ADAM MICKIEWICZ- herbu Poraj (ur. 24 grudnia 1798 w Zaosiu albo Nowogródku, zm. 26 listopada 1855 w Konstantynopolu) – polski poeta, działacz i publicysta polityczny. Obok Juliusza Słowackiego i Zygmunta Krasińskiego uważany za największego poetę polskiego romantyzmu(grono tzw. Trzech Wieszczów) oraz literatury polskiej w ogóle, a nawet za jednego z największych na skalę europejską^[6]. Określany też przez innych, jako poeta przeobrażeń oraz bard słowiański^. Członek i założyciel Towarzystwa Filomatycznego, mesjanista związany z Kołem Sprawy Bożej Andrzeja Towiańskiego. Jeden z najwybitniejszych twórców dramatu romantycznego w Polsce, zarówno w ojczyźnie jak i w zachodniej Europie porównywany do Byrona i Goethego. W okresie pobytu w Paryżu był wykładowcą literatury słowiańskiej w Collège de France. Znany przede wszystkim jako autor ballad, powieści poetyckich, dramatu "Dziady" oraz epopei narodowej "Pan Tadeusz" uznawanej za ostatni wielki epos kultury szlacheckiej w Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Twórczość

• "Ballady i romanse"

Mickiewicz pozostawił ogromną i zróżnicowaną spuściznę literacką, obejmującą lirykę, poematy epickie, dramaty, publicystykę, w tym wiele fragmentów i utworów niedokończonych. Po wczesnych próbach utrzymanych w konwencji klasycystycznej opublikował w 1822 "Poezje", t. I, które uznaje się za początek polskiego romantyzmu (II wyd. rozszerzone - 1829). W "Przedmowie" i balladzie"Romantyczność" sformułował nowy program literatury odwołującej się do wierzeń i wyobrażeń ludowych, świata uczuć i wyobraźni przeciwko "mędrca szkiełku i oku", wrażliwości na przyrodę i obecność "niewidzialnego". W poezji tej zatarte zostały sztywne granice gatunków, wykorzystana została poetyka klechdy, ballady i dumy (najbardziej znane utwory to wspomniana"Romantyczność", "Świteź", "Świtezianka", "Trzech Budrysów", "Parys").

Tom II "Poezji" (1823) zawierał "Dziady" cz. II i IV oraz poemat historyczny "Grażyna. Powieść litewska". Ta wywodząca się z tradycji scottowsko-byronicznej epicka opowieść o litewskiej księżnej, która w przebraniu mężczyzny staje na czele walki z Zakonem Krzyżackim, jest pierwszą próbą wykreowania romantycznego pojęcia patriotyzmu i ojczyzny jako lokalnej wspólnoty.

W 1829 w wyniku podróży po Rosji opublikował Mickiewicz "Sonety" (Krymskie i Odesskie), które w wyrafinowanej klasycystycznej formie opisywały mistyczne poczucie jedności z przyrodą, przeżycie jej jako sacrum.

• "Konrad Wallenrod"

Ogłoszony w 1828 "Konrad Wallenrod. Powieść historyczna z dziejów litewskich i pruskich" jest wzorem romantycznego poematu historycznego: akcja osadzona w XIV w., staranny koloryt lokalny, bohater uwikłany w sprzeczne systemy wartości. Opowieść o Wielkim Mistrzu Krzyżackim, który odkrywa swoje litewskie korzenie i kierowany patriotycznymi uczuciami doprowadza do klęski Zakonu, sprzeniewierzając się tym samym honorowi i kodeksowi rycerskiemu, odczytywana była jako metafora konfliktu moralnego przeżywanego wówczas przez uczestników spisków patriotycznych. Fragmenty poematu: "Powieść Wajdeloty" i "Alpuhara" zyskały autonomię i funkcjonują w żywej tradycji poetyckiej (wciąż ulubione utwory w konkursach recytatorskich).

• "Dziady"

W Dreźnie (1832) powstały "Dziady cz. III". Wraz z wcześniejszą cz. II i IV tworzą całość charakterystyczną dla dramatu romantycznego: fragmentaryczną, luźno skomponowaną, niejednolitą stylistycznie. Cz. II i IV nawiązują do pogańskiego obrzędu wywoływania duchów zmarłych. Przedstawiają ludową wiarę w jedność świata widzialnego i niewidzialnego i możliwość wzajemnej ingerencji oraz aprobatę dla prostego, intuicyjnego kodeksu moralnego. Cz. IV kreuje także jedną z wersji bohatera romantycznego - nieszczęśliwego kochanka (Gustaw). Cz. III osadzona jest we współczesnych Mickiewiczowi realiach, nawiązuje do uwięzienia i procesu młodzieży filomackiej. Dzieje się w celach więziennych i w salonach carskich urzędników. Cz. IV i III łączy osoba bohatera: nieszczęśliwy kochanek Gustaw przeistacza się w Konrada - patriotę i buntownika. Kulminacyjnymi fragmentami tej części są tzw. Wielka Improwizacja (monolog Konrada skierowany przeciwko Bogu, który dopuszcza do zbrodni na narodzie) oraz Widzenie ks. Piotra (w pokorze i miłości bożej doznaje on wizji przyszłej odrodzonej Polski). Ostatnią częścią "Dziadów" drezdeńskich jest epicki "Ustęp" skierowany przeciw carskiemu despotyzmowi, a zakończony wierszem "Do przyjaciół Moskali".

• "Pan Tadeusz"

W Paryżu Mickiewicz napisał i opublikował (1834) bodaj najważniejsze swoje dzieło: "Pan Tadeusz czyli ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z roku 1811 we dwunastu księgach wierszem". Wykorzystując m.in. tradycje powieści historycznej, powieści poetyckiej, eposu, poematu opisowego, stworzył "poemat narodowy" jedyny w swoim rodzaju, nie mający odpowiednika w literaturze. Posługując się różnorodnymi konwencjami, używając liryzmu, patosu, ironii, realizmu, odtworzył świat szlachty litewskiej w przededniu nadejścia armii napoleońskiej. Barwny korowód sarmatów, skłóconych często i intrygujących jednoczy się w poemacie w poczuciu więzi patriotycznej w nadziei na rychłe odzyskanie wolności. Jednym z głównych bohaterów poematu jest otoczony tajemnicą ksiądz Robak, emisariusz napoleoński, w przeszłości - jak się okazuje - szlachecki zawadiaka odkupujący grzechy młodości służbą ojczyźnie. Zakończenie poematu przepojone jest radością i nadzieją, której - jak autor już wiedział - historia nie potwierdziła. Dzieło miało służyć "pokrzepieniu serc" w oczekiwaniu na lepszą przyszłość.

JULIUSZ SŁOWACKI (1809-1849) największy obok A. Mickiewicza twórca polskiego romantyzmu, został znakomicie przygotowany do swej roli przez dom rodzinny. Jego ojciec był profesorem literatury w słynnym Liceum Krzemienieckim i na Uniwersytecie Wileńskim, ojczym (A. Becu, pierwowzór Doktora z III cz. Dziadów Mickiewicza) - profesorem medycyny tego samego uniwersytetu. Ale największe znaczenie w życiu Słowackiego miała matka, Salomea, o czym pięknie świadczą listy, które pisał do niej przez pół życia. 
Przyszły poeta odebrał staranne wykształcenie (Liceum Krzemienieckie i prawo na Uniwersytecie Wileńskim). W 1830 r. pracował w Komisji Skarbu w Warszawie, więc jako jedyny z wielkich poetów znalazł się w centrum powstania listopadowego. Powstałe wówczas utwory (Hymn, Oda do wolności, Kulik) przyniosły mu sławę powstańczego barda. 
Po upadku powstania Słowacki znalazł się na emigracji. Jego najbardziej znane dramaty (Kordian, Balladyna) powstały podczas pobytu w Szwajcarii (1834-36). W latach 1836-37 odbył romantyczną podróż po Włoszech, Grecji, Egipcie i krajach Bliskiego Wschodu, której plon stanowi poemat dygresyjny Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu wraz z Grobem Agamemnona, a także słynny Hymn ("Smutno mi, Boże). Od 1839 r. Słowacki przebywał w Paryżu. Tu powstała Lilla Weneda (1840), Beniowski (pieśń I-V 1841), tu poznał A. Towiańskiego i na krótko (1842-43) przystąpił do jego sekty. Po zerwaniu z towiańczykami, zajął się tworzeniem i wyjaśnianiem systemu swojej filozofii genezyjskiej, próbującej ująć dzieje świata i człowieka jako ciąg przemian ducha i jego ewolucję od materii do anioła (traktat Genezis z Ducha, poemat Król-Duch, dramaty Sen srebrny Salomei, Samuel Zborowski). W 1848 r. mimo bardzo złego stanu zdrowia wyruszył do Poznania, licząc na wybuch Wiosny Ludów w Wielkopolsce. Zmarł rok później w Paryżu na gruźlicę. 
Przez wiele lat, jeśli nie do dziś, Słowackiego traktowany był jako konkurent, a nawet wróg Mickiewicza. Wzajemna niechęć między tymi dwoma geniuszami na długo zatruła atmosferę w kręgu polskiej emigracji. Ocena tego sporu zawsze nieodłącznie wiązała się z literackimi preferencjami oceniającego. Miłośnicy Mickiewicza cała winą obciążają Słowackiego - i na odwrót. W rzeczywistości zaś obaj nie są bez winy. Mickiewicz protekcjonalnie traktował młodszego kolegę, Słowacki arogancko walczył o uznanie swojej pozycji. Dodać należy, że jego twórczość - bezkompromisowa w krytyce prawdziwych i urojonych polskich win, grzechów, błędów - nie mogła przypaść do gustu Polakom, którzy po upadku powstania listopadowego wegetowali na paryskim bruku lub cierpieli represje w kraju. Docenić ją mogło dopiero w okresie Młodej Polski pokolenie, które nie zaznało klęski. 

CYPRIAN KAMIL NORWID (1821-1883), polski poeta, dramatopisarz, prozaik, artysta plastyk. 1831-1837 uczył się w warszawskim gimnazjum, którego nie ukończył, następnie w szkole malarskiej. 1842 wyjechał z Warszawy i udał się do Włoch, gdzie rozpoczął studia rzeźbiarskie. 1846 aresztowany w Berlinie i oskarżony o współdziałanie w wydarzeniach rewolucyjnych na ziemiach polskich, nabawił się w więzieniu częściowej głuchoty. 

Następnie przebywał w Brukseli, gdzie zdecydował się ostatecznie pozostać na emigracji. 1848 przebywał w Rzymie, w następnym roku w Paryżu. Brał czynny udział w życiu emigracji, związany ze stronnictwem księcia A.J. Czartoryskiego. Kłopoty osobiste, m.in. niespełniona miłość do M. Kalergis oraz problemy finansowe spowodowały wyjazd do Ameryki w 1852, gdzie również mu się nie powiodło. 1854 powrócił przez Londyn do Paryża. 

W okresie powstania styczniowego próbował włączyć się w bieg wydarzeń, m.in. przy pomocy politycznych memoriałów. 

Jako artysta plastyk zdobył uznanie wśród Francuzów i został 1868 członkiem Société des Artistes, a także współpracował z Société Philologique. Żył w coraz większym osamotnieniu, uważany za dziwaka. 1877 z powodu biedy zamieszkał w opiekuńczym Zakładzie św. Kazimierza na przedmieściu Paryża - Ivry, gdzie zmarł. W 1888 jego zwłoki zostały przeniesione do grobu zbiorowego w Montmorency pod Paryżem. 23 września 2001 roku urna z ziemią z grobu Norwida została umieszczona w krypcie wieszczów na Wawelu