Leszek Garbowski

Wady postawy człowieka

Aby mówić o wadach postawy należy najpierw zdefiniować tę prawidłową. Prawidłową postawą można nazwać taką postawę ciała, która zapewnia optymalną stabilność, wymaga minimalnego wysiłku mięśni do jej utrzymania w pionie oraz posiada warunki do optymalnego ułożenia narządów wewnętrznych (brak ucisków np. na płuca).

Prawidłowa postawa charakteryzuje się:

• -prostym ustawieniem głowy

• -fizjologicznymi wygięciami kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej (czyli patrząc z profilu) i prostym kręgosłupem w płaszczyźnie czołowej (czyli patrząc en face)

• -dobrze wysklepioną klatką piersiową

• -dobrze podpartą miednicą na głowach kości udowej

• -prostymi kończynami dolnymi

• -prawidłowo wysklepioną stopą

Postawa nieprawidłowa, to wszelkie okresowe lub trwałe nieprawidłowości sposobu trzymania się w pozycji stojącej, a utrzymanie ciała w pionie wymaga wysiłku mięśni oraz zagraża przedwczesnemu zużyciu narządów ruchu.

Najczęściej spotykamy podział wad budowy i postawy ciała na dwie grupy:

Wady wrodzone. Do tej grupy należą przypadki z odchyleniami prawidłowej budowy ciała, w następstwie czynników, które działały w okresie płodowym. Przyczyny powstawania wad są różne. Niektóre z nich są przekazywane dziedzicznie. Bezpośredniej przyczyny innych wad należy upatrywać w czynnikach toksycznych (zatrucia, choroby infekcyjne matki) lub mechanicznych, które działały w różnych okresach życia płodowego. Wady wrodzone dotyczą:
a) Kości (np. zaburzenia kostnienia, dodatkowe kręgi lub niedorozwój pojedynczego kręgu, kręgi klinowe, dodatkowe żebra, zrosty kręgów, kręgozmyk, rozszczepy kręgów, wrodzony kręcz szyi, wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego, asymetria długości kończyn dolnych, wady stóp: stopa wydrążona, końsko - szpotawa, piętowa, szpotawa, końska, płaska, płasko - koślawa);
b) Mięśni (np. wrodzona atonia mięśniowa, postępujący zanik mięśni).

Wady nabyte. Mogą być wywołane przebytymi chorobami - wady nabyte rozwojowe lub powstają na skutek zaburzenia nawyku prawidłowej postawy ciała - wady nabyte nawykowe.
Wady nabyte rozwojowe powstają najczęściej w wyniku następujących chorób: krzywicy, gruźlicy i choroby Scheuermanna.
Przyczyn powstawania wad nabytych nawykowych upatruje się w trzech sferach czynników, do których należą:
- czynniki środowiskowe (osiadły tryb życia, ograniczenie aktywności ruchowej, niewłaściwe obuwie i ubiór, nieodpowiednie noszenie teczki z książkami, niedostosowanie ławki szkolnej do warunków fizycznych dziecka, złe oświetlenie i odległość od tablicy w szkole);
- czynniki morfologiczne (np. dystonia mięśniowa na skutek choroby, przemęczenia, wylewy pourazowe, otyłość, krzywica);
- czynniki fizjologiczne (brak nawyku prawidłowej postawy, zaburzenia czucia głębokiego, krótkowzroczność, osłabienie słuchu, stan psychiczny człowieka, upośledzenie umysłowe).Najczęściej występujące wady postawy ciała




Plecy okrągłe (hiperkifoza piersiowa) - Wada ta charakteryzuje się pogłębieniem fizjologicznej kifozy piersiowej (uwypuklenie kręgosłupa w odcinku piersiowym), co przejawia się nadmiernym zaokrągleniem górnej części pleców. Hiperkifozie często towarzyszy garbienie się, wysunięcie głowy i barków ku przodowi oraz spłaszczona i zapadnięta klatka piersiowa.

Przyczyną pleców okrągłych mogą być wady wrodzone w obrębie układu mięśniowego lub kostnego. Jednak najczęściej możemy zaobserwować plecy okrągłe nabyte będące wynikiem błędnych nawyków i przyzwyczajeń.

8 przyczyn powstawania pleców okrągłych: dystonia (osłabienie) mięśniowa nieprawidłowe noszenie ciężarów praca (odrabianie lekcji) przy okrągłym stole nieprawidłowa pozycja podczas snu nieskorygowane wady wzroku przyjmowanie nieprawidłowej pozycji podczas siadu czynniki psychologiczne (hiperkifoza piersiowa wstydliwa) inne choroby pogłębiające kifozę piersiową (na przykład: choroba Scheuermanna, gruźlica kręgosłupa, krzywica, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK))

ZALECENIA

• słuchanie muzyki w leżeniu na plecach

• praca przy biurku z podparciem odcinka lędźwiowego i dolnego piersiowego kręgosłupa

• wszelkiego rodzaju zwisy

• ćwiczenia elongacyjne i oddechowe

• pływanie stylem grzbietowym


PRZECIWWSKAZANIA

• skoki

• szybkie biegi

• stanie na rękach i głowie

• skłony tułowia w przód

• ćwiczenia z obciążeniem i dźwiganie znacznych ciężarów w pozycji stojącej

• jazda na rowerze z niską kierownicą

• ćwiczenia siłowe kończyn dolnych

• wszelkie pozycje zaokrąglające plecy


Plecy wklęsłe (hiperlordoza) - Jest to wada polegająca na pogłębieniu fizjologicznej lordozy lędźwiowej (uwypuklenie odcinka lędźwiowego kręgosłupa ku przodowi). Sylwetka widziana z boku charakteryzuje się nadmiernym uwypukleniem brzucha i pośladków oraz zbyt mocnym wygięciem dolnego odcinka kręgosłupa ku przodowi.

ZALECENIA: - odrabianie lekcji siedząc na krześle z dobrym oparciem na odcinek lędźwiowy i piersiowy dolny, - przybieranie często pozycji klęcznych, - leżenie codziennie 5 - 10 minut na plecach na twardym podłożu, ramiona splecione na karku, łokcie na podłożu, nogi ugięte w stawach kolanowych, - jazda na rowerze, - pływanie, - narciarstwo, - inne formy ruchowe.

PRZECIWWSKAZANIA: - unikanie pozycji zwiększającej lordozę lędźwiową, - gimnastyka artystyczna, - akrobatyka, - mostek, kołyska (z pozycji wyjściowej - leżenie przodem).

Wada ta często jest uzależniona od czynników takich jak:
a) wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego - przemieszczona w stosunku do panewki stawowej główka kości udowej stanowi nieprawidłowe podparcie miednicy i przesuwa punkt ciężkości ciała;
b) porażenie mięśni grzbietu (np. u dzieci w schorzeniu Heinego Mediny) - mięśnie brzucha o działaniu antagonistycznym uzyskują wtedy wybitną przewagę i pociągają kręgosłup do przodu;
c) zmiany patologiczne mięśni prostowników stawu biodrowego (np. porażenia).




Plecy okrągło-wklęsłe - Wada polegająca na pogłębieniu zarówno kifozy piersiowej, jak i lordozy lędźwiowej. W sylwetce obserwuje się nadmierne zaokrąglenie pleców w odcinku piersiowym oraz zwiększone przodowygięcie kręgosłupa w odcinku lędźwiowym. Wadzie towarzyszy wysunięcie głowy i barków w przód, nadmierne uwypuklenie brzucha i pośladków.

W większości przypadków wada jest wynikiem deformacji w obrębie kości miednicy.

Największą trudność w korekcji tej wady sprawia tendencja do pogłębiania się wygięcia kręgosłupa w odcinku sąsiednim do korygowanego, dlatego nie należy korygując jedna wadę, pogłębiać drugiej. Uzyskać to można stabilizacją przez ustawienie ramion np. w leżeniu tyłem chwyt za pierwszy szczebel drabinki

ZALECENIA:

• Ćwiczenia elongacyjne

• Ćwiczenia oddechowe

• Pływanie różnymi stylami

• Stosować koniecznie stabilizację odcinkową


Plecy płaskie - Wada kręgosłupa charakteryzująca się spłyceniem lub zniesieniem krzywizn fizjologicznych. Obserwujemy zmniejszenie prawidłowego wygięcia odcinka piersiowego kręgosłupa w tył i/lub lędźwiowego w przód. Łopatki często odstają od linii pleców. Wada ta zmniejsza odporność kręgosłupa na obciążenia, upośledza jego funkcję amortyzacyjną i zwiększa ryzyko powstania skoliozy.

Przyczyn powstawania tej wady ortopedzi upatrują w siedzącym trybie życia zarówno w szkole, pracy jak i podczas wypoczynku.

PRZECIWSKAZANIA:

• Wszelkie wydłużenia - elongacje, przerosty, m.in. Pozycje Klappa

• Zwisy na drabinkach

ZALECENIA:

• Wszechstronne wzmocnienie aparatu mięśniowego

• Pogłębić naturalne wygięcie kręgosłupa - kifozę i lordozę

• Ćwiczenia ogólnorozwojowe, gry i zabawy

• Pływanie wszystkimi stylami.


Skolioza - Najpoważniejsza z wad postawy, zmienia ustawienie kręgosłupa we wszystkich trzech płaszczyznach. Duże skoliozy mogą zaburzać funkcjonowanie narządów wewnętrznych. Dla skoliozy najbardziej charakterystyczne jest wygięcie boczne kręgosłupa oraz garb żebrowy (wyniosłość na plecach po stronie wypukłości łuku). Skoliozie towarzyszy często asymetria ustawienia barków i łopatek oraz miednicy.

	PRZECIWSKAZANIA: Skoki w dal, wzwyż, dosiężne Dźwiganie (ciężary) Przewroty w przód, mostki Nadmiar skłonów w przód - zastąpić opadami w przód Dłuższe wysiłki w pozycji stojącej Długotrwała, nieprawidłowa pozycja siedząca (podczas pisania, czytania, oglądania telewizji) Zapasy i ćwiczenia siłowe - wyczynowo
ZALECENIA: Ćwiczenia symetryczne Ćwiczenia oddechowe Zabawy na czworakach (ćwiczenia Klappa) Biegi i umiarkowany jogging na miękkim podłożu Biegi „ślizgowe” w kapciach typu muzealnego Przy wykonywaniu ćwiczeń trzeba dążyć do ”wyciągnięcia” czynnej elongacji dziecka i napięcia mięśni posturalnych przy skorygowanej postawie Jazda na nartach Noszenie do szkoły plecaka

Skolioza może być spowodowana między innymi nieprawidłowym, wrodzonym defektem kostnym( na przykład wykształceniem tylko połowy kręgu), zaawansowanym zwyrodnieniem kręgosłupa, nierównym napięciem mięśni przykręgosłupowych spowodowanych porażeniem ale w większości przypadków przyczyna skoliozy faktycznie nie jest znana i jest wtedy określana jako skolioza idiopatyczna. Według obecnego stanu wiedzy i badań na temat skoliozy idiopatycznej, przyczyną nie są wszelkiego rodzaju aktywności sportowe, plecaki noszone na jednym ramieniu, płaskostopie, koślawe kolana, pozycja w której się śpi, różnice w długości kończyn dolnych, przykurcz mięśnia biodrowo-lędźwiowego.


Płaskostopie - Wada stóp polegająca na obniżeniu fizjologicznych łuków wysklepiających stopę. Płaskostopie obniża wydolność stopy. Wadzie tej często towarzyszy nieprawidłowe ustawienie kości piętowej. Płaskostopie może współwystępować z wadą kolan

Przyczyną tego rodzaju wady może być np. nadmierne, długotrwałe obciążenie stóp przy jednoczesnym osłabieniu mięśni i więzadeł, noszenie niewłaściwego obuwia lub nadwaga. Płaskostopie może być wrodzone lub porażenne. Płaskostopie prowadzi do powstawania przewlekłych stanów zapalnych torebek i więzadeł stawowych stopy, jej obrzęku i bolesności utrudniających, niekiedy nawet uniemożliwiających, stanie i chodzenie.

PRZECIWSKAZANIA: Długotrwałe stanie w różnych okolicznościach życiowych Bierne zeskoki i skoki na twardym, nieelastycznym podłożu, na betonie, asfalcie. Rozsuwanie na zewnątrz palców stóp w staniu i chodzeniu  oraz ćwiczenia w dużym rozkroku Zbyt długo trwający marsz we wspięciu na palcach Marsz na krawędzi wewnętrznych nóg (następuje spłaszczenie łuku przyśrodkowego stopy) Marsz na krawędziach zewnętrznych stóp Ciasne obuwie, zbyt wysoki lub płaski obcas Negatywny wpływ ma także uprawianie takich sportów jak: piłka nożna, jazda na łyżwach, narciarstwo biegowe

ZALECENIA: Bieganie boso po nierównym elastycznym podłożu (las, łąka) Bieganie po gorącym suchym piasku i żwirze Kąpiele w ciepłej wodzie z dodatkiem soli Uprawianie sportów - pływanie Ćwiczenia taneczne z muzyką, pląsy taneczne, ćwiczenia równoważne Prawidłowy chód i prawidłowe stawianie stóp podczas funkcjonowania w życiu codziennym.


Kolana koślawe - Wada kończyn dolnych uwidaczniająca się w pozycji stojącej. Dziecko stojąc ze złączonymi kolanami (kolana nie ściśnięte, nie zachodzą na siebie) nie jest w stanie złączyć stóp. Odstęp pomiędzy kostkami przyśrodkowymi większy, niż 5 cm świadczy o wadzie

Przyczyną koślawości kolan są najczęściej:

• wrodzona koślawość,

• niewłaściwe zrośnięcie kości po złamaniu dolnej części kości udowej lub górnej części piszczeli,

• nierównomierny wzrost części kości udowej lub kości goleniowej u dzieci,

• reumatoidalne zapalenie stawów lub choroba zwyrodnieniowa stawów,

• krzywica, choroba Pageta lub rozmiękanie kości,

• porażenie mięśni,

• przeciążenia kończyn.

      PRZECIWSKAZANIA:

• Zmniejszenie istniejącej nadwagi ciała

• Obciążenie stawów kolanowych we wszystkich warunkach

• Długie stanie i wykonywanie ćwiczeń w pozycji rozkrocznej

• Siad na piętach ze stopami i podudziami na zewnątrz

• Sporty i gry przeciążające w sposób długotrwały kończyny dolne

ZALECENIA:

• Siad skrzyżny jako pozycja wyjściowa do ćwiczeń, odrabiania lekcji, oglądania telewizji

• Pływanie - praca nóg (mięśni) w odciążeniu

• Nauka poprawnego stania i chodu




Kolana szpotawe - Wada kończyn dolnych uwidaczniająca się w pozycji stojącej. Dziecko stojąc ze złączonymi stopami nie może złączyć kolan. Odstęp pomiędzy kolanami większy, niż 5 cm świadczy o szpotawości kolan. W wadzie tej często obserwuje się pałąkowate wygięcie trzonów kości uda i podudzia na zewnątrz

Przyczyną kolan szpotawych może być krzywica lub zbyt wczesne rozpoczęcie chodzenia. Masa ciała dziecka stanowi wtedy zbyt wielkie obciążenie dla miękkiego jeszcze kośćca.

PRZECIWSKAZANIA:

• Siad skrzyżny

• Jazda na nartach techniką oporową.

 

ZALECENIA:

• Siad na piętach

• Stabilizacja kolan taśmą, poduszka między kostkami (rozpychanie) podczas cwiczeń

• Wzmocnienie układu mięśniowego nóg powięzi wewnętrznej

Bibliografia:

1. http://pl.wikipedia.org/wiki/Pozycja_anatomiczna (płaszczyzna strzałkowa, płaszczyzna czołowa)

2. http://wady-postawy.blogspot.com/

3. http://portalwiedzy.onet.pl/263,,,,wada_postawy,haslo.html http://pl.wikipedia.org/wiki/Wada_postawy

4. http://www.prostodozdrowia.pl/index.php/Informacja/Wady-postawy-ciala

5. http://www.kobieta.pl/zdrowie/medycyna/zobacz/artykul/wada-postawy-plecy-okragle/

6. http://www.profesor.pl/publikacja,13033,Referaty,Wady-postawy-ciala-przyczyny-powstawania-profilaktyka

7. http://docs9.chomikuj.pl/223250930,PL,0,0,Wskazania-i-przeciwskazania-do-wad-postawy.doc

8. http://www.profesor.pl/publikacja,16499,Artykuly,Wady-postawy-ciala-a-wskazania-i-przeciwwskazania-do-udzialu-w-zajeciach-wychowania-fizycznego

9. http://ruchtozdrowie.com.pl/teoriapraktyka/44-korygowanie-wad-postawy/209-plecy-wkesle-plecy-okraglo-wklesle-wady-w-plaszczyznie-strzakowej-zwizane-ze-zwiekszonym-przodopochyleniem-miednicy-

10. http://drkregoslup.pl/podstawy-skolioza/przyczyny-skoliozy/skolioza/przyczyny-skoliozy

11. http://www.zdronet.pl/kolana-koslawe,152,przyczyny-koslawosci-kolan,1815,choroba.html

12. http://pl.wikipedia.org/wiki/Kolana_szpotawe

---