Warsztaty adaptacyjne dla dzieci 3-letnich i ich rodziców

Na podstawie założeń projektu Alicji Zan opracowała i przeprowadziła Zofia Małecka

Warszawa 2003

Warsztaty adaptacyjne - harmonogram spotkań:

9.06.2003r. - Zebranie z rodzicami pt. ”Adaptacja dzieci rozpoczynających pobyt w przedszkolu” - wprowadzenie w tematykę.

10.06.2003r. - I spotkanie z dziećmi pt. „Poznajemy przedszkole”.

11.06.2003r. - II spotkanie z dziećmi pt.” Uczymy się wspólnej zabawy”.

12.06.2003r. - III spotkanie z dziećmi pt. „Oglądanie bajki i zabawy w ogrodzie”.

13.06.2003r. - IV spotkanie z dziećmi pt. „ Zabawy plastyczne”.

Cały czas dzieci biorą udział w spotkaniach w obecności rodziców.

Cele spotkań warsztatowych z rodzicami i dziećmi:

- wspomaganie procesu adaptacji dzieci 3-letnich do warunków przedszkola,

- wspieranie rodziny dziecka oraz nabywanie świadomości adaptacyjnej rodziców,

- nabywanie zaufania do ludzi,

- nabywanie umiejętności komunikacji w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi,

- kształtowanie wiary we własne siły,

- zagwarantowanie poczucia bezpieczeństwa,

- zaznajamianie rodziny dziecka ze specyfiką przedszkola i z wymaganiami, jakim powinni sprostać,

- wspólne z rodzicami stworzenie spójnego środowiska edukacyjno - społecznego,

- wzmocnienie dorosłego w roli rodzica.

Spotkania adaptacyjne mają służyć pełnemu i rzetelnemu poznaniu się dzieci oraz rodziców tych dzieci z wychowawcami. Sprzyja temu wymiana informacji, atmosfera zaufania i akceptacji.

Dziecko ma możliwość poznawania nowych miejsc i osób w obecności bliskiej mu osoby. Stopniowo nawiąże kontakty z nauczycielem, dziećmi i będzie potrzebowało coraz mniej uwagi ze strony rodziny. Zaspokajanie potrzeb dziecka w tym zakresie będzie się odbywać poprzez:

- wyjaśnianie reguł i norm moralnych - niedopuszczenie do zahamowania pozytywnej tendencji rozwoju dziecka,

- nieskrępowane poznawanie otoczenia dziecka,

- stwarzanie warunków do kształtowania samodzielności i odpowiedzialności dzieci w rozwiązywaniu problemów i uczeniu się nowych umiejętności,

- nabywanie umiejętności rozpoznawania emocji i stanów uczuciowych oraz stopniowe zwiększanie poziomu kontroli i sposobów wyrażania emocji (zwłaszcza negatywnych),

- szanowanie norm i przestrzeganie zasad współżycia społecznego, przy zachowaniu szacunku dla własnych potrzeb.

Metody ewaluacji:

- ankiety dla rodziców, badające różne aspekty współpracy (np. stopień zadowolenia, zgodności z oczekiwaniami, propozycje zmian),

- analiza zainteresowania rodziców i popularności przedszkola,

- sprawozdanie z realizacji.

Ewaluacja zajęć warsztatowych powinna dostarczyć informacji na temat skuteczności oddziaływań oraz umożliwić wyciąganie wniosków co do poprawy realizacji i wprowadzenia zmian.

W celu ewaluacji spotkań warsztatowych zamierzam wykorzystać ankietę podsumowującą dla rodziców opracowaną przez Alicję Zan, autorkę projektu „Wspomaganie procesu adaptacyjnego dzieci do warunków przedszkola oraz wspieranie rodziny dziecka w tych działaniach”.

Plan zebrania z rodzicami dnia 9.06.2003r.

1. Przedstawienie nauczycieli oraz pozostałych osób pracujących w grupie.

2. Wypełnienie arkusza obecności rodziców.

3. Przedstawienie celu spotkań, ich harmonogramu.

4. Wyjaśnienie rodzicom ważności osiągnięcia przez dziecko pewnego stopnia dojrzałości społecznej, emocjonalnej i poznawczej w celu szybszego przebiegu procesu adaptacyjnego.

5. Wręczenie zestawów ulotek dla rodziców zawierających:

- najważniejsze informacje o rozwoju i potrzebach 3-latków,

- istotne sprawy związane z przygotowaniem dziecka do przedszkola.

6. Wypełnienie ankiet wywiadu z rodzicami w celu poznania nowo przyjętych wychowanków.

7. Krótkie scharakteryzowanie sylwetki 3-latka - cechy sprzyjające i utrudniające adaptację.

8. Omówienie ramowego rozkładu dnia w przedszkolu.

9. Rady dla rodziców dotyczące przyprowadzania dzieci.

10. Ćwiczenie empatyczne - co może czuć dziecko przychodzące po raz pierwszy do przedszkola? (wypisywanie uczuć, które wymieniają rodzice na kartonie wokół sylwety dziecka).

11. Jak pomóc dziecku w przeżywaniu trudnych emocji związanych z przyjściem do przedszkola - dyskusja.

12. Poinformowanie rodziców o tym, co będzie się działo na spotkaniach z dziećmi.

13. Odpowiedzi na pytania rodziców.

14. Zakończenie spotkania.

Spotkania warsztatowe z dziećmi:

10.06.2003r. „Poznajemy przedszkole” -dzień pierwszy z dziećmi

1. Powitanie dzieci piosenką.

2. Przedstawienie się w kręgu.

3. Zapoznanie z salą zabaw i zwiedzanie przedszkola.

4. Pożegnanie dzieci piosenką.

11.06.2003r. „Uczę się wspólnej zabawy” - dzień drugi z dziećmi

1. Powitanie dzieci piosenką.

2. Pokaz wspólnej zabawy - budowanie z klocków.

3. Pożegnanie dzieci piosenką.

12.06.2003r. „Teatrzyk w wykonaniu starszaków i zabawy w ogrodzie”. - trzeci dzień z dziećmi

1. Powitanie dzieci w sali rytmicznej- oglądanie bajki „Kopciuszek”.

2. Wspólna zabawa w ogrodzie -piaskownica, bezpieczne korzystanie ze sprzętu.

3. Zaproszenie na następne spotkanie.

13.06.2003 „ Zabawy plastyczne” - czwarty dzień z dziećmi.

1. Powitanie dzieci piosenką.

2. Zaproponowanie zabaw plastycznych - różne techniki (rysowanie, malowanie, lepienie, stemplowanie, wyklejanie).

3. Zabawa organizowana „Balonik”.

4. Rozdanie rodzicom „listów do trzylatka”.

5. Wypełnienie ankiet ewaluacyjnych przez rodziców.

6. Złożenie życzeń na wakacje, pożegnanie.

Szczegółowy opis spotkań z dziećmi

Spotkanie I

„Poznajemy przedszkole”

Środki dydaktyczne: zabawki zgromadzone w sali, serduszka z imionami, magnetofon.

Przebieg spotkania.

Wchodzące dzieci z rodzicami witają nauczycielki i przypinają dzieciom przygotowane serduszka z imionami. Starają się nawiązać serdeczny kontakt z każdym dzieckiem i zapraszają do zabawy w sali.

Po przybyciu wszystkich uczestników nauczycielka prosi o posprzątanie zabawek i przy piosence dzieci wraz z rodzicami formują krąg. Nauczycielka przedstawia się i mówi dzieciom, że po wakacjach będzie się nimi opiekowała. Zachęca do uważnego słuchania i prosi dzieci o kolejne przedstawienie się. Nauczycielki w kilku słowach prezentują salę zabaw, opowiadają jak można się tam bawić. Następnie zapraszają dzieci i rodziców na wycieczkę po przedszkolu. Następuje zapoznanie z rozkładem przedszkola ( szatnia, rozbieralnia, sala rytmiczna, inne sale zabaw). W sali rytmicznej nauczycielka organizuje zabawę przy piosence „Stary niedźwiedź” i zaprasza na następne spotkanie w sali zabaw.

Spotkanie II

„Uczę się wspólnej zabawy”

Środki dydaktyczne: różnego rodzaju klocki przeznaczone do wspólnego układania, magnetofon.

Przebieg spotkania.

Nauczycielki witają dzieci w sali i proponują udział w zabawie przy piosence „Mam chusteczkę haftowaną”. Po zabawie dzieci siadają w kręgu, a nauczycielka przedstawia zabawki przeznaczone do wspólnej zabawy. Zachęca dzieci do podjęcia działań. Dzieci wspólnie z nauczycielka i rodzicami układają klockowe budowle. Po skończonej zabawie dzieci pomagają w porządkowaniu sali i korzystają z łazienki. Rozmowa w kręgu -uświadomienie dzieciom, że zabawki służą wszystkim przedszkolakom i należy się nimi dzielić. Pożegnanie dzieci piosenką „Powiedz Jasiu”. Ustalenie miejsca następnego spotkania -sala rytmiczna.

Spotkanie III

„Oglądanie bajki i zabawa w ogrodzie”

Środki dydaktyczne: rekwizyty i scenografia do przedstawienia, magnetofon, zabawki i sprzęt ogrodowy.

Przebieg spotkania

Dzieci zbierają się w sali rytmicznej. Rodzice siadają z tyłu na krzesełkach, a dzieci nauczycielka zaprasza do zajęcia miejsca na materacach, rozłożonych z przodu. W kilku słowach informuje, kto będzie przedstawiał bajkę i co będzie się działo w dalszej części spotkania.

Rodzice maja okazję przekonania się, jakie są możliwości dzieci kończących edukację przedszkolną. Po obejrzeniu bajki wszyscy wychodzą do ogrodu. Nauczycielka pokazuje, gdzie znajduje się teren do zabawy grupy I. Zachęca do zabaw w piaskownicy, korzystania z zabawek do piasku, a także informuje dzieci o zasadach bezpiecznego korzystania z urządzeń do zabaw. Zabawą z piłką „Do kogo rzucam piłkę” nauczycielka kończy spotkanie z dziećmi. Zaprasza na następne spotkanie w sali zabaw.

Spotkanie IV

„Zabawy plastyczne”

Środki dydaktyczne: kredki, kartony, plastelina, farby, pędzle, kulki z krepiny, klej, stemple, magnetofon, listy do trzylatka, słodki poczęstunek.

Przebieg spotkania

Nauczycielka wita dzieci piosenką i zaprasza do zabawy w pociąg. Następnie wyjaśnia dzieciom, jakie zabawy dzisiaj im proponuje. Zaprasza dzieci do stołów, zachęca i pomaga, stara się nawiązać przyjazny kontakt z każdym dzieckiem. Po zabawie dzieci korzystają z łazienki, a w tym czasie nauczycielka i woźne sprzątają stoły i przygotowują słodki poczęstunek dla dzieci ( soczki, ciasteczka). Podczas, gdy dzieci są przy stole, nauczycielka zwraca się do rodziców o wypełnienie ankiet ewaluacyjnych, rozdaje listy do trzylatka wyjaśnia ich cel i czas odczytywania dzieciom, odpowiada na pytania rodziców. Proponuje jeszcze jedno spotkanie z dziećmi tuż przed rozpoczęciem roku przedszkolnego w niedzielę 31.09.2003r.

Materiały źródłowe:

1. J. Lubowiecka „Przystosowanie psychospołeczne dziecka do przedszkola”, WSiP, Warszawa, 2000r.

2. B.Chojnacka „W naszym przedszkolu 3-latki nie płaczą” - szczegółowy opis spotkań adaptacyjnych dla dzieci 3-letnich zapisanych do przedszkola, Ośrodek Socjoterapii, ul. Korytyńskiego 13, Warszawa, grudzień 1999r.

3. A. Kozłowska „Zaburzenia emocjonalne u dziecka w wieku przedszkolnym”, WSiP, Warszawa, 1984r.

4. H. Nartowska „Różnice indywidualne czy zaburzenia rozwoju dziecka przedszkolnego”, WSiP, Warszawa, 1986r.

5. M. Karwowska - Struczyk „ Co rodzice myślą o przedszkolu?” w: Wychowanie w Przedszkolu nr 10/1991, nr 2/1994

6. M. Kąkol „ Z badań nad warunkami adaptacji dzieci trzyletnich do przedszkola” w: Wychowanie w Przedszkolu nr 2/1998

7. G. Sochaczewska „Adaptacja najmłodszych dzieci do przedszkola w świetle badań własnych” w: Wychowanie w Przedszkolu nr 7-8/1985

8. A. Zan „Wspomaganie procesu adaptacyjnego dzieci do warunków przedszkola oraz wspieranie rodziny dziecka w tych działaniach” -projekt edukacyjny, 2001r.

Sprawozdanie z przebiegu warsztatów adaptacyjnych

Warsztaty adaptacyjne dla dzieci trzyletnich nowo przyjętych do przedszkola trwały sześć dni (pięć dni w czerwcu i jeden dzień w sierpniu 2003r.).

Na pierwsze spotkanie zaproszeni zostali sami rodzice (bez dzieci). Poznali nauczycielki oraz inne osoby pracujące w grupie. Zapoznani zostali z celami spotkań i ich harmonogramem. Nauczycielka wyjaśniła także , jaki stopień dojrzałości społecznej, emocjonalnej i poznawczej powinno dziecko osiągnąć, aby łatwiej przebiegał proces adaptacyjny, krotko omówiła, co zawierają ulotki dla rodziców. Poprosiła o wypełnienie ankiet wywiadu z rodzicami, aby zebrać wiadomości na temat nowo przyjętych dzieci. Następnie nauczycielka, korzystając z przygotowanych plansz, scharakteryzowała sylwetkę dziecka trzyletniego ze zwróceniem uwagi na cechy sprzyjające adaptacji i utrudniające ją. Przedstawiony został ramowy rozkład dnia oraz rady dla rodziców dotyczące trudnych chwil rozstania. Następnie zaproponowano rodzicom udział w ćwiczeniu empatycznym. Rodzice mięli wczuć się w sytuacje dziecka przychodzącego po raz pierwszy do przedszkola i opowiedzieć o uczuciach, jakie przeżywają. Wszystkie wymienione emocje i odczucia zostały zapisane na planszy wokół sylwety dziecka. Dało to obraz, jakie trudne uczucia towarzyszą dziecku i sprzyjało podjęciu dyskusji na temat, jak dorośli ( rodzina-przedszkole) może pomóc dziecku w pokonaniu lub złagodzeniu trudnych emocji związanych z przekroczeniem progu przedszkola. Przedstawione zostały działania przedszkola w tym kierunku oraz sposoby współpracy.

Spotkania z dziećmi przebiegały w miłej, serdecznej atmosferze. Dzieci, mając u boku bliską osobę, poznawały nowe otoczenie, nowe osoby, sposoby wspólnej zabawy. Na ogół wszystkie brały udział w proponowanych zajęciach. Dla nauczycielki była to okazja do zaobserwowania zachowania dzieci, do rozmów z rodzicami dzieci, których zachowanie wskazywało na większe problemy z adaptacją, udzielaniu im rad i wskazówek.

Wypełnione ankiety ewaluacyjne pokazują, że rodzice wysoko oceniają przebieg spotkań adaptacyjnych. Najczęściej wybierane określenia to: dobre, pomocne dla dziecka, potrzebne, pomocne dla mnie, dobrze prowadzone. Wszyscy ankietowani stwierdzili, że zajęcia spełniły ich oczekiwania, wysoko ocenili osobę prowadzącą zarówno pod względem fachowości jak też otwartości na potrzeby uczestników.

Opracowała Zofia Małecka

http://www.republika.pl/http://www.republika.pl/

---