Facecja renesansowa - zainaugurowana w Polsce w 1562 (ostatnia część „Źwierzyńca”)

Zbyt mało w Polsce dzieł, by zrozumieć facecjonistykę - „Figliki” mogą być niezrozumiałe (i, o dziwo, są...)

Renesans produktem kultury arystokratyczno-dworskiej.

• poezja ulotna

• ośmieszająca pewne jednostki, wielbiąca inne

• równoczesny kult człowieka i zainteresowanie jego życiem

• budujący charakter

• zalecanie cnoty

• karcenie występku.

Giovanni Pontano - patronował całemu ruchowi facecjonistów, teoria komizmu ilustrowana facecjami. Górnicki dał początek polskiej facecjonistyce, przekładając na polski anegdoty.

Spisywanie kawałów i anegdot.

Jan Kochanowski też pisał facecje.

Jedna anegdota opowiada o wielu osobach (ta sama fabuła, inne postaci).

Rej zapoczątkował fraszkopisarstwo w j. polskim „Figlikami” i ich drugim wydaniem „Facecyje albo śmieszne powieści”.

Niesystematyczny układ figlików.

Dosyć chłopski humor Reja - pochodzenie -> prostacki, wulgarny, nawet porno.

Ładnie przenosił zagraniczne anegdoty na polski grunt.

Czasem nie wiadomo, osochozi, bo miał problemy ze zmieszczeniem się w ośmiu wersach.

Rej generalnie podaje anonimowe postaci, od Kochanowskiego wiemy, kto zacz („Apoftegmaty” <- nie jestem pewna tego tytułu...)

Pomysły twórcy czerpali z kawałów w językach łacińskim, włoskim i niemieckim, egzemplów kaznodziejskich, z konceptów krążących w żywej tradycji ustnej.

Związki „Figlików” z gadkami ludowymi:

• bajki zwierzęce

• anegdoty o głupcach mechanicznie powtarzających słowa księdza

• facecje o chytrych żonach i wdowach

• facecje o frantach i spryciarzach

• parodie katechizmu.

Ukazanie bogactwa przemian obyczajowych.

---