale jest to przemyślane i uzasadnione anatomiczne i fizjologiczne posługiwanie się odpowiednimi ruchami

działającymi na ustrój jako różnorodne bodźce celem uzyskania pożądanych efektów profilaktycznych i leczniczych w różnych stanach chorobowych.
Masażem klasycznym nazywamy świadome sprężyste odkształcanie tkanek wywierające wpływ na ustrój człowieka. Celem masażu klasycznego jest zadziałanie na układ ruchu (mięśnie,

ścięgna, torebki stawowe, okostną, kości) oraz na skórę i tkankę łączną, tłuszczową, zakończenia nerwowe w skórze, a także na układy krwionośny i chłonny. Pośrednio masaż klasyczny działa

również na narządy wewnętrzne.
HISTORIA MASAŻU
Masaż , zaliczany jest do jednej z najstarszych metod leczenia.
Pierwsze wzmianki o nim pochodzą już z papirusów egipskich 5000 lat p.n.e.
Dokładny opis masażu znajduje się w księdze Kung-Fu z 3000 roku p.n.e.
W dawnych Indiach i Chinach masaż stanowił część rytuału religijnego i stamtąd przeniknął do medycyny ludowej. W Indiach tancerze masowani byli przez swych nauczycieli za pomocą stóp.
W okresie gdy medykami byli kapłani masaż pełnił rolę kultu religijnego. Z czasem nabierał coraz większego znaczenia leczniczego.
Właściwy rozwój masażu datuje się jednak od czasów rozkwitu starożytnej Grecji. Pojęcie masaż pochodzi od greckiego słowa „massein", które oznacza w przybliżeniu ugniatanie, a połączone

zostało z łacińskim słowem „manus" - ręka. Masażyści uważają, że tak naprawdę jedynymi instrumentami, za pomocą których przeprowadzany jest prawdziwy masaż, są delikatne i wyczulone

ręce terapeuty.
Pierwsze szkoły masażu zakładali Grecy.
W Grecji masaż stosowano jako zabieg leczniczy , sportowy i kosmetyczny. Masaż klasyczny już w czasach starożytnych należał do metod, które były stosowane do poprawy sprawności

sportowej atletów. Ciała sportowców biorących udział w igrzyskach olimpijskich przed zawodami sportowymi masowano i natłuszczano oliwką w celu przygotowania do zawodów.
Hipokrates filozof grecki twierdził, w swych dziełach , że pocieranie ku górze działa korzystniej dla ciała.
Niezależnie od Hipokratesa wykorzystywanie masażu sportowego w starożytności opisane zostało przez Galena i Epikteta.
Galen rozróżniał już wówczas 18 różnych rodzajów masażu, w tym masaż twardy, miękki, średni, przygotowawczy i uspokajający - końcowy. Masażysta miał podczas masażu kierować się

konstytucją atlety. Zachowały się obrazy ze starożytnej Grecji odnoszące się do roz masowywania pleców, masażu mięśnia piersiowego u bokserów, masażu ścięgna Achillesa u biegaczy oraz

masażu własnego mięśnia trójgłowego łydki.
C. Diems w swej książce T~Geltgeschichte des Sports und Leibeserzie hung (Światowa historia sportu i wychowania cielesnego) opisuje masaż, obok kąpieli oraz nasłoneczniania, jako istotną

część składową leczenia atletów w starożytnej Grecji. Z opisu tego dowiadujemy się, że masaż sportowy w tym okresie, a więc 500 lat p.n.e., był już bardzo rozmaicie wykorzystywany, przy

użyciu różnorodnych środków pomocniczych, oraz że był łączony z innymi metodami treningowymi. Godne uwagi jest to, że masaż połączony był zawsze z lekką, czynną i bierną gimnastyką

oraz z nauką oddychania. W starożytnej Grecji gimnas tyka i masaż tworzyły jedną całość.
Wraz z kulturą grecką dotarł także do Rzymu, gdzie był wykonywany głównie w słynnych termach, w których np. dzieci do lat 14 miały prawo do bezpłatnego korzystania z masażu. Był to w

tamtej epoce zabieg o charakterze higienicznym, przysługujący możnym patrycjuszom, których masowali niewolnicy. Juliusz Cezar w swych pamiętnikach opisał leczenie metodą szczypania i

ugniatania w przypadku wystąpienia rwy kulszowej.
Masaż znany był nie tylko w starożytnej Grecji i Rzymie, ale także u innych starożytnych narodów: Egipcjan, Persów, Japończyków i Chińczyków - wszędzie stosowany był jako środek leczniczy.
Na Hawajach masaż był aktem gościnności- honorowy gość poddawany był ruchom biernym nazywanym lomi-lomi.
W niektórych krajach słowiańskich, a wiem na pewno, że w Polsce do połowy XIV wieku istniały nawet we wsiach łaźnie parowe, w których po kąpielach ludzie poddawani byli klepaniu rózgami w

celu poprawy ukrwienia tkanek.
Średniowiecze było okresem zahamowania rozwoju nauki i lecznictwa. Należy przypuszczać, że w okresie tym rozwój masażu był również zaniedbany.
W XVI wieku lekarz francuski Ambroży Parè po raz pierwszy przeprowadził badania nad fizjologią masażu, określając jego wpływ na poszczególne układy naszego organizmu. Od tego czasu

znaczenie masażu w naukach medycznych systematycznie rosło, aż do momentu uznania go za jedną z dyscyplin wiedzy medycznej.
Następnym lekarzem, interesującym się masażem i naturalnymi metodami leczeni, był Fridrich Hoffman. Na podstawie własnych badań i obserwacji opracował program stosowania masażu w

licznych przypadkach chorobowych.
Największy wkład w rozwój masażu leczniczego w XIX wieku włożył szwedzki lekarz Per Henrik Ling. W 1913 r. utworzony został w Sztokholmie Centralny Instytut Gimnastyki. Wykładał w nim

szwedzki nauczyciel gimnastyki P. H. Ling. Był on współautorem tzw. „szwedzkiej gimnastyki” , w zakres której wchodził masaż leczniczy.
Prawdziwą szkołę masażu klasycznego powołał do życia holenderski lekarz Johan Mezger. Uważany on jest za autora masażu naukowego , określił on na podstawie własnych badań zasady

masażu , a także wskazania i przeciwwskazania.
Duże zasługi w upowszechnianiu masażu ma Polak – profesor Uniwersytetu w Berlinie – Izydor Zabłudowski. Kierował on Zakładem Masażu Leczniczego i po raz pierwszy dzięki niemu masaż

został zrównany z innymi dyscyplinami wiedzy lekarskiej na poziomie uniwersyteckim. Zabłudowski był jednym z uczniów J. Mezgera , pozostawił po sobie duży dorobek naukowy, między

innymi liczne prace z masażu napisane w wielu językach.
Piśmiennictwo polskie u schyłku XIX w. Wzbogaciło się o kilka wartościowych pozycji dotyczących masażu , jak np.: J. Grabowskiego, I. Strabowskiego, J. Zawadzkiego.
W okresie międzywojennym masaż stanowił dość popularną metodę leczenia, zwłaszcza w zakładach i gabinetach fizykoterapii. Wielu lekarzy nie tylko zalecało tę metodę leczenia , ale na

podstawie własnej praktyki i obserwacji doskonaliło ją , do zasłużonych na tym polu należą M . Kosiński i J. Zaorski, wzbogacili oni swoimi pracami naukowymi skromny dorobek piśmienniczy

polski.
Obecnie coraz więcej lekarzy-naukowców zajmuje się oddziaływaniem masażu na ciało ludzkie. Godni wymienienia są: P. Vogler, W. Kohlrausch, H. S. Ludge, W. Thomsen, H. Teilrich-Leube, W.

Hei pertz. Są to osoby zajmujące się gimnastyką chorych oraz masaży ści zbierający swe doświadczenia, które następnie publikują.
Obok prac naukowych dotyczących masażu klasycznego rozwijały się teorie specjalnych rodzajów masażu. Najbardziej znane z nich to masaż polegający na segmentowej topografii skóry ( na

podstawie badań przeprowadzanych przez H.Heada i J Mackenziego) oraz masaż tkanki łącznej, polegający na czuciowo-mięśniowych refleksach - opracowane i rozwinięte przez W. Kohlrauscha,

E. Dickego oraz H. Teilrich-Leubego. W 1953 r. P. Vogler oraz H. Kraus opracowali masaż okostnej, a Duńczyk E. Vodder - tzw. masaż limfatycz ny lub drenaż limfatyczny.

Masaż starożytny

Masaż, zaliczany do najstarszych dziedzin medycyny naturalnej,

przez wiele wieków stanowił domenę czystej empirii i medycyny

ludowej. Pierwsze wzmianki o nim pochodzą z papirusów

egipskich 5000 lat p.n.e. Dokładny opis masażu znajduje się w

księdze Kung-Fu z 3000 roku p.n.e. W okresie, gdy medykami

byli kapłani, masaż pełnił rolę kultu religijnego. Fizjologiczne i

psychologiczne zalety masażu zaczęto doceniać w czasach

starożytnych, szczególnie w okresie rozkwitu kultury starożytnej

Grecji i Rzymu. To właśnie ten okres uważa się za kluczowy w

rozwoju masażu.
Pojęcie „masaż” pochodzi od greckiego słowa „massein”, które

oznacza w przybliżeniu ugniatanie, a połączone zostało z

łacińskim słowem „manus” - ręka. Z licznych prac filozofów

ówczesnych czasów między innymi Hipokratesa, Galena i

Epikteta oraz Diemsa dowiadujemy się, że w Grecji masaż

stosowano jako zabieg leczniczy, sportowy i kosmetyczny. Prace

te przedstawiają głównie masaż sportowy, który w tym okresie, a

więc 500 lat p.n.e., był już bardzo rozmaicie wykorzystywany,

wykonywany przy użyciu różnorodnych środków pomocniczych, a

także łączony z innymi metodami treningowymi. W Rzymie

masaż był wykonywany głównie w słynnych termach.

Muzeum masażu
przyrządowego

W Światowym Muzeum Masażu (WOMM) w Spokane,

w stanie Waszyngton, znajduje się liczna kolekcja

wykorzystywanych do terapii masażem różnego typu

urządzeń masujących (ponad 100). Najstarsze z nich

prawdopodobnie były wykorzystywane już w czasach

starożytnej Grecji i Rzymie. Najwcześniejsze formy

naukowych oddziaływań mechanicznych

wykorzystywały technikę wibracji, którą wytwarzano

umieszczając pacjentów na drewnianych deskach

zawieszonych na linach zaczepionych o drzewo lub

kraty, deski te wprawiano w drgania przez potrząsanie

lub popychanie – nazywając to kołysaniem. Innym

sposobem wytworzenia drgań wibracyjnych było

umieszczanie pacjentów na zwierzętach, koniach bądź

mułach lub przejażdżka w wozie o nierównych kołach

przez kamienny bruk. Huśtanie, konie i przejażdżki

były stosowane do XIX wieku.

Masaż w XVI/XVII wieku

W międzyczasie postępowały badania

dotyczące masażu. W XVI wieku francuski

lekarz Ambroży Parè po raz pierwszy

przeprowadził badania nad fizjologią masażu,

określając jego wpływ na poszczególne układy

organizmu człowieka. Od tego czasu znaczenie

masażu w naukach medycznych

systematycznie rosło, aż do momentu uznania

go za jedną z dyscyplin wiedzy medycznej.

Równie zasłużonym lekarzem, zajmującym się

badaniami nad masażem i naturalnymi

metodami leczenia, był Fridrich Hoffman, a w

Szwecji - Per Henrik Ling. W tym czasie Herman

Boerhave (1668 - 1738) przedstawia masaż

całego ciała wykonywany twardą szczotką.

Masaż „naukowy”

Za twórcę „masażu naukowego” uważany jest Jahn Mezger,

holenderski lekarz, od jego czasów datuje się stosowanie masażu

w klinikach medycznych. Polak Izydor Zabłudowski był pierwszym

kierownikiem Katedry Masażu na Uniwersytecie w Berlinie.
Pierwsze urządzenie wibracyjne stworzone do masażu, choć

nazywane: „wibrator do masażu” nie było typowym wibratorem,

a urządzeniem do rolowania ciała zbudowanym z kulek

zamieszczonych między uchwytami. W 1800 George Taylor

zaprezentował „manipulator”, proste urządzenie zbudowane z

koła poruszanego przez pręt na korbkę ręczną. Człowiek

masowany mógł trzymając je w dłoni odbierać wibracje lub

oscylacje.
Pierwszy prawdziwy wibrator był ręcznie poruszanym

urządzeniem działającym na zasadzie powtarzających się

rytmicznych uderzeń, wynaleziony około 1855 roku w Niemczech.

Nazywany: ”The Macerator Blond Circulator” był pierwszym do

1890 roku produkowanym masażerem wytwarzającym uderzenia

zmiennej – wysokiej częstotliwości przypominającej wibrację.

Kolejnym postępem w tej dziedzinie był ręczny wibrator: „ The

Veedee”, który miał dodatkowo zainstalowane urządzenie do

kalibracji umożliwiające zwiększenie lub zmniejszenie wibracji.

Masaż przyrządowy

W 1875 roku pojawiają się urządzenia do masażu napędzane parą,

były one olbrzymimi mechanicznymi monstrami, które mogły

wykonywać masaż kilku osobom w tym samym czasie. Większość

tych urządzeń wykonywało oklepywania i wibracje. Jednym z

takich urządzeń była powstała około 1895 „Maszyna wibracyjna”

Kelloggsa do stóp, dłoni i całego ciała, używana w Battle Creek

Sanatorium w Michigan. W 1882 roku Nissan Hartving opisał w

swej książce zatytułowanej „Instrukcja uzupełnienia leczenia przez

szwecką gimnastykę i masaż” urządzenie nazwane „wibratorem”

wynaleziony przez J.W.Osborna.
Klemn C. kierownik zakładu gimnastyki w Rydze opracował w 1884

roku przyrząd do masażu nazywany „oklepywaczem”. Zalecał go

do stosowania w obszarach pleców i karku, były to trzy elastyczne

gumowe pałeczki złączone metalowym uchwytem, urządzenia te

produkowano w trzech różnych wielkościach. W Japonii również w

tym czasie powstawały urządzenia do masażu przyrządowego,

były to na przykład różnego kształtu gałki. Orzech opisuje w swej

książce przyrządy, które tam używano: wałki pojedyncze i

podwójne, gładkie i grzebieniaste z rękojeścią, żelazne gałki

oklejone skórą z uchwytem do masażu brzucha, przyrząd do

automasażu zbudowany z podwójnego rzędu drewnianych gałek

połączonych ogniwami z drutu.

Masaż przyrządowy

W 1885 wprowadzono „Bongers” oryginalnie nazywane

kulki klepiące, które były osadzone na długich

uchwytach. Dzięki nim uzyskiwano wibracje przez

uderzenie rytmiczne w tkanki.
Pod koniec XIX wieku szwecki lekarz i kierownik Gustaw

Zander założył Medyczno – Mechaniczny Instytut w

Sztokholmie. Jako jeden z twórców potężnej

mechanoterapii, przedstawił idee ćwiczeń z

wykorzystaniem urządzeń mechanicznych i zasady

ćwiczeń oporowych. Maszyny Zandera miały różne

przeznaczenie. Były to urządzenia do pomiarów

biomechanicznych, do ruchu aktywnego, do ruchu

biernego, ortopedyczne i korekcyjne, jak również i do

masażu. Były to maszyny wibrujące, perkusyjne,

ugniatające, trące i walcujące. Jego urządzenia były

popularne zarówno w Europie jak i Stanach

Zjednoczonych.

Masaż przyrządowy

Pierwsze wibratory na baterie pochodzą ze Szwecji.

Były to urządzenia z mosiądzu osadzonego na

drewnianym uchwycie. Wibratory poruszane za

pomocą baterii z ogniwa suchego były prekursorami

tych poruszanych obecnie na baterie alkaliczne.

Pierwsze elektryczne przyrządy pochodzą z 1902

roku. W pierwszej dekadzie XX wieku prąd

elektryczny nie był jeszcze powszechny i nie wszyscy

używali połączeń sieciowych. Skonstruowane

wibratory miały specjalny długi przewód, aby można

było za pomocą specjalnych przełączników pobierać

prąd z żarówki sufitowej.
W 1904 roku zaprojektowano oryginalny, znany jako

„ Rolki do ciała” lub „Kulki do ciała”, Masażer

Wibracyjny, dzięki któremu uzyskuje się potrójne

korzyści: uciskanie, wibracje i rozcieranie tkanek.

Masaż przyrządowy

W Światowym Muzeum Masażu Znajduje się wiele

urządzeń używanych do masażu w czasach 1900-

1999. Są to różnego rodzaju szklane,

porcelanowe, kamienne, plastykowe, drewniane

narzędzia, jak również zasilane elektrycznie

wibratory. Między innymi znajdują się tu

pierwsze, pochodzące z 1960 roku, fotele

wibracyjne zaprojektowane przez Sharper Image

czy firmę Panasonic.
W dzisiejszych czasach producenci urządzeń do

masażów nadal starają się powiększać liczbę

masażerów, produkując coraz bardziej

nowoczesne, uniwersalne urządzenia mające

zastępować manualne sprężyste odkształcanie

tkanek.

Historia rehabilitacji i
fizjoterapii

W naszej populacji znajduje się pokaźna liczba dzieci

i dorosłych niepełnosprawnych, różniących się od

innych pod względem poziomu rozwoju fizycznego,

sprawności fizycznej, wzorców zachowania.

Wymagają oni różnych sposobów postępowania w

celu uzyskania maksymalnej sprawności fizycznej i

psychicznej.
Doświadczenie historyczne uczy, iż na przestrzeni

dziejów postawy społeczne wobec inwalidów były w

przeważającej części nieprzychylne.

W społeczeństwach pierwotnych dzieci

niepełnosprawne najczęściej ginęły albo był

porzucone jako nieprzydatne w stawianiu czoła

twardym rygorom życia. Nawet w cywilizowanych

społeczeństwach starożytności np. w Grecji, dzieci

niepełnosprawne zabijano lub pozostawiano

własnemu losowi, skazując je wcześnie na zagładę.

Podobny los spotykał osoby niepełnosprawne w

starożytnym Rzymie.

Historia rehabilitacji i
fizjoterapii

W średniowieczu spotykano się ze społeczna

akceptacją inwalidztwa, jednak większość postaw

oparta była na przesądach i lęku. Ludzi ułomnych

fizycznie czy psychicznie uważano za nawiedzonych

przez szatana za grzeszne postępowanie ich samych

lub rodziców. W związku z tym traktowanie osób

niepełnosprawnych było w przeważającym stopniu

ostre

i nieprzychylne.
Filozofia humanistyczna, jaka rozkwitła w epoce

renesansu, niewątpliwie zmieniła nieżyczliwe

postawy wobec inwalidów, a rewolucja przemysłowa

kreowała przepisy legislacyjne dotyczące osób

niepełnosprawnych.
W czasie pierwszej i drugiej wojny światowej

pojawiła się olbrzymia liczba inwalidów wojennych,

zmuszając władze państwowe do zajęcia się w skali

społecznej problemem inwalidztwa.

Historia sportu
niepełnosprawnych

Historycznie ujmując, sport osób

niepełnosprawnych wyrósł z rehabilitacji

ruchowej. Od końca lat 80-tych XIX stulecia,

wolno, ale skutecznie zyskiwał sobie

zwolenników i torował osobom

niepełnosprawnym drogę dla

samorealizacji.

Warto wspomnieć, że początki tego ruchu

zawdzięczamy lekarzom. To oni zalecali

weteranom II wojny światowej, inwalidom – sport

jako formę rehabilitacji. Pierwsze zawody dla nich

zorganizowano na terenie szpitala w Stoke

Mandeville w 1944 roku.

Historia sportu
niepełnosprawnych

Historycy przyjmują rok 1948 jako początek sportu

niepełnosprawnych. W dniu otwarcia Igrzysk

Olimpijskich w Londynie, dr Ludwig Guttmann

zorganizował w szpitalu Stoke Mandeville zawody

łucznicze dla 16 pacjentów tego szpitala.

Cztery lata później tam włąśnie powstała organizacja

koordynująca zawody sportowe, przyczyniająca się

do propagowania sportu jako czynnika

wspomagającego rehabilitację. W kolejnych latach

tworzone były kolejne stowarzyszenia dla osób z

różnymi schorzeniami. Przyczyniło się to do

dynamicznego rozwoju sportu niepełnosprawnych na

świecie. Powoli następowało uniezależnienie się od

ośrodków rehabilitacyjnych.

Historia sportu
niepełnosprawnych

W 1982 roku powołany został Międzynarodowy

Komitet Koordynacyjny (ICC). Nastąpiło zatem

znaczne zinstytucjonalizowanie tego ruchu na

tyle, że w 1989 roku w Dusseldorfie powstał

Międzynarodowy Komitet Paraolimpijski (IPC),

koordynujący wszystkie sprawy związane z

Igrzyskami Paraolimpijskimi i rozowjem sportu,

będącego w gestii Rady Sportu tego Komitetu.

Z danych IPC wynika, że zresza on 162

organizacje z całego świata, w tym 52 spośród

nich to Narodowe Komitety Paraolimpijskie.

Historia sportu
niepełnosprawnych

Polskie początki sportu
niepełnosprawnych, oprócz
sportu głuchych i
niedosłyszących, który rozwijał
się w latach dwudziestolecia
międzywojennego, przypadają na
lata pięćdziesiąte XX wieku i
również związane były z
ośrodkami rehabilitacyjnymi.

Historia sportu
niepełnosprawnych

Początki sportu niepełnosprawnych w

Polsce sięgają lat 50-tych . Głównie w

Poznaniu za sprawą prof. Wiktora Degi

podjęto szereg pionierskich

przedsięwzięć - Jan Dziedzic - profesor

obecnej AWF - organizował dla

niewidomych wioślarstwo, jazdę konną i

biwaki sportowo-rekreacyjne, a profesor

Aleksander Kabsch przygotowywał i

prowadził obozy narciarskie dla osób

niepełnosprawnych ruchowo.

Historia sportu
niepełnosprawnych

Także w Poznaniu w 1961 roku powstała w porozumieniu z

Regionalnym Związkiem Spółdzielni Inwalidów pierwsza w

kraju Komisja Sportu i Turystyki Inwalidów działająca przy

Radzie Wojewódzkiej ZSSP "START" . Dzięki zaangażowaniu

się w tę nową formę rehabilitacji przez osoby, które dla

starszej części przedstawicieli społeczności

niepełnosprawnych są już dzisiaj legendą - prezesa

"STARTU" inż. Franciszka Karłowskiego, prezesa RZSI

Witolda Sokolnickiego oraz wielu innych entuzjastów, sport i

turystyka inwalidów zyskiwały popularność i dawały

pożądane efekty. Pierwsza wyspecjalizowana organizacja

nosiła nazwę - Międzyspółdzielniane Ognisko Kultury

Fizycznej Inwalidów START . W krótkim czasie Ognisko

upowszechniło swój system w całym kraju. Rok 1990 - rok

przełomu polityczno-społecznego, przyniósł regres naszej

działalności. Szansę uchronienia dotychczasowego dorobku i

możliwość kontynuowania podjętego dzieła stwarzało

powołanie w dniu 15 stycznia 1991 niezależnego,

samorządnego Stowarzyszenia Sportowego Inwalidów

"START" w Poznaniu.

Historia sportu
niepełnosprawnych

W latach 60-ych funkcjonowały w Polsce określenia

inwalida, kaleka, ułomny - bliskie istocie stereotypu

niepełnosprawności sednem którego, są wyobrażenia

, że osoby niepełnosprawne to ludzie naznaczeni

palcem złego losu, nadzwyczaj nieszczęśliwi,

zgorzkniali, niezaradni, oczekujący zawsze ulgowego

traktowania. Po 40 latach działań sport

niepełnosprawnych zaczyna cieszyć się

powszechnym uznaniem, gdyż jest on bardziej

efektywny i tańszy niż wiele innych społecznych

przedsięwzięć. Społeczeństwo przekonuje się , że

niepełnosprawność jest pojęciem względnym, że

dzięki uprawianiu sportu można uzyskać życiową

niezależność.