Ryzyko finansowe jako nieodłączny element funkcjonowania firmy
Ryzyko finansowe jest związane z podejmowaniem decyzji finansowych, dotyczących sposobów finansowania działalności jednostki. Ryzyko to określane jest przez rodzaj i strukturę poszczególnych źródeł finansowania działalności.
Ryzyko finansowe ponoszą przedsiębiorcy, korzystający z długu (kredytów, pożyczek, emisji akcji), gdyż finansowanie firmy zadłużeniem może niekorzystnie wpływać na relację kapitału własnego do wielkości długu. Ten rodzaj niepewności wpływa także na możliwość nie pokrycia kosztów finansowych (odsetek od kredytów i pożyczek) oraz na brak środków koniecznych do spłaty długu.
Zaciągnięcie pożyczek stwarza niebezpieczeństwa, związane z wahaniami stopy procentowej. Miarą ryzyka finansowego jest wielkość zysku netto przypadająca na jedną akcję. Ryzyko finansowe dotyczy działalności instytucji finansowych, firm i prywatnych inwestorów. Wiąże się ono z nieoczekiwanymi zmianami przepływów pieniężnych, wynikających z aktywności na rynkach finansowych bądź działalności operacyjnej. Ryzyko w potocznym znaczeniu rozumie się jako możliwość wystąpienia szkody. Podobną definicję ryzyka stosuje się w ubezpieczeniach. Tak pojmowane ryzyko jest odbierane jako coś negatywnego. Inne podejście do ryzyka prezentują inwestorzy finansowi. W ich rozumieniu ryzyko wiąże się z możliwością uzyskania dochodu odmiennego od zakładanego.
Ryzyko finansowe postrzegane jest w wielu aspektach, jednak najczęściej wyróżnia się następujące rodzaje ryzyka finansowego:
ryzyko rynkowe (market risk) - wiąże się ono ze zmianami wartości instrumentów finansowych, kursów walut, stóp procentowych, cen towarów,
ryzyko kredytowe, kontrpartnera (credit risk) - spowodowane jest przez nierzetelność jednej ze stron kontraktu finansowego, handlowego,
ryzyko operacyjne (operational risk) - dotyczy ono popełnionych błędów w działalności operacyjnej firmy, wynika głównie z wad wewnętrznych systemów oraz błędów spowodowanych przez człowieka,
ryzyko płynności (liquidity risk) - wiąże się z niedużym wolumenem obrotu, a co za tym idzie trudnością zawarcia transakcji bez znacznego wpływu na cenę instrumentu, kontraktu,
ryzyko prawne (legal risk) - wynika ze zmian regulacji prawnych, rachunkowych, podatkowych, itp.
Coraz częściej firmy starają się zabezpieczyć także przed następującymi rodzajami ryzyk:
ryzykiem ubezpieczeniowe (insurance risk),
ryzykiem pogodowym (weather risk),
ryzykiem katastrof naturalnych (catastrope risk),
ryzykiem energetycznym (energy risk),
ryzykiem telekomunikacyjnym (bandwith risk),
e-ryzyko (e-risk),
Zmiany na rynkach finansowych i w technologii produkcji oraz w sposobie prowadzenia biznesu spowodowały wzrost ryzyka finansowego, na które przedsiębiorstwa są narażone. Dlatego zasadne jest wprowadzenie skutecznego systemy zarządzania ryzykiem. Proces ten polega na określeniu i wdrożeniu struktury czasowej przepływów finansowych w celu uzyskania określonego poziomu ryzyka. Niestety całego ryzyka nie da się wyeliminować. Jest to związane z tym, że niektórych ryzyk nie da się przewidzieć bądź całkowite ograniczenie ryzyka jest zbyt kosztowne.
Zarządzanie ryzykiem składa się z następujących etapów:
identyfikacji obszarów występowania ryzyka oraz jego ocena,
zarządzanie otwartymi pozycjami narażonymi na ryzyko rynkowe,
kontrola prawidłowości przeprowadzonych operacji zabezpieczających pod względem formalnym i merytorycznym,
ocena efektywności stosowanych strategii hedgingowych,
Ważną kwestią w zarządzaniu ryzykiem jest jego pomiar. Istnieje wiele miar ryzyka, które oceniają różne aspekty ryzyka. Najczęściej (głównie odnośnie ryzyka rynkowego) wyróżnia się następujące miary:
zmienności (volatility measures),
wrażliwości (sensitivity measures),
zagrożenia (downside risk measures).
Skonstruowanie i wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem finansowym pozwala na uniezależnienie wyniku finansowego, wartości bilansowej oraz struktury przepływów pieniężnych od zmian na rynkach finansowych bądź innych czynników. Dzięki temu systemowi przedsiębiorstwo może także dokładniej planować przyszłe projekty inwestycyjne, poprzez zagwarantowanie sobie konkretnych cen czynników produkcji oraz kosztu pieniądza. Kolejną zaletą zarządzania ryzykiem finansowym jest zwiększenie stabilności i wiarygodności firmy, co czyni ją atrakcyjniejszą dla partnerów handlowych oraz instytucji finansowych.
1