ZABAWY RYTMICZNO - RUCHOWE
PRZY MUZYCE
Z ELEMENTAMI EDUKACJI REGIONALNEJ
PROGRAM PRZEZNACZONY DO REALIZACJI
W KLASIE I
SZKOŁY PODSTAWOWEJ
NA ZAJĘCIACH ROZWIJAJĄCYCH
Program przygotowany w oparciu o:
podstawę programową: I etap edukacyjny. Klasy I - III. Kształcenie zintegrowane,
Program zintegrowanej edukacji w klasach I - III. Moja szkoła,
opracowanie Urszuli Smoczyńskiej-Nachtan: Zabawy i ćwicze-nia przy muzyce,
opracowanie: Regionalne programy edukacyjne, wydane przez Regionalne Forum Edukacyjne,
własne doświadczenia w pracy z dziećmi w wieku wczesno-szkolnym.
Program przeznaczony jest do realizacji w klasie I szkoły podstawowej podczas zajęć nieobowiązkowych prowadzonych w szkole. Na zajęcia mogą uczęszczać uczniowie jednej klasy.
CELE OGÓLNE
Wspomaganie wszechstronnego i harmonijnego rozwoju ucznia, w tym w szczególności:
rozwijanie koordynacji słuchowo-wzrokowo-ruchowej,
kształtowanie umiejętności koncentracji uwagi.
Kształtowanie umiejętności nawiązywania i utrzymywania poprawnych kontaktów z innymi dziećmi i dorosłymi.
Nabywanie umiejętności działania w różnych sytuacjach szkolnych i pozaszkolnych.
Wzmacnianie więzi rodzinnych związanych z wartościami kulturowymi wspólnoty lokalnej.
Poznanie najbliższego środowiska i specyfiki swojego regionu.
TREŚCI PODSTAWY PROGRAMOWEJ
REALIZOWANE W PROGRAMIE
Dom rodzinny - dziecko jako członek rodziny.
Szkoła - dziecko jako uczeń, kolega i przyjaciel.
Wielość środków komunikacji ( np. język przestrzeni, ciała).
Krajobraz kulturowy.
Brzmienie głosów, instrumentów muzycznych, dźwięk, rytm, tempo.
Śpiew, gra na instrumentach, ruch z muzyką.
Percepcja elementów akustyki środowiska człowieka, muzyki, i utworów muzycznych.
Improwizacje ruchowe, słowne i melodyczne.
Swobodne improwizacje rytmiczne.
Realizowanie wartości ćwierćnut, ósemek, półnut, całych nut i pauz w zabawach ruchowych.
Reagowanie ruchem na: zmiany miary taktu, na dźwięki wysokie i niskie.
Tworzenie inscenizacji ruchowych do piosenek.
Odtwarzanie krótkich układów ruchowych ze zmianą kierunku i orientacji przestrzennej.
Rozwijanie szybkiej reakcji ruchowej na zmiany metrum, tempa, dynamiki, wysokości dźwięku.
Zabawy ze śpiewem.
Ilustracje muzyczne wybranych tekstów z literatury dla dzieci na instrumentach perkusyjnych.
Gra na instrumentach perkusyjnych niemelodycznych i melo-dycznych wzorów rytmicznych i melodycznych.
Tworzenie akompaniamentu do wybranych piosenek.
Granie na instrumentach perkusyjnych podczas zabaw muzycz-no-ruchowych.
Tworzenie obrazków muzycznych związanych z określoną porą roku z wykorzystaniem efektów akustycznych i melo-dycznych.
Tworzenie melodii i rytmu do krótkich wierszy, przysłów, wyliczanek.
Śpiewanie piosenek dla dzieci oraz ludowych ze słuchu i z ob-serwacji nut.
Muzyczna pantomima do wybranych scenek dramowych.
Kształtowanie prawidłowej postawy ciała.
CELE GŁÓWNE
CELE SZCZEGÓŁOWE
Uczeń w procesie nauczania-uczenia się powinien:
zdobyć umiejętność gry na instrumentach perkusyjnych niemelodycznych i melodycznych (tzw. instrumentarium Orffa - bębenek, tamburyn, talerze, gong, trójkąt, dzwonek, marakasy, tambur, kołatka, dzwonki, metalofon, ksylofon),
znać potrzebne znaki muzyczne,
znać wybrane melodie i słowa okolicznościowych utworów muzycznych związanych z obchodami świąt rodzinnych,
znać wybrane melodie i słowa piosenek z repertuaru dziecięcego i piosenek kaszubskich,
umieć wykonywać ćwiczenia muzyczno-ruchowe, których składnikiem wiodącym jest rytm,
umieć ilustrować muzykę za pomocą ruchu,
umieć zaimprowizować melodię i rytm do tekstów,
z radością bawić się dźwiękami i rytmem z wykorzystaniem instrumentów perkusyjnych, różnych przedmiotów i własnego ciała,
samodzielnie wykonać proste instrumenty perkusyjne i two-rzyć akompaniament rytmiczny,
szybko orientować się w czasie i przestrzeni,
umiejętnie koncentrować uwagę,
umieć przyjmować prawidłową postawę ciała podczas ćwiczeń i zabaw rytmiczno - ruchowych,
czuć się odpowiedzialnym za zespół,
umieć współdziałać w grupie,
naturalnie podporządkować się konieczności przestrzegania dyscypliny w zespole,
angażować się w organizację imprez klasowych,
uczestniczyć w szkolnych i pozaszkolnych występach artystycznych.
przyjmować prawidłową postawę ciała podczas ćwiczeń i za-
baw.
ETAPY REALIZACJI PROGRAMU
TEMATY ZAJĘĆ, METODY, TECHNIKI, ŚRODKI
ETAP I: KLASA I
SEMESTR I
Śpiewamy nasze ulubione piosenki. (1 godz.)
Sprawdzenie stopnia umuzykalnienia dzieci. Swobodna interpretacja znanych dzieciom piosenek i zabaw przy muzyce.
Nasze ulubione rymowanki. (2 godz.)
Zabawy rytmiczne kształtujące umiejętność rozpoznawania wartości rytmicznych: ćwierćnut i ósemek - metoda zabawowo-naśladowcza i zadaniowa, różne rodzaje marszu i biegu.
Lustro - zabawa rozwijająca koncentrację uwagi w parach, naśladowanie ruchów partnera.
Kamień - zabawa wyrabiająca poczucie świadomego ruchu, unoszenie kamienia w wyobraźni.
Kolej. Śpiewamy i tańczymy. (2 godz.)
Nauka zabawy ze śpiewem - metoda zabawowo-naśladowcza i ruchowej ekspresji twórczej.
Zabawy rytmiczne kształtujące umiejętność rozpoznawania wartości rytmicznych: ćwierćnut i ósemek (maszerowanie i bie-ganie w sposób zaproponowany przez dzieci).
Zrób to co ja - zabawa rozwijająca koncentrację uwagi w kręgu,
naśladowanie ruchów partnera.
-6-
Pogłaszcz kotka - zabawa wyrabiająca poczucie świadomego ruchu w wyobraźni.
Co słychać za oknem (1 godz.)
Świadome słuchanie dźwięków, nazywanie ich i opisywanie. Swobodne naśladowanie dźwięków za oknem, za drzwiami - wykorzystanie różnych przedmiotów i własnego ciała.
Kolej - zabawa ruchowa ze śpiewem, tworzenie różnych układów przestrzennych.
Ręce wykonują rytm - zabawy rytmiczne kształtujące umiejętność rozpoznawania wartości rytmicznych: ćwierćnut i ósemek.
Zerwij gruszkę - ćwiczenie prawidłowej postawy.
Niteczka. (1 godz.)
Nauka słów i melodii zabawy ruchowej ze śpiewem.
Rozwijanie wyobraźni przestrzennej podczas zwijania i rozwija-nia nitaczki.
Granie akompaniamentu rytmicznego na instrumentach perku-syjnych niemelodycznych w formie ćwierćnut i ósemek.
Poznajemy pałeczkę do gry na dzwonkach. (1 godz.)
Nauka prawidłowego trzymania i uderzania pałeczką. Jednoczesne granie przez wszystkie dzieci dźwięku G na dzwonkach.
Zabawy ruchowe ze śpiewem: Kolej, Niteczka.
Most - zabawa rozwijająca koncentrację uwagi, przejście drogi z utrudnieniem.
Ósemki - ćwiczenie doskonalące koordynację ruchów, kreślenie ósemek w wyobraźni, w przestrzeni dłońmi, na podłodze stopami.
Poznajemy piosenkę Kotek (4 godz.)
Nauka słów i melodii piosenki.
Nauka przebiegu rytmicznego piosenki.
Rytmiczna recytacja tekstu w metrum dwu i trzymiarowym. Równoczesne granie poszczególnych fraz piosenki Kotek.
-7-
Kukiełki - zabawa ruchowa przy akompaniamencie muzycznym w metrum dwu i trzymiarowym.
Labirynt - ćwiczenie koncentracji uwagi.
Moja laleczka - zabawa wyrabiająca poczucie świadomego ruchu w wyobraźni.
Czy nasz kotek wejdzie z nami na płotek? (1 godz.)
Ćwiczenie wspólnej gry piosenki na instrumentach perkusyjnych melodycznych.
Swobodna interpretacja ruchowa treści piosenki.
Slalom - ćwiczenie koncentracji uwagi.
Prostuję kotkowi ogonek - zabawa wyrabiająca poczucie świadomego ruchu w wyobraźni.
Manekin - ćwiczenia naprężające i rozluźniające.
Ósemki - rysowanie oburącz ósemek na tablicy, ćwiczenie doskonalące koordynację ruchów.
Leśne ludki (3 godz.)
Nauka słów i melodii piosenki Leśne ludki.
Opanowanie przebiegu rytmicznego piosenki poprzez ćwiczenia i zabawy ruchowe.
Samodzielne opracowanie przez dzieci akompaniamentu rytmicznego na instrumentach perkusyjnych niemelodycznych.
Granie akompaniamentu perkusyjnego na metalofonach i dzwonkach.
Zabawa pantomimiczna przy muzyce.
10. Koncert kolęd. (2 godz.)
Słuchanie kolęd w wykonaniu różnych zespołów.
Porównywanie sposobu interpretacji tych samych kolęd przez różnych wykonawców.
Śpiewanie kolęd znanych dzieciom.
Udział w próbie zespołu muzyczno-rytmicznego z kl. IV.
Wspólne muzykowanie ze starszym zespołem.
Improwizowanie akompaniamentu rytmicznego do kolędy Przybieżeli do Betlejem.
-8-
SEMESTR II
Biały walczyk (3 godz.)
Nauka słów i melodii piosenki. Nauka przebiegu rytmicznego piosenki. Podział utworu na części.
Nauka gry akompaniamentu rytmicznego na instrumentach perkusyjnych melodycznych i niemelodycznych.
Ćwiczenie ruchowe w metrum trzymiarowym z użyciem różnych przypadkowych przedmiotów wg poleceń nauczyciela i własnej inwencji dzieci.
Ćwiczenie koncentracji uwagi - Cyrk - żonglowanie różnymi przedmiotami.
Naśladowanie różnych odgłosów zimowych.
Samodzielne układanie melodii do przysłów o zimie.
Niedźwiedź budzi się ze snu zimowego (2 godz.)
Ćwiczenia ruchowe w rytmie czteromiarowym.
Nauka słów i melodii piosenki Niedźwiedź.
Podział utworu na części.
Nauka przebiegu rytmicznego piosenki.
Nauka gry akompaniamentu rytmicznego na instrumentach perkusyjnych melodycznych i niemelodycznych.
Swobodna interpretacja ruchowa piosenki - ekspresja twórcza.
Nauka pląsu do piosenki - metoda zabawowo-naśladowcza.
Kreślenie różnych figur jednocześnie obiema rękami - ćwiczenie koncentracji uwagi.
Wiosna ( 2 godz.)
Oglądanie elementarza kaszubskiego.
Rozmowa na temat pochodzenia rodziców.
Słuchanie opowieści kaszubskiej czytanej przez nauczyciela.
Nauka słów i melodii piosenki kaszubskiej o wiośnie Sekrete.
Granie akompaniamentu rytmicznego do piosenki.
Zabawy i ćwiczenia odprężające, kształtujące prawidłową postawę.
-9-
Kaszubski alfabet (3 godz.)
Poznanie instrumentów kaszubskich.
Zabawy rytmiczne z tymi instrumentami wg pomysłów dzieci.
Nauka słów i melodii Kaszubskiego alfabetu.
Opracowanie rytmiczne utworu.
Nauka gry akompaniamentu rytmicznego do piosenki.
Wykonanie tablicy z alfabetem kaszubskim.
Przewitenk - kaszubskie przywitanie. (2 godz.)
Nauka słów i melodii piosenki.
Opracowanie rytmiczne utworu.
Gra akompaniamentu rytmicznego.
Zabawa ruchowa ze śpiewem.
Ćwiczenia i zabawy na koncentrację uwagi, koordynację ruchów i kształtowanie prawidłowej postawy poznane na poprzednich zajęciach.
Moja mama (4 godz.)
Nauka słów i melodii piosenki Moja mama.
Opracowanie i granie akompaniamentu rytmicznego do piosen-ki.
Ustalenie przebiegu uroczystości z okazji Dnia Matki.
Przygotowanie wierszyków dla mam.
Improwizowanie melodii i rytmu do wierszyków.
Wybór piosenek, które zespół zagra podczas uroczystości.
Przygotowanie występu artystycznego z udziałem całej klasy.
Wykonanie różnych instrumentów perkusyjnych z materiałów przyniesionych z domu (kapsle, druty, deseczki, patyczki różnej grubości, gumki recepturki, pudełka po jogurcie, suche nasiona soczewicy i ryżu).
Uczymy przedszkolaków zabawy ze śpiewem. (2 godz.)
Przypomnienie znanych pląsów - słowa, melodie, akompaniament rytmiczny, interpretacja ruchowa piosenek.
Przygotowanie zabawy dla przedszkolaków.
Wizyta u przedszkolaków.
-10-
Metody i formy pracy.
Na zajęciach powinny dominować metody ekspresyjne, zabawowe, problemowe i zadaniowo-naśladowcze. Dzieci pracują przede wszystkim w zespole, ale także w grupach i indywidualnie.
W programie wykorzystałam elementy wychowania muzycznego Carla Orffa i Emila Jaqes`a Dalcroze`a.
Oczekiwane efekty
Uczeń:
wykazuje inwencję twórczą,
umie koncentrować uwagę,
doskonali koordynację ruchów,
świadomie kieruje własnym ruchem związanym z umie-jętnością utrzymywania prawidłowej postawy ciała,
ma pozytywną, postawę wobec muzyki,
doświadcza pozytywnych przeżyć związanych z obcho-dami uroczystości rodzinnych i szkolnych, a przez to ma poczucia więzi z najbliższym środowiskiem,
szanuje wartości kulturowe regionu kaszubskiego.
przeżywa radość w trakcie zajęć
ma poczucie własnej wartości.
Ewaluacja
Realizacja celów szczegółowych, czyli przewidywane osiągnięcia uczniów będą poddawane kontroli przede wszystkim poprzez bieżącą obserwację i ocenę opisową.
Umiejętności zdobyte podczas zajęć uczniowie powinni wykorzystywać podczas obowiązkowych zajęć szkolnych w klasie (np. grając akompaniament rytmiczny podczas śpiewu całego zespołu klasowego), podczas uroczystości szkolnych, rodzinnych oraz podczas różnego rodzaju konkursów.