Biologia - powtórka przed sprawdzianem

Krwioobieg i odporność

1. Budowa serca

Krew odtlenowana powraca z tkanek do serca żyłami głównymi: górną i dolną do prawego przedsionka (PP) serca, skąd przez zastawkę trójdzielną przepływa do komory prawej (KP). Tętnicami płucnymi jest transportowana do płuc, gdzie następuje jej utlenienie. Powraca następnie do przedsionka lewego (PL) żyłami płucnymi, skąd trafia do komory lewej (KL), a później aortą do pozostałych narządów.

2. Dlaczego ściana komory serca jest grubsza niż ściana przedsionka?

Ponieważ w przedsionku występuje mniejsze ciśnienie. Pompuje on krew tylko do komory, a komora do całego obiegu.

3. Porównanie żył i tętnic

Żyły mają zastawki i spłaszczony kształt. Tętnice mają grubszą mięśniówkę.

4. Jak naczynia kapilarne (włosowate) przystosowane sa do pełnionych funkcji?

Naczynia włosowate są zanurzone w płynie tkankowym, dzięki czemu może następować wymiana substancji pomiędzy krwioobiegiem a komórkami. Ściany naczyń włosowatych są cienkie i przepuszczalne dla wielu substancji, m.in. O2, CO2, ZiSPPM, substancji odżywczych.

5. Cykl pracy serca

Pełny cykl pracy serca trwa ok. 0,8 sekundy i wyróżnić w nim można trzy fazy:

• okres pauzy (ok. 0,4 s); w tej fazie mięśnie komór i przedsionków są rozkurczone. Krew napływa do serca z żył głównych oraz żył płucnych. Zastawki półksiężycowate pozostają zamknięte.

• diastole (ok. 0,1 s); jest fazą, w czasie której następuje wypełnienie komór poprzez skurcz przedsionków.

• systole (ok. 0,3 s); w czasie tej fazy następuje skurcz komór i wyrzut do aorty i tętnicy płucnej przez otwarte zastawki półksiężycowate.

6. Obieg mały, obieg duży - funkcje

Obieg mały (płucny) - zapewnia zaopatrzenie krwi w tlen

Obieg duży (obwodowy) - rozprowadza utlenowaną krew po całym organiźmie

7. Czy we wszystkich żyłach płynie krew odtlenowana, a we wszystkich tętnicach utlenowana?

obieg mały - tętnice: odtlenowana

obieg mały - żyły: utlenowana

obieg duży - tętnice: utlenowana

obieg duży - żyły: odtlenowana

8. Ciśnienie skurczowe, rozkurczowe - jednostki, definicja

jednostka: mm Hg (milimetry słupa rtęci)

definicja:

Ciśnienie tętnicze to ciśnienie wywierane przez krew na ścianki tętnic, przy czym rozumie się pod tą nazwą ciśnienie w największych tętnicach, np. w tętnicy w ramieniu.

Ciśnienie skurczowe to ciśnienie wywierane przez krew na ścianki tętnic podczas skurczu serca (optymalna wartość: 120 mm Hg).

Ciśnienie rozkurczowe to ciśnienie wywierane przez krew na ścianki tętnic podczas rozkurczu serca (optymalna wartość: 80 mm Hg).

9. Automatyzm pracy serca - jakie cechy włokien Purkiniego pozwalają im wykonywać swoje funkcje?.

Włókna Purkinjego, zwane też komórkami Purkinjego - tkanka odpowiedzialna za rozprowadzanie pobudzenia w ścianach komór serca. Posiada zdolność do samowzbudzania.

10. Naczynia wieńcowe - co to zawał?

Zawał mięśnia sercowego, ostra, groźna choroba serca w której powstaje obszar martwicy mięśnia sercowego w wyniku jego niedotlenienia. Do zawału mięśnia sercowego najczęściej dochodzi na tle miażdżycy tętnic wieńcowych w przebiegu choroby wieńcowej (często utożsamianej z chorobą niedokrwienną serca).

11. Hemoglobina

Hemoglobina (oznaczana również: Hb lub HGB) - czerwony barwnik krwi, białko zawarte w erytrocytach, którego funkcją jest przenoszenie tlenu - przyłączanie go w płucach i uwalnianie w tkankach. Mutacje genu hemoglobiny prowadzą do chorób dziedzicznych: anemii sierpowatej, talasemii lub rzadkich chorób zwanych hemoglobinopatiami.

12. Skład krwi

1. Dlaczego jest więcej erytrocytów u mężczyzn niż u kobiet?

Kobiety tracą dziennie 2x więcej żelaza niż mężczyźni, co jest spowodowane menstruacją, karmieniem piersią i rodzeniem dzieci.

2. Dlaczego kobiety potrzebują więcej żelaza?

Żelazo jest potrzebne do produkcji erytrocytów, których kobiety mają mniej niż mężczyźni, a potrzebują, ponieważ menstruują.

13. W jaki sposób transportowany jest cholesterol? Cholesterol dobry/zły - rozróżnienie.

Potocznie „cholesterolem" nazywa się pokrewne substancje lipidowe występujące w osoczu krwi - lipoproteiny, w skład których, między innymi wchodzą grupy cholesterolowe. Tzw. zły ( niskiej gęstości - LDL) i dobry (wysokiej gęstości - HDL) cholesterol to w rzeczywistości lipoproteiny - czyli dość złożone polipeptydy zawierające cholesterol wolny i zestryfikowany. Są one formą transportową cholesterolu.

14. Elementy morfotyczne krwi, ich przystosowanie.

Elementy morfotyczne	Liczba w 1 mm^3 krwi	Funkcja	Przystosowanie do pełn. funkcji
Krwinki czerwone (erytrocyty)	5 000 000	Transport tlenu	Posiadają Hemoglobinę. Nie posiadają jądra komórkowego ani mitochondriów.
Krwinki białe (leukocyty)	7 000	Odpornościowa	Produkcja przeciwciał lub bezpośrednie niszczenie obcych komórek.
Płytki krwi (trombocyty)	250 000	Tworzenie skrzepu	Rozpuszczanie fibrynogenu w fibrynę.

15. Funkcje układu krwionośnego

1. Funkcja transportowa (tlen, dwutlenek węgla, hormony, składniki odżywcze, odprowadza amoniak, ZiSPPM, ciepło);

2. Funkcja odpornościowa

16. Choroby krwi: anemia sierpowata, hemofilia

Anemia sierpowata - erytrocyty przybierają wydłużony, sierpowaty kształt co utrudnia im przeciskanie się przez wąskie naczynia krwionośne. Jest to spowodowane nieprawidłowościami w składzie aminokwasów należących do hemoglobiny. Anemię można leczyć pijąc sok z trzciny cukrowej i zagryzając marchwią, burakami i bananami.

Hemofilia - brak któregokolwiek białka biorącego udział w procesie krzepnięcia krwi powoduje, że fibrynogen nie przekształca się we włókna fibrynowe. Choroba ta jest dziedziczna.

17. Drogi wnikania patogenów

Patogeny wnikają przez pokarm, skórę, śluzówki i drogą kropelkową.

18. Odporność komórkowa: Po co i co to są makrofagi? Proces zwalczania antygenów

Makrofag - duża komórka , której funkcją jest rozpoznanie, pożarcie w całości i strawienie obcej komórki.

Antygeny są zwalczane przez limfocyty T oraz B.

Komórki pomocnicze T - odbierają od makrofagów antygeny i przekazują sygnał do komórek-zabójców T i limfocytów B w celu zwiększenia ich liczby i przystąpienia do ataku.

19. Co może być antygenem?

Antygeny to charakterystyczne dla atakującej komórki związki chemiczne.

20. Co nalezy podać po ukąszeniu przez żmiję?

Należy podać surowicę (gotowe przeciwciała), ponieważ przy szybko rozprzestrzeniającej się infekcji organizm nie ma czasu na wyprodukowanie naturalnych przeciwciał.

21. Funkcje gorączki

Funkcja obronna gorączki polega na zaburzeniu metabolizmu patogenów poprzez zwiększenie temperatury ich otoczenia (organizmu zainfekowanego). Gorączka powyżej 39°C męczy i osłabia organizm.

22. Na jakiej zasadzie komórki rozpoznają ciałe obce?

Na powierzchni wszystkich rodzajów limfocytów znajdują się białka, które potrafią rozpoznać ogromną liczbę różnych związków chemicznych będących antygenami. O rozpoznaniu mówimy wtedy, gdy białko rozpoznające i antygen idealnie do siebie pasują.

Ważne pojęcia:

grasica - produkuje limfocyty T oraz jest gruczołem wydzielania wewnętrznego

śledziona - bierze udział w usuwaniu zużytych krwinek

fibrynogen - białko mające kluczowy udział w procesie krzepnięcia krwi; rozkłada się na fibrynę

lizozym - enzym rozkładający ścianę komórkową patogenów

interferon - białko o właściwościach przeciwwirusowych

odporność nieswoista - odporność przeciwko wszystkim przeciwciałom

odporność swoista - odporność wyspecjalizowana przeciwko konkretnym patogenom

cytokiny - białka biorące udział w przekazywaniu sygnału przez limfocyty

Biologia - powtórka przed sprawdzianem „Krwiobieg i odporność”. 3LO im. S.Batorego w Chorzowie. Materiał nierozszerzony dla klasy pierwszej.

Opracował: MiR (http://mi.ir.pl). Materiał opracowany przy pomocy Wikipedii (http://pl.wikipedia.org)

---