Zygmunt Jeliński

Zygmunt Jeliński urodził się w 6 marca 1920 r. w Warszawie (rodzice Zygmunt i Marta z domu Czarnecka). Uczęszczał do stołecznego Gimnazjum Humanistycznego im. króla Władysława IV, w którym w 1938 r. zdał maturę. W lipcu 1937 r. przeszedł kurs szybowcowy w Ustianowej, zdobywając kategorie "A" i "B", a od końca czerwca do początku sierpnia 1938 r. szkolił się w ramach Przysposobienia Wojskowego Lotniczego na RWD-8 w Świdniku. 30 września 1938 r. przyjęty został na Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy przy 13 Dywizji Piechoty w Równem, a od 3 stycznia 1939 r. był słuchaczem Szkoły Podchorążych Lotnicwa - grupy technicznej (grupa szkolona była w Warszawie m. in. przez pracowników naukowych Politechniki Warszawskiej).

Jeliński należał do IV promocji grupy technicznej i do września 1939 r. miał ukończony pierwszy rok. Z chwilą wybuchu wojny został ewakuowany do Zaleszczyk koło granicy z Rumunią. Po napaści ZSRR na Polskę 17 września przekroczył granicę i został internowany przez Rumunów w koszarach w Tulcei. Na własną rękę uciekł stamtąd i przez Bukareszt dotarł do czarnomorskiego porciku Balcik. 15 października zaokrętował się na "St. Nicolausa", płynącego do Bejrutu. Na Bliskim Wschodzie przesiadł się na "Ville de Strasbourg", na pokładzie którego 29 października 1939 r. zawinął do Marsylii. Tego samego dnia przewieziony został do koszar w Istres, przeznaczonych dla polskich podoficerów i podchorążych lotnictwa.

Jeliński wyznaczony został do wyjazdu do Wielkiej Brytanii i 14 marca 1940 r. wpisany został na listę lotników Polskich Sił Powietrznych w Anglii. Szkolenie w pilotażu rozpoczął dopiero 10 maja 1941 r. w 15 EFTS w Carlisle - do tego czasu przebywał w ośrodkach w Manston oraz Blackpool. 21 czerwca 1941 r. ukończył podstawowy pilotaż i paręnaście dni później, 5 lipca trafił do 8 SFTS w Montrose, gdzie do 1 października 1941 r. doskonalił technikę pilotażu. Bezpośrednio potem przydzielony został do 1 SS (Signal School - szkoły dla radiotelegrafistów), gdzie latał wraz z uczniami, a jednocześnie sam doskonalił swoje lotnicze rzemiosło. Wreszcie, 11 lutego 1942 r. skierowano go na szkolenie myśliwskie do 58 OTU w Grangemouth. Trening myśliwski, prowadzony na Spitfire'ach, ukończył 14 kwietnia 1942 r. i po tygodniowym urlopie zameldował się w 306 Dywizjonie Myśliwskim "Toruńskim", stacjonującym wówczas w Church Stanton.

Jeliński w dywizjonie latał początkowo na Spitfire'ach V, przede wszystkim nad Francję. 16 września 1942 r. odesłany został do Cosford na kurs oficerski, a gdy powrócił do dywizjonu 13 października 1942 r. jednostka ta operowała już na nowszych Spitfire'ach IX (potem ponownie na Spitfire'ach V, ostatecznie w marcu 1944 r. przezbrojono ją na Mustangi III). Do lipca 1944 r. na tych trzech typach samolotów Jeliński wykonał 75 lotów bojowych, dwukrotnie celnie ostrzeliwując wrogie samoloty: 7 czerwca 1944 r. nad Normandią, w rejonie Argentan-Caen, samodzielnie uszkodził Bf 109, a 17 czerwca nad miejscowością Nogent wspólnie z por. Władysławem Potockim zestrzelił Focke-Wulfa.

12 lipca 1944 r. w chwili wolnej od lotów Jeliński wraz z rodziną - żoną Irene i córeczką Sonią - odwiedził znajomych na przedmieściach Londynu. Było to w okresie intensywnego ostrzału stolicy Anglii V-1. Okrutny los sprawił, że na dom w którym przebywali Jelińscy spadła latająca bomba. Pod gruzami zginęła żona i córeczka pilota, zaś on sam został ciężko ranny. Trafił do szpitala i opuścił go dopiero po pięciu miesiącach leczenia, w grudniu 1944 r. Z powodu odniesionych obrażeń nie mógł więcej zasiąść za sterami samolotu. Po dalszej rekonwalescencji, 1 kwietnia 1945 r. otrzymał stanowisko polskiego oficera łącznikowego przy Air Ministry. Następnie był oficerem personalnym w Polish Resettlement Corps. Do cywila odszedł 1 listopada 1948 r. w angielskim stopniu Flight Lieutenanta oraz polskim kapitana. Odznaczony został trzykrotnie Krzyżem Walecznych.

W 1948 r. Jeliński wstąpił na University of London - w 1952 r. otrzymał licencjat z ekonomii i statystyki. Znalazł pracę w Bristol Aeroplane Company w Montrealu w Kanadzie (był szefem departamentu danych technicznych i statystki). W latach 1955-1956 pracował w Univac Division w Los Angeles, gdzie opracowywał aplikacje dla komputerów Univac 1 i Univac 1103. W 1956 r. uzyskał tytuł magistra statystyki matematycznej. Od 1956 do 1959 r. pracował w firmie Bendix w Los Angeles, od 1959 do 1962 r. w Autonetics i North American, od 1962 do 1964 r. w Philco, a od 1964 do 1968 r, w Rockwell International. Następnie, przez 14 lat (od 1968 do 1982 r.) był głównym inżynierem w Computer Science Department oraz kierował badaniami w McDonell Douglas w Hunting Beach w Kalifornii. W 1972 r. opublikował wraz z Paulem Morandą pracę przedstawiającą matematyczny model niezawodności oprogramowania (model Jeliński-Moranda).

Pod koniec życia Zygmunt Jeliński mieszkał w miejscowości Vista w Kalifornii. Zmarł w wieku 85 lat, 18 lutego 2006 r.

---