Pietrasiński - Rozwój człowieka - Wiek średni

Pietrasiński : Wiek średni = 35 do 60

Szczyt osiągnięć rozwojowych, stabilizacja, umacniane wypracowanej wcześniej struktury życia.

Zadania rozwojowe (Havinghurst, Goldenson) :

1. Branie większej odpowiedzialności, większych obowiązków społ.

2. Rozwiązanie dylematu : praca dla przyszłych pokoleń - stagnacja (Erikson!)

3. Nadanie życiu większej pełni i dopomożenie w tym małżonkowi

4. Dalszy rozwój zawodowy

5. Osiągnięcie zamierzonego standardu życia

6. Wspomaganie rozwoju i startu życiowego dorastających dzieci

7. Opieka nad starzejącymi się rodzicami

8. Pogodzenie się z oznakami nadchodzącej starości

Dąbrowski - dezintegracja pozytywna (dezintegracja, aby później móc ponownie się ustabilizować)

Ucieczki :

• dystansowanie się (rola sceptycznego komentatora)

• szukanie nowości (np. zmiana pracy)

• ucieczka w fantazje / narkotyki

Neugarten : Nastawienie na świat wewn. rozwój duchowy.

Jung : Rozwój osobowości w wieku średnim nazywa „integracją”. Polega na pogodzeniu przeciwstawnych biegunów :

młodość - starość

twórczość - destrukcja

męskość - kobiecość (logos - eros)

przywiązanie - odosobnienie

Mądrość wspomaganie rozwoju innych (głównie dzieci - dziecko ma prawo do buntu).

Różne (3) modele rodziny (1 osoba rządzi, rodzice razem, lub włączanie dzieci do spraw ważnych).

Harwas-Napierała, Rozdz. 7

Średnia dorosłość, wiek średni.

Największe znaczenie czynników indywidualnych i społecznych - mniejsze biologicznych.

Zmiany fizyczne .

• Pogorszenie wzroku, dalekowzroczność, wrażliwość na słabe oświetlenie

• Gorsze słyszenie wysokich tonów

• Po 50 gorsze czucie smaku

• 10% spadek siły, oraz koordynacji ruchowej (kompensowany i niewiele zmienia)

• trochę gorszy stan zdrowia (serce, nerki, obn. produkcja hormonów i enzymów, słabsza przepona, przerost prostaty, spadek aktywności sex.)

• kobiety bardziej o siebie dbają i mają spokojniejsze życie mężczyźni bardziej chorują

• przekwitanie : menopauza poprzedzona (2-5 lat) klimakterium : fale gorąca, dysfunkcje ukł. moczowego, zmniejszone wydz. śluzu w pochwie, osteoporoza (ale nie depresja - depresja wynika raczej ze stresu), mężczyźni : impotencja, częściej depresja

Zaangażowanie w pracę zawodową :

• szczyt osiągnięć

• jeśli niezadowolenie - często zmiana pracy lub syndrom wypalenia zawodowego (burnout)

• syndrom wypalenia zawodowego : Fazy (Maslach):

1. Wyczerpania emocjonalnego

2. Depersonalizacji

3. Poczucia braku własnych osiągnięć

• sytuacja bycia bezrobotnym stres, chyba, że dorabiają

• Thomas : blue collar workers (robole) tracę pracę ze względów zdrowotnych, lub są wywaleni, white collar workers (iq) - raczej sami zmieniają

• osiąganie mistrzostwa - związane raczej z szczególnym poziomem kompetencji, nie ogólnymi zdolnościami umysłowymi. Znawstwo kompensacja spadku wydolności

Aktywność w społecznych rolach rodzinnych

• Problemy z dziećmi, które się buntują. Próbują nieraz je mocniej kontrolować. (źle)

• Faza „opuszczonego gniazda”

• Opieka nad starzejącymi się rodzicami (często kolizja : praca - małżeństwo - rodzice - dzieci). Częściej kobiety.

Zmiany w czynnościach poznawczych

• niedoskonałość pomiaru inteligencji (testy nastawione na młodych ludzi)

• Problemy mają charakter otwarty, są kontekstualnie bogate

• Istnienie ukrytych zdolności, nie wychodzących w testach.

• Dobra metoda badania : Wielokrotne badanie testem i określanie maksymalnego poziomu wykonania w danym wieku.

Badania poprzeczne :

Inteligencja płynna - spada

Inteligencja skrystalizowana - dopiero pod koniec wieku średniego (wtórna konsekwencja starzenia się iq. płynnej)

Badania podłużne :

Skrystalizowana się nie pogarsza, tylko płynna.

Badania sekwencyjne Schaie'go

• starzenie się tylko iq płynnej, i to pod koniec wieku średniego (ok. 55)

• podstawową przyczyną jest nie wiek, tylko różnice generacyjne (np. w wykształceniu)

• wzrost indywidualnego zróżnicowania wyników (u jego podstaw : stan zdrowia, cechy osobowości, preferowny typ aktywności)

Badania eksperymentalne :

• w wieku średnim stopniowo obniża się : szybkość, wydajnośc oraz zakres przetwarzania informacji, przy niezmienionej strukturze proc. przetwarzania

• uwaga : szwankuje w warunkach utrudnienia przetwarzania inf.

• pamięć : spadek poz. wydajności (nie dot. pamięci autobiograficznej)

Natura rozwoju poznawczego w dorosłości, wg. Batesa.

1. Poziom ukrytych możliwości ustabilizowany do późnych lat życia

2. Pewne wymiary iq istotnie obniżają swoją wydolność w wieku dojrzałym

3. Rozwój zdolności iq aż do późnego wieku dojrzałego

4. Wraz z wiekiem zmienia się struktura i treść celów oraz zadań życiowych nabywanie umiejętności nie jest już przystosowawcze! Ważniejsze są pragmatyczne zd. intelekt.

5. Istotą rozwoju jest indywidualizacja

6. Nie wiek, a generacja i uwarunkowania środowiskowo-społeczne wpływają na osłabienie

7. Podatność na zmiany o char. patologicznym

8. Kompensacja stan selektywnej optymalizacji funkc. iq.

Wnioskiem z powyższego jest model selektywnej optymalizacji oraz kompensacji. (współwystępowanie funkcji prograsywnych, regresywnych i stabilizacyjnych). Warunek : wybór i realizacja celów życiowych, które mają szanse na realizację.

Mądrość - wiedza odnosząca się do ważnych dla każdego człowieka kwestii, problemów i zadań życiowych, składających się na pragmatykę życia. Jest to wiedza o char. faktualno-proceduralnym (rozw. problemów), oraz ewaluatywna (ocenianie co jest ważne)

Baltes : Mądrość - zdolność do formułowania dobrych sądów w ważnych, niepewnych, trudnych do zdefiniowania kwestiach życiowych. Cechuje ją :

1. znawstwo

2. wiedza o wartości

3. zwracanie uwagi na kontekst problemu

4. deklarowana niepewność [świadomość otwartości problemu]

5. dobry, praktyczny sąd określający rozwiązanie

Mądrość nie spada.

Zmiany nastawienia wobec świata i siebie.

Jung :

1. sfinalizowanie fazy indywiduacji (integracja przeciwieństw : animus - anima; świadomy - nieświadomy; duchowy - cielesny; cień - maska)

2. wejście w fazę transcencencji

Dlatego (1) kobiety stają się bardziej asertywne, agresywne i w ogóle męskie, a mężczyźni uczuciowi.

Erikson : konflikt generatywność - stagnacja

Jaques : Kryzys środka życia to moment, w którym człowiek uświadamia sobie, że więcej na nim, niż przed nim.

Rozwój perspektywy biograficznej (Niemczyński) :

1. poziom personalizacji (integracja : miejsce w świecie)

2. poziom dopełnienia osobowościowej konstrukcji (integracja : dążenia a procesy społeczne)

3. poziom eksternalizacji i finalnej integracji (potwierdzenie przez uczestnictwo w proc. społ.)

[cut]

„ROZW” autor notatek : Piotr Krokowski 1

(L-10ac)

---