KOLEKTYWIZM - UKAZANY ZA POMOCĄ POJĘĆ TOŻSAMOŚCIOWYCH

INDYWIDUALIZM - UKAZANY ZA POMOCĄ POJĘĆ TOŻSAMOŚCIOWYCH

Tabela. Charakterystyka kolektywizmu i indywidualizmu

Kolektywizm	Indywidualizm
Grupa jako byt pierwotny	Jednostka
Intensywność w kontaktach międzyludzkich (mała ilość - duża głębokość)	Ekstensywność (duża ilość - mała głębokość)
Spostrzeganie osób - spostrzeganie ich trwałych cech Skupianie się na poczuciu wspólnoty, skupianie się na trwałych cechach	Spostrzeganie sytuacji - spostrzeganie ludzi w kategoriach ról Skupianie się na kompetencjach, czyli pożądanych umiejętnościach
Wspólnota jako grupa kolektywistyczna	Stowarzyszenie jako forma indywidualistycznej grupy
Tożsamość pryncypialna (,ja zawsze i wszędzie")-społeczna	Tożsamość pragmatyczna („ja tu i teraz”) - osobista
Pomoc: udzielanie (dać komuś rybę).	Pomoc: radź sobie sam - w wersji łagodniejszej udzielnianie (dać komuś wędkę) (Adamiec, 1996).

MENTALNOŚĆ

• można zdefiniować jako „system ogólnych zasad, którymi jednostka (zbiorowość) kieruje się przy przetwarzaniu informacji o życiu społecznym.” (Reykowski, 1990).

• charakterystyczny sposób myślenia i odnoszenia się do rzeczywistości, wynik przyjęcia określonych zasad i wartości, które wyznaczają sposób zachowania jednostki lub grupy społecznej.
  

Jednym z wymiarów, za pomocą których można opisywać mentalność jest wymiar: indywidualizm - kolektywizm.

INDYWIDUALIZM

• Autonomia jednostki

• Osobista inicjatywa

• Wyraźna świadomość własnego ,ja"

• Niezależność emocjonalna

• Prywatność

• Poleganie na sobie

• Odpowiedzialność za siebie

KOLEKTYWIZM

• Świadomość „my"

• Solidarność grupowa

• Tendencje do uzgadniania decyzji w grupie

• Emocjonalna zależność

• Stosunki w grupie podporządkowane normie społecznej harmonii i oparte na wzajemnej zasadzie przyjemności

1. mentalność indywidualistyczna - wynika z przekonania, że interesy i potrzeby jednostki są nadrzędne wobec interesów i potrzeb zbiorowości, dlatego zadaniem państwa jest tworzenie takich zasad, przepisów i norm prawnych, które przyczyniać się będą do pomyślności i rozwoju każdego człowieka
   

2. mentalność kolektywistyczna - jej podstawą jest założenie, że społeczność jest autonomicznym podmiotem, jednostka zaś jego częścią. Zadaniem państwa, jako wyraziciela woli grupy, jest wiec ochrona interesu zbiorowego.

FUNKCJONOWANIE SPOŁECZEŃSTWA A MENTALNOŚĆ JEGO CZŁONKÓW

KONSEKWENCJE MENTALNOŚCI KOLEKTYWISTYCZNEJ:

• MENTALNOŚĆ KOLEKTYWISTYCZNA oparta jest na założeniu zychotomizowanego obrazu świata, w którym kluczowa rolę odgrywa podział my - oni(czyli swoi - obcy)

• Dominującą forma ustosunkowania ludzi jest życzliwość i pomocność wobec „swoich" a opryskliwość czy obojętność wobec obcych

• Utrudnienie komunikacji z obcymi

• Silna identyfikacja z własną grupą rodzi tendencję do ochrony interesów własnej grupy za wszelką cenę

• Panująca w grupach zbudowanych na kolektywistycznych zasadach tendencja do upodobania się i konformizmu

CHARAKTERYSTYKA KOLEKTYWIZMU I INDYWIDUALIZMU

KOLEKTYWIZM	INDYWIDUALIZM
GRUPA jako byt pierwotny	JEDNOSTKA
INTENSYWNOŚĆ w kontaktach międzyludzkich(mała ilość, duża głębokość)	EKSTENS YWNOSC w kontaktach międzyludzkich(duża ilość, mała głębokość)
WSPÓLNOTA jako grupa kolektywistyczna	STOWARZYSZENIE jako forma indywidualistycznej grupy
Tożsamość pryncypialna („ja zawsze i wszędzie”) - społeczna 0	Tożsamość pragmatyczna („Ja tu i teraz”) -osobista
POMOC: udzielanie (dać komuś rybę)	POMOC: Radź sobie sam - w wersji łagodniejszej udzielnianie (dać komuś wędkę)
Wolność jest osiągana przez gatunkowe stopienie się jednostek	Wolność jako prawo do nierówności
Władzą są wszyscy obywatele, faktycznie sprawuje ją pewne grono funkcjonariuszy, które posiada nieograniczone prerogatywy, także w kwestiach prawa	Władzą jest prawo oparte na konsensusie, z natury sztywne, co chronić maje przed arbitralnością
Kolektywizm jako postawa psychologiczna charakteryzuje się skłonnością do koncentrowania się na poczuciu solidarności	Indywidualizm jako postawa psychologiczna oznacza skłonność do koncentrowania uwagi na kompetencjach
Kolektywizm żąda zdania się na innych, jest zgodny z zasadą BMW	Indywidualizm żąda zdania się na siebie, jest sprzeczny z zasadą BMW
Sprawiedliwość dystrybutywna	Sprawiedliwość proceduralna
SPOSTRZEGANIE osób - spostrzeganie trwałych cech Skupianie się na poczuciu wspólnoty, skupianie się na trwałych cechach	SPOSTRZEGANIE sytuacji - spostrzeganie ludzi w kategoriach ról Skupianie się na kompetencjach, czyli pożądanych umiejętnościach




INDYWIDUALIŚCI	KOLEKTYWIŚCI
Luźne związki z rodziną i bliskimi	Ścisłe związki z bliskimi
Motywowanie wewnętrzne, praca jako wartość autoteliczna	Motywatory zewnętrzne, praca jako wartość instrumentalna
Duże poczucie sprawstwa	Małe poczucie sprawstwa
Wolność ważniejsza od równości	Równość ważniejsza od wolności
Preferują ciekawszą pracę kosztem zarobków	Preferują wyższe zarobki kosztem rozwijającej pracy
W pracy wolą swobodę	Wolą jasno określone obowiązki
Częściej wydają pieniądze na przyjemności	Częściej kupują przedmioty materialne
Wybierają trudniejsze lecz bardziej ambitne cele	Wolą łatwe zadania
Lubią być nagradzani i wyróżniani w zespole	Złe się czują gdy są wyróżniani i nagradzani
Pracują „na własne konto”	Pracują na zasadzie uczestnictwa lub współpracy
Model rodziny dwupokoleniowy	Model rodziny wielopokoleniowy
Szybko usamodzielniają się	Długo korzystają z pomocy rodziców
Mniejsze zainteresowanie tradycją	Większe zainteresowanie tradycją
Bardziej bezpośrednia relacja z przełożonym	Rzadsze i bardziej oficjalne kontakty
0 locie na Księżyc marzy 3,4%, o spokojnym życiu marzy 30%	O locie na Księżyc marzy 0.5%, o spokojnym życiu marzy 5%, o dobrej pracy 39%
Aktywność	Bierność
Optymizm, ufność	Nieufność, podejrzliwość
Traktowanie ludzi sukcesu jako wzorców	Negatywny stosunek do osób, którym się powiodło, zawiść
Nacisk na samorealizację	Nacisk na status materialny
Labilność emocjonalna	Większe zrównoważenie
Zaufanie do samego siebie	Brak wiary w siebie
Interes jednostki	Dobro grupy

PODSUMOWANIE:

• INDYWIDUALIZM - 4 podstawowe składniki:

1. Godność człowieka

2. Autonomia

3. Prywatność

4. Możliwość samorozwoju
   

• KOLEKTYWIZM - oznacza podporządkowanie celów indywidualnych celom grupy (kolektywu), związane z poczuciem harmonii, współzależności z innymi i troski o innych.
  

1. Żadnej osoby nie można jednoznacznie określić jako indywidualista, albo jako kolektywista, gdyż „ta sama osoba może być w pewnym kontekście indywidualistyczna, a w innym - kolektywistyczna”

2. Trzy typy mentalności Polaków:

• TYP A: Bierno-produktywno-antyindywidualistyczny /kolektywistyczno-auturytarny/ czyli „bohatera pracy socjalistycznej"

• TYP B: obronno-zachowawczo-roszczeniowy/egoistyczno-roszczeniowy/ czyli „złodziejsko żebraczy”/wg Tischnera/

• TYP C: przedsiębiorczo-podmiotowy, czyli indywidualistyczno-demokratyczny

3. Wyższy poziom indywidualizmu będzie sprzyjał atrybucji do „JA", a niższy czyli wyższy kolektywizmu, atrybucji do władzy czyli polityzacji w warunkach zagrożenia ekonomicznego

4. Polacy zawsze uważali się i uważają za indywidualistów. W rzeczywistości polski indywidualizm to raczej mentalność obronno-zachowawczo-roszczeniowa/złodziejsko-żebracza, czyli bardziej opisany kolektywizm niż indywidualizm.

5. Najbardziej indywidualistyczne są osoby nie deklarujące przynależności do związku zawodowego nie zależnie od jego charakteru i tendencji politycznych.

6. Bardziej indywidualistyczne nastawieni są mężczyźni i generalnie osoby młodsze, z wyższym wykształceniem; orientacja kolektywistyczna charakteryzuje bardziej kobiety i osoby w starszym wieku.

---