ANALIZA UTWORÓW LITERACKICH
Krystyna Artykiewicz, Mój konik
Ten mój konik z kasztana
bryka sobie od rana.
Ma kopytka z żołędzi
i wesoło w świat pędzi.
Sto gościńców przejechał.
Mknie karoca z orzecha.
- Kogo wieziesz, kasztanku?
- Pannę lalę z gałganków.
Temat: zabawa i zabawki
Rymy: a a b b, klauzulowe, bogate, dokładne i niedokładne mieszane, głębokie
Środki językowe:
zdrobnienia: konik, kopytka, kasztanek
określenia: z żołędzi, z orzecha, z gałganków, z kasztana
Postacie:
zabawki: konik z kasztana i żołędzi, lalka z gałganków
Analiza wersologiczna:
2 trocheje + 1 amfibrach
prawie regularnie rozłożone akcenty
7 (4+3)
Budowa:
2 zwrotki 4-wersowe
każdy wers 7-wersowy
Julian Tuwim, Lokomotywa
Wiersz „zrobiony” z zabawy w pociąg.
Środki językowe:
onomatopeja
rytm
pleonazm - „(...) powoli - jak żółw - ociężale (...)”
Wersologia
10 (5+5)
11 (6+5)
8 (4+4)
Rymy: dokładne, klauzulowe, głębokie (a a b b)
Inne środki językowe:
wyliczenie
wykrzyknienie
epitety
polisyndeton
zdanie rozkwitające
Rytm wiersza i wyrazy dźwiękonaśladowcze użyte w tekście - podporządkowane są rytmowi jadącego pociągu.
Julian Tuwim, Okulary
Komizm:
komiczna postać roztargnionego pana Hilarego
komiczna sytuacja
zabawna puenta
Rymy: a a b b, klauzulowe, dokładne, głębokie
Środki językowe:
paralelizm syntaktyczny
chiazm (maca szlafrok, szlafrok maca)
transakcentacja (okazało się)
Wersologia:
8 (4+4) → 4 trocheje
bardzo regularna budowa
dokładna rytmizacja
Adam Mickiewicz, Powrót taty
utwór „przetransponowany” z literatury kierowanej do dorosłych
Rymy: a b a b, klauzulowe, dokładne, głębokie, półtorazgłoskowe
Wersologia:
11(5+6)
8 (5+3)
11(5+6)
8 (5+3)
itd.
Środki językowe:
powtórzenie: diakope (epanalepsa, tj. powtórzenie rozdzielone wtrąceniem) - „Pójdźcie, o dziatki, pójdźcie (...)”
epitety
nagromadzenia
transakcentacja
apotrofa
apozjopeza
elipsa
paralelizm syntaktyczny
eksklamacja
mowa niezależna
Gatunek: ballada
Budowa: 21 4-wersowych zwrotek
Anna Kamieńska, Widok z gór
Budowa: 4 zwrotki 4-wersowe
Rymy: a a b b, klauzulowe, głębokie, żeńskie, dokładne
Wersologia: 10 (5+5), 10 (5+5), 10 (5+5), 8
Środki językowe:
zdrobnienie
porównanie
epitet
mowa niezależna
metafora
epifraza
polipton
Anna Kamieńska, Pastereczka
Budowa: 13 dystychów
Rymy: a a b b...
10- i 11-zgłoskowce
Środki językowe:
polisyndeton
anafora
epitet
Zbigniew Herbert, Pudełko zwane wyobraźnią
Środki językowe:
onomatopeja
metafora
epitet
porównanie
Także: wewnętrzne i tautologiczne.