Reduta. Romantyczna poezja niepodległościowa
WSTĘP
Trzy pieśni
Rodowód nowożytnego patriotyzmu polskiego -> ważne - podmiot zbiorowy -„MY”
1. Pieśń Legionów (1797)
Najważniejsza idea - możliwość istnienia narodu bez państwa - bo naród istnieje, póki MY żyjemy
Nadzieja, nie rozpacz
Wezwanie do zwycięstwa nie poczucie upadku
Śmierć polityczna narodu (to co spotkało Polskę) =/= śmierć dziejowa narodu (jeszcze nie…)
Naród egzystuje duchowo
Prefiguracja polskiego losu - przeznaczenie polskich „żołnierzy wolności”
2. Warszawianka (1831)
Szczęście z powodu możliwości toczenia walki na własnej ziemi (powstanie listopadowe)
Nadszedł czas działań
Bezkompromisowość - „dziś triumf albo zgon”
Sakralizacja wolności
3. Boże coś Polskę
Najpopularniejsza w czasie powstania styczniowego
Błagalna modlitwa, nie hymn bojowy
Poczucie więzi z Bogiem - przymierze narodu polskiego z Bogiem -> mesjanizm
Wyróżnienie przez Boga także w nieszczęściu
Misja wolności okupiona poświęceniem, męczeństwem
Poezja jako sposób życia
Rola wiersza jako pieśni
Prawdę poezji poświadcza jej związek z gminem
„folkloryzacja” dzieł poetyckich
Pragnienie, aby z tego co napisane uczynić to co mówione (odwrócenie historycznego rozwoju)
„upieśniowienie” liryki
Kanon tyrtejski poezji narodowej
Współoddziaływanie na siebie poezji i czynu
Postawa czynna, dynamiczna - różna od europejskiej (analityczno-romantycznej)
Duża rola czynu - najpiękniejsza sztuka
Tyrteizm w Polsce - wszechstronna potrzeba (psychiczna i historyczna) pokolenia literackiego, które stworzyło romantyzm
Przeświadczenie o możliwości przekreślenia czynem „zbrodni rozbiorów”
W Polsce - jedność poezji i działalności dziejotwórczej - coś wyjątkowego w historii Europy
Polscy poeci - czynni uczestnicy walk o wolność
Kryterium wartości moralnej poezji romantycznej - poświęcenie życia za prawdę poezji; zgodność słowa i czynu
Tzw. „poetyka listopadowa”:
„piosenkowość”
„temat narodowy”
„styl obozowy”
Dysharmonie i błędy, ale i szczerość i rodzimość
Najwartościowsze pisarstwo - wypływające z serca i duszy - tego nie brakuje tym, którzy walczyli z miłości do ojczyzny
Poezja pisana często na postojach, w czasie kampanii
Symbole (np. wzbijający się orzeł), motywy (np. pożegnanie z ukochaną), gatunki (np. pobudka, wezwanie hymn)
Autor - poeta jako żołnierz
Wyżej ceniony czyn od poezji
Poeci - Goszczyński, Gosławski, Garczyński
Ataki na Mickiewicza i Słowackiego - wybrali poezję, nie czyn
Poezję cechuje „patologia” cierpienia i pomsty
Skuteczność poetyki tyrtejskiej w trakcie powstania, później stawała się wtórna i nieoryginalna
Ocalenie ojczyzny
Dwie drogi inicjacji:
W głąb siebie
W historię
Epopeja napoleońska - dowód, że wybuch historii jest ważniejszy niż trwanie prawd
Romantyzm z historii, polityki, czynu pragnął zbudować wnętrze człowieka romantycznego
„religia patriotyzmu”
Spontaniczne obudzenie się instynktu patriotycznego
„Kordian”
Polska Winkelriedem narodów - nakaz poświęcenia, przecucie klęski
Klęska - duchowy tryumf nad wrogiem
„Dziady cz. III”
Improwizacje Konrada
Identyfikacja z ojczyzną - uwewnętrznienie patriotyzmu
Wolność narodu - sprawa najgłębiej intymna i osobista
„Wielka improwizacja” - „ja i ojczyzna to jedno”
Alegorie, personifikacje ojczyzny - ojczyzna - osoba umarła, zraniona, której trzeba pomóc
Idea powstania
Walka ma wstrząsnąć opinią i wyobraźnią społeczną
Największa groźba dla bytu narodowego - oswajanie się z niewolą
Niechęć do tajnego i podstępnego działania
Marzenie o jawnej walce zbrojnej
Uwydatniania związku polskości i wolności
Przekonanie, że wyższość moralnych motywacji walki niepodległościowej to warunek i gwarancja zwycięstwa
Przekonanie, że despotyzm nie może wygrać z obrońcami wolności
Wiara w moc wysiłku duchowego i zapału
Pochwała męstwa, śmiałości, wierności sprawie
Idea mesjanizmu
Wyrosła po klęsce powstania listopadowego
Uświęcenie, usensownienie działań powstańców
Każde cierpienie - ofiara składana przez cały naród
Próba wyciągnięcia wniosków z klęski -> kultura klęski
Bunt przeciw śmierci: śmierć - odrodzenie, metamorfoza; warunek zmartwychwstania; upadek - rękojmia odrodzenia
Polska - niewinna ofiara za grzechy świata; jej misja - odkupienie ludzkości („Dziady cz. III” - „Widzenie ks. Piotra”)
Uniwersalizacja tego co narodowe
Dążenie do narzucenia polityce praw moralności
Rozdroża romantycznego patriotyzmu
Rozmaite głosy, często skłócone
Konflikt między etosem rycerskim (niejako przyrodzony Polakom), a etosem spiskowym (konieczny)
Problem zemsty
Kajsiewicz, Goszczyński, Ujejski - pozytywne ustosunkowanie się
Mickiewicz - negatywne; człowieczeństwo i zemsta - jakości przeciwstawne
Dwie motywacje powstań:
Zemsta - bezwzględność
Ofiara - łagodne poświęcenie
Sprzeczność między ojczyzną dawną a ojczyzną nową; Polską szlachecką a Polską ludu- narodu
Jedna z wielu przyczyn upadku powstania - brak świadomości narodowej chłopów
„Grób Agamemnona”
Nowa Polska - „naga”, „nowa”, „nieśmiertelna”
Wyzuta z ciężaru złej przeszłości
Norwid: „Polska jest ostatnie na globie społeczeństwo, a pierwszy na planecie naród”
Literatura spełniona
Romantyzm wypracował cały repertuar gestów, zachowań, symboli patriotycznych
Kult „bohaterów żałobnych”
Nakazy zachowań w obliczu śmierci, na katordze
Utwory - emblematy przygotowania na śmierć, czy patriotycznej żałoby
Ulubione symbole - pogrzebany, zmartwychwstający Chrystus, Feniks, mogiły…
Romantyzm znał wszystkie rodzaje śmierci za ojczyznę:
W boju („Reduta Ordona”)
Męczeńska
Emigracyjna, sybirska („Grobowiec na granicy Syberii”
Wedle religii romantycznego patriotyzmu ten kto umierał za ojczyznę doznawał od razu wniebowstąpienia
Kult grobów, grobowców, Wawelu -> symbole męczeńskiej wielkości, ale i ośrodki życia - zarodnie zmartwychwstania
Prototyp i arcywzór Polaków - Napoleon - człowiek czynu
Czyn - literatura spełniona
ANTOLOGIA
Po upadku niepodległości
J.P Woronicz „Hymn do Boga”
Ryszard Wincenty Berwiński (1819-1879) „Pogrobowiec”
Podmiot - pogrobowiec zwraca się do osoby pamiętającej jeszcze czasy wolności
Gorycz klęski zdusiła nawet łzy - pierwsza część
Pożegnanie grobów i przeszłości - druga część
Teofil Lenartowicz (1822-1893) „Rozmowa chłopa z uczonym”
Chłop-astronom (problem czerwonego nieba - krew narodu)
Ojczyzna romantyczna
S. Garczyński (1805-1833) „Wacława dzieje”
Iluminacja patriotyczna, obudzenie się z letargu Wacława pod wpływem narodowej pieśni („Mazurek Dąbrowskiego, „Kościuszko”)
Uznanie ojczyzny za wartość najwyższą
J. Słowacki „Poeta i natchnienie”
Ojczyzna - ptaszek
A. Mickiewicz „Konrad Wallenrod”
Powieść wajdeloty
Przesłanie - zachęta do czynu niepodległościowego
„Grażyna”
Manifest bezkompromisowego patriotyzmu
Wincenty Pol (1807-1872) „Mohort”
O kampanii Józefa Poniatowskiego na Ukrainie w 1792 r.
Opiewanie patriotyzmu rycerskiego (wierna służba do końca)
Przeciwstawienie się patriotyzmowi spiskowemu
„Historia Szewca Jana Kilińskiego…”
Opis sprzysiężenia w czasie insurekcji i przysięgi wierności ojczyźnie
Stylistyka oparta na ludowym przysłowiu i porównianiu
Humor i rubaszna prostota
„a kto w drodze się powinie|| temu jeszcze Polska stanie || w gardle kością”
Maurycy Gosławski (1802-1834) „Mazur na cześć dyktatora” (1831)
Napisany gwarą mazurską jako śpiewka chłopskiego żołnierza
Wezwanie do powieszenia Chłopickiego (po złożeniu dyktatury)
Przykład bezkompromisowego patriotyzmu chłopów
C. Norwid „Pieśń od ziemi naszej”
Szubienica (warszawa popowstaniowa)- centrum świata
Roman Zmorski (1822-1867) „Westchnienie z oddali”
Wyraz tęsknoty za ziemią mazowiecką
Kornel Ujejski 91823-1897) „Kiedyś-konając”
Pożeganie ojczyzny w trakcie wyjazdu
Zygmunt Krasiński „Nim słońce wejdzie, rosa wyżre oczy”
Poczucie, że nie dane będzie pokoleniu oglądać wolnej Polski
„Cokolwiek będzie”
Nadejdzie chwila, że Polska zmartwychwstanie…
Poezja i czyn
S. Goszczyński (1801-1876)„Moja piosenka najlepsza” (1833)
Najpiękniejszą piosenką była noc listopadowa -> największą poezją jest czyn
Konstanty Gaszyński (1809-1866) „Pamiątce Rajnolda Suchodolskiego)
Suchodolski - poeta, żołnierz, zginął w powstaniu
Według poety - szczęśliwy, bo zginął i nie dożył chwili upadku powstania
Walka z Bogiem
A. Mickiewicz „Dziadów cz. III”
Improwizacja
Ostateczne konsekwencje patriotyzmu romantycznego
„próba teodycei narodowej”; pytania:
do Boga - dlaczego dopuszcza zło itp.
O sens cierpienia narodu
Szymon Konarski (1808-1839) „Wiersz Szymona Konarskiego napisana na 24 godziny przed rozstrzelaniem”
Konarski - bohater narodowy, zginął rozstrzelany, przed śmiercią nie zdradził żadnych tajemnic spiskowych
Wiersz -
wybuch patriotycznej rozpaczy i bluźnierstwa
pogarda dla swojej duszy
liczy się tylko Polska - jej zbawienie
„gdzie o p[przyszłość kraju, o łzy bratnie chodzi tam lepszy ten, co bluźni, niż ten co rozpacza”
Ostatni Romeo
S. Goszczyński „Mara ojczyzny”, K. Gaszyński „Widmo ojczyzny”
Personifikowana ojczyzna - mara, widziadło - budzi lęk i trwogę
Okrutna demoniczna rywalka wszelkich innych obiektów uczuć
R.W. Berwiński „Ostatni Romeo”
Motyw rozstania powstańca i kochanki
Treść: Muszę iść, wojsko wzywa, nie pieść mnie bo to wstyd, gdy wolność ojczyzny spotka faceta u baby
„Pożegnanie” (Anonim)
Motyw pożegnania z kochanką
Pieśń popularna w XIX w.
Kochanka rozumie, że walka o wolność ojczyzny jest najważniejsza
M. Gosławski „Odzyskanie”
M. Romanowski „Co tam marzyć!”
Co tam marzyć o kochaniu, o bogdance, o róż rwaniu - dla nas nie ma róż!
Do matki Polki
A. Mickiewicz „Do matki Polki” (lipiec 1830)
Jaskrawe, ironiczno -tragiczne przeciwstawienie doli spiskowca i losu żołnierza
Matka Polka winna wyzbyć się zawczasu złudzeń i przyjąć tragiczny los syna, którego czeka klęska i hańba - śmierć na szubienicy
K. Gaszyński „Do matki Polki” (1843)
Nawoływanie do patriotycznej edukacji syna - taka edukacja sprawi, że stanie się on bohaterem i że bój ostatnie skończy się „wiecznym ludów mirem”
Spisek
A. Mickiewicz „Konrad Wallenrod”
Fragment III części - rozmowa z Aldoną
S. Goszczyński „Rejtan. Widzenie”
Wiersz - wiernie oddany moment przyjęcia Goszczyńskiego do związku Wolnych Braci Polaków (chorągwie Rejtana)
Widzenie, którego doznał, gdy wezwał ducha Rejtana
J. Słowacki „Kordian”
Spisek koronacyjny
S. Garczyński „Wacława dzieje”
„II związek” - ten sam spisek, co w „Kordianie” - te same dylematy moralne
K. Ujejski „Monolog Ankarstroma”
Ankarstrom - zabójca króla Szwedzkiego; król - wróg demokratów
A. Mickiewicz „Z bramy więzienia”
Cz. IV powieści Garczyńskiego „Zdrajca”
Zdrajca -nie jest godzien mszy, pogrzebu na cmentarzu, pamięci, modlitwy; samobójca
Włodzimierz Wolski „Samotny grób”
Powstanie
J. Słowacki „Dajcie mi tylko jedną ziemi milę”
Wyraz niespełnionych nadziei i nieustającej wiary
J. Słowacki „Uspokojenie”
Prorocza wizja przyszłego powstańca przekreślającego swym czynem widma zdrady i „postrachu upiory”; wizja powstania ludu warszawskiego… Powstania Warszawskiego(?)
M. Romanowski „Kiedyż?”
Marzenie o przekuciu pałaszy na lemiesze
R. Suchodolski (1804-1831) „Śpiew”
Utwór napisany w pierwszych dniach powstania; zagrzewacz do walki
J. Słowacki „Kulik”
Jazda po Polsce, nawoływanie dostawienia się w powstaniu: pana młodego, chłopca na pogrzebie, grającego w karty, pana z dworu i innych
Atmosfera wesoła, wręcz karnawałowa
D. Magnuszewski (1809-1845) „Dzień 29 listopada”
Optymizm, entuzjazm
Polski orzeł vs czarny orzeł rosyjski - symbolika
M. Romanowski „Czy wiosna?”
J. Przerwa-Tetmajer „Pieśń wojskowa”
O losie powstańca (dość optymistycznie)
W. Pol „Pożegnanie”
Motyw pożegnania z ukochaną
Staś wyrusza w bój i raczej nie wróci…
Franciszek Kowalski „Ułan na wedecie”
Flirt między ułanem a dziewczyną
Chęć buziaczka… ale buziaczek nie wart kulki za nieposłuszeństwo
Bardzo patriotyczne zakończenie - obietnica pocałowania krzyża na grobie ułana
M. Romanowski „Na rozstanie”, „Do… Prośba o orła (przy szyciu szkaplerza)”
Gra symboli
orzeł - walka - na to pora
Krzyż - cierpienie- to już było
K. Brodziński (1791-1835) „Dnia 9 września 1831 r.”
Utwór napisany po zdobyciu przez Rosjan Warszawy
Opis wojsk rosyjskich
Motyw „teodycei narodowej” - pytania do Boga
W. Pol „Śpiew z mogiły”
B. popularna pieśń
Wskazanie na brak surowości w karaniu zdrajców jako na jedną z istotnych przyczyn upadku powstania
K. Gaszyński „Czarna sukienka”
Bohaterka tryumfy powstańców świeci „pogodnym” ubiorem, w czasie klęski jako wyraz żałoby wdziewa tylko czarną sukienkę
Manifestacja patriotyzmu strojem i wyglądem była bardzo popularna w okresie międzypowstaniowym
F. Feliński (1825 - 1910) „Morituri te salutant”
Sparafrazowany okrzyk gladiatorów: Ci co idą szukać śmierci pozdrawiają Cię ojczyzno
C. Norwid „Buntowniki, czyli stronnictwo-wywrotu”
Odpowiedź na głosy oficjalnej prasy rosyjskiej, że Powstanie styczniowe to tylko „bunt małej garstki zapaleńców”
Przeciwstawienie „nielegalnych” a moralnych buntowników i chodzących w glorii „prawa” łupieżców i najeźdźców - kontrast „ojczyzny” i „kancelarii”
Sporo ironii
W. Wolski „W górach”
T. Lenartowicz „Niech żyje Polska!”
J. Słowacki „Kiedy prawdziwie Polacy powstaną”
Motywacjami powstania nie SA rozpacz i zemsta, ale duch, który „przemienił serca”
Hymny walki
J. Słowacki „Ksiądz Marek”
Z aktu I. „Pieśń Konfederatów”
Hardość, duma, pewność siebie ludzi, którzy walcza w słusznej sprawie
Słowacki „Hymn”
Połączenie dwóch tradycji
Rycerskiej, tradycyjnie polskiej
Europejskich walki o niezawisłość
Motyw feniksa
S. Witwicki „Do Boga”
E. Wasilewski (1814-1846) „Hymn orłów”
Symbolika orła - Polska, młodość -> duża popularność wiersza
Wasilewski „Pieśń żeglarzów”
Apologia młodości (uprzywilejowany stan ducha i umysłu)ubóstwionej
L. Mierosławski „Marsz”
Mocno rewolucyjny „do broni ludy!”, „precz z tytułami książę i pan”
Pieśń patriotyczno-demokratyczna
W. Pol „Sygnał”
Animusz wojenny, ton pobudki „na trąbkę”, wezwanie do boju
„Hu ha! Krew gra! Duch gra! Hu ha!
Realia powstania styczniowego („w bój bez broni”
W. Wolski „Marsz żuawów”
Żuawi - francuska formacja wojskowa; na jej wzór tworzyły się polskie oddziały powstańcze; bohaterscy żołnierze
Odrzucenie amnestii (kłamliwej) ogłoszonej przez cara Aleksandra
K. Gaszyński „Pieśń powstańców przy zimowym ognisku”
Manifestacja rozpaczliwej determinacji patriotycznej romantyzmu
„Świat głuchy na jęki, nie podał na ręki )…) lecz z słowem modlitwy idziemy do bitwy”
Pieśń zemsty
A. Mickiewicz „Dziady cz III”
„tak! Zemsta, zemsta, zemsta na wroga (…)”
K. Wiejski „Pieśń zemsty”
Leon Kapliński „Zgasły dla nas nadziei promienie”
Ton straceńczej, bezkompromisowej determinacji i przemożne pragnienie zemsty patriotycznej
Wampiryczna stylizacja
Bohaterowie
A. Mickiewicz „Oda do młodości”
S. Goszczyński „Pokrzepienie”
O Kościuszko! O Puławski!
Lechickiej wiary męczeńskie dusze (…)”
A. Mickiewicz „Konrad Wallenrod”
Fragment VI części pt Pożegnanie
Dwa motywy
Czym Konrada porównamy do czynu Lamsona
Halban nie chce umrzeć aby móc opiewać czyny Konrada-> ciągłość dymu i pieśni
J. Słowacki „Proroctwo”
C. Norwid „Improwizacja na zapytanie o wieści z Warszawy”
Młodzi manifestanci patriotyczni wywodzą się od Dawida (biblia) i Achillesa (antyk)
W. Pol „Mohort”
Zakończenie poematu poświęcone epizodowi o księciu Józefie Poniatowskim -> jego historia - romantyczna legenda stulecia
A. Mickiewicz „Śmierć pułkownika”
Poświęcony Emilii Plater
Adam robi z niej pułkownika, wodza, rycerza, polską Joannę d'Arc
Po powstaniu była potrzeba posiadania wielkiego, niezwykłego bohatera, nieugiętego, ofiarnego itp.
J. Słowacki „ Sowiński w okopach Woli”
Narracja stylizowana na wypowiedź żołnierza nie przywykłego do mówienia
Brak metafor!
Śmierć gen - męczeńska, uświęcona przez miejsce - kościółek
J. Słowacki „Pogrzeb kapitana Meyznera”
Utwór powstał pod bezpośrednim wrażeniem ubogiego emigranckiego pogrzebu - skontrastowanego z blaskiem żołnierskiego żywota w powst. list.
Widząc biedny pogrzeb młodzi emigranci składają się na okazalszy pochówek
C. Norwid „Berna pamięci żałobny - rapsod”
Bem- dla Norwida największy bohater ->rycerski - walczył jawnie w polu
Obrońca wolności wszystkich ludów
Orszak pogrzebowy zmienia się w pochód ludzkości wiodącej w przyszłość ku odrodzeniu i zbawienia narodów.
A. Mickiewicz „Dziady cz III”
Salon warszawski, opowiadanie Adolfa
S. Garczyński „ Wacława dzieje”
Podobne teksty - salon, w którym ważniejsze jest to:
Czym się mówi w ukryciu
Postacie spiskowców
R. Zmorski „Modlitwa napisana na Karola Lerittoux”
Bohater w tkacie śledztwa wolał się spalić niż być zmuszonym zdradzać towarzyszy - skutek tortur
Typowa metaforyka rewolucyjno-mesjanistyczna : krew i kości spróchniałe pod ziemią mają wydać ziarno
Gustaw Ehrenberg (1818-195) „ Szubienica Zawiszy”
Artur Zawisza - jeden z gł. bohaterów listopadowej legendy
Apologia walki i zemsty
W. Ludwik Anczyc „Emisariusz”
O E. Dembowskim
Fascynacja człowiekiem stworzonym na „bohatera ludowego”
Rozwinięty motyw legendy nieuchwytnego konspiratora przebierającego się i ukrywającego, szybkiego
F. Faleński „Zapłata po pracy”
Motyw męczeńskiej drogi krzyżowej Chrystusa -> droga straceńców na szubienicę
Ironia : szubienica - upragniony cel, zamknięcie udręczonego żywota
Józef Bohdan Zaleski „ Ku młodziankom polskim”
Powstańczy z 1863 r. - „Czerwoni” działający na wschodzie
Duch wolności
S. Garczyński „Na dzień pospolitego ruszenia”
Wezwanie ludu - chłopów do powstania listopadowego
A. Mickiewicz „Reduta Ordona”
Każdy zna na pamięć
S. Garczyński „W nocy po pierwszym dniu szturmu”
Chodzi o szturm wojsk rosyjskich na Warszawę
Zapał żołnierski
K. Gaszyński „ Do Francuzów”
Wiersz z okoliczności K.Delavigne'a „ Do Polaków”
Wyrzut skierowany do Francuzów, że nie pomagają militarnie Polsce tylko „ łzami nu odpłacają”
S. Garczyński „ I Wstęp”
Cykl „Sonety wojenne”
Porównanie bitwy z dniem Sądu Ostatecznego
„Uderzenie na bagnety”
„X Posterunek na stracenie”
„XII Ostatni kanonier”
W. Pol „Krakusy”
Krakusy leją Moskala!
Do wroga
A. Mickiewicz „Do przyjaciół Moskali”
Utwór zamykający „Ustęp III cz. Dziadów”
Poświęcony Rosjanom - męczennikom - dekabrystom. Których poznał w Rosji
Oni - przyjaciele, pośrednicy tajemnic
Car - wróg
M. Romanowski „ Sztandary polskie na Kremlu”
Słynny motyw „za waszą wolność i naszą” (napis na powiewających sztandarach)
C. Norwid „ Do wroga” (pieśń)
Motyw j.w. pytanie do Rosjan - dopókiż będę za ciebie umierał ? ..”
Rozdrażnienie faktem, że Rosjanie są przyzwyczajeni do niewolnictwa( lodu - bryła
Na tułactwo
S. Goszczyński „ Wyjście z Polski”
Pisarzy an granicy pruskiej 1831
Wszystkie emocje pokonanego, uciekającego powstańca + zapowiedź losu pielgrzymów wolności
„ my w świat daleki, ażeby ją [Polskę] zrobić szczęśliwą na wieki”
W. Pol „Stary ułan pod Brodnicą”
Na zesłanie
A. Mickiewicz „Dziadów cz III”
Opowiadanie Sobolewskiego
K. Baliński „ Pożegnanie”
G. Ehrenberg „Podróż na Syberią” !!
„wiersze” komponowane w trakcie podróży kibitką na Sybir
IRONIA, wisielczy humor Sybiraków - początek tej tradycji, np.: „tam [na Syberii] Włochy są z lodu, tam noc trwa pół roku, tam śliczne dziewice jak klocki dębowe […], kwitnie szczególniej sztuka dramatyczna, tam co dzień jedzie, morderstwa i męki”
S. Gorczyński „ Grobowiec na granicach Syberii”
Żona poszła z mężem na zesłanie i razem zmarli na granicy
Jaka Polska?
J. Słowacki „ Szli krzycząc: „ Polska, Polska!”
G. Ehrenberg „Szlachta w roku 1831”
Powstał z obrachunków za klęskę powstania listopadowego
Winna - szlachta, która obradowała ..... nie podejmowała znaczących uchwał. Bohaterski lud (broń w rękach…. .. przeciwstawienie chłopskiego „serca i czynu chytremu mędrkowaniu panów , wiara w suwerenność ludu , zapowiedź rewolucji, potańcowania z panami”
S. Goszczyński „Muzyka wojskowa”
Wyraz radykalizmu klasowego
„pany” i „lud”
W nadchodzącym powstaniu walczyć będzie lud a pany „ oczy i kroki od nas” odwrócą
J. Słowacki „ Ułamek z greckiej podróży. Grób Agamemnona”
R. W. Berwiński „Mysza wieża”
J. Słowacki „Odpowiedź na Psalmy przyszłości”
Krasiński widział w Arystokracji - przyszłych przywódców narodu, Słowacki przeciwstawiał się takiemu poglądowi
Przeświadczenie o „chorym sercu” magnaterii
Nowy suweren dziejów - lud-gmin
Poglądy demokratyczne
Grób kolebką
S. Garczyński „Do ludów. W warszawie dnia 27 lipca”
Symboliczny skrót dziejów Polski od utraty niepodległości do powstania listopadowego
Mesjanizm / In statu nascendi/
A. Mickiewicz „ Dziady cz III”
Widzenie ks. Piotra
W. Pol „Proroctwo kapłana polskiego”
J. Słowacki „Ksiądz Marek”
Klęska Polski - klęska całej ludzkości
Bar - polskie Betlejem
Przyszłe „miejsce wiecznych zmartwychwstań”
Najważniejszy objaw ducha polskiego - etos rycerski z etosem mesjanistycznym - pokrewieństwo we wspólnocie ducha poświęcenia i gotowości na śmierć
„ A jednak nie wątpię bo się pora zbliża”
E. Wasilewski „ Modlitwa”
E. Wasilewski „ Pielgrzymi”
„Smętarz a Polska to jedno”
K. Wiejski „ Chorał”
Powstał pod wpływem wypadków rzezi galicyjskiej : „ brat zabił brata”. „mnóstwo Kainów jest pośród nas” ale chłopi niewinni -> „ o rękę karaj [Boże], nieślepy ,miecz” .. czyli Austriaków, nie chłopów
Rabacja - kolejna próba zesłana przez Boga
Miłość Boga jest wymagająca ale przymierze trwa, bo Polska to naród wybrany
Bardzo popularna pieśń [ Powstanie Styczniowe, Rewolucja 1905 roku]
T. Lenartowicz „ Śpiew na cześć 25 lutego 1861 r. w Warszawie”
Manifestacja patriotyczna w rocznicę bitwy pod Grochowem
Zmartwychwstanie Łazarza -> zmartwychwstanie Polski
Narcyza Żmichowska „ Bóg z Wami! ”
O tej samej manifestacji co wyżej
Męczeństwem pracujcie na dzień zmartwychwstania
Testament
K. Wiejski „Ostatnia strofa”
K. Wiejski „Pożary ustaną z popiołów”
zapowiedź przyszłej walki
T. Lenartowicz „Łuk Tytusa”
Porównanie losu polskiego i żydowskiego (nowy zakon - stary zakon)
Pochód niewolników - pochód na Syberię
S. Goszczyński „Przy sadzeniu róż”
J. Słowacki („ O! nieszczęśliwa, o! uciemiężona)