Hartowanie niedokrwieniem (preconditioning)
Liczne epizody wieńcowe poprzedzające często zawał mięśnia sercowego u ludzi mogą opóźniać śmierć komórki po całkowitym zamknięciu tętnicy wieńcowej, dając dodatkowy czas na interwencję w celu przywrócenia przepływu i zapobieżenia śmierci miocytów.
Hartowanie stanowi ostre zjawisko adaptacyjne, kiedy to miokardium reaguje na stres przejściową, lepszą tolerancja następujących po sobie epizodów niedokrwienia.
Wyniki eksperymentów laboratoryjnych wykazały, że w stanie zahartowania niedokrwieniem dochodzi do redukcji glikolizy beztlenowej i zmniejszenia produkcji mleczanów.
Dodatkowo znacznie zmniejsza się zużycie glikogenu. Mleczany kumulują się w zwykle niedokrwionym mięśniu sercowym niepoddanym hartowaniu, w miokardium prekondycjonowanym wolniej rozwija się kwasica.
Dochodzi też do wolniejszego wyczerpywania zapasów ATP i zmniejszenia zapotrzebowania energetycznego, co stanowi charakterystyczne cechy hartowania niedokrwieniem.
Z pojęciem preconditioning związane są zagadnienia apoptozy i martwicy komórek w niedokrwionym mięśniu sercowym:
ogłuszenie - prawidłowy przepływ, upośledzona funkcja,
hibernacja - upośledzony przepływ, upośledzona funkcja,
preconditioning - powtarzające się niedokrwienie może indukować tolerancję.