HISTORIA WYCHOWANIA

27.11.2007

POWSTANIE UNIWERSYTETÓW. PIERWSZY OKRES ICH DZIAŁALNOŚCI. RENESANSOWY IDEAŁ WYCHOWANIA.

UW - ośrodki kultury, myśli.

Aby mogły powstać, impulsem było odkrycie myśli starożytnej Platona, Arystotelesa oraz kultury starożytnej.

Arabowie napadając na południe zachodniej Europy (Hiszpania) przenieśli starożytną kulturę do Europy.

TOLEDO, PARYŻ, CHARTZEZ (???) - jedyne z ośrodków myśli antycznej. Gromadzą się tam filozofowie, medycy i komentują myśli antyczne => okazało się, ze kanon 7 sztuk wyzwolonych nie wystarcza.

=> zaczęto tworzyć nową jakość nauki SCHOLASTYKA - nauczano w szkołach kościelnych, potem na uniwersytetach.

METODA SCHOLASTYCZNA:

SIC et NON - tak i nie, rozpatrywano tu "za" i "przeciw" oraz wyciągali wnioski. Np. czy Bóg jest czy Go nie ma?

XIII w. - rozkwit filozofii "Scholastyki".

ŚW. TOMASZ z Akwinu.

Jeden z pierwszych filozofów, który oprócz objawienia szukał rozumowego wytłumaczenia wiary. => Kościół patrzył początkowo niechętnie, bo przecież podważał główne prawdy wiary:

1. Wiedza rozumowa nie może się kłócić z wiarą bo i rozum i wiara pochodzi od jednego Boga.

2. Wiedza rozumowa może być potrzebna do zbierania argumentów i obrony wiary.

- był profesorem Uniw. Paryskiego.

- Jego myśl budowana jest na Arystotelesie - TOMIZM - podstawa kształcenia księży dziś.

- filozofia i teologia też nie mogą osiągać sprzecznych wyników.

Teologia: zaczyna od Boga.

Filozofia: zaczyna od człowieka, dzięki niej możemy rozumowo sprawdzić akty wiary

Okazuje się, że dochodzą do tych samych wniosków.

Wyodrębnił dwie metody działania:

1. wykład

2. dysputa

Pod wpływem dorobku starożytnych zaczęli gromadzić się ci, którzy chcieli słuchać i się uczyć.

Pierwszy Uniw. był w Bolonii (szt. prawna)

w Paryżu. (=> przekształcane)

w Krakowski (=> fundowane)

DWA WZORCE

Boloński	Paryski
- dominacja studentów. Oni płacili, oni wybierali sobie wykładowców.	- silna kontrola kościoła. Teologia. Profesorowie i rektorzy rządzą.

XI szybki rozwój uniwersytetów.

XII walka o prestiż

XIII w 1500 r. - 79 uniwersytetów w Europie.

Uniwersytet:

- charakter międzynarodowy dla wszystkich chrześcijan.

- obok teologii nauki ścisłe

- był korporacją - rządzi się autonomicznie. (samo ma właściwość sądowniczą, nie podlega podatkom, swoboda wykładu, nadawanie tytułów)

UNIVERSITAS - powszechność, wspólnota uczących się, wykładających.

Wydział filozofii - wydział wstępny, propedeutyczny. Potem: medycyna, prawo, teologia.

Na wydziałach katedry, na czele wychowania dziekan.

Nauka na uniwersytetach:

Wykładowcy: traktowano ich jak duchownych, często nie mogli się żenić.

Studenci: jak klerycy.

Podobne do średniowiecznych cechów. Łacina.

14 lat - Przychodzili na uniwersytet. Jeśli chodził do szkoły to dobrze, jeśli nie uczył się czytać i pisać.

4-5-6 - wydział filozofii. Wiedzę tylko przekazywano i komentowano, nie zmieniano, nie podważano prawd wiary, ani prawa.

20 lat - prawo. Kodeks Justyniana z VI w. traktowano jako coś doskonałego, podstawę.

Medycyna: pewne pisma Hipokratesa - Gallena, ale tu już trochę unowocześniali.

Filozofia: pisma starożytne, dało się dyskutować.

teologia - prawdy wiary, nie do ruszenia.

Studenci:

- fundowano dla nich kolegia, Robert Sorbon ufundował dla studentów.

- trudne warunki dla studentów powodowały duży odsiew.

Kto studiował? mało szlachty, dużo mieszczan, trochę ze wsi.

Kraków: 36-50% mieszczanie, 10% albo mniej arystokracja.

Jak wielu było studentów? 14-16 tys. Paryż, Bolonia. 1300 w Pradze.

Uniwersytety powstały z rozwoju umysłowego i same przyczyniły się do rozwoju umysłowego. Podniosły poziom w szkołach kościelnych, wiejskich, absolwenci. Ekonomiczny rozwój miast. Prestiż. Umiędzynarodowienie nauki. Dotrwały w swej postaci bez ‌większych zmian. Kobiety na uniwersytetach - ostatnie 100 lat. Czasem przebierały się za mężczyzn.

RENESANSOWY IDEAŁ WYCHOWAWCZY

XIV, XV, XVI wiek, renesans. Początek we Włoszech. Tam uważa się, że wiek XIII. Po kolei obejmował wszystkie kraje Europy, W Polsce XV-XVI w. Epokę zapoczątkowały m. in. odkrycia geograficzne (1492 Kolumb) oraz wynalezienie druku przez Gutenberga. We Włoszech bo tam najbardziej sprzyjające warunki. Składały się z drobnych księstewek, komun miejskich. Początek przemysłu, mieszczaństwa. Handel rzemiosło - podstawa miast. Zanika poddaństwo.

Walka między stronnictwami papieskim i cesarskim, szczególnie na północy. Sztuka i kultura rozwija się szczególnie w części północnej bo ta część jest bogatsza. W centrum Włoch - starożytny Rzym - zła sytuacja, całkowite zaniedbanie, walka dwóch rodów, papież wyprowadza sie do AVIGNON.

Powoli zaczyna rodzić się ruch narodowy:

- przywiązanie do języka narodowego, a nie do łaciny. - dialekt toskański np. Dante Alighieri XIV w. (początek odrodzenia) tworzy w tym dialekcie. Także Francesco Petrarka. Obaj potem piszą po łacinie klasycznej. A jak łacina to i greka.

- Rodzi się archeologia (badania wytworów sztuki i architektury). Zaczęto doceniać zabytki architektoniczne, ale i te pisane. - księgi, utwory Wergiliusza.

ŚWIATOPOGLĄD

• zmieniają się wartości pozaziemskie. Sprawy ziemskie wysuwane są na pierwszy plan. Zdrowie, polityka, rozrywka, przyroda.

• myślenie krytyczne, nieskrępowane, wolne od autorytetów kościelnych, kulturowych w cenie.

• ośrodkami humanizmu - dwory książęce.

• Również dwory papieskie, bo papieże to humaniści.

MEDYCEUSZ

VISCONTI

MICHAŁ ANIOŁ

LEONARDO DA VINCI

1453 - po upadku Bizancjum największe mózgi xD uciekają na zachód m. in. do Italii.

Przepływ renesansu:

• myśliciele wyjeżdżają do innych krajów.

• poprzez uniwersytety

• z czasem papież wraca do Rzymu, podczas spotkań z biskupami poznają Włochy i ich kulturę.

Do tego nurtu źle podchodzą Uniwersytety, którym było dobrze z siedmioma sztukami.

Są zbyt tradycyjne.

Niektóre uczelnie się zamykają, ale powstają nowe.

Np. w Paryżu Sorbona - tradycyjna - zamknięta na College de France, który wtedy powstał i był unowocześniony.

BOLONIA z nową myślą

PADWA

Dobrze przyjęły tę myśl szkoły mniejsze: katedralne np. Gimnazja, kolegia, szkoły łacińskie. => podstawa szkół średnich.

---