PRAWO PRACY I PRAWO URZĘDNICZE

(wykłady)

26 września 2009r.

Zatrudnienie pracownicze, niepracownicze i samo zatrudnienie

Zatrudnienie (definicja) stosunki prawne, których przedmiotem jest wykonywanie określonej pracy zarobkowej na rzecz innego podmiotu.

• Określona praca

• Na rzecz innego podmiotu

• Zarobkowo (za wynagrodzenie)

Zatrudnieniem nie jest staż, praktyka - jest to podnoszenie kwalifikacji.

1. Pracownicze

1. Umowne

1. Typowe - umowa na czas nieokreślony

2. Atypowe - umowy terminowe, praca w niepełnym wymiarze

2. Pozaumowne (powołanie, wybór, mianowanie)

3. Pozostałe (spółdzielcze, o przygotowanie zawodowe)

Powołanie - zatrudnienie na wyższych stanowiskach np. dyrektor

Mianowanie - urzędnicy, służba cywilna, prokuratorzy, sędziowie, osoby które sprawują władzę.

Wybór - np. wójt

2. Niepracownicze - cywilnoprawne

1. Praca nakładcza

2. Umowa agencji (w istocie samozatrudnienie)

3. Umowa zlecenia, o dzieło itp.

4. Kontrakty menadżerskie - umowy o zarządzanie

3. Niepracownicze - administracyjnoprawne (stosunki służby np. „mundurówka”)

4. Szczególne formy zatrudnienia = zatrudnienie nietypowe

1. Praca tymczasowa

2. Telepraca (w istocie jest to jedynie forma organizacji zatrudnienia, a nie osobna forma zatrudnienia)

Praca tymczasowa

Agencja pracy tymczasowej pracodawca(użytkownik) pracownik tymczasowy

Agencja pracy tymczasowej pracownik tymczasowy

Pracownik pracuje nie

stając się pracownikiem,

pracuje dla Agencji

Pracodawca (użytkownik)

Zasada swobodnego wyboru podstawy zatrudnienia.

• Swobodny wybór podstawy zatrudnienia - umowa o pracę (zatrudnienia cywilnoprawne) zaangażowanie niezależnego podmiotu

• Usprawiedliwionym motywem może być chęć czynienia oszczędności np. w zakresie składek na ubezpieczenie społeczne

• Celem :

• Elastyczność zatrudnienia

• Ograniczenie, wyeliminowanie ryzyka pracodawcy (pracodawca ponosi ryzyko gospodarcze, osobowe, techniczne i socjalne)

• Przerzucenie odpowiedzialności materialnej na zatrudnionego (w prawie pracy ograniczenie odpowiedzialności materialnej do 3-mc wynagrodzenia

• Ograniczenie art. 22 kp (interesuje nas §1)

Treść stosunku pracy

• Wykonywanie pracy określonego rodzaju

• Na rzecz pracodawcy

• Pod kierownictwem pracodawcy

• W miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę

• Odpłatnie

Treść stosunku zatrudnienia

• Wykonywanie pracy określonego rodzaju

• Na czele innego podmiotu

• Odpłatnie

Element wyróżniający stosunki pracy podporządkowanie kierownictwu pracodawcy ( w tym m.in. wyznaczenie miejsca i czasu pracy).

Kierownictwo pracodawcy

1. Uprawnienia pracodawcy dotyczą

1. Wyznaczanie zadań

2. Wydawanie poleceń na bieżąco konkretyzujących świadczenie pracy

3. Obowiązek pracownika pozostawania w dyspozycji pracodawcy w oznaczonym miejscu i czasie

2. Ważne wyróżnienie - kierownictwo pracodawcy jest pojęciem węższym niż kierownictwo w rozumieniu nauki o organizacji i zarządzaniu

3. Kierownictwo pracodawcy nie obejmuje (nie musi obejmować) zależności ekonomicznej, gospodarczej

Zatrudnienie pracownicze oznacz ponoszenie przez pracodawcę szeregu ryzyk : gospodarczego, technicznego, osobowego, socjalnego.

Zatrudnienie poza pracownicze i samo zatrudnienie oznaczają przerzucenie tych ryzyk w całości lub części na zatrudnionego (przedsiębiorcę).

KODEK PRACY

Art. 2 określa definicje pracownika

Art. 3 i 3(1) § 1 i 2 określa definicję pracodawcy

Wyrok z 16.06.99 I PKN 117/99

Wypowiedzenie umowy o pracę powoduje jej rozwiązanie także wtedy gdy oświadczenie to złożył niewłaściwy organ osoby prawnej, zwłaszcza jeżeli pracodawca podejmuje później czynności potwierdzające ustanie stosunku pracy.

Art. 8 (zasady współżycia społecznego) klauzula generalna służy do uelastycznienia prawa, aby prawo nie przesłaniało sprawiedliwości. Działa w obie strony, reguluje wszystkie sprawy, której nie udało się uregulować w prawie.

Bezrobocie naturalne - osoby, które nie szukają zatrudnienia.

Zasada równego traktowania - taktowanie równe nie jest traktowaniem jednakowym.

Zasada godziwego wynagradzania, które umożliwia wystarcza na utrzymanie pracownika i jego rodziny. Ustawa kominowa ustala wynagrodzenie dla kadr kierowniczych w spółkach Skarbu Państwa.

Art. 18 zasada uprzywilejowania pracownika.

System źródeł prawa pracy

1. Międzynarodowe prawo pracy

2. Krajowe prawo pracy

1. Konstytucja

2. Ustawy

1. Kodeks pracy

2. Ustawy uzupełniające kodeks pracy (ustawa o zwolnieniach grupowych)

3. Pragmatyki (zbiorcza nazwa ustaw regulujących określone grupy zawodowe); pragmatyki służbowe np. urzędnicy, pracownicy sądów i prokuratur

3. Autonomiczne akty prawa pracy (dotyczą danej gałęzi)

1. Układy zbiorowe pracy

2. Porozumienia zbiorowe

1. Kończący spór zbiorowy

2. Pakiet socjalny

3. Regulamin np. pracy, wynagrodzeń

Są to normy bezwzględnie obowiązujące - semiimperatywny

Sankcja nieważności art. 18 § 2

Art. 25 - zamknięty katalog umów o pracę

Art. 25(1) - mówi o nadużywaniu umów terminowych, jest osłabione działaniem ustawy antykryzysowej (która obowiązuje do 2012) dotyczy przedsiębiorców, którzy muszą zatrudniać powyżej 20 osób.

1. Zamknięty katalog umów o pracę:

1. Umowa na czas próbny

2. Umowa na czas określony

3. Umowa na czas wykonywania określonej pracy

4. Umowa „zastępstwo”

5. Umowa na czas nieokreślony

2. Umowa na okres próbny:

1. Tylko raz z danym pracodawcą

2. Max 3 m-ce

3. W celu wypróbowania pracownika

3. Umowa na czas określony:

1. W momencie jej zawarcia znany jest termin końcowy

2. Słaba ochrona trwałości stosunku pracy

3. Nie ma ograniczenia co do długości takiej umowy - poza art. 58 kc

4. Art. 25(1) trzecia umowa jest traktowana jako umowa na czas nieokreślony jeżeli przerwa pomiędzy umowami nie przekracza miesiąca

Co do zasady - tyko wyjątkowo - atypowa forma zatrudnienia usprawiedliwiona interesem oby stron

4. Umowa na czas wykonywania określonej pracy

1. Branża sezonowa, zależna od warunków atmosferycznych

2. Wykonanie zadania jest zdarzeniem powodującym rozwiązanie umowy

5. Umowa na zastępstwo:

1. Cel umowy - zastępstwo pracownika nieobecnego w sposób usprawiedliwiony

2. W umowie konieczne wskazanie zastępowanego pracownika - jego powrót powoduje rozwiązanie umowy

3. Umowa terminowa

4. Koniecznie powierzenie tych samych obowiązków, ale możliwe inne warunki zatrudnienia

5. Umowa musi obejmować czas do końca nieobecności, ale może być zawarta już w trakcie

6. Nie stosuje się art. 25(1) kp i art. 177 kp - słabsza ochrona ze względu na specyficznych charakter i cel umowy

Forma i treść umowy o pracę art. 29§1, §3 - miejsce wykonywania pracy może być określone geograficznie, musi być wskazany rodzaj pracy.

Zmiana treści stosunku pracy art. 42§1, §2, §3, art. 42§4 (dot. wsparcia pracodawcy przez pracownika np. pracodawca może przesunąć pracownika do innych prac niż te które wykonuje, ale musi on otrzymać dotychczasowe wynagrodzenie).

Art. 108 dot. dyscypliny pracy, pracodawca może stosować karę : upomnienia, nagany, pieniężną - 1 dniówka za 1 czyn.

Art. 109§2 kara może być nałożona dopiero po wysłuchaniu pracownika; kara nie może być nałożona później niż 2 tygodnie od czasu (uzyskania) powzięcia wiadomości lub 3 miesiące od zdarzenia. Po tym terminie zdarzenie ulega przedawnieniu.

Art. 110 o karze należy zawiadomić na piśmie, a odpis wkłada się do akt.

Równe traktowanie w zatrudnieniu.

Art. 11(2) kp, art. 11(3), art. 18(3a) - 18(3e) →konkretyzacja zasad

Art. 18(3a)

Kryteria ochrony - w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także bez względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy

Jeżeli w przepisie użyto wyrażenie „w szczególności” to jest to katalog otwarty.

Definicja : dyskryminowanie bezpośrednie - istnieje wtedy gdy pracownik z jednej lub kilku przyczyn określonych w §1 był, jest lub mógłby być traktowany w porównywalnej sytuacji mniej korzystnie niż inni pracownicy.

Definicja: dyskryminowanie pośrednie - istnieje wtedy gdy na skutek pozornie neutralnego postanowienia, zastosowanego kryterium lub podjętego działania występują dysproporcje w zakresie warunków zatrudnienia na niekorzyść wszystkich lub znacznej liczby pracowników należących do grupy wyróżnionej ze względu na jedną lub kilka przyczyn określonych w §1 jeżeli dysproporcje te nie mogą być uzasadnione.

Działanie polegające na zachęcaniu innej osoby do naruszania zasady równego traktowania w zatrudnieniu.

Zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności albo poniżenia lub upokorzenie pracownika (molestowanie).

Dyskryminowaniem ze względu na płeć jest także każde nieakceptowane zachowanie o charakterze seksualnym lub odnoszące się do płci pracownia, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności lub poniżenie albo upokorzenie pracownika; na zachowanie to mogą się składać fizyczne werbalne lub pozawerbalne elementy (molestowanie seksualne).

Dopuszczalne wyłączenia (art. 18(3))

• Niezatrudnienie pracownika z jednej lub kilku przyczyn określonych w art. 183a§1, jeżeli jest to uzasadnione ze względu na rodzaj pracy, warunki jej wykonywania lub wymagania zawodowe stawiane pracownikowi

• Wypowiedzenie pracownikowi warunków zatrudnienia w zakresie wymiaru czasu pracy, jeżeli jest to uzasadnione przyczynami niedotyczącymi pracownika

• Ustalaniu warunków zatrudnienia i zwalniania pracowników, zasad wynagradzania i awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych z uwzględnieniem stażu pracy

• Dyskryminacja pozytywna - działanie podejmowane przez określony czas zmierzające do wyrównywania czas wszystkich lub znacznej liczby pracowników wyróżnionych w jednej lub kilku przyczyn określonych w art. 18(3a) §1 przez zmniejszenie na korzyść takich pracowników faktycznych nierówności w zakresie określonym w przepisie

• Różnicowanie pracowników ze względu na religię lub wyznanie jeżeli w związku z rodzajem i charakterem działalności prowadzonej w ramach kościołów i innych związków wyznaniowych a także organizacji, których cel działania pozostaje bezpośrednim związku z religią lub wyznaniem pracownika

Instrumenty ochrony:

1. Odwrócony ciężar dowodowy - chyba, że pracodawca udowodni, że kierował się obiektywnymi powodami

2. Odszkodowanie - nie niższe niż minimalne wynagrodzenie

3. Zakaz wiktymizacji (art. 18(3a))

Ad.1) pracownik musi uprawdopodobnić, iż był dyskryminowany a pracodawca musi udowodnić że nie był.

Ad 3) zastosowanie tej zasady nie może być powodem do zwolnienia bez wypowiedzenia

Art. 94(3) - przeciwdziałanie mobbingowi obowiązkiem pracodawcy

Mobbing:

• Działania lub zachowania

• Dotyczy pracownika lub skierowanie przeciwko pracownikowi polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika

• Wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej

• Powodujące lub mające na celu poniżenia lub ośmieszenia pracownika, izolowanie Golub wyeliminowanie z zespołu współpracowników

Czym się różni mobbing od molestowania. Molestowanie jest przejawem dyskryminacji a mobbing nie.

Pracownik u którego mobbing wywarł rozstrój zdrowia może dochodzić od pracodawcy odpowiednie sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.

Pracownik który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę ustalone na podstawie odrębnych przepisów.

Oświadczenie pracownika o rozwiązaniu umowy o pracę powinno nastąpić na piśmie z podaniem przyczyny o której mowa w §2 uzasadniającej rozwiązanie umowy.

7

---