3.Podaj gówne grupy norm moralnych i wymie pojcia wchodzce w ich zakres.
SYSTEMATYZACJA WG. PRZEDMIOTU NORM MORALNYCH
1. Normy w obronie biologicznego istnienia, norma „nie zabijaj”. Suy potrzebie bezpieczestwa chronic ludzkie ycie jako dobro szczególnej wartoci; sformuowana w formie zakazu (tak form uwicia tradycja i uzasadnia waga sprawy); dla przestrzegania tej normy niezbdne jest sformuowanie pojcia zabójstwa; zabójstwo ma miejsce wtedy gdy X zabija Y i gdy postpowanie X, postrzegalne lub nie, byo warunkiem wystarczajcym mierci Y, przy czym X chcia jego mierci; wyomy w normie „nie zabijaj”: 1.samobójstwo (wzbudza wiele kontrowersji, na ogó jednak wolno dzi zabi samego siebie bez naraenia si na potpienie), 2. usprawiedliwienie zabójstwa w obronie wasnego ycia, ycia bliskich, 3. wojna, 4. eutanazja jako bezbolesne skracanie ycia cierpicemu beznadziejnie choremu na jego wasne danie. 5. aborcja, 6. kara mierci - wyomy te zmuszaj do przyjcia, bd e pozbawienie kogo ycia nie zawsze jest czym zym, bd e wprawdzie zawsze jest zem, jednak wypada si do niego czasem odwoa dla uchylenia za jeszcze wikszego.
2. Normy w obronie godnoci. Zachowania przejawiajce brak godnoci: 1. schlebianie, 2. narzucanie si, 3. okazywanie lepego posuszestwa, 4. oportunizm jako wypadek dziaania niezgodny ze swoimi przekonaniami, 5. przyzwolenie na to, by kto deprecjonowa nasze wiadczenia przez przeliczanie ich na pienidze, 6. akomstwo, drobne kamstwa ochronne, nadmierne wynoszenie wasnej osoby, naóg, 7. traktowanie czowieka jako towar. Godno ma ten kto umie broni pewnych uznanych przez siebie wartoci, z których obron zwizane jest jego poczucie wasnej wartoci i kto oczekuje z tego tytuu szacunku ze strony innych; posiadanie osobowoci (rozumianej jako uksztatowanie swojego „ja” wokó pewnych zhierarchizowanych wartoci) - niezbdne dla posiadania godnoci; honor jako godno zwizana z pewnym okrelonym rodzajem dóbr np. odwaga, obowizek dotrzymywania sowa (tre honoru wyznaczona jest historycznie); godno jako wyraz mocy; „Miej godno i szanuj cudz”
3. Normy w obronie niezalenoci. Wolno czyli moliwo dokonywania wyborów: 1. wolno pozytywna: mój wybór nie zaley ode mnie, maj na niego wpyw uwarunkowania instytucjonalne i przymusy podmiotowe 2. wolno negatywna jako brak przymusu (czowiek dokonuje jednak wyboru w okrelonych uwarunkowaniach); przemoc (zewntrzne wobec subiektywnego odczucia czowieka narzucanie mu pewnych ogranicze),przymus oraz presja opinii publicznej ograniczaj wolno (decyzj).
4. Normy w obronie prywatnoci. 3 wersje obrony prywatnoci: obrona prywatnoci przeciwstawiajca si: stadnoci, cudzej kontroli, nie chcianej poufaoci; modele kulturowe jako spoeczne uwarunkowania zmiennej wagi przywizywanej do prywatnoci,
5. Normy moralne suce potrzebie zaufania: „nie kam” (pojcie prawdomównoci, hipokryzja i zakamanie), „bd odpowiedzialny za sowo” (dotrzymywanie obietnic), „nie kradnij” (cile zwizane z pojciem wasnoci jako róda bezpieczestwa), „nie oszukuj”, „nie dono”, „bd lojalny” (zachowywanie si w stosunku do nieobecnych tak, by si tego zachowania nie powstydzi w ich obecnoci) ; dla darzenia czowieka zaufaniem potrzebne jest by by on wierny powyszym zasadom;
6. Normy moralne strzegce sprawiedliwoci. Poczucie sprawiedliwoci - bardzo relatywne, zasad sprawiedliwoci trudno wprowadzi w ycie bo kady rozumie j inaczej , zasada sprawiedliwoci jako zasada podziau; sprawiedliwo i równo.
7. Normy moralne wobec konfliktów spoecznych. 1. konflikty antagonistyczne - walka; 2. konflikty nieantagonistyczne - sprzecznoci; Harmonia spoeczna - integracja (scalanie). Wskaniki dezintegracji: alkoholizm, narkomania, samobójstwa, przestpstwa, rozwody. Poniewa eliminacja wszelkich konfliktów z ycia zbiorowego jest niemoliwa i niepodana, normom moralnym przypada w udziale selekcja konfliktów, z którymi mamy si godzi. Selekcja ta angauje pewn hierarchi wartoci.
8. Cnoty mikkie zwane obywatelskimi (stojce na stray pokojowego wspóycia). Nie s absolutnie sztywne; formuowane s w postaci zalece, a nie w postaci zakazów czy nakazów. nale do nich: mio bliniego(wyklucza si tu mio kochanków), yczliwo, altruizm, braterstwo (zalecenie mioci wspierajce równo), wolno i równo, tolerancja (niewywieranie przymusu), humanizm (antrpopcentryzm-wspólny element wikszoci odmian humanizmu), opiekuczo; (nienawi, wrogo, zawi, obojtno, bezduszno, egoizm, egocentryzm, szykany, represje - cechy bdce zaprzeczeniem cnót mikkich)
9. Cnoty suce organizowaniu ycia zbiorowego. Wzajemno jako podstawa struktury spoecznej, pomoc wzajemna, solidarno, morale(3 czynniki wpywajce na morale: mocny trzon wartoci, wiadomo swoich zasad w ich obronie, solidarno poczona z koordynacj wysików)
10. Cnoty osobiste tzw. zdobice (dobroczynne). Cnoty obywatelskie, ludzko, wspóczucie, wdziczno, skonno do wybaczania, skromno, umiejtno nakadania na siebie restrykcji w wiecie erotyki, takt, odwaga cywilna, solidno finansowa
11. Cnoty praktyczne (prakseologiczne). Cnoty zwizane z prac jako dziaalnoci, której wytwór jest dla kogo poyteczny: pracowito, dokadno, metodyczno, rzutko, przezorno, roztropno, wytrwao, oszczdno, umiarkowanie, zapobiegliwo, sumienno, wstrzemiliwo.