HISTORIA TRENINGU GRUPOWEGO I WARSZTATU
Początek treningu grupowego można datować od seminariów dla kadry kierowniczej programów finansowanych przez rząd USA, które odbywały się w 1946r. w Connecticut pod kierunkiem Kurta Lewina, jednego z najwybitniejszych psychologów społecznych (1890 - 1947). Któregoś dnia, na spotkaniu zespołu prowadzącego seminaria (które odbywały się w mniejszych, kilkunastoosobowych grupach) pojawili się zwykli uczestnicy i zaczęli dzielić się swoją frustracją związaną z poczuciem złego przebiegu informacji „w górę”. Innymi słowy, wypowiadali informacje zwrotne i wyrażali uczucia. Kurt Lewin twórczo wykorzystał tę sytuację i z doraźnego zdarzenia uczynił systematyczną praktykę. Wkrótce okazało się, że grupy, w których ludzie dają sobie otwarte informacje zwrotne i przyglądają się swoim wzajemnym relacjom lepiej ze sobą współpracują. Już w roku 1948 powstała w USA ogólnonarodowa sieć laboratoriów treningowych. Grupy, jakie zainicjował Lewin nazwano grupami treningowymi (training groups), w skrócie: T-groups.
Mniej więcej równolegle z rozwojem T-grup, rozwijał swoją działalność Carl Rogers, wybitny psychoterapeuta, twórca terapii zorientowanej na klienta (1902 - 1987). Tworzone przez niego grupy miały na celu osobisty rozwój uczestników a w tym leczenie ich kłopotów emocjonalnych - Rogers nie czynił wyraźnej różnicy między treningiem grupowym a psychoterapią. Celem najważniejszym było doprowadzenie do głębokiego i osobistego spotkania uczestników (Encounter). Stąd nazwa: encounter groups, w niedoskonałym tłumaczeniu: „grupy spotkaniowe”.
Oto podstawowe cele obu typów grup:
T-group |
Encounter group |
Kurt Lewin (1890 - 1947) Cele:
|
Carl Rogers (1902 - 1987) Cele:
|
Można z grubym przybliżeniem powiedzieć, że w grupach Lewina akcent przesunięty jest w stronę poznawczą i pragmatyczną, w grupach Rogersa - w stronę emocji i wzajemnej bliskiej relacji.
W latach sześćdziesiątych XX wieku styl Rogersa zaczął wyraźnie dominować nad stylem Lewina. Wiązało się to z całą atmosferą kontestacji i hippizmu. Przeniosło się to na następną dekadę. Jednak lata osiemdziesiąte i dziewięćdziesiąte, to już wyraźny powrót pragmatyzmu, korzyści płynące z uruchamianego procesu grupowego wyraźnie zainteresowały kręgi biznesowe. Zaczęła się rozpowszechniać edukacyjna mutacja treningu grupowego - warsztat.
Historia treningu i warsztatu w Polsce
Pierwszy odnotowany fakt przeprowadzenia treningu grupowego w Polsce miał miejsce w 1969 w Klinice Nerwic Instytutu Psychoneurologicznego. Inicjatorem był niedawno zmarły wieloletni kierownik tej Kliniki i jeden z pionierów psychoterapii w Polsce prof. Stefan Leder. Trening nazywał się „treningiem wrażliwości”, jako „importerzy” uczestniczyli w nim terapeuci z Holandii i jeden terapeuta z Wlk. Brytanii.
W sposób planowy trening interpersonalny wprowadził w Polsce prof. Jerzy Mellibruda, dyrektor Instytutu Psychologii Zdrowia przy PTP, a dawniej współzałożyciel Oddziału Terapii i Rozwoju Osobowóści (OTiRO). Jerzy Mellibruda jest również autorem polskiej nazwy „trening interpersonalny”. Wkrótce po nim treningi zaczął prowadzić doc. Kazimierz Jankowski, kierownik Ośrodka Terapii Rodzin „Synapsis” i twórca psychospołecznych programów leczenia schizofrenii, autor książki „Hippisi w poszukiwaniu ziemi obiecanej” - bestselleru lat 70-tych. Obie inicjatywy były owocem amerykańskich podróży ich „ojców”, które były możliwe dzięki kredytom zbożowym rządu Stanów Zjednoczonych. W Polsce wyraźnie przeważało podejście rogersowskie, ruch treningowy rozwijał się w atmosferze pewnej ekscytacji, uczestnicy treningów często zupełnie nie byli związani z pracą z ludźmi - „inwestowali” w rozwój osobisty. Modne były wówczas tzw. maratony - treningi trwające bez przerwy na sen np. 24 godz. Uważało się wówczas, że brak snu zmniejsza obrony psychologiczne, co z kolei sprzyja otwartości. Można było palić podczas sesji treningowych, a nikt nie widział niczego zdrożnego w tym, że podczas przerwy wypiło się nieco alkoholu. Oba Ośrodki - OTiRO i Synapsis stały się „wylęgarniami” trenerów - większość weteranów ruchu trenerskiego z nich się wywodzi. Kulminacją tego okresu była wizyta w Polsce Carla Rogersa, który w 1979 r. przeprowadził kilkudniowy warsztat dla ok. 70 osób.
W latach osiemdziesiątych, w związku z reformowaniem systemu oświaty zaczęto stosować metody aktywne do kształcenia kadr nauczycielskich i to było podstawowym motorem rozwoju warsztatu umiejętności psychospołecznych.
Lata dziewięćdziesiąte, to z kolei rozwój biznesu i w związku z tym dalsza ekspansja warsztatów i ich różnicowanie się zależne od typu umiejętności będących przedmiotem szkolenia. W ostatnim czasie obserwuje się ponowny wzrost zainteresowania klasycznym treningiem interpersonalnym.
Weterani ruchu trenerskiego według pochodzenia:
Synapsis |
OTiRO |
Andrzej Samson Ryszard Praszkier Marek Liciński Helena Keller Michał Wroniszewski Łucja Sokorska Ewa Rosé Monika Sowicka Marek Dramiński Krzysztof Jedliński |
Jerzy Mellibruda Jacek Jakubowski Wojciech Eichelberger Jacek Santorski Barbara Jakubowska Piotr Fijewski Maria Król-Fijewska Wojciech Haman Zofia Milska-Wrzosińska Aleksandra Pilinow
|
|
|
Kazimierz Jankowski w 1979 r. wyemigrował do Stanów Zjednoczonych i od tego czasu nie zajmuje się prowadzeniem treningów. Jerzy Mellibruda jest nadal czynnym trenerem.
Z innych weteranów należy wymienić: Marię John-Borys (Katowice), Jacka Rydlewskiego (Wrocław), Zofię Pierzchałową (Kraków), Magdalenę Zaleską-Stolzman (Kraków), Zdzisława Kuśnierza (Rzeszów), Wandę Sztander (Warszawa), Annę Dodziuk (Warszawa), Wojciecha Danieckiego (Warszawa).
Najważniejsze ośrodki treningowe:
Warszawa
Pracownia „Trop” (Dorota Szczepan-Jakubowska, J. Jakubowski)
Laboratorium Psychoedukacji (Z. Milska-Wrzosińska, W. Eichelberger)
Akademia Terapii i Edukacji Psychologicznej „Synapsis” (R. Praszkier, Ł. Sokorska,
M. Wroniszewski)
Grupa „Synapsis” (Bożena Winch)
Instytut Psychologii Zdrowia (J. Mellibruda, W. Sztander, A. Dodziuk)
Ośrodek Szkoleń i Metod Psychospołecznych (M. Dramiński)
Ośrodek „Intra” (M. i P. Fijewscy, J. i K. Jedlińscy)
Ośrodek Opta (B. Jakubowska)
Kraków
Instytut Terapii Gestalt (M. Zaleska-Stolzman)
Instytut Integralnej Terapii Gestalt (Z. Pierzchałowa)
Łódź
Pracownia Alternatywnego Wychowania (E. Rosé)
Wrocław
Wrocławska Pracownia Psychoedukacji i Terapii „Plus” (Maria Haracz)
Katowice
Szkoła Trenerów w Systemie „Plus” (M. John-Borys)
Ruch trenerski koordynuje wybierana co 3 lata Rada Trenerów Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Jej przewodniczącym jest obecnie Jacek Jakubowski.