5.1.Istota i źródła funduszy własnych banku:
Aktywa banku to sposoby wykorzystania środków będących w jego dyspozycji, a pasywa (zobowiązania) banku to źródła funduszy określające kto dostarczył bankowi środków finansowych.
Deklaracja Amerykańskiego związku Bankierów w sprawie roli kapitału udziałowego w zarządzaniu bankiem:
1.Stanowi amortyzator absorbujący przypadkowe straty w taki sposób, aby depozytariusze byli chronieni w każdym przypadku.
2.Dostarcza funduszy na budynki, wyposażenie i inne niepracujące aktywa potrzebne bankowi.
3.Spełnia wymagania nadzoru bankowego dotyczące adekwatności kapitałowej w stosunku do podejmowanego ryzyka.
4.Zapewnia klientom zdolność banku do terminowej realizacji jego zobowiązań i nieprzerwanego świadczenia usług nawet w warunkach poniesienia strat.
5.Stymulowanie dyscypliny rynkowej w miejsce nierozważnego rozwijania działalności i narażanie się na ryzyko utraty kapitału.
Uzasadnienie na wyższe fundusze własne banku:
-wymogi prawa bankowego, a zwłaszcza to, że im wyższa baza kapitałowa, tym wyższy pułap kredytowy jaki dany bank może zaoferować klientowi;
-im wyższa baza kapitałowa, tym mniejsze prawdopodobieństwo wywierania nacisku na bank przez podmioty sprawujące funkcje nadzorcze;
-silna pozycja kapitałowa pozwala bankowi utrzymywać i pozyskiwać tzw. dużych klientów.
Zwiększanie funduszy własnych banku następuje przez akumulowanie na ten cel części zysku lub przez pozyskanie dodatkowego kapitału udziałowego. Działalność banku wpływa na wzrost lub spadek wartości majątku właścicieli banku. Bank powinien zdobywać określoną pozycję konkurencyjną na wybranych rynkach poprzez oferowane produkty, ceny usług, ryzyko indywidualnego produktu i ryzyko całego portfela produktów, inwestycje w technologie informatyczne itp. Innym źródłem zwiększenia kapitału banku jest zatrzymanie niepodzielnego zysku. A zatem aby zwiększyć fundusze własne banku należy:
-bank musi uwzględniać konsekwencje swej szczególnej pozycji konkurencyjnej dla utrzymania płynności finansowej w czasie;
-wygenerowana płynność finansowa banku jest podstawą podziału środków pieniężnych na dywidendę lub na inwestycje w przedsięwzięcia;
-bank musi dokonywać wyboru sposobu wykorzystania zarobionych pieniędzy pomiędzy dywidendę i nowe inwestycje; podział ten wpływa na jego wartość rynkową, a także na dostęp do zew. źródeł kapitału.
Fundusze własne buforują zagrożenia:
Zasoby kapitałowe banku powinny buforować pokrywanie występujących w normalnych warunkach działania banku strat operacyjnych, oraz skutki ewentualnego spiętrzenia strat w okresach pogorszenia koniunktury.
Wraz z powiększaniem funduszy własnych banku odporność na zagrożenia związane z ryzykiem kredytowym wzrasta i to bardziej niż proporcjonalnie do wzrostu tych funduszy.
W sytuacjach zagrożenia lub wobec trudności w zarządzaniu kierownictwa banków starają się intensyfikować proces akumulowania funduszy z osiągniętych zysków, nawet za cenę rezygnacji z wypłaty dywidend udziałowcom. Wydłużenie okresu braku dywidend w naturalny sposób obniża skłonność dotychczasowych, a także potencjalnych udziałowców do inwestycji kapitałowych w fundusze banku o marnych perspektywach zwrotu.
Fundusze własne dzieli się na podstawowe i uboczne.
Do fun. podstawowych zalicza się:
-wpłacony i zarejestrowany wkład właścicieli;
-inne fun. mogące być wykorzystane wyłącznie na pokrycie strat bilansowych;
-fun. ogólnego ryzyka;
-nie podzielony zysk z lat ubiegłych.
Do fun. uzupełniających zalicza się:
-fun. z aktualizacji wyceny majątku trwałego;
-śr.pien. przyjęte na okres przynajmniej 5 lat (mogą być wycofane przed terminem);
-rezerwa na ryzyko i wydatki nie związane z podst. działalnością banku;
-fun. inwestycyjny;
-fun. utworzone na podst. odrębnych przepisów;
-niektóre inne fun.
Inne fundusze banku:
Banki mogą tworzyć ciężar kosztów rezerwę na ryzyko ogólne służącą pokryciu ryzyk związanych z prowadzeniem działalności bankowej. Banki tworzą i wykorzystują tę rezerwę na podstawie dokonywanej oceny tego ryzyka, uwzględniającej wielkość należności oraz udzielonych zobowiązań pozabilansowych nie objętych rezerwami celowymi.
Wysokość corocznego odpisu na rezerwę na ryzyko ogólne wynosi max. 1,5% ustalonej na koniec poszczególnych kwartałów roku obrotowego średniej kwoty nie spłaconych kredytów i pożyczek pieniężnych, pomniejszonej o kwotę kredytów i pożyczek pieniężnych, na które bank utworzył rezerwy celowe w wysokości 100% tych kredytów i pożyczek. Kwota odpisu nie może być jednak wyższa niż kwota odpisu dokonywanego w tymże roku z zysku na rok poprzedni na fun. ryzyka ogólnego. Odpisu dokonuje się w pierwszym miesiącu następującym po każdym kwartale.