Zioła o działaniu przeciwpasożytniczym
Poniższy artykuł autorstwa dr. Henryka Różańskiego został napisany z myślą o ludziach, ale zawarte w nim informacje można z powodzeniem odnieść również do psów. Podane dawki dotyczą osoby dorosłej o wadze 70 kg, więc w przypadku psów należy dawki odpowiednio zmniejszyć. Ze swojej strony gorąco namawiam czytelników, aby zainteresowali się tematem zastosowania ziołolecznictwa, również w odniesieniu do swoich zwierząt.
Oman wielki - Inula helenium L.
Niegdyś zioło miało duże znaczenie w medycynie. Było także używane jako przyprawa do ciężkostrawnych potraw. Surowcem zielarskim jest korzeń omanu - Radix Inulae. Korzeń omanu zawiera około 30-45% polisacharydu - inuliny, olejek eteryczny (2-3,5%), seskwiterpeny, alantopikrynę, stigmasterol, poliacetyleny, allantoinę, alantol (kamforowy związek), kwas alantolowy.
Laktony omanowe (helenina) działają silnie przeciwrobaczo, podobnie jak niegdyś stosowana santonina; pozostałe skladniki i helenina działają odkażająco (bakteriostatycznie, bakteriobójczo, fungistatycznie i grzybobójczo, wirusobójczo), niszcząco na pierwotniaki i roztocze skórne. Wyciągi z omany mają silny wpływ żółciotwórczy i żółciopędny, szczególnie pożądany w chorobach wątroby i pęcherzyka żółciowego (stany zapalne, żółtaczka, kamica, kolki). Działają rozkurczowo (spazmolitycznie), przeciwgnilnie, napotnie, odtruwająco i moczopędnie. Odkażają przewód pokarmowy, układ oddechowy i układ moczowy. Pobudzają serce i oddychanie. Mają wpływ przeciwzapalny i przeciwalergiczny. Ekstrakty omanowe szczególnie przydatne okazały się w terapii trądzików i łojotoku, przewlekłego liszajcowacenia skóry, owrzodzeń, pleśniawek, zapalenia mieszków włosowych i łojotokowego zapalenia skóry.
Oman wraz z arcydzięglem (w proporcji 1:1) oraz wrotyczem i piołunem jest doskonałym środkiem przeciwpasożytniczym i przeciwbakteryjnym. Oman wymieszany z wrotyczem, piołunem, tatarakiem, arcydzięglem, cząbrem i (lub) czosnkiem wyjątkowo skutecznie niszczy i zwalcza bakterie ropne, Pityrosporum, Candida, Cryptococcus, Fusarium, Propionibacterium, Salmonella, Shigella, mikoplazmy, pierwotniaki (np. lamblia - giardia, amoeba - pełzaki, kokcydie - Eimeria), płazińce i obleńce pasożytnicze. Oman w nalewkach, intraktach, octach i maściach może być stosowany do leczenia opornych bakteryjnych trądzików oraz ropni. Napary i odwary omanowe zażywane doustnie przyśpieszają i zwiększają wydalanie chlorku sodu i wody z ustroju, co jest korzystne w chorobach skórnych, nadciśnieniu, obrzękach reumatycznych i otyłości.
Oman wyraźnie wpływa na menstruację: reguluje i uintensywnia krwawienia miesiączkowe. Pobudza wydzielanie mleka u kobiet. Działa uspokajająco, ale równocześnie wzmacniająco na układ nerwowy. Pobudza jednak układ wegetatywny: ośrodki oddechowe, wydzielania soków trawiennych i śliny. Przyśpiesza trawienie i wchłanianie składników pokarmowych.
Składniki omanu wydzielają się przez pęcherzyki płucne wraz w powietrzem wydychanym działając odkażająco i wykrztuśnie. Dlatego oman jest stosowany z powodzeniem w leczeniu zakażeń i nieżytów oskrzeli, płuc i tchawicy, ponadto stanów zapalnych krtani i gardła. Dobroczynnie działa też na zatoki (przeciwzapalnie, oczyszczająco, przeciwropnie, przeciwgnilnie); usuwa nieprzyjemny zapach z ust pochodzący z zatok obocznych nosa (napar, płukanki jamy nosowej, krople).
Oman leczy bezsoczność żołądka i niedokwaśność treści żołądkowej. Sprawdził się również z terapii stanów zapalnych i zakażeń bakteryjnych oraz grzybiczych narządów płciowych oraz odbytu (irygacje, lewatywy, nasiadówki). Oman wchodzi w skład dawnych preparatów balsamujących zwłoki oraz roztworów do kadzideł w świątyniach.
Preparaty
1. Napar - Infusum Inulae: 2 łyżki korzenia zalać 1-2 szklankami wrzącej wody lub mleka; odstawić pod przykryciem na 30 minut; przecedzić. Pić 2-6 razy dziennie po 100 ml; przy chorobach pasożytniczych - 200 ml 3 razy dziennie (napar z 2-3 łyżek suszu na 1 szklankę wrzątku, parzyć 20 minut). Stosować również do płukanek, nasiadówek, okładów i przemywania (np. skóry trądzikowej i łojotokowej). Do nosa zakraplać 2-3 krople naparu co 3-4 godziny, najlepiej wprowadzać do obu otworów nosowych za pomocą małego spryskiwacza.
2. Odwar: 2 łyżki korzenia zalać 2 szklankami wody, gotować 5 minut; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić przy nieżytach gardła i krtani po 50 ml co 2-3 godziny.
3. Nalewka (Intrakt) omanowy (omanówka) - Tinctura (Intractum) Inulae: 100 ml sproszkowanego korzenia suchego lub świeżego zalać 250 ml alkoholu zimnego lub gorącego 40-60%; odstawić w ciemne miejsce na co najmniej tydzień; przefiltrować. Zażywać kilka razy dziennie po pół łyżeczki (w nieżytach układu oddechowego i zatok) lub 5 ml 2-3 razy dziennie - w innych schorzeniach. Do przemywania pryszczy, liszajów, ropni, owrzodzeń, ran (w stanie nierozcieńczonym) oraz skóry schorzałej (trądzikowej, łojotokowej, z wypryskami): 1 łyżka na 1-1/2 szklanki wody przegotowanej lub mineralnej (zdrojowej).
4. Ocet omanowy - Acetum Inulae: 1 część korzenia świeżego lub suchego zalać 3-5 częściami octu spożywczego; macerować 2 tygodnie, przefiltrować. Stosować do kąpieli stóp, płukania jamy ustnej, gardła i narządów płciowych przy obrzękach i stanach zapalnych, ponadto do przemywania cery trądzikowej i z wypryskami (1 łyżka octu omanowego na 200 ml wody mineralnej). Okłady z roztworu octu omanowego leczą duże bolesne ropnie i pryszcze. Do płukania włosów przy łojotoku braku puszystości i połysku, wypadaniu i krostach we włosach.
5. Olej omanowy Oleum Inulae: pół szklanki świeżego lub suchego korzenia omanu zwilżyć spirytusem i zalać gorącym olejem winogronowym lub oliwą (250 ml), odstawić na 1 tydzień; przefiltrować. Zażywać 1-2 razy dziennie po łyżce jako środek regulujący wypróżnienia i żółciopędny. Do smarowania chorej skóry, do wcierania w bolące stawy, do leczenia wyprysków i suchości małżowin usznych, spierzchniętych i popękanych warg, do okładów na ropnie, czyraki, liszaje, oparzenia, trudno gojące się rany.
6. Pulvis Rad. Inulae: 2 g sproszkowanego korzenia 3 razy dziennie.
7. Alkoholmel Inulae: na każdą łyżkę miodu spadziowego dać 1 łyżeczkę korzenia omanu zmielonego na proszek, 1 łyżeczkę wódki 40%, 1 łyżeczkę pyłku pszczelego, 5 ml nalewki dziurawcowej, wymieszać staranie. Zażywać 2 razy dziennie po 1 łyżce przy trądziku, przewlekłych chorobach układu żółciowego i wątroby i jako środek wzmacniający ogólnie.
Nasiona dyni Semina cucurbita
Świeże nasiona dyni, miażdżone, podane w dawce 250-350 g jednorazowo działają przeciwczerwiowo. Suszone nie działają. Potem należy zastosować środek przeczyszczający (olej rycynowy w dawce 30 g). Podobne właściwości przeciwpasożytnicze mają pestki arbuza Citrullus vulgaris L. utłuczone w moździerzu i spożyte w dawce 300-350 g. Jest to bezpieczny środek, działający na tasiemce, owsiki, bruzdogłowca i glisty; nie jest jednak tak pewny i skuteczny w działaniu jak wrotycz, kamala, krasawa, czy narecznica samcza. Nasiona dyni zostały wpisane do Farmakopei Szwajcarskiej (Pharmacopoeia Helvetica) w 1941 roku. Pestki z dyni najlepiej zmiażdżyć na miazgę po uprzednim namoczeniu w wodzie, następnie rozmieszać z 3-krotną ilością wody przegotowanej (można dodać miodu) dla uzyskania emulsji (mleczka). Mleczko z pestek dyni należy spożyć w ciągu 30 minut w trzech porcjach. Olej rycynowy należy spożyć po 2 godzinach od podania ostatniej dawki mleczka z pestek dyni.
Kwiat rumianku bezpromieniowego - Flos Chamomillae discoideae (Anthodium Matricariae discoideae)
Roślina jest pospolita w Polsce. Posiada silny, aromatyczny zapach, podobna jest wizualnie do rumianku, lecz kwiaty (żółte) nie posiadają białych płatków, jak w rumianku pospolitym. Rumianek bezpromieniowy jest roślina niską, do 25 cm wysokości, rosnącą na nieużytkach, przy drogach, na budowach, gruzowiskach, ugorach i polach.
Składnikami czynnymi rumianku bezpromieniowego są: olejek eteryczny (1-1,5%), matrycyna, kwas chamazulenowy, kwas walerianowy, chamazulen, patuletyna, luteolina, kosmosyna, kwercetyna, chryzoeriol, izoramnetyna, umbeliferon, herniaryna, poliacetyleny, seskwiterpeny laktonowe. Olejek bogaty jest w chamazulen, bisabolol, farnezen i mircen. Mechanizm działania przeciwpasożytniczego rumianku bezpromieniowego nie jest znany. Według niektórych fitoterpaeutów działa silniej niż olej komosy meksykańskiej (askaridol), nie działa przy tym drażniąco. Wiadomo, że działa rozkurczowo, przeciwzapalnie, przeciwalergicznie i antyseptycznie. Preparat powoduje dość szybko cofnięcie się objawów na skórze, które towarzyszą chorobom pasożytniczym (wypryski, pokrzywka, świąd).
Wskazania:
glistnica, Enterobius vermicularis seu Oxyuris vermicularis - owsica Enterobiosis (oxyuriosis), glista ludzka Ascaris lumbricoides - glistnica (askarydoza) Ascariosis (Ascariasis, Ascaridosis), włosogłówka ludzka (cianka) - Trichocephalus trichiurus (= Trichuris trichiura) włosogłówczyca (trichurioza) Trichocephaliasis, Trichurosis seu Trichuriosis.
Dawki:
z własnego doświadczenia polecam dawki: 30 g świeżego lub suchego surowca zalać 200 ml wrzącej wody, odstawić na 20 minut, przecedzić. Pić co 4 godziny po 200 ml. Jednocześnie polecam zastosować lewatywę - doodbytniczo 100-150 ml naparu. Korzystne jest wywołanie przeczyszczenia na początku lub końcu dnia. Kurację prowadzić dwa - trzy dni. Można stosować u dzieci (100 ml naparu co 6 godzin). Preparat w podanych dawkach u niektórych osób wywołuje senność.
Ziele komosy meksykańskiej - Herba Chenopodii anthelminthici
Surowiec jest pozyskiwany z gatunku: komosa piżmowa (komosa meksykańska) - Chenopodium ambrosioides L. z rodziny komosowatych - Chenopodiaceae. Znany jest również pod nazwą herbaty jezuickiej lub jako mączyniec wonny. Komosa piżmowa występuje w Amerycye Północnej, Ameryce Środkowej, w Azji i w Europie Południowej. W niektórych krajach Europy Środkowej i Wschodniej jest uprawiana (jako roślina ozdobna i lecznicza), niekiedy dziczejąca na wolności. Zawiera olejek eteryczny (do 1%), saponiny, gumożywice, flawonoidy. Olejek bogaty jest w askarydol (80%), p-cymol, terpinen, limonen, kamforę i ester metylowo-salicylowy.
Ziele komosy meksykańskiej - Herba Chenopodii anthelminthici
Z niedojrzałych owoców oraz w przekwitającego ziela uzyskiwany jest olej komosowy - Oleum Chenopodii. Olej komosowy jest bezbarwny lub ma barwę żółtawą (rzadziej zielonkawą) i ostry, chłodzący smak, przypominający nieco nutę kamforowo-eukaliptusową. Olej komosowy początkowo pobudza skurcze mięśni pasożytów, a następnie je poraża, przez co ułatwia ich wydalenie wraz z kałem. Niestety drażni też jelita, może uszkodzić nerki i wątrobę, a nawet serce i ośrodkowy układ nerwowy, dlatego był stosowany rzadko i w ostateczności. Nieumiejętnie zastosowany może spowodować głuchotę czasową lub trwałą, atak drgawek klonicznych, a nawet zgon. Niebezpieczny dla dzieci, choć dawniej podawany. Wydalany jest powoli, ulega kumulacji. Dlatego też kurację przeciwpasożytniczą stosowano powtórnie dopiero po 14-21 dniach.
Wskazania:
glisty - Ascaris, owsiki - Oxyuris, tęgoryjec dwunsatnicy - Ancylostoma duodenalis, kokcydioza, lamblioza, czerwonka pełzakowa - Amoebosis.
Dawki:
Oleum Chenopodii: 10-15 kropli w kapsułkach, godzinę później środek przeczyszczający w formie soli, np. siarczan magnezu; dzieci 1 kropla na 1 rok życia, nie więcej jednak niż 12 kropli. Najwyższa dawka jednorazowa 500 mg; najwyższa dawka dzienna - 1000 mg (1 g). Olej komosowy należy podawać zawsze z silnym środkiem przeczyszczającym. Nie może to być olej rycynowy. Najlepiej użyć sole przeczyszczające. Napary z ziela i ziele sproszkowane nie powinny być stosowane z uwagi na kłopoty z ustaleniem dawki. Nie wiemy bowiem, ile olejku lub askarydolu jest w danym zielu. Surowiec z tych właśnie przyczyn stracił swoje znaczenie w medycynie oficjalnej oraz w fitoterapii ludowej.
Osobiście stosowałem dawki: 1 łyżka suszu (ziele zebrane w czasie kwitnienia i podczas przekwitania, suszone na strychu) na 220 ml wrzącej wody, parzyć 20-30 minut, przecedzić. Doustnie 100 ml 2 razy dziennie, rano i wieczorem, po godzinie od przyjęcia dawki podać środek przeczyszczający solny (sole przeczyszczające), np. Sal Carolinum (sól karlsbadzka), proszek troisty Pulvis Magnesiae cum Rheo (Pulvis pro infantibus), siarczan magnezu.
Olej komosowy oraz napary z ziela komosy były stosowane dawniej w leczeniu infekcji skóry, układu moczowo-płciowego oraz chorób wenerycznych (rzeżączka = tryper). Oman - Inula wzmaga działanie odkażające i przeciwpasożytnicze komosy, dlatego dawniej oba surowce były często łączone.
Wrotycz pospolity - Tanacetum vulgare
Roślina wieloletnia dorastająca do 120 cm wysokości, silnie pachnąca, gorzka, nieco kamforowa w smaku; liście pierzastosieczne; odcinki (listki) podłużnie lancetowate; liście z ogonkami o odcinkach pierzastowrębnych; górne liście o odcinkach wrębno-piłkowanych; koszyczki kwiatowe zebrane w szczytowy, gęsty baldachokształtny kwiatostan; kwiaty żółte, miseczkowate; owoc - niełupka. Kwitnie od czerwca do września. Rośnie na przydrożach, przy budowach, na usypiskach i przy wykopach, na łąkach, na polach, ugorach i polanach leśnych, w ziołoroślach, nad brzegami wód. Roślina ruderalna i pospolita. Występuje najczęściej masowo.
Wrotycz pospolity - Tanacetum vulgare
Surowiec:
Surowcem są liście i kwiaty (koszyczki) wrotyczu - Folium et Flos (Anthodium) Tanaceti, FP I,II i III. Liście zbiera się od maja do sierpnia, natomiast kwiaty od lipca do sierpnia, ewentualnie do września. Surowce należy wysuszyć w temp, do 40 stopni Celsjusza, najlepiej w lekko ogrzanym piekarniku lub przed nim, aby zabieg ten nie trwał zbyt długo.
Skład chemiczny
Liście i kwiaty zawierają olejek eteryczny w ilości ok. 1-2%, a w nim tujon (ok. 60-70%) i izotujon, borneol, kamforę, pinen, tujol, tanaceton i salwiol; ponadto goryczkę - tenacetynę -0,19%, garbniki, flawonoidy (kwercetynę, luteolinę), kumaryny, kw. galusowy, kw. askorbowy i sole mineralne.
Działanie
Wyciągi z wrotyczu działają przeciwrobaczo (czerwiogubny środek), przeciwgrzybiczo, przeciwwirusowo, przeciwbakteryjnie, pierwotniakobójczo, wykrztuśnie, tonizująco i wzmacniająco, silnie żółciopędnie, napotnie (bardzo silnie), przeciwgorączkowo, moczopędnie, nasennie (silnie), uspokajająco (bardzo efektywnie), przeciwbólowo, przeciwobrzękowo, przeciwzapalnie, nasercowo (zwiększają siłę skurczu mięśnia sercowego i zwalniają rytm serca), rozkurczowo, odtruwająco; wzmagają produkcję śliny, soku żołądkowego, trzustkowego i jelitowego; pobudzają apetyt i regulują trawienie; wpływają na gospodarkę hormonalną; regulują miesiączkowanie i metabolizm oraz wypróżnienia. Znakomite wyniki lecznicze
uzyskałem przy pomocy naparu z wrotyczu w przypadku grypy i przeziębienia. Jeżeli wrotycz zastosuje się szybko to wyleczenie nastąpi po 3-4 dniach kuracji. Wprost rewelacyjne efekty uzyskałem przy pomocy następującej mieszanki ziołowej: Rp.
- Kwiat lub liść wrotyczu - 2 łyżki
- Nasienie wiesiołka - 1 łyżka
- Ziele majeranku - 1 łyżka
- Liść mięty - 1 łyżka
- Ziele tymianku - 1 łyżka
- Liść pokrzywy - 1 łyżka
- Liść konwalii - 1 łyżka
- Ziele nawłoci - 1 łyżka
- Liść babki - 1 łyżka
- Ziele mniszka - 1 łyżka
Wymieszać. 2 łyżki mieszanki zalać 1 szklanką wrzącej wody; odstawić na 30 minut; przecedzić. Pić 4 razy dziennie po 200 ml; dzieci - 100 ml. Powyższa mieszanka obniża skutecznie gorączkę, leczy grypę, przeziębienia, likwiduje bezsenność, wewnętrzny niepokój, zaburzenia sercowe, wyczerpanie nerwowe, łagodzi kaszel; wzmacnia siły obronne organizmu, reguluje metabolizm i wypróżnienia, odtruwa organizm.
Wskazania:
robaki obłe, wszawica, lamblioza, wzdęcia, skąpomocz, zaburzenia w wydzielaniu żółci, kamica żółciowa i moczowa, osłabienie, stany zapalne dróg moczowych i nerek, choroby wątroby, bolesne, nieregularne i skąpe krwawienia miesiączkowe, kłucie w sercu, przeziębienie, choroby zakaźne, nieżyt układu oddechowego, choroby skórne, bóle brzucha, stres, lęk, bezsenność, koszmary nocne (+ Dolomit - 2 tabletki 2 razy dziennie), gorączka.
Napar - 2 łyżki kwiatów lub ziela zalać 1-2 szklankami wrzącej wody; odstawić na 20 minut; przecedzić. Pić 2-3-4 razy dz. po 100 ml; dzieci ważące 20-25 kg - 28-35 ml, 30-35 kg - 42-50 ml, 40-45 kg - 57-64 ml, 3-4 razy dz. W ostrych stanach (wysoka gorączka, pasożyty układu pokarmowego) wypić 150 ml naparu 3 razy dziennie lub 1 raz dziennie - 200 ml na czczo. Stosować do płukania włosów, przemywania skóry, płukanek i okładów.
Nalewka wrotyczowa - Tinctura Tanaceti: 1 szklankę ziela lub kwiatów zalać 500 ml wódki; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Zażywać 3 razy dziennie po 2 łyżeczki lub stosować zewnętrznie do przemywań i pędzlowań: opryszczek, pryszczy, ropni, liszajów, liszajców, wyprysków, oparzeń, owrzodzeń i in. We włosy wcierać nalewkę 2 razy dziennie, po czym nakryć je folią na 3 godziny, umyć szamponem i wypłukać w mocnym naparze wrotyczowym.
Intrakt wrotyczowy - Intractum Tanaceti: pół szklanki świeżych liści lub kwiatów zalać 300 ml alkoholu 40-70% o temperaturze wrzenia; wytrawiać 10 dni; przefiltrować. Zażywać 3 razy dziennie po 5-10 ml w 50 ml wody. Olej wrotyczowy - Oleum Tanaceti: pół szklanki świeżego ziela lub samych kwiatów (w ostateczności mogą być i suche) zalać 150 ml oleju lub oliwy o temp. 60 stopni Celsjusza; wytrawiać 14 dni; przefiltrować. Stosować do wcierań leczniczych (nacierać całe ciało, oprócz głowy) przy chorobach zakaźnych, przeziębieniu, zmarznięciu, zapaleniu mięśni, nerwów i ścięgien oraz przy stawobólach i nieżytach układu oddechowego. Gazę zmoczoną w oleju wrotyczowym przykładać na ropnie, owrzodzenia, suche wypryski i rany ropiejące.
Co