JAN KOCHANOWSKI (1530-1584)

1. Poeta doctus - typowy twórca renesansowy: wszechstronnie wykształcony, studiował w kraju i za granicą, podróżował.

2. Horacjanizm - postawa, w której naśladuje się w poezji antycznego poetę Horacego; poszukiwanie złotego środka na życie; łączenie epikureizmu i stoicyzmu. Najwybitniejszym przedstawicielem horacjanizmu był w Polsce Jan Kochanowski.

3. PIEŚŃ O SOBÓTCE (II epoda Horacego)

1. Łączy się z pogańskim obrzędem z okazji wigilii św. Jana 23 czerwca (Noc Świętojańska),

2. Pieśń należy do cyklu pieśni 12 panien(panny mają po 1 pieśni), Pieśń o sobótce jest XII pieśnią,

3. Pochwała życia na wsi - >wsi spokojna, wsi wesoła

4. Życie na wsi daje dużo korzyści poczucie bezpieczeństwa,

5. Życie na wsi jest pobożne, zgodne z Dekalogiem, cnotliwe i uczciwe,

6. Wieś zapewnia dobrobyt dla rodziny i służby,

7. Zycie na wsi jest pełne radości, wspólnej zabawy, spokoju,

8. Praca pasterza jest lekka - sielanka

9. Wieś jest arkadią - miejscem szczęścia, dobrobytu (idealizacja wsi).

4. NIE PORZUCAJ NADZIEJE (Księgi Wtóre, pieśń IX)

1. Nadzieję trzeba zawsze mieć - obojętnie, co się wokół dzieje, zawsze po złej chwili nadchodzi piękny dzien., tak jak po zimie przychodzi wiosna,

2. Na świecie nie ma nic wiecznego, radość przeplata sie z cierpieniem, nie wiadomo, kiedy przyjdzie nieszczęście,

3. Nikt nie zdoła przewidzieć Losu - Fortuny,

4. Człowiek nie może „zhardzieć”, kiedy mu sie powodzi, ale Fortuna może zesłać na niego cierpienie, przywołać go do porządku (czyli trzeba umieć poprzestawać na małym, cieszyć sie z tego, co sie ma),

5. Fortuna czasem da, a czasem zabierze, ona szydzi z ludzi,

6. Na wszystko trzeba reagować spokojem (stoicyzm), - Lecz na szczęście wszelakie/

Serce ma być jednakie,

7. Nie zaginie ten, kto zaufa Bogu (tylko wiara w Boga może nas uratować od nie przewidywalnego Losu).

5. SERCE ROŚCIE (Księgi I, pieśń II)

1. Serce człowieka roście (raduje się), kiedy patrzy na wiosenne czasy. Podmiot liryczny przedstawia obraz przechodzenia od zimy do wiosny (przedwiośnie).

2. Po zimie nastaje wiosna - tak samo po nieszczęściu nastaje szczęście,

3. Całe (czyste) sumnienie (sumienie) jest gwarantem prawdziwego szczęścia w życiu. Gdy jest człowiekiem prawym i cnotliwym, który nie ma się czego wstydzić, nie potrzeba wiosny, żeby prawdziwie sie cieszyć życiem.

4. Temu, którego gryzie sumienie, ma sobie cos do zarzucenia, nie pomoże nawet wiosna - nie jest w stanie cieszyć się niczym, bo nic mu nie smakuje.

5. Stoicyzm jest sposobem na życie - trzeba zachować wewnętrzna stałość wobec zmian losu. W postawie człowieka najważniejsze są cnota i czystość sumienia - wtedy można cieszyć się prawdziwa radością z życia.

6. PIEŚŃ O DOBREJ SŁAWIE (Księgi wtóre, pieśń XIX)

1. Obowiązkiem człowieka jest starać się o „poczciwą sławę”, czyli o szacunek, pocieszenie, dobre imię,

2. Człowiek jest uprzywilejowany i powinien to wykorzystać:

Nie chciał nas Bóg położyć równo z bestyjami:
Dał nam rozum, dał mowę, a nikomu z nami.

3. Podmiot liryczny mówi, jak człowiek powinien żyć: zaszczepiać dobre obyczaje, czynić porządek, zabiegać rozterkom, przestrzegać praw ojczyzny i wolności.

4. Podmiot liryczny chwali męstwo, walkę o wolność.

7. Światopogląd Kochanowskiego

1. Uważał Boga za przyjaciela (Czego chcesz od nas Panie),

2. Najważniejsze wartości to: praca, zdrowie, błogosławieństwo Boże,

3. Biesiady, suto zastawiony stół, wspólna zabawa, dobre obyczaje,

4. Poszukiwanie złotego środka (horacjanizm),

5. Pochwała cnotliwego życia,

6. Życie na wsi gwarantuje bezpieczeństwo,

7. Szczęśliwe życie szlachcica - ziemianina (czyli takiego, który mieszka na wsi i jest mu tam dobrze), optymizm,

8. Czyste sumienie daje prawdziwą radość z życia,

9. Poprzestawanie na małym,

10. Patriotyzm,

11. Idea małej ojczyzny. Stanisław Ossowski zakładał, że człowiek żyje w ideologicznej ojczyźnie wraz ze swoim narodem (np. my, Polacy żyjemy wspólnie z Polsce) oraz w małej ojczyźnie, czyli np. w naszym domu, z bliskimi - małą ojczyznę określają nasze osobiste przeżycia, emocje. Jan Kochanowski żył w domu w Czarnolasie, który był dla niego bardzo ważny i pojawia się w utworach poety (np. Na dom w Czarnolasie),

12. Kochanowski nie przywiązywał wagi do bogactwa materialnego i wystawnych wystrojów.

*(MNC)*

Renesans

2

---