IX OBSZAR EDUKACJI MUZYCZNEJ

Zagadnienia

1. Słucham muzyki i uczę się jej rozumienia.

2. Poznaję instrumenty i próbuję na nich grać.

3. Śpiewam piosenki i bawię się przy muzyce.

1. SŁUCHAM MUZYKI I UCZĘ SIĘ JEJ ROZUMIENIA

Muzyka jest ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój dziecka. Przeżycia związane

z odbiorem muzyki mają duży wpływ na rozwój emocjonalny i estetyczny. Słuchanie muzyki

pobudza także rozwój analizatora słuchowego w zakresie słuchu akustycznego i muzycznego,

koncentrację uwagi, pamięć muzyczną i pozamuzyczną.

W przedszkolu realizuje się te zadania poprzez słuchanie piosenek i prostych utworów

muzycznych. Dzięki nim dziecko uczy się spostrzegać elementy muzyczne, takie jak: melodia,

rytm, tempo, nastrój itp., co jest podstawą do dalszego kształcenia muzycznego i tworzenia

wrażliwych odbiorców muzyki.

Poziom I

1. Wsłuchiwanie się w dźwięki mowy, odróżnianie głosów: męski - żeński.

2. Wysłuchiwanie i rozróżnianie dźwięków:

a) przyrody - miauczenie kota, szum wiatru, szelest liści itp.,

b) otoczenia - warkot motoru, klakson samochodu, dzwonienie tramwaju itp.

3. Słuchanie ciszy. Określanie, czy muzyka jest głośna czy cicha.

4. Kształtowanie wrażliwości na jakość dźwięku poprzez samodzielne sprawdzanie, jak

brzmią w rejestrze fortepianu tony „grube - cienkie”.

5. Słuchanie piosenek z tekstem o treści zrozumiałej dla dzieci (muzyka może przekraczać

możliwości wokalne dziecka), ilustrowanych zabawką, obrazkiem.

6. Słuchanie muzyki instrumentalnej na żywo:

a) granej na instrumentach o barwie zbliżonej do głosu ludzkiego (flet, skrzypce),

b) związanej z treścią pozamuzyczną.

7. Uczestniczenie w organizowanych w przedszkolu koncertach muzycznych (w części, ok.

10 min).

Poziom II

1. Rozpoznawanie głosów swoich kolegów.

2. Zwiększanie zakresu wysłuchiwanych i rozpoznawanych dźwięków z otoczenia i przyrody.

Wsłuchiwanie się w ciszę.

3. Kształtowanie wrażliwości na wysokość dźwięku poprzez kojarzenie z czynnościami,

które odbywają się „wysoko i nisko”.

4. Odróżnianie głośności dźwięków o różnym natężeniu stopniowym, cicho - głośno, ciszej,

coraz ciszej, głośno, coraz głośniej.

5. Rozpoznawanie znanych piosenek po nuconej melodii lub granej na instrumencie melodycznym.

6. Słuchanie muzyki na żywo:

a) śpiewanej przez nauczycielkę z tekstem ilustrowanym obrazkiem, zabawką,

b) muzyki instrumentalnej o charakterze ilustracyjnym.

7. Uczestniczenie w przedszkolnych koncertach muzycznych (czas uzależniony od zainteresowania

dzieci).

Poziom III

1. Uczenie się aktywnego słuchania poprzez ciekawe zabawy i ćwiczenia np. „Kto usłyszy

najwięcej?”, „Zgadnij, kto śpiewa twoje imię?”.

2. Rozpoznawanie głosów instrumentów, ptaków, zwierząt, pojazdów, także z nagrań

dźwiękowych.

3. Wysłuchiwanie i określanie kierunku, z którego dochodzi głos.

4. Słuchanie i rozpoznawanie odległości dźwięków (bliżej - dalej).

5. Nabywanie wrażliwości na niewielkie różnice dźwięku:

a) toczenie szklanej kulki w plastikowym, ceramicznym, i szklanym naczyniu,

b) odbicie piłki od podłogi, dywanu, ściany,

c) uderzanie dłonią o kolana, podłogę, krzesło.

6. Słuchanie i różnicowanie dźwięków w rejestrach (niski - średni - wysoki) skali instrumentu

muzycznego.

7. Określenie trzech rodzajów dynamiki: cicho - średnio - głośno, wraz z ich stopniowymi

zmianami. Wsłuchiwanie się w słabe dźwięki.

8. Słuchanie piosenek śpiewanych przez nauczycielkę. Pokazywanie ręką linii melodycznych.

9. Słuchanie utworów muzyki instrumentalnej granej na żywo.

10. Słuchanie muzyki odtwarzanej mechanicznie (płyta CD, kaseta magnetofonowa, audycja

TV).

11. Aktywne uczestniczenie w słuchaniu koncertów muzycznych w przedszkolu. Przyzwyczajenie

się do takiej formy kontaktów z muzyką, uczenie się właściwego zachowania

podczas koncertu.

Poziom IV

1. Doskonalenie umiejętności słuchania i rozpoznawania dźwięków z otoczenia.

2. Wykonywanie ćwiczeń i udział w zabawach rozwijających pamięć muzyczną:

a) wysłuchiwanie i podawanie liczby dźwięków,

b) określanie „gęstości” dźwięków (1 czy kilka instrumentów naraz),

c) powtarzanie kilku dźwięków następujących po sobie,

d) powtarzanie głosem kilku dźwięków zagranych na instrumencie melodycznym.

3. Rozróżnianie głosów męskich i żeńskich w śpiewie solo i chóralnym.

4. Prawidłowe różnicowanie dynamiki, rejestrów w muzyce oraz określanie linii melodycznych.

5. Rozwiązywanie zagadek muzycznych:

a) rozpoznawanie piosenki po melodii nuconej przez nauczycielkę lub granej na instrumencie,

b) rozpoznawanie piosenki po rytmie wyklaskiwanym lub granym na instrumencie perkusyjnym,

c) słuchanie śpiewu i utworów instrumentalnych - rozpoznawanie głosów grających instrumentów,

zauważanie zmiany tempa, dynamiki, nastroju i charakteru utworu.

6. Uczestniczenie w organizowanych koncertach muzycznych. Przestrzeganie odpowiedniego

zachowania się podczas odbioru muzyki.

Treści rozszerzające

1. Podczas słuchania bajek muzycznych z nagrań (płyta, kaseta) dostrzeganie tego, w jaki

sposób muzyka potęguje nastrój utworu.

2. POZNAJĘ INSTRUMENTY MUZYCZNE I PRÓBUJĘ NA NICH GRAĆ

Gra na instrumentach muzycznych jest bardzo atrakcyjną formą zabawy dla dzieci.

Bezpośredni kontakt z instrumentem wyzwala aktywność, rozwija wyobraźnię muzyczną

i inwencję twórczą. Poprzez grę dziecko kształci poczucie rytmu, wrażliwość na barwę, uczy

się różnicowania wysokości dźwięku oraz prowadzenia linii melodycznej. Jest to również

dobre ćwiczenie rozwijające sprawność manualną dzieci.

Gra na instrumentach powinna być tak zorganizowana, aby dzieci miały swobodny dostęp

do instrumentów, grały indywidualnie lub w małych grupkach, utrzymywały umiarkowaną

siłę dźwięku. Należy unikać hałasu oraz instrumentów o głośnym, przenikliwym

dźwięku, ponieważ ich działanie ma szkodliwy wpływ na układ nerwowy dziecka.

Obok instrumentów muzycznych wykorzystujemy również dostępne dziecku przedmioty

oraz samo ciało.

Poziom I

1. Poznawanie i rozróżnianie dźwięków instrumentów muzycznych o określonej i nieokreślonej

wysokości dźwięku np. pianino - kołatka, flet prosty - bębenek.

2. Zapoznanie z budową i sposobem wydobywania dźwięku z takich instrumentów, jak:

a) grzechotka - uderzanie grzechotką o otwartą dłoń drugiej ręki (to prawidłowy sposób).

Wyszukiwanie innych możliwości wydobywania dźwięków np. przez potrząsanie,

wirowanie,

b) kołatka - granie w sposób prawidłowy oraz szukanie innych sposobów wydobywania

dźwięku.

3. Wydobywanie dźwięków z przedmiotów, z którymi dziecko styka się na co dzień: klocki,

papierki, pudełka, piłki.

4. Wykorzystanie efektów akustycznych powstających przy ruchu własnego ciała: klaskanie,

tupanie, cmokanie itp.

5. Improwizowanie dźwiękiem - naśladowanie za pomocą instrumentów: padającego

deszczu, jadącego pociągu...

Poziom II

1. Poznawanie i różnicowanie głosów instrumentów muzycznych w większym zakresie.

2. Zapoznanie z budową oraz sposobem grania na bębenku, tamburynie, trójkącie.

3. Szukanie nowych efektów brzmieniowych do muzycznego opracowania wierszy, opowiadań:

a) wykorzystanie instrumentów perkusyjnych,

b) przedmiotów z otoczenia: papierki, klocki, piłki itp.

Poziom III

1. Rozpoznawanie i nazywanie przedszkolnych instrumentów perkusyjnych, a także niektórych,

brzmiących w nagraniach.

2. Gra na instrumentach muzycznych wymagających większej sprawności ręki - trójkąt,

ksylofony, metalofony.

3. Wykorzystanie gry na instrumentach muzycznych w ćwiczeniach słuchowych i rytmicznych.

4. Stosowanie instrumentów i pomocy akustycznych do ilustrowania zjawisk w przyrodzie,

improwizacji rytmicznych i melodycznych, ilustrowania wierszy i opowiadań

5. Granie własnego akompaniamentu do piosenki.

Poziom IV

1. Doskonalenie gry na przedszkolnych instrumentach perkusyjnych, rozpoznawanie ich

brzmienia.

2. Tworzenie akompaniamentu do piosenek.

3. Gra w orkiestrze perkusyjnej z dyrygentem.

4. Uczenie się grania prostych melodii, np. na cymbałkach.

5. Improwizacje rytmiczne do ćwiczeń ruchowych: piosenek, wierszy, opowiadań.

6. Improwizacje na dzwonkach - swobodne granie własnych, wymyślonych melodii.

Treści rozszerzające

1. Samodzielne wykonywanie prostych instrumentów perkusyjnych z wykorzystaniem różnych

buteleczek, pudełek (blaszanych, plastikowych, tekturowych) i drobnych elementów,

w rodzaju: koralików, fasoli, pestek...

3. ŚPIEWAM PIOSENKI I BAWIĘ SIĘ PRZY MUZYCE

Aktywność muzyczna dziecka wyraża się w śpiewie, ruchu, grze na instrumentach, rysunku,

teatralizacji. Wspomaga to zainteresowanie i uwagę, wzmacnia zapamiętywanie.

Śpiew jest najważniejszą formą umuzykalnienia. Pierwsze śpiewanie jest niepewne,

melodia mało wyrazista. Dokładne odtworzenie melodii, rytmu i tekstu wymaga długiej

i wytrwałej pracy. Konieczna staje się ochrona aparatu głosowego dziecka - prowadzenie

ćwiczeń emisyjnych i ortofonicznych (logorytmicznych) wzmacnia ten aparat.

Ruch to naturalna potrzeba, która towarzyszy dziecku we wszystkich zabawach. Ruch

przy muzyce wpływa korzystnie nie tylko na rozwijanie dyspozycji muzycznych, ale na rozwój

ogólny. Muzyka ze swoim rytmem w szczególny sposób wywołuje potrzebę ruchu.

Wszystkie formy umuzykalnienia można wykorzystać do rozwijania dyspozycji twórczych

dziecka, do kształtowania jego ekspresji i twórczej postawy. Dziecko, poprzez to, co

robi, co tworzy, wyraża siebie, opowiada siebie. Starajmy się zaspokajać tę naturalną potrzebę

działania, ekspresji i realizacji. Stwarzajmy warunki, zachęcajmy i wspomagajmy w tym

naszych wychowanków.

Poziom I

1. Udział w zabawach ćwiczących prawidłowe oddychanie: (wdech nosem, przy lekko rozchylonych

ustach, lekko, bezszmerowo, wypuszczanie powietrza ustami). „Dmuchanie

balonika - wydmuchiwanie ustami sss.”, „gaszenie świecy”, „zdmuchiwanie pyłków

z ubrania”, „dmuchanie na gorącą zupę”, itp.

2. Ćwiczenie poprawnej wymowy w zabawach np. „Echo” (powtarzanie za głosem nauczycielki

pojedynczych jedno-, dwu-, trzyzgłoskowych słów).

3. Powtarzanie rytmicznych tekstów za głosem nauczycielki.

4. Uczenie się i śpiewanie piosenek (1-2 w ciągu miesiąca) o treści zrozumiałej, ilustrowanej

zabawką, obrazkiem. Śpiew zbiorowy i indywidualny.

5. Wykonywanie ćwiczeń rytmicznych w oparciu o piosenki - klaskanie, stukanie, inne

umowne ruchy, gra na instrumencie.

6. Utrwalanie piosenek poprzez różne formy doskonalące śpiew - powtarzanie fragmentów

tekstu piosenki ze zmianą dynamiki, mówienie szeptem.

7. Wykonywanie ćwiczeń inhibicyjno-incytacyjnych (pobudzanie - hamowanie) kształcących

reakcje na sygnały dźwiękowe (np. „wysoko-nisko”. Dźwięk wysoki wspięcie na

palce, niski-przysiad).

8. Ilustrowanie prostych piosenek ruchem i udział w zabawach ze śpiewem.

9. Umiejętne ustawianie i poruszanie się:

a) w kole wiązanym,

b) jedno za drugim,

c) w małych grupkach.

10. Inspiracje ruchowe - naśladowanie ruchów zwierząt, wyrażanie ruchami i gestem zjawisk

w przyrodzie: szum drzew, fale itp.

Poziom II

1. Wykonywanie ćwiczeń ortofonicznych i emisyjnych w oparciu o znane piosenki, a także

inne, według pomysłu nauczycielki i dzieci.

2. Powtarzanie piosenek śpiewanych w roku poprzednim.

3. Uczenie się nowych piosenek (2 w ciągu miesiąca).

4. Rozwijanie możliwości słuchowo-głosowych poprzez śpiew indywidualny.

5. Rozwijanie własnej inwencji twórczej poprzez improwizowanie głosem (np. śpiewanie

własnego imienia na wybranej melodii: „Jak się nazywasz?”).

6. Nabywanie swobody w ruchowej wypowiedzi inspirowanej tekstem lub akompaniamentem.

7. Wykonywanie ćwiczeń doskonalących reakcje na różnorodne sygnały.

8. Umiejętne ustawianie i poruszanie się:

a) w kole nie wiązanym,

b) w parach,

c) w rzędzie.

9. Uczenie się prostych form tanecznych: krok podstawowy, skoki, podskoki, klaskanie,

grożenie palcem, ruchy naśladujące pracę np. szewca, kowala.

10. Rysowanie i malowanie ilustracji do poszczególnych zwrotek piosenki.

Poziom III

1. Systematyczna praca nad poprawnym wydobywaniem głosu i prawidłowym wymawianiem

tekstu. Udział w zabawach logorytmicznych.

2. Powtarzanie wcześniej poznanych i uczenie się nowych piosenek (2-3 w ciągu miesiąca).

Śpiewanie zbiorowo i indywidualnie.

3. Tworzenie swobodnych tekstów powiązanych ze słuchaną muzyką.

4. Improwizacje wokalne do krótkich, prostych wierszowanek typu „Idzie rak - nieborak,

jak uszczypnie będzie znak” czy przysłów „Kwiecień plecień, bo przeplata, trochę zimy,

trochę lata”.

5. Wyrabianie szybkiej orientacji, pamięci i uwagi poprzez udział w zabawach inhibicyjno-

-incytacyjnych.

6. Prawidłowe reagowanie ruchem na słyszaną muzykę.

7. Umiejętne ustawianie i poruszanie się:

a) w dwóch kołach,

b) w szeregu.

8. Sprawne poruszanie się w przestrzeni, wyrabianie płynności i zręczności ruchów.

9. Udział w zabawach ruchowych ze śpiewem.

10. Uczestniczenie w zabawach z elementem improwizacji ruchowej (swobodne poruszanie

się przy akompaniamencie, ilustracja ruchowa do piosenki lub utworu muzycznego).

11. Malowanie ilustracji do utworu instrumentalnego o znanym tytule.

12. Uczenie się kroków i prostych form tanecznych: cwał, galop, podskoki, dostawianie nogi.

Poziom IV

1. Doskonalenie śpiewu poprzez systematyczne wykonywanie ćwiczeń dykcyjnych.

2. Uczenie się nowych piosenek (3 w ciągu miesiąca) oraz powtarzanie wcześniej poznanych.

3. Śpiewanie piosenek: indywidualnie, w małych zespołach, całą grupą.

4. Układanie i śpiewanie własnych rytmizowanych tekstów na temat obrazków, bajek, przeżyć,

wymyślanie śpiewanego zakończenia do opowiadań.

5. Improwizacje wokalne na dowolne tematy i do krótkich tekstów literackich, o prostej

budowie i wyraźnym rytmie, np.

„Szumiał las, śpiewał las,

Gubił złote liście.”

(Cz. Janczarski Szumiał las)

„Na tapczanie siedzi leń,

Nic nie robi cały dzień.”

(J. Brzechwa Leń)

6. Improwizacje wokalne z zastosowaniem akompaniamentu perkusyjnego.

7. Powtarzanie głosem krótkich motywów melodycznych granych lub śpiewanych przez

nauczycielkę.

8. Wyrabianie szybkiego refleksu psychoruchowego poprzez udział w zabawach inhibicyjno-

incytacyjnych.

9. Udział w zabawach ze śpiewem o bardziej skomplikowanych formach ruchu.

10. Nabieranie większej sprawności i swobody w poruszaniu się przy muzyce. Kształtowanie

płynności i estetyki ruchów.

11. Swobodne interpretacje ruchowe krótkich utworów instrumentalnych.

12. Improwizacje taneczne - tworzenie własnych układów tanecznych do utworu muzycznego.

13. Poznawanie kroków tańca: polki, walca (bez obrotów) oraz kroków tańców ludowych,

takich jak: trojak, koziorajka.

14. Rysowanie i malowanie ilustracji do utworów instrumentalnych, inspirowanie nastrojem

i charakterem muzyki.

Treści rozszerzające

1. Nagrywanie na taśmę magnetofonową własnych bajek ilustrowanych grą na instrumentach.

2. Prowadzenie śpiewanych dialogów podczas zabawy w teatr.

3. Śpiewanie gamy z dołu do góry i odwrotnie.

---