Ludowa tradycja

Naturalnym instynktem człowieka jest założenie rodziny - podstawowej jednostki społecznej. Naród polski, mocno rozwinął ten szlachetny instynkt w kierunku podniesienia rangi tego wydarzenia przez dodanie wielu pięknych ceremonii. Kościół także wyróżnił ten obrzęd i podniósł to wydarzenie do rangi sakramentu. Polskie wesele jest jednym z najpiękniejszych polskich rytuałów w życiu rodziny.

Ludowa tradycja wyróżnia w nim dziewięć tradycyjnych części:

I. Wywiady. Starsi - swaty - wysyłani są przez młodego mężczyznę do rodziców przyszłej panny młodej. Aby „zachować twarz” przyszłego pana młodego, tylko pośrednio, propozycja małżeństwa jest postawiona. Jeśli rodzice panny młodej zaaprobują młodego człowieka na przyszłego męża dla córki piją wódkę przyniesioną przez swatów.



II. Zaręczyny. Ciekawe są jeszcze do dziś zachowane, polskie obrzędy przedślubne na wsi. Podczas obrzędu zaręczyn para młoda otrzymuje błogosławieństwo rodzicielskie i następuje wymiana obrączek. W Polsce, w przeciwieństwie do innych krajów, obrączki są zawsze noszone na prawej ręce jako znak wiary. Punktem szczytowym tego ceremoniału są dwa piękne obrzędy: Koronowanie i Związanie. Podczas obrzędu koronowania para młoda wymienia wieńce, który narzeczona kładzie oblubieńcowi na kapelusz, a on na jej głowę. Następnie starosta wiąże białym lnianym ręcznikiem złączone prawe ręce narzeczonych, które trzymają na bochenku chleba, co stanowi symbol ich wiecznych więzów.



III. Panieński Wieczór. Dziewiczy wieczór - panna młoda i drużki spędzają większość tego wieczoru robiąc ślubne wieńce, czy też korony, które są symbolem ich dziewiczej czystości. Przy tej okazji również robi się rózgę weselną, czyli udekorowaną gałąź - symbol urodzaju i płodności, która później stanie w zaszczytnym miejscu na stole weselnym. Kulminacyjnym obrzędem wieczoru jest rozplatanie po raz ostatni warkoczy panny młodej, gdyż mężatki warkoczy już nie noszą. Dokonuje tego przeważnie brat panny młodej. Reszta wieczoru schodzi na śpiewaniu sentymentalnych i smutnych pieśni, których głównym motywem jest pożegnanie dziewczyny z rodzicami i domem. Jedna z kurpiowskich piosenek tego typu zaczyna się tak:


"Nie żal ci mi ojca, nie żal ci mi matki
Ani całej rodziny,
Tylko mi żal tego ślubowania mego
i Tej ostatniej godziny..."


IV. Sprosiny. Aby nikomu nie ubliżyć zaproszenia gości dokonuje pan młody odświętnie ubrany, chodząc osobiście do domów gości, których chce widzieć na weselu.



V. Korowaj lub Kołacz. Korowaj lub kołacz jest obrzędowym chlebem ślubnym. Jest to ogromny bochen chleba ozdobiony na wierzchu dekoracjami z ciasta w fomie kwiatów, ptaszków itp. Kołacz jest niezbędnym elementem obrzędowym wesela, symbolizującym dobrobyt i urodzaj oraz chleb doczesny i gościnność domu. Podczas wesela kroi się go i rozdaje wszystkim gościom bez wyjątku, jako symbol miłości, sympatii i przyjaźni. Wreszcie - po otrzymaniu błogosławieństwa rodziców - młoda para jedzie do kościoła na ślub: dorożką, samochodem przybranym w kwiaty i wstążki.



VI. Wesele. Po powrocie młodych małżonków w drzwiach domu narzeczonej wita ich starosta wesela z chlebem i solą, czasem również z wódką. Po tym następuje zabawa, trwająca przeważnie całą noc. Wszyscy jedzą, piją i tańczą. W pewnym momencie zabawa jest przerywana okrzykami „gorzkie”, co oznacza, że pan młody powinien osłodzić nastrój całując publicznie młodą żonę.


Gorzka wódka, gorzka wódka, nie będziemy pili, chcemy żeby państwo młodzi wódkę posłodzili.



W przeciwieństwie do popularnych wierzeń w USA, uderzanie sztućcami w szkło czy kieliszki nie jest polskim, weselnym obyczajem.

Na drugi dzień bywają poprawiny, to znaczy zabawa przenosi się do domu pana młodego, który oficjalnie wprowadza żonę do swego mieszkania, za nim postępują rozbawieni goście. Należy jednak zaznaczyć, że pewne zwyczaje związane z weselem coraz bardziej zanikają, mniej jest też w miastach tzw.„hucznych wesel”. Pojawił się też nowy obyczaj obsypywania małżonków wychodzących z kościoła po ślubie „drobnymi monetami ” na znak przyszłej obfitości i bogactwa w ich domu.



VII. Pokładziny. W przeszłości należało do tradycji eskortowanie młodych do małżeńskiego łoża w noc poślubną.



VIII. Oczepiny. Dawniej obyczaj ten miał miejsce wieczorem, na drugi dzień po weselu, teraz odbywa się w czasie uroczystości weselnych. Panna młoda siedzi na środku otoczna przez zamężne kobiety ze świeczkami w rękach. Śpiewając usuwają wianek i zakładają jej na głowę czepiec. Oczepiny symbolizują zaliczenie panny młodej w poczet matron.



IX. Przenosiny. Panna młoda wraz z jej dobytkiem przenosi się do domu pana młodego, aby zacząć ich nowe wspólne życie.

---