KORA MÓZGOWA, UKŁAD LIMBICZNY, PODWZGÓRZE, TWÓR SIATKOWATY.

1. Kora mózgu jest najwyższym ośrodkiem i odpowiada za najbardziej złożone czynności: pamięć, myślenie, zdolności językowe i uczucia. 90% kory to kora nowa - neocortex,

węchomózgowie - paleocortex,

stopa hipokampa i zakręt zebaty - archicortex.

Kora mózgowa stanowi w sensie wagowym połowe masy mózgowia, 1/3 kory widoczna jest od zewnątrz, 2/3 ukryte jest w zakrętach. Kora mózgu ma 6 warstw. Wszystkie włókna afferentne dochodza do warstwy IV i są to promienistości wzgórza. Drogi efferentne- odśrodkowe do prążkowia pnia i rdzenia kręgowego zaczynaja się w warstwie V, a do wzgórza w VI. Warstwa III jest początkiem dla dróg spoidłowych i kojarzeniowych, które dochodza do I i II. Warstwa I jest połączona poziomo przez włókna śródkorowe, tworzące drogi kojarzeniowe krótkie. Układ VI warstw kory w pionie to słup korowy. Do najwazniejszych dróg kojarzeniowych, czyli asocjacyjnych (o przebiegu stzrałkowym, w tej samej półkuli), są: peczek podłużny górny, peczek łukowaty, pęczek potyliczno-czołowy dolny i haczykowaty. Wszystkie drogi obramowują wyspę oraz obręcz - w zakręcie obręczy. Włókna spoidlowe łączą dwa jednoimienne ośrodki w obu półkulach, w prawej i lewej. Najważniejszym spoidłem jest cialo modzelowate z jego 2 promienistościami: z przodu od kolana kleszcze mniejsze, z tyłu od splenium kleszcze większe.

WŁÓKNA RZUTOWE to takie, które łączą ośrodki wyższe z niższymi o przebiegu pionowym. Sa odkorowe albo dokorowe. Włókna odkorowe są ruchowe i przebiegają do prążkowia i jąder ruchowych nerwow czaszkowych i rdzeniowych. Drogi dokorowe przebiegają od wzgórza do kory tworząc konary wzgórza. Promienistości wzgórza leżą w przedniej i tylnej części - całej torebce wewnętrznej. W odnodze przedniej przebiegają drogi korowo - prążkowiowe i korowo - mostowe. W obrębie kolana przebiega promienistość wzgórza w postaci dróg podkorowo - prążkowych, w części górnej torebki droga korowo - jądrowa. W części 1/3 przedniej odnogi tylnej, w jej części górnej przebiega droga piramidowa. W części dolnej droga korowo - jądrowa przebiega przez część tylną odnogi tylnej. Ale zawsze droga korowo - rdzeniowa ma pod sobą drogę korowo - jądrową. Torebka wewnętrzna ma 4 części: przedsoczewkową, zasoczewkową, nadsoczewkową i podsoczewkową. Przez część podsoczewkową przechodzi promienistość słuchowa, a w części zasoczewkowej jest promienistość wzrokowa.

POLA:

W płacie czołowym jest 6 ważnych pół:

• pierwszorządowa kora ruchowa 4, w której jest reprezentowana „głowa do góry nogami” - (homunculus), kontrlateralnie,

• kora przedruchowa 6, tutaj programowanie wszystkich ruchów; jej częśc schowana na powierzchni przyśrodkowej nazywa sie korą ruchowa suplementarną, która programuje najbardziej skomplikowane ruchy

Jej uszkodzenie to APRAXIA - niezdolność do wykonania zaplanowanych skomplikowanych ruchów, przy braku porażenia.

• pole 8 - pole czołowo - oczne, które jest najważniejszym ośrodkiem spojrzeniowym, kontrolującym ruchy gałek ocznych

• kora przedczołowa /kora czołowa asocjacyjna (przed polem 8) ma olbrzymie znaczenie dla inteligencji, myslenia, planowania, przewidywania, osądów. Jest dyrygentem wszystkich pól kojarzeniowych kory, z którymi jest połączona

• pole 44 i 45 to ośrodek Brocka - ośrodek ruchowy mowy

• kora limbiczna - powierzchnia dolna plata czolowego związana z różnymi zachowaniami społecznymi

W płacie ciemieniowym są 4 ważne obszary:

• pierwszorządowa kora somatosensoryczna 3, 1, 2 - tak jak ruch odpowiada ludzikowi do góry nogami - homunculusowi, kontrlateralnie

• pierwszorządowa kora smakowa 43 uszkodzenie to AGRUSIA

• kora kojarzeniowa, asocjacyjna obejmuje 2 płaciki ciemieniowe górny i dolny

a) płacik górny jest odpowiedzialny za rozpoznawanie stereogeniczne - po kształcie wiadomo co to za przedmiot bez kontroli wzroku

b) płacik dolny odpowiada za inne rodzaje czucia np. powierzchowne, zimne -ciepłe

• zakręt kątowy - tu odbywa się nazywanie przedmiotów

Uszkodzenie to zespół zaniedbania - przy uszkodzeniu po stronie prawej

„nie wiem czy moja lewa noga jest moja”

Płat skroniowy:

• pierwszorządowa kora słuchowa 41 i 42

• powierzchnia zewnętzrna - zakręty skroniowe środkowy i dolny(cz. tylna płata) - ośrodki pamięci długotrwałej

na lewo pamięć oparta o metody werbalne

na prawo pamięć oparta na wizualizacji - pamięć wzrokowa

• na powierzchni podstawnej z przodu przy haku hipokampa sa okolice związane z lękiem, obawami

• z tyłu w zakręcie hipokampa jest ośrodek pamięci krótkotrwałej

Uszkodzenie - PROZOPAGNOZIA - niezdolność do rozpoznawania twarzy

Półkula mózgu jest dominująca, gdy znajdują się w niej 2 ośrodki mowy: ruchowy Brocka i czuciowy Wernickiego. U wszystkich pacjentów praworęcznych i większości leworęcznych półkulą dominująca jest półkula lewa. Większość czynności wyższychleży ściśle w 1 półkuli, a nie w obu. Ośrodki mowy Brocka i Wernickiego sa zawsze w półkuli dominującej, ale w półkuli przeciwnej są również 2 ośrodki ruchowe i czuciowe o ograniczonej funkcji. Niby ośrodek Wernickiego dokonuje analizy intonacji czyjegoś głosu/ dźwięku; niby ośrodek Brocka wpływa na naszą intonację. W przypadku uszkodzenia ośrodka w półkuli dominującej, ich czynność przejmują niby ośrodki - zachodzi plastyczność mózgu, czyli przejmowanie funkcji ośrodka, im osoba starsza tym plastyczność mniejsza.

Kora przedczołowa półkuli dominującej odpowiada za: inteligencję, kalkulację, racjonalne myślenie oraz charakter pisma

Niedominująca półkula mózgu, przeważnie prawa „zawiera”: rysowanie, malowanie - zdolności artystyczne, myślenie intuicyjne, geometrię - wyobrażenie przestrzenne, intonację, gesty, rozpoznawanie twarzy

2 ośrodki mowy są połączone włóknami kojarzeniowymi w postaci pęczka łukowatego i podłużnego górnego.

Etapy opisywania obrazu:

pierwszorzędowa kora ruchowa

zakręt kątowy - tu nazywanie przedmiotu

pole Wernickiego - tu programowanie wyrazów w zdania

pole Brocka 44 i 45 - programuje ruchy mowy

zakręt przedśrodkowy

ośrodek ruchowy języka i krtani ->artykulacja

Uszkodzenie pola Wernickiego - afazja czuciowa - mówi bez zrozumienia, nie wie co mówi, nie wie co przeczytał, nie pisze

Uszkodzenie pola Brocka - zaburzenia artykulacji - mutyzm - nie mówi, czasem nie pisze

2. Układ limbiczny - uszkodzenie to postepująca amnezja (utrata pamieci), różne zaburzenia emocjonalne i społeczne

Pierwotnie układ limbiczny / rąbkowy to zespłó zakrętów opasujących szczelinę naczyniową mózgu. Pierścień ten (zwany pierścieniem węchowym zewnętrznym) obejmuje pole podspoidłowe, zakręt obręczy, jego cieśń i zakręt hipokampa . Dośrodkowo jest pierścień węchowy wewnętrzny - zakręt przykrańcowy, nawleczka szara, zakręt tasiemczkowy i zębaty.

W chwili obecnej do układu limbicznego zalicza się też: zakręty oczodołowe płata czołowego oraz liczne ośrodki mózgowia: ciało migdałowate i zespół hipokampa, podwzgórze. Do innych jąder limbicznych zalicza się: jądro półleżące, jądro przyśrodkowe grzbietowe wzgórza, jądro przednie wzgórza, jądra przegrody, które leżą w głębi pola przegrody[to pole składa sie z: pola przedspoidłowego i zakrętu przykrańcowego], jądra uzdeczki, jądra szwu, pole brzuszne nakrywki i miejsce sinawe.

Ciało migdałowate odpowiada za lęk i obawy

zaspół hipokampa [stopa hipokampa, podkładka hipokampa, zakręt zębaty] - za pamięć

jądra przegrody - za doznania seksualne obbieranie przyjemnych wrażeń

jądro półleżące - za system wartości i nagradzania

Największe spustoszenie dla układu limbicznego sprawia uszkodzenie płata skroniowego.

Na stopie hipokampa leży specjalna kora wechowa II-rzędowa -> entorynalna

łata na stopie hipokampa, ma znaczenie w kręgu Papeza

Kora ta odbiera bodźce ze wszystkich pól czuciowych kojarzeniowych. Struktury związane z zapamiętywaniem tworza tzw krąg Papeza, który rozpoczyna sie i kończy na stopie hipokampa.

Składowe kręgu Papeza:

zespłó hipokampa

sklepienie

ciała suteczkowate

pęczek suteczkowo - wzgórzowy

przednie wzgórza

obręcz

zakręt hipokampa z korą entorynalną

Obręcz ma połączenia z całą korą, tu krążą inforamcje impulsami wzrokowymi, słuchowymi, czuciowymi - - -> krążą w kręgu Papeza, „uciekają” do kory-> stąd do pamięci długotrwałej

Uszkodzenia hipokampa prowadzi do uszkodzenia pamięci nietrwałej, świerzej, krótkotrwałej, podczas gdy pamięć dawna, długotrwała jest nienaruszona.

Ciało migdałowate leży między biegunem skroniowym a rogiem dolnym komory bocznej, na zewnatrz uwypukla sie jako hak, do wewnątrz jako guzek migdałowaty. Ma 3 części:

• mała część przyśrodkowo - korowa, otrzymuje wrażenia węchowe, ma pobudzenie od prążka węchowego bocznego, droga odprowadzająca to prążek krańcowy

• olbrzymia część podstawno - boczna, silnie rozwinięta, otrzymuje połączenie z korą kojarzeniową wszystkich płatów

Jądra podstawno - boczne tworza drogę migdałową boczną - wywołują percepcję emocji i odpowiadaja za emocje

• droga ta kończy się w podwzgórzu, które jest najważniejszym ośrodkiem autonomicznym i uruchamia układ autonomiczny

• w podwzgórzu do jądra przyśrodkowego grzbietowego wzgórza - rzutuje do zakrętów oczodołowych - wywołuje emocje

Ciała migdałowate rządzą emocjami - wiążą rodzaj wrażeń emocjonalnych z ekspresją wrażeń

Uszkodzenie ciał migdałowatych objawia sie ?lękiem i popędem seksualnym?

Dokończenie za tydzień, bo docent nie skończył :)

---