Historia Unii Europejskiej

Współczesny pomysł integracji państw Europy pojawił się po zakończeniu II wojny światowej jako sposób na zapobieganie konfliktom zbrojnym na tym kontynencie.

W drugiej połowie lat 40. zeszłego wieku gospodarka krajów europejskich biorących udział w wojnie była w dużym stopniu zniszczona, a ich społeczeństwa obawiały się wybuchu trzeciej wojny światowej i odbudowy militarnej Niemiec. Zwolennicy integracji uważali, że struktura jednocząca kraje Europy będzie stanowić przeciwwagę dla siły pojedynczego państwa, co uniemożliwi stosowanie przemocy jednego państwa wobec drugiego.

Ponadto Europa Zachodnia stanęła wobec rosnących wpływów Stanów Zjednoczonych z jednej strony, i zagrożenia ekspansją Związku Radzieckiego z jego ustrojem - z drugiej. Uznano, że wyzwania stojące wtedy przed Europą przerastały możliwości pojedynczych krajów.

Proces jednoczenia państw kontynentu rozpoczął ówczesny minister spraw zagranicznych Francji Robert Schuman, uznany za jednego z najważniejszych ojców założycieli Unii Europejskiej. 9 maja 1950 roku przedstawił plan jednoczenia Francji i Niemiec poprzez wspólną produkcję węgla i stali. Dla upamiętnienia tego faktu 9 maja obchodzony jest od 1985 roku jako Dzień Europy.

18 kwietnia 1951 roku - niecały rok od przedstawienia planu Schumana - sześć państw Europy Zachodniej: Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja, Niemcy i Włochy podpisały w Paryżu Traktat o powołaniu Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali (Traktat Paryski). Układ ten - zawarty na 50 lat (wygasł dopiero w 2002 roku) - wymagał ratyfikacji przez parlamenty wszystkich państw-sygnatariuszy i wszedł w życie 25 lipca 1952 roku.

Umowa przewidywała wprowadzenie międzynarodowej kontroli nad produkcją tych dwóch strategicznych dziedzin przemysłu Francji i RFN. Miała ją sprawować ponadnarodowa organizacja, a jedną z głównych zasad miało być zapewnienie wolnej konkurencji między przedsiębiorstwami całej Wspólnoty. Zasadą tej ponadnarodowej organizacji była jej otwartość: mogły do niej przystępować kolejne państwa.

Układ powołujący EWWiS był zupełną nowością: takich uprawnień, jakie otrzymały Wysoka Władza (poprzedniczka Komisji Europejskiej) i Trybunał, nie miała dotychczas żadna międzynarodowa organizacja. Wcześniej nie było także sytuacji, w której państwa członkowskie dobrowolnie ograniczałyby suwerenność, delegując organom Wspólnoty część uprawnień władzy państwowej.

Wspólnota, która wstępnie ograniczała się do utworzenia wspólnego rynku węgla i stali sześciu państw członkowskich, okazała się skuteczna w utrzymywaniu pokoju. Za jej sprawą udało się bowiem połączyć - na równych prawach - europejskich zwycięzców i zwyciężonych z czasów II wojny światowej.

Kolejnym krokiem wiążącym sześć krajów założycielskich EWWiS było powołanie - 25 marca 1957 roku w Rzymie - Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej (EWG) i Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej - Euratom. Ta pierwsza mała na celu utworzenie wspólnego rynku dla wszelkiej działalności gospodarczej, a druga - miała służyć rozwojowi produkcji energii atomowej wyłącznie co celów cywilnych.

Po ratyfikacji przez parlamenty narodowe wszystkich państw-sygnatariuszy, zawarte na czas nieograniczony dokumenty nazywane Traktatami Rzymskimi, weszły w życie 1 stycznia 1958 r. Siedzibą głównych organów EWG i Euratomu stała się Bruksela.

Fundamentem nowo powstałych Wspólnot był przede wszystkim swobodny przepływ kapitału, towarów, usług i pracowników. Mimo wcześniejszych planów, przedstawionych w 1950 roku przez premiera Francji Rene Plevena, nie udało się wtedy utworzyć europejskiej armii. Plan Europejskiej Wspólnoty Obronnej odrzuciła zresztą (w 1954 roku) właśnie Francja w obawie przed niemieckim militaryzmem. Odrzucony został również, związany z tym planem, projekt powołania Europejskiej Wspólnoty Politycznej, zakładający przede wszystkim prowadzenie wspólnej polityki zagranicznej.

Przyjęte w Rzymie traktaty przewidywały utworzenie unii celnej dla towarów rolnych, wspólnej zewnętrznej taryfy celnej w obrotach z państwami trzecimi, a także - na czas określony (zakładano, że będzie obowiązywać do końca 1969 lub 1972 roku) - wspólnego rynku towarów przemysłowych i rolnych.

W kwietniu 1965r. zawarto tzw. Układ fuzyjny, na mocy którego utworzono wspólną Radę Ministrów i Komisji Wspólnot Europejskich (wszedł on w życie 1 lipca 1967 roku). Europejska Wspólnota Gospodarcza połączyła się w ten sposób z Europejską Wspólnotą Węgla i Stali oraz Europejską Wspólnotą Energii Atomowej i powstała jedna Wspólnota Europejska.

W 1971 roku Rada Ministrów przyjęła plan utworzenia do końca 1980 roku unii gospodarczej i walutowej. Plan opracowany przez premiera Luksemburga Pierre'a Wernera zakładał, że będzie to obszar, na którym byłaby zapewniona: pełna i nieodwracalna wymienialność walut, liberalizacja transakcji kapitałowych i integracja rynku finansowego. Wyeliminowane zostałyby także wahania kursów walutowych i usztywnianie parytetów walutowych. Uznano ponadto, że unia gospodarcza stanowi niezbędny warunek wprowadzenia unii walutowej.

Jednak wprowadzenie Unii Gospodarczej i Walutowej przewidywał dopiero Traktat z Maastricht z 1992 roku, a wspólna waluta - nazwana w 1995 roku euro - trafiła do portfeli Europejczyków jeszcze później, bo z początkiem 2002 roku.

Pierwsze rozszerzenie europejskiej wspólnoty miało miejsce dopiero po 15 latach od wejścia w życie Traktatów Rzymskich. 1 stycznia 1973 roku przystąpiły do niej trzy nowe państwa: Dania, Irlandia i Wielka Brytania.

Wielka Brytania uzyskała zresztą to członkostwo dopiero za trzecim podejściem. Pierwszy wniosek o stowarzyszenie z EWG Brytyjczycy złożyli już latem 1961 roku, ale na początku 1963 roku Francja generała de Gaulle'a zablokowała tę kandydaturę. Powtórny wniosek Londyn złożył w maju 1967 roku, ale i tym razem - wskutek ponownego weta Francji - wycofała go w grudniu tego samego roku.

Natomiast Norwegowie, którzy do dziś pozostają poza Unią, w 1973 roku po raz pierwszy odrzucili w referendum możliwość wejścia do wspólnoty (zawarto jednak porozumienie o wolnym handlu artykułami przemysłowymi). W sprawie wspólnotowego członkostwa odbyły się w tym kraju dwa plebiscyty: w 1972 i 1994 roku. Oba zakończyły się niewielką przewagą przeciwników członkostwa w UE.

Równolegle z powiększeniem EWG z sześciu do dziewięciu państw członkowskich, zakres wspólnej polityki rozszerzony został o politykę społeczną, regionalną, politykę energetyczną i ochrony środowiska.

Kolejnym krokiem na drodze integracji europejskiej było utworzenie w 1974 roku Rady Europejskiej. Założono, że spotkania premierów, prezydentów i ministrów spraw zagranicznych państw członkowskich miały się odbywać dwa razy w roku.

W ostatnich dniach następnego roku ówczesny premier Belgii Leo Tindemans przedstawił Radzie Europejskiej raport dotyczący przekształcenia Wspólnot Europejskich w Unię Europejską. Proponował w nim, żeby unijne decyzje zapadały większością głosów w Radzie Ministrów (w gestii Rady Unii były decyzje wykonawcze w dziedzinie polityki zagranicznej i wewnętrznej, w tym polityki bezpieczeństwa), a także - by do Parlamentu Europejskiego obowiązywały powszechne i bezpośrednie wybory.

Ta ostatnia propozycja została wprowadzona w życie w 1979 roku. Wtedy to odbyły się pierwsze powszechne i bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego. Wybrano 410 deputowanych, a pierwszą przewodniczącą wybieranego w ten sposób unijnego zgromadzenia została Francuzka - Simone Veil.

W drugim rozszerzeniu - w 1981 roku - do Wspólnoty dołączył tylko jeden kraj - Grecja. Było to możliwe dzięki obaleniu tam reżimu wojskowego i przywróceniu zasad państwa demokratycznego w 1974 roku.

W wyniku trzeciego rozszerzenia - w połowie 1985 roku - podpisano traktaty akcesyjne z Hiszpanią i Portugalią, które weszły w życie od 1 stycznia 1986 roku. Wspólnota liczyła już 12 państw członkowskich i pozostawało tak niemal przez dziesięciolecie.

Hiszpania i Portugalia były ostatnimi państwami przystępującymi do Wspólnoty - następne uzyskiwały członkostwo Unii Europejskiej.

Już bowiem w lutym 1987 roku ministrowie spraw zagranicznych dziewięciu państw członkowskich - bo Włochy, Grecja i Dania przyjęły go w drugim terminie - podpisali w Luksemburgu ważny dla procesu integracji Wspólnot Jednolity Akt Europejski.

Na jego podstawie państwa członkowskie otrzymały bowiem nowe kompetencje w dziedzinie gospodarki i zasady współpracy politycznej (w ramach tzw. Europejskiej Współpracy Politycznej). Państwa Wspólnot potwierdziły w nim np. dążenie do utworzenia Unii Europejskiej oraz istnienie Rady Europejskiej. Jednolity Akt Europejski, który stanowił podstawę utworzenia tzw. jednolitego rynku wewnętrznego (do końca 1992 roku), wszedł w życie 1 lipca 1987 roku.

Jeszcze w 1986 roku uzgodniono, że oficjalnym hymnem Unii Europejskiej jest "Oda do radości" wg słów Schillera do muzyki Ludwiga van Beethovena, a flaga przedstawia 12 żółtych gwiazd na ciemnoniebieskim tle.

Strajki w stoczni gdańskiej latem 1980 roku i polski ruch społeczny "Solidarność" z jego przywódcą Lechem Wałęsą zapoczątkowały przemiany społeczno-polityczne w Europie, a upadek muru berlińskiego 9 listopada 1989 roku wywołał polityczny wstrząs nie tylko na naszym kontynencie. Po 28 latach otwarte zostały granice między wschodnią i zachodnią częścią Niemiec, które ponownie się zjednoczyły. 1 lipca 1990 weszła w życie niemiecka unia gospodarcza i walutowa, co właściwie oznaczało połączenie obu państw niemieckich, a w efekcie - wejście byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej (NRD) do Wspólnoty Europejskiej. Zjednoczone Niemcy dostosowały bowiem zasady swojego członkostwa do zwiększonej o wschodnie landy liczby mieszkańców.

Również w lipcu 1990 roku rozpoczęto tworzenie Europejskiej Unii Gospodarczej i Walutowej poprzez liberalizację przepisów dotyczących przepływu kapitału wewnątrz Wspólnoty.

W lutym 1992 roku 12 państw członkowskich podpisało w Maastricht Traktat o Unii Europejskiej zmieniający m.in. nazwę EWG na Unię Europejską. Jest to kolejny dokument wyznaczający nowy etap w procesie integracji europejskiej. Po wielu latach przygotowań uzgodniono jego treść i zapisano, że wejdzie w życie po ratyfikacji przez parlamenty narodowe wszystkich państw-sygnatariuszy - 1 stycznia 1993 r. Jednak ze względu na kłopoty z jego ratyfikacją udało się to dopiero z początkiem listopada tego roku.

Najpierw bowiem Duńczycy odrzucili ten traktat w referendum (został zaakceptowany dopiero w powtórnym głosowaniu w maju 1993 roku, po wynegocjowaniu klauzul wyłączających ze wspólnej polityki walutowej, polityki obronnej i współpracy policyjnej), potem w Wielkiej Brytanii odłożono go po pierwszym czytaniu w oczekiwaniu na rozwój wypadków w innych krajach, a jeszcze później Francuzi przyjęli go minimalną większością głosów. W efekcie wzmocniona została opozycja wobec tego dokumentu w Niemczech, które już wcześniej były przeciwne zamianie swojej marki na wspólną walutę (co właśnie proponował Traktat). Traktat z Maastricht został zawarty na czas nieokreślony.

Od wejścia w życie tego Traktatu w listopadzie 1993 roku Unia opiera się na trzech filarach: Wspólnotach Europejskich, współpracy międzyrządowej w dziedzinie polityki zagranicznej i bezpieczeństwa oraz na współpracy międzyrządowej w sprawach dotyczących sprawiedliwości i spraw wewnętrznych.

I filar "promujący harmonijny rozwój działań gospodarczych", dotyczy kwestii gospodarczych rozstrzyganych wspólnie. Obejmował unię gospodarczą i walutową, unię celną, rynek wewnętrzny, wspólną politykę rolną i politykę strukturalną.

II filar "stoi na straży wspólnych wartości, fundamentalnych interesów i niezawisłości Unii", a dotyczy wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. W jego ramach Rada Europejska i Rada UE dbają o bezpieczeństwo Unii i jej członków, a także o pokój na świecie. Decyzje w tym filarze zapadają w wyniku ustaleń między rządami państw członkowskich.

III filar - określany w traktacie jako Współpraca Policyjna i Sądowa w sprawach karnych - dotyczy wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych. Ma zapewniać obywatelom bezpieczeństwo i sprawiedliwe traktowanie dzięki współpracy państw członkowskich w zwalczaniu przestępczości zorganizowanej, terroryzmu, przemytu narkotyków, handlu ludźmi i przeciwdziałaniu przejawom rasizmu. Również tu - jak w II filarze - decyzje podejmuje się poprzez ustalenia międzyrządowe.

Tę strukturę zmienił dopiero Traktat Lizboński - zniósł podział na Wspólnotę (prawo wspólnotowe, I filar) i Unię Europejską (prawo unijne, II i III filar), a wprowadził jedną nazwę i jedną konstrukcję - Unię.

W czerwcu 1993 roku na spotkaniu w Kopenhadze unijni przywódcy (Rada Europejska) określili trzy kryteria, które każdy kraj kandydujący musi spełnić przed przystąpieniem do Unii Europejskiej:

• stabilne instytucje gwarantujące demokrację,

• funkcjonująca gospodarka rynkowa

• przyjęcie całego dorobku prawnego wspólnoty, tzw. acquis communautaire.

Traktat z Maastricht wymaga ponadto, żeby na każde rozszerzenie wspólnoty zgodziły się nie tylko wszystkie państwa członkowskie, ale i Parlament Europejski. Na czerwcowym szczycie w Kopenhadze wyrażono także zgodę na przystąpienie w przyszłości do Unii Europejskiej krajów Europy Środkowej i Wschodniej, w tym Polski.

Tymczasem w wyniku kolejnego, czwartego rozszerzenia w 1995 roku, Austria, Finlandia i Szwecja jako pierwsze uzyskały członkostwo Unii Europejskiej, a wspólnota stała się "piętnastką".

W marcu tego samego roku dokonano kolejnego ważnego kroku zbliżającego państwa członkowskie UE: zniesiono kontrolę na granicach między państwami-sygnatariuszami umowy z Schengen, czyli: Francją, Niemcami, Belgią, Holandią, Luksemburgiem, Włochami, Hiszpanią i Portugalią oraz dwoma państwami spoza Unii: Islandią i Norwegią. Umowa ta weszła do unijnego prawa w 1999 roku, po przyjęciu Traktatu Amsterdamskiego.

Ten Traktat, podpisany 2 października 1997 roku, wszedł w życie po 1,5 roku wprowadzając zmiany do Traktatów o Unii Europejskiej i traktatów założycielskich trzech Wspólnot. Dołączono do niego ponadto skonsolidowane wersje traktatów.

W czasie unijnego szczytu w Luksemburgu w grudniu 1997 roku, przywódcy państw członkowskich zdecydowali o utworzeniu tzw. Grupy Luksemburskiej, nazywanej także grupą pierwszą. Znalazły się w niej państwa, w tym Polska, uznane za najlepiej przygotowane do podjęcia negocjacji w sprawie warunków przystąpienia do UE. Na tę grupę - poza Polską - składały się Czechy, Estonia, Słowenia i Cypr. Na wiosnę następnego roku kraje te rozpoczęły proces przystępowania do Unii przeglądem (tzw. screeningiem) w 31 obszarach negocjacyjnych.

Dokładnie dwa lata później - w grudniu 1999 roku - unijny szczyt w Helsinkach dodał do tej pierwszej grupy drugą - tzw. Grupę Helsińską. W jej skład weszły: Bułgaria, Litwa, Łotwa, Rumunia, Słowacja i Malta. Również wtedy za kandydata do członkostwa w UE oficjalnie uznano Turcję. Jednocześnie zdecydowano o przyspieszeniu negocjacji z 12 krajami kandydującymi (z obu grup: Luksemburskiej i Helsińskiej łącznie).

Wszystkie te państwa są już członkami Unii (ostatnie dwa: Rumunia i Bułgaria od 2007 roku), natomiast Turcja - wobec oporu kilku państw członkowskich (zwłaszcza Niemiec i Francji) - po pięciu latach negocjacji akcesyjnych wciąż jest na początku drogi.

W marcu 2000 roku na spotkaniu unijnych przywódców w Lizbonie opracowano strategię mającą na celu pobudzenie zatrudnienia w UE, modernizację gospodarki i wzmocnienie spójności społecznej w ramach gospodarki opartej na wiedzy, tzw. Strategię Lizbońską. Zakładała ona, że do roku 2010 Unia Europejska będzie miała najbardziej konkurencyjną gospodarkę świata. Ten cel miał zostać osiągnięty dzięki innowacyjności wykorzystującej badania naukowe - zwłaszcza w nowoczesnych dziedzinach wiedzy - co miało się stać głównym motorem rozwoju.

Okazało się to jednak niemożliwe i dziś Unia proponuje nową strategię gospodarczą na najbliższe 10 lat - UE 2020. Nowa strategia ma bazować na osiągnięciach poprzedniej i korzystać z jej doświadczeń (poprzedni dokument miał zawierać np. zbyt wiele priorytetów naraz). UE 2020 ma na celu bardziej ekologiczny wzrost gospodarczy, który jednocześnie będzie chronić przed wykluczeniem społecznym.

W grudniu 2000 roku na szczycie w Nicei "piętnastka" zgodziła się, że przed planowanym rozszerzeniem Unii trzeba uprościć traktaty wyraźnie rozdzielając kompetencje unijnych instytucji i określając rolę Parlamentu Europejskiego. Traktat z Nicei, który wszedł w życie 1 lutego 2003 roku, przewidywał przeprowadzenie reform instytucjonalnych umożliwiających skuteczne funkcjonowanie Unii po rozszerzeniu do 25 państw członkowskich w 2004 roku oraz do 27 państw członkowskich w roku 2007.

Również tym razem Traktat z Nicei, Traktat o Unii Europejskiej oraz Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską zostały zapisane w wersji skonsolidowanej.

Mimo przygotowań treści Traktatu w czasie Konferencji Międzyrządowej, problemy rozstrzygane w Nicei były na tyle kontrowersyjne, że grudniowy szczyt UE trwał bardzo długo: od 7 do 11 grudnia. Traktat wprowadzał m.in. nowe zasady głosowania większością kwalifikowaną w Radzie UE. Polsce zależało na uzyskaniu tam jak największej siły głosu i to się udało: wszystkie państwa członkowskie otrzymały głosy ważone nieco bardziej proporcjonalnie do liczby ich ludności, ale największe (ponad 80 mln mieszkańców) Niemcy otrzymały tyle samo głosów (29), co liczące po ok. 60 mln mieszkańców Francja, Wielka Brytania i Włochy. Polska - wtedy jeszcze kraj kandydujący do Unii - wstępnie uzyskała 27 głosów (tyle samo co Hiszpania).

Politycy państw członkowskich UE szybko zaczęli się jednak obawiać, że Polska - ze swoją tradycją liberum veto - korzystając z siły swojego głosu będzie blokować unijne decyzje. Zaczęli w związku z tym przygotowywać inne regulacje. W reakcji na plany odejścia od zasad głosowania przyjętych w Traktacie Nicejskim, ówczesny poseł Platformy Obywatelskiej Jan Rokita wykrzyknął z trybuny sejmowej (we wrześniu 2003 roku) słynne zdanie: "Nicea albo śmierć!".

Nie uchroniło to jednak Polski od modyfikacji siły jej głosu: dotychczasowy system głosowania będzie obowiązywać jeszcze tylko do końca października 2014 roku. Potem - do 31 marca 2017 roku możliwe będzie głosowanie zarówno w systemie nicejskim, jak i nowym, ustalonym w Traktacie Lizbońskim. Później jedynym obowiązującym systemem będzie ten zawarty w Traktacie Lizbońskim - głosowanie tzw. podwójną większością: 55 proc. członków UE, ale nie mniej niż 15 i to zamieszkanych przez co najmniej 65 proc. ludności wspólnoty. Jednak do końca 2017 roku każde z państw UE będzie mogło zażądać powtórzenia każdego głosowania według zasad przyjętych w Nicei.

Na tym samym grudniowym spotkaniu w Nicei unijni przywódcy uroczyście ogłosili też Kartę Praw Podstawowych Unii Europejskiej, która zawiera zbiór tych praw przysługujących każdemu obywatelowi UE. Wtedy nie udało się jednak uzyskać konsensusu w sprawie wprowadzenia jej do unijnego prawa. Moc prawną uzyskała ona dopiero w 2009 roku, wraz z wejściem w życie Traktatu z Lizbony.

Rok później, w 2001 roku na szczycie w Laeken pod Brukselą, przywódcy unijnej "piętnastki" opowiedzieli się za koniecznością reformy instytucjonalnej w związku z planowanym rozszerzeniem UE. Projekt reformy, pomyślany jako konstytucja UE, przygotował 105-osobowy Konwent złożony z przedstawicieli rządów i parlamentów państw członkowskich i kandydujących oraz delegacji posłów Parlamentu Europejskiego. W składzie polskiej delegacji przedstawicielem rządu była obecna europosłanka, a wtedy minister ds. europejskich Danuta Huebner. Sejm reprezentował Józef Oleksy, a Senat - Edmund Wittbrodt.

Pod koniec października 2001r. szefowie państw i rządów oraz ministrowie spraw zagranicznych państw UE podpisali Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy. Nie udało się jednak wprowadzić konstytucji w życie, ponieważ w 2005 roku dwa założycielskie państwa członkowskie - Holandia i Francja - odrzuciły ten Traktat w referendum.

W grudniu 2002 roku Rada Europejska w Kopenhadze uzgodniła, że 10 krajów kandydujących: Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia i Węgry wejdą do UE 1 maja 2004 roku, a Bułgaria i Rumunia - w 2007 roku. W kwietniu następnego roku w Atenach uroczyście podpisano Traktaty o Przystąpieniu między UE a 10 pierwszymi państwami.

Mimo braku reformy instytucjonalnej kraje te weszły do Unii w przewidywanym terminie. Piąte rozszerzenie - 1 maja 2004r. - to największe rozszerzenie w historii wspólnoty i takim pozostanie (ponieważ członkami UE jest już większość krajów naszego kontynentu).

Już w następnym miesiącu - 10 i 13 czerwca 2004 roku - odbyły się szóste bezpośrednie wybory do Parlamentu Europejskiego. Po raz pierwszy uczestniczyli w nich również Polacy - Polsce przypadły 54 mandaty. Najwięcej, bo 15 z nich objęli posłowie z listy Platformy Obywatelskiej, a 10 - z Ligi Polskich Rodzin. Siedem miejsc w PE zajęli posłowie z listy Prawa i Sprawiedliwości, sześć - z Samoobrony, a pięć - z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej i Unii Pracy. Po cztery mandaty uzyskali posłowie z listy Unii Wolności (która w 2005 roku zmieniła nazwę na Partia Demokratyczna) i Polskiego Stronnictwa Ludowego, a Socjaldemokracja Polska - trzy.

W grudniu 2006 roku unijni przywódcy częściowo zamrozili rozmowy akcesyjne z Turcją (co było odpowiedzią na nieuznawanie przez Ankarę należącego do UE Cypru). W związku ze "zmęczeniem" Unii wynikającym z przyłączenia tak dużej liczby krajów, Rada Europejska uznała także, że tempo dalszego rozszerzenia musi być dostosowane do zdolności samej UE do przyjmowania nowych państw.

Po kolejnym i na razie ostatnim - szóstym rozszerzeniu, w styczniu roku 2007, liczba członków Unii Europejskiej wzrosła do 27, a do wspólnoty dołączyły Rumunia i Bułgaria. W kolejce do unijnego członkostwa czekają teraz jeszcze Chorwacja, Macedonia i Turcja (te trzy państwa mają oficjalny status kraju kandydującego do UE).

Również 1 stycznia 2007 roku Słowenia, jako 13. kraj Unii, wprowadziła euro.

W czerwcu 2007 roku rozpoczęły się prace nad nowym traktatem UE. Po odrzuceniu Traktatu Konstytucyjnego Unia Europejska weszła w tzw. okres refleksji, który pierwotnie miał trwać rok. Jednak dzięki staraniom prezydencji Niemiec, już w październiku (w czasie przewodnictwa Portugalii) Rada Europejska uzgodniła ostateczną wersję tekstu nowego traktatu, a 13 grudnia 2007 - na specjalnym szczycie UE w Lizbonie - Traktat Reformujący Unię Europejską, nazywany Traktatem Lizbońskim został podpisany.

Uzgodniony w październiku i podpisany w grudniu 2007 roku Traktat Lizboński był co prawda rozwiązaniem kompromisowym wobec Konstytucji UE, ale i tak nie udało się go ratyfikować bez trudności: Irlandia przyjęła go dopiero w drugim referendum (po wprowadzeniu poprawek zapewniających stałego komisarza, uzyskaniu potwierdzenia prawa do neutralności, a także niezależności w kwestiach rodziny oraz w kwestiach podatkowych). Mimo że poza Irlandią - gdzie referendum jest w przypadku umów międzynarodowych tego typu wymogiem konstytucyjnym - żadne z państw członkowskich nie ryzykowało przeprowadzenia plebiscytu, to niemal do ostatniej chwili brakowało podpisów na dokumentach ratyfikacyjnych prezydentów trzech krajów: Niemiec, Polski i Czech. Ostatecznie Traktat Lizboński wszedł w życie dopiero 1 grudnia 2009 roku.

W grudniu 2007 rozszerzenie strefy Schengen o Estonię, Czechy, Litwę, Węgry, Łotwę, Maltę, Polskę, Słowację i Słowenię. Pozwoliło to, m.in. Polakom, po wielu latach swobodnie poruszać się po Europie.

Z kolei 1 stycznia 2008 roku do strefy euro weszły Malta i Cypr, a rok później - Słowacja.

Państwami oficjalnie kandydującymi są Chorwacja, Czarnogóra, Islandia, Turcja oraz Macedonia, a wniosek akcesyjny złożyła Albania i Serbia. Potencjalnym kandydatem jest Bośnia i Hercegowina. Niezwykle trudne do określenia są relacje z nieuznawanym przez 5 członków Unii Kosowem. W dającym się przewidzieć czasie jego członkostwo w Unii Europejskiej jest niemożliwe.

W dniach 4-7 czerwca 2009 odbyły się kolejne wybory do Parlamentu Europejskiego - drugie z udziałem Polaków. Rekordowe poparcie - podobnie jak w poprzednich wyborach - otrzymał Jerzy Buzek. Tym razem nasz kraj miał do obsadzenia 50 miejsc w unijnym zgromadzeniu. Najwięcej - bo 25 mandatów zdobyła Platforma Obywatelska, na drugim miejscu znalazło się Prawo i Sprawiedliwość z 15 mandatami. Miejsca w PE zajęli jeszcze tylko posłowie ze wspólnej listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej i Unii Pracy - siedem oraz Polskiego Stronnictwa Ludowego - trzy.

Jesienią 2009 roku w Unii Europejskiej rozgorzała dyskusja dotycząca obsady najważniejszych urzędów we Wspólnocie, zwłaszcza tych, które wprowadził w życie Traktat z Lizbony, czyli stałego przewodniczącego Rady Europejskiej, którego nazywano prezydentem UE, oraz Wysokiego Przedstawiciela Unii Europejskiej do spraw Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, nazywanego szefem unijnej dyplomacji.

Ostatecznie szefem Rady Europejskiej został mało znany polityk belgijski Herman Van Rompuy, a szefową unijnej dyplomacji - jeszcze mniej znana Brytyjka Catherine Ashton. Obie te kandydatury budziły wiele zastrzeżeń (zwłaszcza kompetencje brytyjskiej baronessy, która wcześniej nigdy nie miała nic wspólnego z dyplomacją), a do historii unijnego parlamentaryzmu przejdzie prawdopodobnie atak współprzewodniczącego jednej z grup politycznych w PE (Europa Wolności i Demokracji) Brytyjczyka Nigela Farage'a na Van Rompuya. W czasie sesji plenarnej zarzucił mu m.in., że nikt w Europie o nim nie słyszał oraz że ma "charyzmę mokrego mopa", a wygląd "bankowego urzędniczyny".
Niemniej powołanie Wysokiego Przedstawiciela Unii Europejskiej do spraw Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa, którego zadaniem jest m.in. utworzenie tzw. korpusu unijnej dyplomacji (Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych - ESDZ, która ma liczyć 5 tys. osób), jest pierwszą rzeczywistą próbą prowadzenia wspólnej polityki w tej dziedzinie.  

Na początku 2010 roku w Parlamencie Europejskim odbyły się przesłuchania polityków nominowanych przez państwa członkowskie na stanowiska unijnych komisarzy, których europarlamentarzystom przedstawił Jose Manuel Barroso (wcześniej państwa członkowskie ponownie wybrały go na przewodniczącego Komisji Europejskiej). Jednym z nominowanych - na stanowisko komisarza ds. budżetu - był Polak Janusz Lewandowski, którego kompetencje zostały bardzo wysoko ocenione.

Cały skład nowej KE - w tym Lewandowski - został zatwierdzony na początku lutego w głosowaniu w czasie sesji plenarnej PE w Strasburgu. Barroso musiał dokonać tylko jednej zmiany: krytykowaną Rumianę Żelewą zastąpiła na stanowisku komisarza ds. współpracy międzynarodowej i pomocy humanitarnej jej rodaczka - Kristalina Georgijewa.

8

UNIA

EURO-

PEJSKA

I FILAR

Unia gospodarcza, walutowa, celna

III FILAR

Współpraca policyjna i sądowe

II FILAR

Polityka zagraniczna i bezpieczeństwa

---