Fragmenty artykułów
Nie mów fałszywego świadectwa... Z teologiem moralnym ks. dr. Arkadiuszem Olczykiem rozmawia ks. Antoni Tatara (fragment)
Ks. Antoni Tatara: - Istnieją ludzie, którzy swoje życie budują na kłamstwie, intrydze, fałszywym świadectwie. Czy da się tak przeżyć całe życie?
Ks. dr Arkadiusz Olczyk: - Tak, są ludzie, którzy swoje życie budują przez całe lata na kłamstwie, krętactwie, nieszczerości, hipokryzji i intrygach. Są ludzie o zakłamanym, czyli nieprawym sumieniu. Myślę, że każdy człowiek, mając wolę osłabioną skutkami grzechu pierworodnego, doświadczył w swym życiu bardziej lub mniej gorzkiego smaku kłamstwa.
Warto najpierw postawić sobie pytanie: Czym jest kłamstwo? Jest nieprawdą! Wyraża się przez niezgodność naszych myśli ze słowami i słów z czynami. Bóg jest prawdą. Człowiek (stworzony na Boży obraz i podobieństwo) ze swej natury szuka prawdy, chce znać prawdę. Prawda jest fundamentem relacji między ludźmi. Już w Dekalogu Bóg zakazuje składania fałszywego świadectwa przeciw bliźniemu swemu. Mądrość Starego Przymierza wielokrotnie przestrzega przed kłamstwem: „Kłamstwo jest złym nawykiem człowieka i jest ono stale na ustach ludzi źle wychowanych” (Syr 20, 24). Nowe Przymierze obnaża wszelkie kłamstwo w obliczu Chrystusa - Prawdy. Pan Jezus wymaga od swoich uczniów prawdy w mowie: „Niech wasza mowa będzie: Tak, tak; nie, nie. A co nadto jest, od Złego pochodzi” (Mt 5, 37). W ten sposób Jezus przypomina, że „ojcem kłamstwa” jest szatan (por. J 8, 44).
Staropolskie przysłowie mówi: „Dasz diabłu palec, chwyci cię za rękę”. Jeśli ktoś przestanie czuwać nad swoim sumieniem, pozwoli je znieprawić, rozgrzeszając się łatwo z małych kłamstewek, wówczas jego sercem zawładnie „ojciec kłamstwa”. Taki człowiek przyzwyczaja się do życia w kłamstwie. Bóg, poprzez Ducha Świętego, chce „doprowadzić człowieka do prawdy” (por. J 16, 13), ale bywa „bezradny” wobec tych, którzy sami zamykają swoje serce - sumienie na prawdę. Żyją wtedy w grzechu przeciwko Duchowi Świętemu. Można całe życie przeżyć w samozakłamaniu, ale zapłatą jest wtedy śmierć wieczna. Nie warto tak ryzykować!
(…)
- Czy można kłamać w tzw. dobrej sprawie?
- W kazuistyce dnia codziennego spotykamy określenia: „kłamstwo w dobrej wierze” czy „pobożne kłamstwo”. Obiektywnie kłamstwo zawsze i w każdej sytuacji pozostanie kłamstwem, czyli złem moralnym (a w sensie religijnym grzechem). Subiektywnie zaś (z racji naszej intencji czy okoliczności) zło konkretnego kłamstwa może być zminimalizowane (może być tylko grzechem powszednim, a nie śmiertelnym). Są takie okoliczności, że powiedzenie prawdy mogłoby doprowadzić do bolesnych konsekwencji, np. wydanie współtowarzyszy walki z okupantem podczas przesłuchania, co naraziłoby ich na niewątpliwe represje. Są to jednak sytuacje wyjątkowe. Niekiedy lepiej milczeć niż mówić (pod warunkiem, że milczenie nie staje się sposobem na zatajenie kłamstwa - tzw. przemilczanie niewygodnych faktów). Gdy zaś milczenie jest niemożliwe, należy wyznać wprost: „Proszę wybaczyć, ale nie chcę się na ten temat wypowiadać”. Czasem jednak w imię prawdy trzeba heroicznie nadstawić głowy - bo lepsze to niż życie w kłamstwie.
Nie mów fałszywego świadectwa....Z teologiem moralnym ks. dr. Arkadiuszem Olczykiem rozmawia ks. Antoni Tatara
Źródło:
Dlaczego kłamiemy? (fragment)
Kłamstwo ma krótkie nogi - to powiedzenie świetnie ukazuje naturę kłamstwa. Opłaca się ono w krótkiej perspektywie czasowej. Im dłużej trwa, tym większe prawdopodobieństwo, że prawda „wyjdzie na wierzch”. Utrzymywanie kłamstwa przez dłuższy czas bardzo komplikuje sytuację, wprowadza dużo napięcia emocjonalnego i ostatecznie naraża na utratę dobrego imienia i zaufania innych. Dlaczego więc ludzie kłamią? Właśnie ze względu na jego „krótkie nogi” - w danej sytuacji kłamstwo może wydawać się łatwiejsze i korzystniejsze niż powiedzenie prawdy. Pozwala uniknąć jakiejś nieprzyjemności (np. nastolatek, który idzie do szkoły, ale do niej nie dociera), daje możliwość uzyskania jakichś korzyści (np. sprzedawca, który wciska wadliwy towar), pozwala stworzyć lepszy wizerunek własnej osoby (osoba powołująca się na znajomości, których w rzeczywistości nie ma) itp. Wszystko to dobrze się sprawdza w danym momencie, przez chwilę. Tylko że ten właśnie moment wydaje się najważniejszy. Przesłania przyszłość i utrudnia widzenie długoterminowych konsekwencji.
Ta trudność w ocenie swoich działań w dłuższym czasie może wynikać zarówno z sytuacji, jak i cech danej osoby. Sytuacje mocno nacechowane emocjonalnie, trudne, ważne będą w większym stopniu przysłaniać przyszłość niż drobne. Tak więc łatwiej może przyjść powiedzenie prawdy, gdy spodziewamy się mało uciążliwych konsekwencji, a trudniej, gdy są one znaczące.
Dlaczego kłamiemy? Elżbieta Kalinowska, psycholog, psychoterapeuta
Źródło: