AKTYWNE SPĘDZANIE CZASU W SZKOLE
PROGRAM INNOWACYJ NY - KOŁO UMUZYKALNIAJĄCE
OPRACOWAŁY
MGR I. S. i MGR B. Ż.
KWIDZYN 2004
SPIS TREŚCI
Wstęp
Cele ogólne i szczegółowe
Procedury osiągania celów
Treści programowe
Harmonogramy działań w klasach I - III
Ewaluacja
Bibliografia
Aneks
WSTĘP
Muzyka odgrywa w rozwoju dziecka bardzo ważną rolę. Dzięki niej dzieci zaczynają na nią reagować uczuciowo ,ale przede wszystkim stanowi ona dla nich wielką atrakcję i wspaniałą zabawę. Dzieci z klas I- III wykazują stałą gotowość i aktywną ciekawość w poznawaniu wszystkiego co przekazuje otaczający świat. Ważne jest , aby nie tłumić tej postawy, lecz rozwijać ją i wspierać.
Pierwsze kontakty dzieci z muzyką powinny przebiegać w formie swobodnej zabawy, skupiać się głównie w odkrywaniu i rozbudzaniu ich możliwości ekspresyjnych, by stopniowo wchodziły w świat elementarnych zjawisk muzycznych, by wzbudzić w nich trwałe motywacje i zainteresowania. Mając to na uwadze nauczyciel powinien stosować bardzo atrakcyjne formy pracy , aby zajęcia te nie były tylko źródłem wiedzy , ale także rozrywki i by dzieci uczestniczyły w nich dobrowolnie i chętnie.
Do opracowania tego programu skłoniła nas troska o rozwój podstawowych zdolności muzycznych dzieci oraz rozwijanie ich zainteresowań. Zaobserwowałyśmy , że część uczniów wykazuje tak dużą aktywność na lekcjach z zakresu muzyki , że nie starcza czasu , aby mogli ją zaspokoić . Postanowiłyśmy dzieci o tych zainteresowaniach grupować w kołach umuzykalniających i przez dodatkowe , systematyczne zajęcia umożliwiać im pogłębianie i rozszerzanie wiedzy i umiejętności w zakresie muzyki.
Program ten powstał w wyniku systematycznej naszej pracy w tego typu kołach organizowanych w naszej szkole. Dzieci chętnie brały udział w tych zajęciach ,śpiewały , tańczyły , słuchały muzyki. Największym dla nich sukcesem była możliwość pokazania tego co potrafią przed widownią. Do działań koła włączali się również rodzice ,którzy przygotowywali stroje i często byli też pierwszymi widzami.
Koło umuzykalniające ma za zadanie stymulować rozwój dziecka i pozwalać mu na przejść na jego wyższy etap. Jeżeli jednak nauczyciel nie zapewni dziecku kontaktu z dobrą muzyką , jeśli nie nauczy go słuchać i rozumieć, nie może oczekiwać w przyszłości dobrych rezultatów.
Mamy nadzieję , że zdobyte przez dzieci wiadomości i umiejętności będą mogły wykorzystać w przyszłości, a zaczątki zainteresowań ulegną utrwaleniu i poszerzeniu w dalszej edukacji.
CELE GŁÓWNE PROGRAMU
Pobudzanie wielostronnej aktywności dziecka : muzycznej, plastycznej, ruchowej i słownej
Odkrywanie i rozbudzanie możliwości ekspresyjnych dziecka
Rozwijanie zdolności i umiejętności, budowanie trwałych motywacji i zainteresowań
Wychowanie do muzyki, do jej uprawiania i odbioru
Nabywanie przez dzieci śmiałości poprzez uczestnictwo w grupie
CELE SZCZEGÓŁOWE PROGRAMU
WIADOMOŚCI
Utrwalenie w formie zabawowej poznanych wiadomości z teorii muzyki (wartość nut, tempo, dynamika, metrum, dźwięki gamy, ich barwa, rytm )
Poznanie muzyki klasycznej i ludowej innych narodów
Poznanie muzyki różnych regionów Polski
Poznanie podstawowych kroków polskich tańców ludowych ( krakowiak, trojak )
Poznanie różnych stylów w muzyce
Uświadomienie roli muzyki w życiu człowieka
UMIEJĘTNOŚCI
Nabywanie umiejętności uważnego słuchania utworu muzycznego
Opanowanie umiejętności poprawnego śpiewania piosenki
Kształcenie umiejętności poprawnego operowania oddechem
Wyrabianie umiejętności gry na instrumentach perkusyjnych niemelodycznych i melodycznych
Kształcenie umiejętności śpiewu z jednoczesnym akompaniamentem na instrumentach perkusyjnych
Kształcenie umiejętności ilustrowania muzyki ruchem, gestem, mimiką, rysunkiem
Kształcenie umiejętności rozpoznawania i naśladowania różnych odgłosów świata zewnętrznego
Kształcenie umiejętności poprawnej wymowy
Rozwijanie poczucia rytmu, słuchu muzycznego, wyobraźni i pamięci muzycznej
Pobudzanie i usprawnianie procesów percepcji wizualno-wyobrażeniowej
Utrwalanie stron i kierunków ruchu ( prawa - lewa, góra - dół, w przód -
w tył )
Rozwijanie i podtrzymywanie ogólnej sprawności fizycznej poprzez ćwiczenia ruchowe przy muzyce
POSTAWY
Motywowanie dziecka do działania
Budowanie trwałych motywacji i zainteresowań
Odczuwanie radości, dumy, odpowiedzialności podczas prezentacji umiejętności
Nabywanie śmiałości, umiejętności opanowywania tremy
Kształcenie umiejętności komunikacji i współpracy w zespole
PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW
Warunki realizacji programu
Zaproponowany program realizujemy w szkole podstawowej na zajęciach
„ Koła umuzykalniającego”. Są to zajęcia dodatkowe, pozalekcyjne. Program przeznaczony jest dla uczniów klas I - III. Jest przystosowany do naszych szkolnych realiów. Zajęcia odbywają się raz w tygodniu i trwają jedną godzinę lekcyjną . Rozpoczynają się w październiku , a kończą w maju. Naszym miejscem spotkań jest sala lekcyjna . Jeżeli potrzebna jest większa przestrzeń zajęcia odbywają się w auli.
b)Ekspresyjne formy wychowania muzycznego
Śpiew
Śpiew jest jedną z podstawowych form ekspresji dziecka , a piosenka najprostszym utworem muzycznym , który dziecko jest w stanie przeżyć, zrozumieć, zapamiętać i odtworzyć. Dzięki różnorodności charakteru i nastroju śpiewanych piosenek wzbogaca się świat uczuć dziecka, kształtuje jego postawa estetyczna.
Radosny nastrój towarzyszący śpiewaniu wpływa na wzmożoną aktywność, przenosi się często również na inne dziedziny działalności dziecka. Zespołowy śpiew dyscyplinuje, wzmacnia więź z grupą. Uaktywnia też często dzieci nieśmiałe, zalęknione, zahamowane, które poprzez zespołowy śpiew nawiązują kontakt z rówieśnikami.
Gra na instrumentach
Tak jak własny głos dziecka , równie naturalnym instrumentem muzycznym jest jego ciało : ręce, które wyklaskują rytm, palce, które go wystukują, nogi, które go wytupują. Dziecko używa tych instrumentów chętnie, pozwalają mu one bowiem uzewnętrznić przeżycie rytmu słuchanej muzyki, lub rytmy, które samoistnie rodzi jego wyobraźnia.
Chętnie też dziecko bierze do ręki przedmioty, które pozwalają mu realizować rytmy w sposób ciekawszy pod względem barwy i dynamiki. Przedmioty te to pałeczki, drewienka, kamyczki, pudełka, grzechotki, szeleszczące gazety.
Równolegle dzieci uczą się wydobywać dźwięki na prostych instrumentach perkusyjnych: bębenku, kołatce, talerzykach, trójkątach, tamburynach.
Ruch z muzyką
Ruch należy do naturalnych potrzeb dziecka, warunkujących jego rozwój fizyczny i psychiczny. Jest on również podstawową formą reagowania na otaczający świat dźwięków: ich rytm, dynamikę, barwę, nastrój.
Dzieci uczą się wykorzystywania w ruchu całego ciała - w miejscu i w przestrzeni. Początkowo improwizują, następnie uczą się wypełniać ruchem bliższą i dalszą przestrzeń, poruszać w określonym kierunku, naśladować „lustrzany” ruch nauczyciela, wreszcie ruch łączą ze śpiewem, z grą na instrumentach lub ze słuchaniem muzyki.
Ćwiczenia ruchowe są dla dzieci źródłem radości i naturalnej ekspresji, pomagają odprężyć sięi wspólnie bawić, integrują grupę, uczą wzajemnej życzliwości i tolerancji.
Słuchanie muzyki
Otaczający świat jest pełen odgłosów. Bez względu na to, gdzie się znajdujemy, atakują nas różne bodźce słuchowe i rozbrzmiewają wokół nas zjawiska akustyczne. Często nie zwraca się na nie uwagi, ponieważ umiejętności słuchania tak jak zdobywania każdej innej umiejętności trzeba się uczyć.
Słuchanie muzyki jest formą dla dzieci najtrudniejszą, gdyż wymaga nie tylko wrażliwości słuchowej, lecz także umiejętności skupienia uwagi. Nagrania pozwalają ukazać dzieciom bogactwo wyrazu i kolorystykę brzmienia, różnorodność wykonania, możliwości techniczne instrumentów. Słuchanie muzyki dla uatrakcyjnienia można łączyć z malowaniem i rysowaniem.
TREŚCI PROGRAMOWE
Zagadnienia kluczowe |
Treści kształcenia |
Procedury osiągania celów |
Umiejętności |
Odtwarzanie muzyki |
1. Śpiew i ćwiczenia mowy |
|
Uczeń:
|
|
2.Gra na instrumentach |
|
|
|
3.Ruch z muzyką |
|
|
Tworzenie muzyki |
1. Tworzenie rytmu |
|
|
|
2. Tworzenie melodii |
|
|
|
3.Improwizowanie ruchu |
|
|
Percepcja muzyki |
1. Percepcja elementów muzyki |
|
|
|
2. Percepcja utworów muzycznych |
|
|
HARMONOGRAM DZIAŁAŃ W KLASACH I- III
Klasa I
MIESIĄC |
TEMATYKA SPOTKAŃ |
Październik |
( ćwiczenia oddechowe, ćwiczenia artykulacyjne)
będą odtwarzane pod koniec roku szkolnego
lub podanego tekstu o owocach
|
Listopad |
T. Różewicza ( ćwiczenia artykulacyjne)
|
Grudzień |
- nauka śpiewu kolęd: Dzisiaj w Betlejem, Lulajże Jezuniu - wspólne kolędowanie
wysokich i niskich)
|
Styczeń |
„ Kulig”
piosenką ( pastele)
rytmiczne ( gra na trzech instrumentach perkusyjnych)
„ Obertas” Wieniawskiego
|
Luty |
„ Gimnastyka”, „ Uciekaj myszko”
na podstawie rytmu
|
Marzec |
kukły Marzanny
love” - .V. Cosma
|
Kwiecień |
plastelina)
|
Maj |
Dnia Matki i Dnia Ojca - prezentacja umiejetności w obecności rodziców
|
Klasa II
MIESIĄC |
TEMATYKA SPOTKAŃ |
Październik |
przyrody ( szum morza, głosy zwierząt) szukanie rytmu
na powitanie uczniów klas I ( prezentacja podczas uroczystości Ślubowania klas I
tach |
Listopad |
„ Taniec niedźwiedzia” - B. Bartok „ Pszczółka” - F. Schubert
wo - muzyczne
|
Grudzień |
bożonarodzeniowe - rytmiczne czytanie życzeń świątecznych |
Styczeń |
młodzieżowa
wych i ich brzmienia
muzyki dyskotekowej, swobodny ruch przy muzyce - krótki układ choreograficzny |
Luty |
|
Marzec |
( „Owczarz” - Kaszuby , „ Zbójnicki” - Podhale)
tworzenie własnych kołysanek - mruczanek
- podaj tytuł piosenki i zaśpiewaj z akompaniamentem
|
Kwiecień |
- piosenka „ W poniedziałek rano”
rytmiczne
|
Maj |
P. Czajkowski
|
Klasa III
MIESIĄC |
TEMATYKA SPOTKAŃ |
|
Październik |
- ćwiczenia rytmiczne (klaskanie, tupnięcie, pukanie, rytmizacja imion, tekstu ze zróżnicowaniem tempa, dynamiki - śpiewanie piosenek poznanych w klasie II
- słuchanie muzyki - „Jesień” - A. Vivaldi - interpretacja ruchowa emocji zawartych w utworze instrumentalnym (swobodny taniec z szarfami)
- piosenka „Pod deszczową chmurką” - ćwiczenia rytmiczne, ćwiczenia artykulacji - interpretowanie ruchem tematu piosenki prace plastyczne na bazie „orgiami” - ilustrowanie piosenki poprzez działania plastyczne
- śpiew solowy i grupowy - zbiorowy układ tańca do piosenki wg inwencji dzieci
|
|
Listopad
|
- Fryderyk Chopin - polski kompozytor - słuchanie muzyki: „Mazurek D-dur” - F. Chopina, „Marsz Mokotowa” z okresu Powstania Warszawskiego - utrwalenie hymnu państwowego
- różne sposoby wykonywania melodii ludowych - piosenka ludowa: „U kowala”, „A dziękuję ja muzyce”, „Klepany” - zabawa z instrumentami perkusyjnymi do piosenki „U kowala” - zabawa rytmiczno- muzyczna do piosenki „Klepany”
- zapoznanie z instrumentem, sposobem grania i konserwowania - słuchanie nagrania „Kujawiak”, „Oberek” (porównanie obu utworów) - poznanie prostych chwytów na flecie, próby gry
- słuchanie „Walca kwiatów” - P. Czajkowskiego - rozpoznawanie instrumentów muzycznych i metrum - piosenka w rytmie walca - „Cebula” - zabawa ruchowa z piosenką „Cebula”
- gra na flecie, poznanie nowych dźwięków - utrwalenie wiadomości o instrumentach smyczkowych - słuchanie muzyki „Menuet” - L. Boccherini - piosenka „Cebula” - utrwalenie
- pastorałki - pieśni ludowe związane ze świętami Bożego Narodzenia - pastorałki „W Dzień Bożego Narodzenia” (piosenka o charakterze mazura) - piosenka „Dzwonki sań” - amerykańska piosenka świąteczna - nauka refrenu - śpiew z akompaniamentem na instrumentach perkusyjnych
|
|
Grudzień |
||
Styczeń |
- piosenka „Przygody bałwanków” i „Sopelkowa melodia” - ćwiczenia rytmiczne i artykulacyjne - reagowanie ruchem na zmiany tempa, dynamiki, rytmu
- improwizacje ruchowe przy muzyce disco, realizowanie ruchem poznanych wartości nut - układy przestrzenne do muzyki - utrwalenie piosenki „ Przygody bałwanków”
- tematyka zimowa w muzyce, słuchanie muzyki: „Zima” - A. Vivaldi, „Wróbelek” - W. Lutosławski, „Zamieć” - F. Leszczyńska - ilustracja muzyczna do tekstu wiersza „Zima w lesie”
- gra na fletach krótkich motywów wybranych przez dzieci - piosenka „Mach” - śpiew zbiorowy i gra na fletach
|
|
Luty |
- ilustracja głosem i na instrumentach perkusyjnych tematu „Zegary” - piosenka o zegarze - zabawa ruchowa „Zegary pracują”
- ilustracja dźwiękowa piosenki „Pływanie- zmywanie” (przedmioty akustyczne: łyżki, talerze, kubki, pokrywki, gwizdki) - czytanie zapisu nut na pięciolinii
|
|
Marzec |
- zagadki słuchowe (słuchanie i rozpoznawanie piosenki na podstawie melodii, rytmu, słów) - czytanie rytmów - słuchanie muzyki: „Marzenie” - R. Schumann
- flet - poznanie nowych chwytów dla dźwięków, próby gry - piosenka „Złoty kluczyk weź” - zabawa ruchowa z piosenką - gra na flecie I zwrotki piosenki
- piosenka „Przyszła pani Wiosna” - przygotowanie do występu na szkolnych teatraliach (montaż słowno- muzyczny) - powtórzenie i utrwalenie piosenek o tematyce wiosennej |
|
Kwiecień
|
- słuchanie muzyki „Walc” - G. Fuhlischa (rozpoznawanie instrumentów muzycznych) - rozmowa o zjawiskach przyrody w kwietniu „Kwiecień- plecień”… - piosenka „Słoneczko” - ćwiczenia rytmiczno- muzyczne
- piosenki „Co to jest Wielkanoc” i „Pisanki” - „Wesołe pisanki” - malowanie i dekorowanie jaj motywami muzycznymi
- piosenka „Słoneczna wyliczanka” - ćwiczenia rytmiczne i artykulacji - prace plastyczne inspirowane tekstem piosenki (barwne wycinanki) - zabawy ze śpiewem sposobem na melodię |
|
Maj |
- wspólne przygotowania do koncertu z okazji Dnia Matki i Dnia Ojca - podział obowiązków (wybór repertuaru, dekoracja Sali, wykonanie drobnych upominków - prace plastyczne i techniczne)
- przedstawienie montażu słowno -muzyczno-tanecznego w obecności zaproszonych gości - Rodziców - wyśpiewane życzenie z okazji Dnia Matki i Dnia Ojca
- piosenki na wakacje: „Fantastyczna podróż”, „Plecak, torba i walizka”, „Niech żyją wakacje” - gra na fletach prostych - gra na instrumentach perkusyjnych - zabawy muzyczno - ruchowe - improwizacje z szarfą do wybranej muzyki - śpiew solowy i grupowy - „Konkurs piosenki”
|
|
|
EWALUACJA PROGRAMU
Aby się przekonać czy zaproponowany program edukacyjny ma pożądany wpływ na uczniów , konieczne jest przeprowadzenie ewaluacji.
Ewaluację programu będziemy przeprowadzały poprzez wnikliwą obserwację aktywności uczestników „ Koła umuzykalniającego”. Ta obserwacja pozwoli nam na cząstkową ocenę programu, a także pomoże nam dostosować przyjętą przez nas tematykę zajęć do realnych potrzeb uczniów.
Bardzo ważna rolę w naszych działaniach odgrywają rodzice. To oni pomagają nam w przygotowaniu dzieci do występów na uroczystościach szkolnych i klasowych, a także obserwują i dostrzegają ich postępy. Dlatego też założyłyśmy sobie ,że właśnie rodziców poprosimy o wypełnienie ankiety, aby dowiedzieć się czy są zadowoleni z takiej formy spędzania wolnego czasu ich dziecka.
Dzięki współuczestnictwu w zespole umuzykalniającym i współodpowiedzialności za występ dzieci integrują się, uczą się pracy zespołowej i pokonują nieśmiałość i lęk. Są szczęśliwe , ponieważ w czasie zajęć i występów zapominają o swoich kłopotach, a słyszą tylko oklaski i pochwały. Chciałybyśmy także „naszych małych artystów” objąć ankietą i dowiedzieć się w ten sposób czy stworzony przez nas program odpowiada ich potrzebom.
Zakładamy przeprowadzić obie ankiety po pierwszym roku pracy według tego programu.
BIBLIOGRAFIA
Bula K: Słuchanie muzyki PZWS.
Burowska Z: Słuchanie i tworzenie muzyki w szkole WSiP.
Burowska Z, Karpała B, Noworol B, Wilk A; So, mi, la. Ćwiczenia muzyczne
w klasach 1-3. WSiP
Dąbrowska G: Tańcujże dobrze. Tańce polskie. WSiP
Lipska E, Przychodzińska M: Muzyka w nauczaniu początkowym. Metodyka.
WsiP
Malko D: Metodyka wychowania muzycznego w przedszkolu.WSiP
Podolska B: Z muzyką w przedszkolu. WSiP
Przychodzińska M: Słuchanie muzyki w klasach 1-3 . WSiP
Przychodzińska- Kaciczak M: Dziecko i muzyka. Nasza Księgarnia
Przychodzińska - Kaciczak M; Muzyka i wychowanie . Nasza Księgarnia
Rudziński W., Karaszewski S: Gadanki - Śpiewanki. Utwory na chór
Recytujący. WsiP
Smoczyńska - Nachtman K: Kalendarz muzyczny w przedszkolu. WSiP
Stadnicki A: Tańce dla dzieci. WSiP.
Stadnicka J: Koła zainteresowań muzycznych. PZWS
Zgrychowa I: Zabawy na słońce i deszcz.
KWESTIONARIUSZ ANKIETY DLA RODZICÓW
W jakim stopniu jest pan(i) zadowolony(a) z uczestnictwa dziecka na zajęciach
koła umuzykalniającego?
..........................................................................
1 2 3 4 5 6
Czy dziecko chętnie bierze udział w zajęciach koła umuzykalniającego?
tak
nie
nie wiem
3.Czy dziecko lubi słuchać w domu muzyki z radio lub magnetofonu?
tak
nie
4.Jakiej muzyki dziecko słucha w domu najchętniej?
dziecięcej
młodzieżowej
poważnej
5. Jakie propozycje, rozwiązania, zastrzeżenia ma pan(i) w związku z działalnością
koła umuzykalniającego.
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
..........................................................................................................................................
KWESTIONARIUSZ ANKIETY Z DZIECKIEM.
1.W jakim stopniu jesteś zadowolony(a) z udziału w kole umuzykalniającym?
...........................................................................
1 2 3 4 5
2. Jakie formy umuzykalnienia lubisz najbardziej?(Zakreśl jedną lub kilka
odpowiedzi)
śpiew
gra na instrumentach
taniec
słuchanie muzyki
zabawy ze śpiewem
3. Czy lubisz występować z zespołem na forum klasy, szkoły?
tak
nie
nie wiem
4. Co chciałbyś zmienić na zajęciach koła umuzykalniającego?
.......................................................................................................................
........................................................................................................................
.........................................................................................................................