Jan Galarowicz- Na ścieżkach prawdy

Kształt życiu człowieka nadaje wartościowanie, jest ono obecne przy każdym doświadczeniu. Każda rzecz ma jakąś wartość, jakoś ją wartościujemy.

Kłopoty z określeniem wartości:

Na początku to co jest wartością było nazywane dobrem, dopiero w XIXw. Powstaje aksjologia.

(W Polsce przedstawiciele- m.in. Stróżewski, Ingarden, Tatarkiewicz)

Niektórzy twierdzą, że podanie definicji wartości nie jest możliwe, gdyż:

- jest to fenomen, który jest niesprowadzalny do niczego i jest pierwotny;

-Wartości są desygnatami wielu nauk, czy zatem znajdziemy tyle cech wspólnych, by stworzyć z nich odrębną naukę;

Podział aksjologii:

-ogólna;

-szczegółowa;

Znaczenie słowa wartość:

-oznacza albo własność rzeczy albo rzecz(rzecz jest nazywana też dobrem);

- wartości są dodatnie i ujemne, nie tak jak się powszechnie sądzi-tylko dodatnie;

-mowa o wartościach w sensie gospodarczym i filozoficznym;

Sposób istnienia wartości;

- Subiektywizm-wartości zależą od człowieka, jego przeżyć, interpretacji;

- Obiektywizm- są uniwersalne, mają to samo znaczenie dla każdeg;

SUBIIEKTYWIZM

1. subiektywizm aksjologiczny- rzeczy mają taką wartość jaką im nadamy;

2. relatywizm aksjologiczny- rzeczy posiadają wartości zależące od interpretacji poszczególnych osób(przeciwieństwem absolutyzm);

3. sceptycyzm aksjologiczny;

OBIEKTYWIZM

Wartości są obiektywne, absolutne. Nie ma znaczenia, czy zauważa się pracowitość ojca, ona jest i tak. Podstawą tego twierdzenia jest kategoryczność wartości.

Wartości są dane i zadane, są rzeczywistością niepodważalną(Tischner).

Istnienie wartości umożliwia nam bycie odpowiedzialnymi(Ingarden)

Ład aksjologiczny

W świecie wartości istnieje ład, porządek

Ujęcie Tatarkiewicza:

Wartości dzielą się na 2. rodzaje:

-o wartości własnej

• ludzkie(poznawcze, hedonistyczne),

• rzeczy(estetyczna),

na ich pograniczu wartości witalne

-o wartości pochodnej,

Ujęcie Schelere:

1. Wartości hedonistyczne,

2. utylitarne(użytecznościowe),

3. witalne,

4. duchowe(estetyczne, prawne, poznawcze),

5. najwyższe(sacrum i profanum)-religijne,

Wartości dzielą się na pozytywne i negatywne i występują parami na zasadzie przeciwieństwa.

---