CZYNNIKI ZAKŁÓCAJĄCE TRAFNOŚĆ WEWNĘTRZNĄ.

• HISTORIA

• Kontekst zewnętrzny badania, który badacz powinien wziąć pod uwagę, ograniczony jest ramami czasowymi wyznaczonymi, z jednej strony, przez pretest zmiennej zależnej, a z drugiej strony przez jej posttest. Im DŁUŻSZY OKRES rozdziela posttest i pretest, tym większe niebezpieczeństwo, że jakieś nie kontrolowane przez badacza oddziaływania ze źródeł ulokowanych poza sytuacją badawczą mogą zniekształcać wpływ postępowania eksperymentalnego na zmienną zależną. Im krótszy czas dzielący posttest i pretest, tym mniejszy potencjalny wpływ tego czynnika. Okres zmian ekonomicznych, społecznych, politycznych, ogólniej: systemowym, jest szczególnie niekorzystny dla prowadzenia eksperymentów terenowych - zwłaszcza zaplanowanych jako długotrwałe

• DOJRZEWANIE

• SAMOISTNE ZMIANY zachodzące w osobach badanych, które mogą być mylnie utożsamiane przez badacza ze zmianami wywołanymi przez postępowanie eksperymentalne. Chodzi tu albo o dosłownie pojmowane dojrzewanie fizjologiczne czy psychiczne poszczególnych osób biorących udział w badaniu, albo o zachodzące w badanym układzie samorzutne pozytywne zmiany, które mogą być mylnie przypisane oddziaływaniu manipulacji eksperymentalnej. Na wpływ tego czynnika są szczególnie podatne badania eksperymentalne prowadzone z udziałem dzieci i prowadzone przez dłuższy czas.

• SELEKCJA

• Tendencyjny dobór osób do grup porównawczych może wywołać pseudoefekt postępowania eksperymentalnego

• TESTOWANIE

• Np. pomiar testowy, który umożliwia osobie badanej dostosowanie odpowiedzi w teście do wyobrażonego przez siebie celu badania, określa się mianem POMIARU UWRAŻLIWIAJĄCEGO. Stosowanie zatem pretestu, przeprowadzonego za pomocą tych samych narzędzi pomiarowych, za pomocą których będzie przeprowadzony posttest, jest źródłem ARTEFAKTÓW

• Niestosowanie zaś pretestu - gdy zadziała czynnik SELEKCJI - może także doprowadzić do pojawienia się artefaktów.

• Są dwie możliwe wyjścia

• Stosować pretest za pomocą równoległej formy testu do tej, która będzie zastosowana jako posttest

• Poddać pretest kontroli, prowadząc badanie za pomocą PLANU SOLOMONA

• INSTRUMENTACJA

• Jeżeli w trakcie badania eksperymentalnego, między pretestem i posttestem, badacz dokonuje ZMIAN w narzędziach pomiarowych lub w procedurze ich stosowania, jeżeli zmienia osoby prowadzące wywiady i obserwatorów czy osoby towarzyszące w trakcie trwania eksperymentu, to musi się liczyć z tym, że wprowadza w ten sposób dodatkowe nie kontrolowane źródło wariancji zmiennej zależnej

• Osoba badana będzie inaczej reagowała na nową osobę prowadzącą z nią wywiad drugi raz (posttest), aniżeli na osobę, która prowadziła z nią wywiad pierwszy raz (pretest). Osoby prowadzące badanie nabierają też wprawy i to także może być dodatkowym, nie kontrolowanym źródłem wariancji zmiennej zależnej.

• REGRESJA STATYSTYCZNA

• Jeżeli w zbiorze wyników pretestu znajdują się wyniki skrajnie wysokie i wyniki skrajnie niskie, to wyniki posttestu będą bardziej zbliżały się do średniej aniżeli wyniki pretestu zjawisko skupiania się wyników wokół średniej nosi nazwę `regresji do średniej'

• Badacz powinien unikać osób o skrajnych wynikach. Najlepiej jest, jeśli rozkłady wyników w grupach porównawczych są normalne, a wariancje homogeniczne.

• UTRATA OSÓB BADANYCH

• Badanie eksperymentalne trwające dłuższy czas - przez cały rok szkolny - narażone jest na utratę osób badanych