PRAWO MAŁŻEŃSKIE MAJĄTKOWE- jest domeną prawa świeckiego.
Wyprawa- to co kobieta otrzymywała wychodząc za mąż jako rzeczy osobiste, przeważnie ruchomości, zawsze pozostawała własnością żony
posag - od XIII wieku kobieta może już dziedziczyć, jest to część spadku panny młodej która należy się po zmarłych rodzicach, początkowo ruchomości a poźniej nieruchomości(nabyte a nie dziedziczne) w wypadku śmierci ojca(zgodnie z konstytucja 1585r ) przechodziła na braci wtedy posag wydzielali bracia. Gdyby bracia utracili caly majatek, to obowiązek wydzielenia posagu ciazyl na wierzycielach. Kobieta mogła utracić posag tylko w wyjątkowych sytuacjach, wyszła za mąż bez zgody ojca, szlachcianka wyszła za nieszlachcica(gdyby o tym nie wiedziała to malzenstow unieważnione). Kiedy żona umierała to posag przechodził na jej dzieci, gdyby zas nie miala dzieci, posag wracali do rodziny(polskie prawo spadkowe nie przewidywalo dziedziczenia po malzonkach)
wiano- od początku XIV wieku, wiano to odwzajemnienie się meza za posag, często nazywany przywiankiem. Wysokość wiana odpowiadała wielkości posagu. Stawalo się własnością żony.
Kobieta była właścicielem ale nie mogla tymi dobrami rozporządzać. Dlatego tez chcąc zabezpieczyc kobietę, wprowadzono instytucję oprawy wiana(zabezpieczenie tego wiana). Był to zastaw bez dzierżenia(dzisiaj: hipoteka). Oprawa wiana jest to wiano i posag. Zapis wiana nastepowala za pomocą listu wiennego w księgach sądowych. Po śmierci kobiety wiano przechodziło na dzieci, jeśli nie miala dzieci wracalo do majatku rodziny.
SYSTEM MAJĄTKOWY
RZĄD POSAGOWY-(prawo ziemskie), całością majątku zarządzał mąż, jeśli natomiast chciał dokonywac czynności na czynnościach oprawionych, to musial uzyskac zgode żony
WDOWA- nie dziedziczyla, zarządzała majątkiem(wiecej w poprzednich wykladach)
PRAWO RODZINNE- reguluje stosunki miedzy rodzicami a dziecmi. Duzy wpływ mialo prawo kanoniczne.
Dzieci nieprawne nie wchodzily w sklad rodziny ojca. Nie nosily jego nazwiska. Nie mialy praw szlacheckich, nie dziedziczyly po ojcu. Stosunek pokrewieństwa istniał tylko miedzy dzieckiem a matką. Do 1578 r. można było legitymować takieg dzieci poprzez zawarcie małżeństwa. Koniec XVIw. To zamykanie się stanu szlacheckiego. Po 1578 do legitymowania dziecka potrzebna była uchwala sejmu.
Wobec dzieci rodzice mieli prawo karcenia.
Pokrewieństwo sztuczne- powstaje w drodze aktu prawnego. Tym aktem prawnym była adopcja. Podstawowym skutkiem adopcji były konsekwencje majtakowe przy dziedziczeniu. Adoptowany nadal pozostawal w swojej rodzinie, on tylko dziedziczyl po adoptującym np. Kazimierz Wielki, nie miał syna tylko córkę Elżbietę. Miała ona syna Kazimierza, Kazimierz Wielki adoptował wnuka ale zasady prawa ziemskiego nie można stosowac do zasad korony.
Adopcja braterska- „umowa o przeżycie”, bracia ustalali ze ten który przezyje drugiego będzie po nim dziedziczyl.
Adopcja do herbu- była bez skutków majątkowych, głównie na Mazowszu. Grono braci herbowych ulegalo rozszerzeniu. W 1616 r. zakazano adopcji do herbu plebejuszy
PRAWO OPIEKUŃCZE- opieke sprawowano nad nieletnimi. Opieke sprawowal ojciec a w przypadku jego śmierci, wdowa. Potrzebowala pomocy, wiec otrzymywala do pomocy jednego z krewnych meskich(opieka przyrodzona). Od 1423(statuty warckiego), ojciec miał prawo wskazac opiekuna w testamencie(opieka testamentowa). Mogl by wyznaczony z pośród osob obcych.
Opiekun:
Utrzymanie i wychowanie pupila
Utrzymanie w całości jego majatku
Opiekun miał prawo pożytki z majątku pupila. Dochodziło do dużych nadużyć. W 1565r. konstytucja nakazala sporządzanie inwentarza przy obejściu majatku pupila. Sporządzano w obecność dwóch krewnych dziecka. Opiekun nie mogl alienować nieruchomości wchodzący w sklad majatku pupila chyba ze otrzymal na to zgode sądu. Sąd mogl tez pozbawic opiekuna jego funkcji. Pod opieka mogla znajdowac się kobieta. Uzyskiwala lata sprawne kiedy uzyskala samodzielność czyli znalazla meza. Często opiekun nie chciał wyrazic zgody na małżeństwo aby dalej pobierac profity. Kobieta mogla się zwrocic do dalszych krewnych a nawet do króla.
Kuratela- opieka nad dorosłymi, którzy nie mogą wykonywac swoich zadan. Maja ograniczona zdolność do czynności prawnych. Były to osoby chore(psychicznie, fizycznie), osoby w podeszłym wieku, osoby z latami sprawnymi a bez lat dojrzały(w XVIw.), kobiety separowane, rozwiedzione. Ustanawiano kuratora. Kuratora wyznaczali sami podopieczni. Kurator współdziałał z podpiecznym ale raczej nie mieszal się do majatku. Wyjątkiem był kurator dla marnotrawcy, wyznaczany przez krola i obejmowal zarząd calym majatkiem.
Np. szlachcic Piekarski zostal uznany przez zone marnotrawce, ustanowiony kurator rozpuszczal jego majatek. Oskarżał krola i dopuścił się ataku na krola(1820)
PRAWO RZECZOWE- najważniejszym pojeciem jest rzecz
Nieruchomości: XIII/XIVw
Nabyte- nie podlegaja rygorom
Dziedziczne- nie przekazywano kobietom w ramach posagu
Prawo własności- w tamtych czasach nie było prawem pelnym, podlegalao szeregu ograniczen. Własność to najwyższy stopien posiadania. Właściciel ma atrybuty wlasnosci:
Posiadanie
Czerpanie pożytków, uzytkowanie
Rozporządzanie- prawo alienacji
Rewindykacja
W XVI wieku zostaje rozrozaniona posiadane petytoryjne od posesoryjnego. Cecha charakterystyczna dla stosunkow feudalnych była instytucja własności podzielonych. Własność podzielona istniała miedzy panem a chlopem. Instytucja charakterystyczna dla feudalizmu.
Właściciel zwierzchni(atrybuty):
Nie ma posiadania
Czerpanie pożytków cywilnych
Prawo alienacji
Rewindykacja
Właściciel uzytkowy:
Posiadanie
Uzytkowanie i czerpanie pożytków naturalnych
Prawo alienacji w obrebie wsi
Polega na podziale atrybutow
Nabycie własności
Pierwotny- powstawało poprzez zawłaszczenie, znalezienie rzeczy niczyjej, zasiedzenie
Pochodne- następowało na skutek zdarzenia prawnego, ruchomoscie poprzez wreczenie rzeczy, przy nieruchomościach potrzebny był tytul prawny i dwie umowy realne. Tytulem prawnym mogla być darowizna, umowa kupna-sprzedazy. Umowy realne odzwieciedlaly zamiar zbywającego, zdanie i wiazanie. Zdanie przenosily własność, a wiazanie- posiadanie.
Ograniczone prawa rzeczowe
Historia prawa polskiego wyk.5 2009-12-01
Strona 3 z 3